Vizita e kryeministres daneze, Mette Frederiksen në Tiranë, ku është takuar me homologun e saj, Edi Rama, është shoqëruar edhe me momente pikante, ndërsa ajo vizitonte zyrën e punës së kreut të qeverisë shqiptare.
Asaj, jo pak kureshti i kanë ngjallur pikturat në zyrën e Ramës. Fredriksen, është shprehur se nuk ka parë asnjëherë një zyrë të tillë e dizenjuar me piktura të bëra nga vetë kryeministri.
Dialogu
Kryeministrja daneze: Nuk kam parë kurrë një zyrë të tillë, do të jetë e vetmja në botë!
Edi Rama: Angela më tha të njëjtën gjë.
Kryeministrja daneze: I bën direkt në mur?
Edi Rama: Jo! Hidhen në kompjuter dhe pastaj murosen.
Shqipëria prezanton potencialet në turizmin e qëndrueshëm, përmes një axhende të nivelit të lartë në “ITB Berlin 2023”, panairin më të rëndësishëm në botë për turizmin.
Në datat 7-9 mars, përmes një programi të mirëorganizuar nga Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, nën sloganin “Albania-All you need is here”, promovohen ofertat turistike që synojnë turizmin gjithëvjetor dhe të qëndrueshëm.
Ministria e Turizmit dhe Mjedisit përmes një njoftimi për shtyp bëri të ditur se, “më 7 mars, Kryeministri Edi Rama dhe ministrja e Turizmit dhe Mjedisit Mirela Kumbaro do të priten nga kancelari gjerman Olaf Scholz, për të vijuar me takimin me Sekretarin e Përgjithshëm të Organizatës Botërore të Turizmit, Zurab Pololikashivili në mjediset e ITB Berlin”.
Në njoftim bëhet e ditur se, më tej aktiviteti do të vazhdojë me tryeza pune e takime me përfaqësues të industrisë gjermane të turizmit, donatorë, përfaqësues të sektorit privat dhe konferencë për shtyp për mediet gjermane.
Shqipëria përfaqësohet në këtë panair me stendën e saj zyrtare, ndërsa shumë shoqata dhe turoperatorë shqiptarë marrin pjesë po ashtu.
Gjatë vitit 2022, Shqipëria arriti rekordin historik prej 7.5 milionë vizitorësh të huaj dhe synimi i radhës është turizmi i nivelit të lartë në standarde, i qëndrueshëm dhe gjithëvjetor. / atsh / KultPlus.com
Ani pse Shqipëria mund të mos jetë vendi i parë që ju vjen ndërmend për pushime në plazh, por resortet gjysmë ore larg Tiranës ofrojnë plazhe të arta, det të qetë dhe hotele të përballueshme, shkruan gazeta “The Guardian”, përcjell albinfo.ch.
Gazeta prestigjioze britanike e liston Shqipërinë mes vendeve me plazhe të mrekullueshme që mund të shijohen jo me shumë shpenzime.
Shtrirja e gjatë e vijës bregdetare në formë gjysmëhëne ofron diell gjatë gjithë ditës dhe hapja e Shqipërisë pas vitesh kufizimesh ndihmon në mbajtjen e çmimeve konkurruese, veçanërisht pas konvertimit të paundëve në monedhën vendase.
Një opsion i lirë për të arritur atje, vijon “The Guardian”, është të fluturohet për në Korfuz dhe më pas të merret një traget për rreth 20 € në çdo drejtim.
“The Guardian” ndalet në Dhërmi, ku çdo ditë mund të përjetohet një plazh i ndryshëm. Një çadër pikniku për katër persona kushton rreth 20 £ dhe dreka në një restorant të këndshëm fillon nga 8 stërlina për person.
Shqipëria, një nga destinacionet e udhëtimit me rritjen më të shpejtë në Evropë, do të fokusohet në turizmin alternativ dhe jo masiv, në një lëvizje që zyrtarët qeveritarë shpresojnë se do ta ndihmojë në dallimin e saj nga konkurrentët.
“Shteti i vogël ballkanik, dikur i mbyllur hermetikisht nga bota e jashtme, është rritur në popullaritet për shkak të një reputacioni që shihet gjithnjë e më shumë si trend dhe ekzotik. Vitin e kaluar ai tërhoqi 7,5 milionë vizitorë, më shumë se dyfishi i popullsisë së tij, nga një tjetër rekord prej 6,4 milionë në 2019-ën”./ KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot një foto nga aeroporti i Madridit në Spanjë, ku reklamohet Shqipëria si një destinacion turistik.
“Aeroporti i Madridit sot”, shkroi Rama në një postim në rrjetet sociale.
Foton e ndau edhe ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumabro, e cila e cilësoi si kartolinën e ditës.
“Kartolina e ditës më vjen direkt nga aeroporti i Madridit”, shkroi ajo në rrjetet sociale.
Raporti i INSTAT-it për turizmin tregon se, 7.5 milionë turistë të huaj vizituan vendin tonë gjatë vitit 2022, duke i besuar Shqipërisë pushimet e tyre jo vetëm gjatë sezonit veror, por edhe përgjatë stinëve të tjera të vitit.
Janë 1.9 milionë më shumë se, viti 2021 dhe 18% më shumë se viti 2019, që deri tani mbante rekordin e shifrave./ atsh / KultPlus.com
Shqipëria po riformulohet si një destinacion për udhëtime alternative edhe me peizazhet e saj spektakolare larg bregdetit dhe qëndrimet miqësore ndaj mjedisit rural, shkruan Helena Smith për prestigjiozen britanike ”The Guardian”.
Shqipëria, një nga destinacionet e udhëtimit me rritjen më të shpejtë në Evropë, do të fokusohet në turizmin alternativ dhe jo masiv, në një lëvizje që zyrtarët qeveritarë shpresojnë se do ta ndihmojë në dallimin e saj nga konkurrentët.
Shteti i vogël ballkanik, dikur i mbyllur hermetikisht nga bota e jashtme, është rritur në popullaritet për shkak të një reputacioni që shihet gjithnjë e më shumë si trend dhe ekzotik.
Vitin e kaluar ai tërhoqi 7,5 milionë vizitorë, më shumë se dyfishi i popullsisë së tij, nga një tjetër rekord prej 6,4 milionë në 2019.
”Është një vend tjetër krahasuar me 10 vjet më parë”, thotë ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, duke vënë në dukje se vendi ka më shumë se kompensuar humbjet e bëra që nga shpërthimi i Covid-19.
“Gjërat po ndryshojnë kaq shpejt… Shqipëria e vitit 2023 është plot energji pozitive”, thotë ajo.
Por, Kumbaro, një akademike para se të futej në politikë, thotë se ardhjet në rritje nuk do të jenë pjesë e strategjisë turistike të parashikuar në vijim.
Në vend të kësaj, po zhvillohen plane për të diversifikuar një sektor që shihet si kyç për rritjen ekonomike të Shqipërisë.
Duke u larguar nga modeli tradicional i diellit dhe i detit të ofruar nga fqinjët e saj mesdhetarë, zyrtarët duan të riemërojnë Shqipërinë si një destinacion “cilësi” të nivelit të lartë, duke ofruar ushqim për tregje të reja.
“Ne bëmë disa gabime në vitet 1990”, tha ajo për ”The Guardian”, duke iu referuar tranzicionit të trazuar nga diktatura staliniste në demokraci.
“Nuk mund të mësosh pa bërë gabime: ato janë pjesë e procesit”, shton ajo.
Ajo tregon për “hotelet dhe ndërtesat e shëmtuara” që u ngritën me zhvillimin e parregullt të resorteve kryesore përgjatë rivierës shqiptare në pasojat kaotike të komunizmit, si Saranda, qyteti bregdetar përballë Korfuzit.
“Si ministre e Turizmit dhe Mjedisit ka një lloj kontrolli dhe ekuilibr. Mund të jem krenare që kemi 7,5 milionë turistë, por, të jem e sinqertë, nuk po kërkoj më shumë. Unë kërkoj cilësi, që njerëzit të qëndrojnë më shumë se mesatarja tre deri në katër netë dhe të vijnë gjatë gjithë vitit. Plazhet nuk janë të vetmit. Ajo që është unike për vendin është e virgjër, e paprekur, e pazbuluar”, thekson ajo.
”Nuk do të promovohen pushimet e paketës së plazhit, por agroturizmi dhe ekoturizmi – të dyja të përhapura në mënyrë më të barabartë dhe duke u mbështetur në peizazhin e larmishëm spektakolar të maleve, pyjeve dhe bregdetit të Shqipërisë”, shton Kumbaro.
“Ajo që duam është turizmi miqësor ndaj mjedisit, i përgjegjshëm dhe i qëndrueshëm. Ne nuk duam që turizmi të përqendrohet vetëm në zona të caktuara, por turizmi që fokusohet në trashëgiminë kulturore, gastronomi, ecje, rafting, natyrë… ka kaq shumë ferma të vogla ku njerëzit mund të shkojnë dhe të shijojnë të gjitha këto”, thotë ajo.
Zonat në brendësi të Shqipërisë dhe rajoni verior i Alpeve, shtëpia e Bjeshkëve të Nemuna, ofrojnë potencial të pakrahasueshëm për agroturizëm dhe ekoturizëm.
Javën e kaluar vëmendja u kthye te lumi Vjosa 273 kilometra, i cilësuar shpesh si “lumi i fundit i egër i Europës”, pas një premtimi të kryeministrit Edi Rama, për ta kthyer pellgun që përfshin lumin dhe degët e tij në një park të ri kombëtar – i pari i këtij lloji në Evropë – në një lëvizje për të ndihmuar në nxitjen e turizmit.
Kumbaro përmendi nevojën për të rigjallëruar fshatrat përmes turizmit rural, teksa njoftoi se do të paraqesë një aplikim që i gjithë pellgu i Vjosës të bëhet “rezervat biosferë e UNESCO”.
Shtëpia e më shumë se 1 000 llojeve të kafshëve dhe bimëve, Vjosa, e cila përshkon vendin pa pengesa dhe pa pengesa nga burimi i saj në Greqi, është emblema e parajsës mjedisore që Shqipëria u lejua të bëhej në një pjesë jo të vogël, për shkak të paranojës së Enver Hoxhës, diktatori që sundoi Shqipërinë për mbi 40 vjet.
Mezi kanë kaluar tre dekada që kur Shqipëria doli nga sundimi stalinist.
Asnjë anëtar tjetër i ish-bllokut komunist të Evropës Lindore nuk pësoi një shtypje apo izolim të tillë.
Tani, 56 vjeçe, Kumbaro jetoi një pjesë të madhe të jetës së saj të hershme nën një regjim që ajo e kujton mirë.
Turizmi, në atë kohë, lejohej vetëm për marksist-leninistët e shpallur dhe kontrollohej rreptësisht nga Albturist, agjencia shtetërore turistike e ngarkuar me zhvillimin e sektorit pas vdekjes së Hoxhës në 1985.
“Vetëm rreth 200 njerëz në turne’ shumë të mirorganizuar me autobus vizitonin çdo vit”, kujton ajo.
“Ata i përkisnin shoqatave të miqësisë komuniste. Por, edhe atëherë, Albturist kontrollohej nga policia sekrete e Sigurimit”, thotë Kumbaro.
Më vonë, ndërsa vendi filloi të hapej, udhëtimet me autobus filluan nga Athina, kryesisht duke u shërbyer grekëve me të afërmit që jetonin në komunitetet minoritare në jug.
Turistët e tjerë u lejuan, por u verifikuan përpara se të jepeshin vizat.
Udhëtimet shkonin vetëm deri në Tiranë, kryeqytet, ku vizitorët qëndronin në hotele të mjera të kohës sovjetike.
Udhëtimi më në veri në malësitë e varfra ishte i pamundur. Një vend internimi për të burgosurit politikë, numri i të cilëve u rrit ndërsa Shqipëria u nda gradualisht nga vendet e tjera komuniste, ishte vendi i kampeve famëkeqe të punës së rëndë.
“Gjithçka ishte e ndaluar, madje edhe feja”, thotë Kumbaro, duke kujtuar se gjyshja e saj ishte shumë e frikësuar për të folur hapur për besimin e saj.
“Për mua, turizmi ka të bëjë me emancipimin. U hap dyert të tjerëve dhe është një gjë e mrekullueshme”, përfundon ajo./ atsh / KultPlus.com
Shqipëria ka dhuruar 1 milionë euro për të prekurit nga tërmeti shkatërrues.
Kryeministri Edi Rama gjatë fushatës sensibilizuese “Turqia një zemër” shprehu ngushëllimet për jetët e humbura nga tërmeti tragjik, ndërsa njoftoi se Shqipëria dhuron 1 milionë euro për të prekurit nga tërmeti në Turqi.
“Ne dërguam ekipet tona të ndihmës për të ndihmuar sa të mundëm. Ne e dimë se jemi një vend i vogël. Nuk kemi harruar atë që Turqia dhe Presidenti Rexhep Tajip Erdogan bëri për ne në tërmetin e 2019. Ne bëmë maksimumin për të mbështetur popullin turk.” Jemi gati ta bëjmë. Falë përpjekjeve fantastike të Turqisë, jam i sigurt se gjithçka do të jetë e suksesshme,” tha Rama. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani ka pritur sot në takim një delegacion parlamentar nga Shqipëria, të përbërë nga anëtarë të Komisionit për Integrim Evropian, të kryesuar nga Jorida Tabaku.
Në takim u diskutua për mundësitë e fuqizimit të koordinimit në politikën e jashtme, në funksion të forcimit të subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës, me fokus të veçantë në sferën e integrimit evropian.
Presidentja Osmani ka theksuar se Kosova mund të përfitojë nga përvoja e Shqipërisë në procesin e integrimeve evropiane, ndaj ka kërkuar që të vazhdojë edhe më tej të jetë zë i fuqishëm i Kosovës. Sipas Presidentes Osmani, Kosova llogaritë në mbështetjen e Shqipërisë në rrugën euroatlantike, në procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës, por edhe në organizata të tjera ndërkombëtare.
Presidentja Osmani ka theksuar se Kosova dhe Shqipëria ndajnë të njëjtat vlera dhe se janë të përcaktuara për rrugën evropiane dhe të përkushtuara për paqe e stabilitet.
Delegacioni parlamentar nga Shqipëria i ka dhënë mbështetje Kosovës në procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës dhe ka bërë të ditur se do të jetë krah Kosovës në proceset integruese, duke dhënë maksimumin nga përvoja e tyre. / KultPlus.com
Shqipëria do të jetë vendi mik i Sallonit të Librit në Torino, që do të mbahet nga 18-22 maj 2023.
Përmes një konference për shtyp u prezantua vendi i ftuar në këtë edicion si dhe tema, që do të jetë “Përtej pasqyrës”.
“E pritëm me kënaqësi ftesën dhe besojmë se do të prezantohemi me dinjitet me disa nga përfaqësuesit e letërsisë dhe editorisë sonë, përmes veprës së të cilëve rizbulojmë dhe ridimensionojmë veten, por dhe prezantohemi në syrin e lexuesit të huaj. Ne mezi presim të takohemi në Torino, në emër të letërsisë por edhe në emër të bukurisë”, tha ministrja Margariti në videomesazhin për të pranishmit.
Gjatë prezantimit që iu bë Shqipërisë, u tha se një rol të madh në këtë bashkëpunim luan komuniteti i shqiptarëve që janë integruar prej vitesh në Itali, por që ruajnë identitetin e rrënjëve të tyre.
“Vetëm në rajonin e Piemontes, ku zhvillohet panairi, jetojnë më shumë se 38 mijë shqiptarë dhe falë këtij komuniteti kemi mësuar të njihemi e të shihemi si në pasqyrë”, u shprehën organizatorët e Sallonit të Librit, të cilët gjithashtu kanë ftuar edhe Sardenjën, në cilësinë e rajonit mik. / atsh / KultPlus.com
Turizmi në Shqipëri dhe Europën Juglindore pritet të lulëzojë, pasi interesi për këto destinacione ka arritur nivelin më të lartë të të gjitha kohërave.
Lajmi u raportua New Deal Europe (NDE), një platformë turistike dhe tregtie për Ballkanin dhe Europën Juglindore, e cila thotë se rajoni po sheh rritje të interesit për investime në hotele dhe resorte, pasi turistët po ndërgjegjësohen më shumë për rajonin si një destinacion i ri turistik.
“Ballkani po lulëzon.
Është një nga rajonet e fundit ekzotike të Europës, por gjithnjë e më shumë njerëz po interesohen sepse ka një larmishmëri të madhe, nga Alpet në Egje, ofron kulturë, bukuri natyrore, plazhe, male, kulinari, verë dhe ski”, vuri në dukje bashkëthemeluesi i NDE, Tim Murn.
Kompania do të mbajë takimin e saj vjetor të tregtisë më 24 mars, i cili lidh furnitorët e turizmit nga të gjitha vendet e Ballkanit; Greqia, Moldavia, Rumania, Mali i Zi, Serbia, Kroacia, Bullgaria, Maqedonia e Veriut, Kosova, Sllovenia, Bosnjë-Hercegovina dhe Shqipëria.
Për më tepër, rajoni ofron vlerë të madhe për investime, veçanërisht për vendet jashtë BE-së, ku Shqipëria është një nga destinacionet më premtuese. Interesi për këtë vend është rritur veçanërisht te britanikët, pasi nga Britania e Madhe drejt Shqipërisë drejtohen mbi tetë fluturime në ditë.
Shqipëria ka tregues të fortë për një industri të madhe turistike dhe mund të jetë po aq e suksesshme sa Greqia, vendi fqinj i saj. Më parë, Greqia dhe Shqipëria nënshkruan një marrëveshje bashkëpunimi për të forcuar marrëdhëniet, veçanërisht në fushën e turizmit.
Të dy vendet u zotuan të promovojnë destinacionet dhe të rrisin numrin e turistëve që vijnë.
Vendimi vjen pas takimit mes ministres së Turizmit dhe Mjedisit të Shqipërisë, Mirela Kumbaro dhe Presidentes së Organizatës Kombëtare Greke të Turizmit (GNTO), Angela Gerekou, e cila theksoi se sa e rëndësishme është ruajtja e identitetit të të dy vendeve në industrinë e turizmit.
Shqipëria pati një vit rekord në 2022, me shumë grupe të rëndësishme hotelesh që konsideruan vendin për të investuar./ atsh / KultPlus.com
Shqipëria me biçikletë. Zbulimi i “Rrugës së Çiklizmit të UNESCO-s”: 1085 kilometra, katër vende të UNESCO-s, 15 ditë. Këto janë numrat e itinerarit të udhëtimit me biçikletë në një nga vendet më të paeksloruara dhe më pak të njohura në Evropë, shkruan Francesca Masotti në një artikull të botuar në viaggi.corriere.it .
Shqipëria me biçikletë
1085 kilometra, 4 vende të Unesco-s, 15 ditë. Këto janë numrat e itinerarit me dy rrota për të zbuluar një nga vendet më pak të njohura të Europës, Shqipërinë.
Shqipëria me biçikletë: Itineraret më të bukura
Me biçikletë udhëton, pa nxitim, mes zonave te paeksploruara ku majat, luginat, vreshtat dhe fshatrat e lashta në shpatet e maleve ndjekin njëri-tjetrin, por edhe manastiret e kështjellat me pamje nga deti dhe qytetet historike, ku koha duket se ka ndalur dhe ritmet janë ato të së shkuarës.
Nga Tirana dy javë aventurë
Një aventurë që fillon dhe mbaron në të njëjtin vend, në Tiranë, kryeqytetin e zhurmshëm të Tokës së Shqiponjave. Dy javë udhëtim, përgjatë pjesës jugore të Shqipërisë deri në kufirin me Maqedoninë e Veriut, përgjatë brigjeve të liqenit më të vjetër dhe më të thellë në kontinentin e vjetër, dhe më pas përgjatë brigjeve të lumit të fundit të egër në Evropë, Vjosës, i cili pritet të bëhet një park kombëtar.
Dhe më pas, sërish, në qytetet me një histori mijëravjeçare të përfshira në listën e vendeve të trashëgimisë botërore të UNESCO-s, vende arkeologjike të paçmueshme, plazhe të pacenuara, gjire sekrete dhe kështjella me pamje nga deti.
Udhëtimi u rekomandua gjithashtu nga “The New York Times”: Rruga e Çiklizmit të UNESCO-s është në listën e 52 destinacioneve që nuk duhen humbur në 2023.
Një mundësi unike për t’u larguar këtë pranverë, ose në fillim dhe në fund të verës, në një nga territoret e fundit të paeksploruara dhe autentike në Evropë.
Një udhëtim i ngadaltë me biçikletë, mes fshatrave me shpirt të lashtë, manastire me pamje nga deti, fshatra të gurtë dhe mikpritje të kohëve të hershme. / KultPlus.com
Shqipëria do të ketë së shpejti ambasadën e saj në Kiev, në kryeqytetin e Ukrainës.
Kështu njoftoi ministrja për Evropën dhe Punët e Jashtme e Shqipërisë, Olta Xhaçka, në kohën kur po shënohet 30 vjetori i vendosjes së marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve.
“Shqipëria do të mbështesë Ukrainën dhe popullin e saj me maksimumin e aftësive të saj derisa të triumfojë kundër luftës së paligjshme të agresionit të Rusisë. Shqipëria dhe Ukraina i përkasin familjes së kombeve të lira dhe demokratike dhe të dyja kanë një të ardhme në familjen Euro-Atlantike”, shkroi Xhaçka në një postim në Facebook.
Që prej 24 shkurtit të vitit 2022 kur nisi pushtimi rus i ukrainës, Shqipëria, anëtare e NATO-s që nga viti 2009, është rreshtuar me këtë aleancë ushtarake dhe me Bashkimin Evropian në mbështetjen e Ukrainës.
Në kuadër të kësaj mbështetje janë miratuar disa vendime, që lejojnë shtetasit e Ukrainës të hyjnë dhe qëndrojnë pa leje të qëndrimit në Shqipëri për një periudhë 1 vjeçare si dhe krijimin e një task-force për të menaxhuar aplikimet për mbrojtje ndërkombëtare për shtetasit që vijnë nga Ukraina.
Autoritetet shqiptare gjithashtu kanë përkrahur rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së që dënon pushtimin rus të Ukrainës dhe, së voni, kanë ndërmarrë një iniciativë për dokumentimin dhe hetimin e krimeve të luftës në Ukrainë, përmes OKB-së.
Para fillimit të luftës dhe sanksioneve që u vendosën ndaj Rusisë, sipas të dhënave të Instituti të Statistikave (INSTAT), Shqipëria ka importuar mbi 40 për qind të totalit të drithërave nga Rusia, ndërsa 4 për qind nga Ukraina.
Sipas ambasadës ukrainase në Tiranë, që nga shkurti i vitit 2022, në Shqipëri janë strehuar afërsisht 3 mijë shtetas ukrainas.
Më 3 maj të vitit që shkoi, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky iu drejtua me një fjalim online Kuvendit të Shqipërisë. Përveç falenderimit për mbështetjen, ai kërkoi që t’u ndalohej hyrja në Shqipëri, turistëve rusë.
Kjo kërkesë nuk u mor parasysh nga qeveria shqiptare.
Marrëdhëniet diplomatike mes dy vendeve janë vendosur më 13 janar 1993, ndërsa Ukraina ka hapur ambasadën e saj në Tiranë në shtator të vitit 2020.
Ambasador i saj është emëruar Volodimir Shkurov, i cili është ende në detyrë.
Në Ukrainë, në rajonin e Odesës jetojnë rreth 3500 shqiptarë./REL/ KultPlus.com
Media prestigjoze angleze BBC i ka kushtuar një artikull Shqipërisë, ku është folur për natyrën e vendit tonë dhe për faktin se deri vonë është konsideruar si ‘enigma e Evropës.
Rubrika e mirënjohur e BBC Travel, Slowcomotion ka zgjedhur Alpet shqiptare për të ftuar lexuesit të vizitojnë Shqipërinë ku mund të ndihen të sigurt dhe të krijojnë miqësi të qëndrueshme me banorët vendas të cilët janë ndër njerëzit më mikpritës.
Pjesë nga artikulli i BBC Travel shkruar nga gazetari Peter Elia i cili vizitoi Alpet Shqiptare:
Duke ecur nëpër luginat e gjelbra dhe livadhet e shpërndara nga lulet e egra nën rrezet e diellit flakëruese, me Alpet Shqiptare të grira me armë zjarri që ngrihen lart lart, u godita nga largësia e plotë e këtij peizazhi. Ndryshe nga vendpushimet më të famshme alpine të Evropës, nuk kishte hotele apo ashensorë skish në horizont. Në vend të kësaj, mjedisi gjithëpërfshirës ngjalli një ndjenjë befasuese izolimi dhe nuk mund të mos ndihesha se kisha hyrë në një tokë sekrete në pjesën e pasme të garderobës që i kishte shmangur disi vëmendjes së botës së jashtme.
Duke u shtrirë nga Shqipëria Veriore në Kosovën jugore dhe në verilindje të Malit të Zi, Alpet Shqiptare njihen më mirë me emrat e tyre vendas shqip (Bjeshkët e Nëmuna) dhe serbo-kroatisht (Prokletije) – që të dy do të thotë “Bjeshkët e Nemuna”. Megjithatë, pyetja se si këto shpate gëlqerore të dhëmbëzuara e morën emrin e tyre të pazakontë, mbetet një mister.
Sipas legjendës lokale, djalli shpëtoi nga ferri dhe krijoi karstet e thepisura akullnajore në një ditë të vetme të keqe. Disa thonë se emri i alpeve rrjedh nga një grua që mallkoi malet kur po ecte nëpër to me fëmijët e saj në një ditë të nxehtë dhe nuk mund të gjente ujë. Të tjerë pretendojnë se ushtarët sllavë u dhanë maleve emrin e tyre ndërsa përpiqeshin të marshonin nëpër to. Në një farë mënyre, historia e çuditshme e origjinës së majave është diçka si një metaforë për Shqipërinë në tërësi.
E quajtur prej kohësh “enigma e Evropës” nga autorët e librave dhe guidat e udhëtimit, Shqipëria është ndoshta vendi më i keqkuptuar në Evropë. Gjuha e saj është një anomali semantike pa asnjë të afërm të njohur në familjen gjuhësore indo-evropiane. Pas Luftës së Dytë Botërore, sundimtari autoritar Enver Hoxha e mbylli efektivisht kombin malor nga bota e jashtme për katër dekada; ndalimi i fesë (dhe duke e bërë atë kombin e parë ateist në botë); duke ndaluar udhëtimet dhe duke e shtyrë Edi Ramën, kryeministrin aktual të vendit, të thotë se Shqipëria dikur ishte “Koreja e Veriut e Evropës”. Gjatë Luftës së Ftohtë, Hoxha e bindi kombin se pjesa tjetër e botës donte të përmbyste shtetin e tyre komunist, kështu që ai e mbushi vendin me deri në 500,000 bunkerë betoni që njerëzit të fshiheshin në rast sulmi.
Çuditërisht, bastioni komunist nuk ishte kurrë pjesë e Bllokut Lindor dhe që nga tranzicioni i tij në demokraci në vitin 1991, nuk ka qenë kurrë anëtare e NATO-s apo e Bashkimit Evropian. Në vend të kësaj, ajo ekziston si një lloj paradoksi kontinental: është një nga dy vendet e vetme me shumicë myslimane në Evropë (së bashku me Kosovën fqinje); më shumë shqiptarë jetojnë jashtë vendit (afërsisht 10 milionë) sesa në të (2.8 milionë); dhe është një vend ku po do të thotë jo dhe jo do të thotë po.
Për dekada, pak udhëtarë dinin asgjë për plazhet e arta të Shqipërisë, malet e egra dhe rrënojat romake dhe otomane. Por në vitet që kur kombi ballkanik u hap me kujdes ndaj botës, ai ka tërhequr udhëtarët e etur për të zbuluar një nga qoshet e fundit të egra dhe më pak të eksploruara të Evropës. Një nga projektet e tij më të guximshme në kujtimet e fundit është ‘Majat e Ballkanit’: një shteg rrethor ecjeje 192 km që lidh Shqipërinë, Malin e Zi dhe Kosovën përmes një sërë shtigjeve që shtrihen në Bjeshkët e Nemuna.
Vizioni për këtë projekt ndërkufitar erdhi në vitin 2013, por rrënjët e tij shkojnë shumë më larg. Shumë shqiptarë dhe kosovarë i referohen marrëdhënies së tyre të ngushtë si “një komb, dy shtete”, siç theksohet në sloganin popullor shqiptar “jemi nje” (ne jemi një). Në fakt, 93% e kosovarëve janë etnikisht shqiptarë dhe flasin shqip. Kosova (më parë pjesë e Serbisë) dhe Mali i Zi u inkorporuan në Jugosllavinë e sapoformuar në vitin 1918, por shpërbërja e vendit në vitin 1992 shkaktoi një seri konfliktesh të ashpra etnike, pasi Serbia dhe Mali i Zi janë kryesisht ortodoksë të krishterë. Si rezultat, qindra mijëra kosavanë u larguan nga shteti i tyre, me shumë kalimin e Bjeshkëve të Nemuna në Shqipëri. Në vitin 1999, sulmet ajrore të NATO-s i dhanë fund një lufte mes shqiptarëve të Kosovës dhe serbëve. Kosova përfundimisht fitoi pavarësinë në vitin 2008, por tensionet përgjatë këtyre kufijve vazhduan.
“‘Nëse Shqipëria është enigma e Evropës, ecja në këtë shteg më ndihmoi të kuptoja shumën e pjesëve të saj. Duket se ky ish-shtet totalitar, i cili dikur u përpoq kaq dëshpërimisht të mbante botën jashtë, po përdor turizmin si një mënyrë për të ftuar njerëzit brenda dhe për t’u mësuar atyre diçka se si një vend mund të shërohet dhe të ndryshojë”- thuhet në mbyllje të artikullit të BBC, shkruar nga gazetari Peter Elia. / KultPlus.com
Fytyra e saj është një fytyrë si e një kukulle porcelani. Dhe jo vetëm, por edhe një fytyrë kukulle e habitur. Dhe me sytë e saj të mëdhenj sikurse edhe më ma vërteton këtë ndjesi që ma jep figura e Ornela Vorpsit.
Në pamje të jashtme ta le përshtypjen e një gruaje të fortë, që është në gjendje të thyej çdo barrikadë, po në shpirt, sikurse e thotë edhe vet, është e vrarë, shumë e vrarë nga jeta që e rropati brenda dhe jashtë Shqipërisë.
E përkthyer në mbi 20 gjuhë të botës, mu kjo Ornela e Shqipërisë që doli nga ky vend dhe vazhdon të bëj nam nëpër botë me librat e saj, akoma nuk e ka shkruar një libër në gjuhën shqipe, po gjithë krijimtarinë e saj e ka të shkruar o në italisht, o në gjuhën frënge. Dhe ka një arsye pse nuk ka shkruar dhe nuk dëshiron të shkruajë në gjuhën shqipe.
Përgjatë një bisede të gjatë, pashë shumë Ornela rreth meje, e mezi arrija të përmblidhja mu atë Ornelën që kisha para syve të mi, që padyshim është një zonjë e madhe, dhe nuk do të ishte e tillë po të kishte pas një jetë ndryshe.
Për mbi dy orë përgjatë intervistës pashë Ornelën e vogël të Tiranës e cila lumturohej në familjen e saj të vogël, pastaj pashë Ornelën e topitur, mu këtë Ornelën me fytyrë porcelani, hije që mori që nga vdekja e gjyshes, vdekje që ndodhi në prani të saj, hije që u bë edhe më e rëndë me burgosjen e babait. Pashë Ornelën e vetmuar rrugëve të Tiranës, vetmi dhe refuzim që e mbështolli regjimi i Enver Hoxhës, pashë Ornelën duke vrapuar pas ngjyrave, pikturës, pastaj atë Ornelën e Milanos e të Parisit, Ornelën në romane që edhe më tej refuzon ti shkruaj në gjuhën e nënës, e deri te kjo Ornela e fundit që i janë përkthyer romanet e saj në mbi 20 gjuhë të botës, këtë Ornelën e ekspozitave e të pikturës, e cila prap më jep ndjesinë e një portreti të një figureje porcelani, e cila edhe e thotë vetë, që këtë figurë apo ndjesi të majës së ajsbergut, e mori që nga përplasja e gjyshes para këmbëve të saj, vdekje që ja dha një nur përgjatë gjithë jetës.
Përderisa kujton fëmijërinë e saj, e cila e konsideron fëmijëri të lumtur, rritën e saj me dashurinë e gjyshes dhe prindërve të saj, Ornela Vorpsi e kujton atë periudhë si periudhën më të ëmbël, e cila rritej në një shtëpi në mes të Tiranës, me një kopsht shumë të madh me hurma e ullinj, e cila shumë më vonë kuptoi se babai i saj kishte prona, shumë prona, por që ata e rritnin pa ia kujtuar se ishin një familje e kamur, duke vënë në plan të parë dashurinë që kishin për njëri tjetrin, e sidomos për gjyshen.
“Kam pas një gjyshe jashtë mase të dashur, dhe mbaj mend se deri në moshën gjashtë vjeçe kam gëzuar dashurinë e saj të pafund. Dhe vdekja e saj, besoj se ishte një nga goditjet më të mëdha që kam pas në jetë. U rrëzua para syve të mi, ra në tokë, mbaj në mend që më tha “koka, më dhemb shumë koka” dhe vdiq, para syve të mi vdiq”, kujton Ornela dashurinë për gjyshen, dashuri që më pas u shndërrua në atë topitjen, akullnajën jetësore, pasi që këtë vdekje e kapërceu ftohtë, pa lot dhe pa bërtima, me një mur në mes, mur të madh mes dhimbjes shpirtërore dhe reagimit të jashtëm.
Ornela kujton më pas se kishte vazhduar jetën në atë Tiranën e atëhershme, Tiranë që bashkë me Shqipërinë ishin super të izoluara nga bota, me makina të pakta, e edhe më pak racione ushqimi, por me një dashuri të madhe për artin, dashuri që e kishte qysh nga vegjëlia e saj.
Dhe kjo artiste e madhe, rrugëtimin drejt artit e kishte nisë në piano. Prindërit e saj e kishin detyruar të ngulitej në atë instrument, tinguj që kurrë se plotësuan shpirtin e saj të madh artistik, që në periudha të ndryshme jetësore ndryshonin formë, herë pikturë, herë fotografi e herë letërsi.
Dhe përderisa Ornela kërkonte art, apo dhimbja e saj kërkonte të shpërfaqej nëpërmjet artit, në kohën kur ende mësonte piano, por që nuk përmbushte dëshirën e saj për të bukurën, me vetëm shtatë vjet ajo pëson edhe një goditje.
Dhe si me rastin e vdekjes së gjyshes, edhe kësaj radhe, nuk qau, as lëvizi e as nuk reagoi. Ishte zhdukja e babait, dhe ajo që dinte në atë kohë ishte vetëm kjo, babai i saj iku me motorin.
“Mbaj mend mamin, e priste. Por babai u zhduk, kishte një motor dhe po me atë motor u zhduk. Unë si fëmijë nuk reagoja, nuk merrja pjesë në këto goditje, nuk lëvizja, nuk qaja dhe nuk prekesha”, shpjegon Ornela Vorpsi duke kujtuar këtë goditje si shtatë vjeçe, e cila më pas ka shpjeguar se pas bisedave dhe konsultave më të vonshme me psikoanalistë, i kishin shpjeguar se ky mos reagim i saj ishte më shumë si një mur, si një mbrojtje e vetvetes karshi zhvillimeve.
“Dhe babai nuk u kthye, kaluan gjashtë muaj dhe nuk kuptuam asgjë. Brenda këtyre gjashtë muajve mami shkonte në polici të pyeste, dhe ata i thoshin se nuk dinin gjë. Të njëjtit kërcënonin mamanë time se ajo duhej tu tregonte se ku ishte burri i saj” tregon Ornela për atë periudhe të rëndë për familjen e saj, të cilës familja e saj veç po i zvogëlohej, dhe tani kishte ngelur me mamanë e saj, e që atë kohë ishte 29 vjeçe.
Dhe regjimi i Enver Hoxhës sapo kishte trokitur në portën e familjes së Ornela Vorpsit, dhe shija e hidhur e komunizimit kishte kaluar përmasat për të dhe për mamanë e saj, të cilat vuanin në palcë ndarjen e familjes, distancimin e njerëzve nga to dhe vuajtjet e kësaj kohe që kishin shndërruar një grua dhe një vajzë të vogël si dy njerëz tmerrësisht të padëshiruara nga të tjerët.
Babain e dënuan për politikë pa u marr asnjëherë me politikë, kishin për qëllim sekuestrimin e pronave
Ornela Vorpsi kujton që babain e saj e kishin gjykuar me dyer të mbyllura, e kishin akuzuar për politikë, edhe pse, sipas Ornelës, babai i saj kurrë nuk ishte marr me politikë. Sipas saj, arsyeja e burgosjes së tij ishte diku tjetër, sekuestrimi i pronave të shumta që kishte kjo familje. Dhe me rënien e tij në burg, krejt këto prona u sekuestruan dhe lanë këtë familje në dyer të botës.
Ornela kujton se dy herë e kishte vizituar babain e saj në burgun e Spaçit, njëherë kishte shkuar me gjyshin, nga ana e babit, dhe njëherë kishte shkuar me mamin. Të dy vizitat kishin lënë vragë të thella në memorien e Ornelës, duke nisë nga kontrollet e rrepta të gardianëve e deri te takimi me babain, që për të ishte shumë i panjohur.
“Nuk e njoha fare babain tim, ishte dobësuar jashtë mase, ishte me pizhame me vija, si ato të Auschwitz. Dhe mbaj në mend që mamit tim i dha një qese të vogël, kur u ktheva në shtëpi, si kurreshtare që isha e hapa atë qese. Në të gjeta dhëmbët e thyer të babit, sepse më vonë e kam kuptuar se kur e kishin arrestuar, e kishin futur në një thes, dhe e kishin rrahur aq fortë sa që ia kishin thyer edhe dhëmbët”, tregon Ornela Vorpsi, e cila kujton edhe një takim tjetër me babain e saj në burg, po këtë herë më shumë kujtime të hidhura i kishte lënë rruga deri në Spaç, sesa vet Spaçi.
“Nuk kishte makina, mbaj mend se patëm shkuar me autostop me një kamion që barte derra, mami ishte ulur me shoferin para, unë isha pas, me derrat. Para syve të mi shihja se si tentonte shoferi ta puthte mamin tim, ishin kohë të tmerrshme, ishte një Shqipëri që nuk të le qetë as sot”, kujton Ornela.
Dhe përgjatë kohës sa babai i saj vuante dënimin, mamanë e saj e detyruan ose të divorcohej ose do ti internonin, por sipas Ornelës, mamaja e saj zgjodhi të parën, dhe pas sekuestrimit të pronave, Ornela bashkë me mamanë e saj u detyruan të ktheheshin te dajët, ku u vendosën të dyja në një dhomë të vogël, dhomë e cila u shndërrua në shtëpinë e tyre për shumë vite.
“Të gjithë njerëzit na u larguan, mbaj mend edhe kushërirat e mia të cilat bëheshin se nuk më shihnin në rrugë. Tirana ishte e vogël atëherë, dhe bënim pjesë te shoqëria margjinale. Ndërkohë, Shqipëria në atë kohë ishte kaq injorante, me mentalitet shumë të rëndë, sa po të ishe një grua pa burrë, sikurse ishte ime më, ishe direkt kurvë”, kujton Ornela, e cila mentalitetin e Shqipërisë edhe sot e sheh si të ngecur në vend, me shumë pak ndryshime.
Nga një inxhinere mekanike, mamanë e Ornelës e vendosën në punë në një fabrikë me tre turne. E dërmuar nga rrethanat, e larguar nga shoqëria, sipas Ornelës, mamaja e saj për një muaj e gjysmë u shtri në psikiatri.
“U shtri në psikiatri vetëm që të flinte, nuk flinte dot nga puna që bënte në tri turne. Dhe si e vogël unë mbeta vetëm me gjyshen te dajët”, rrëfen Ornela, të cilës çdo ditë po i zvogëlohej bota, e krejt këtë çmenduri që e kishin kaluar shqiptarët që i prekte regjimi i Enver Hoxhës, Ornela e shpjegon me një fjali “Ishte një Shqipëri e çuditshme, mos ta jetoje, nuk e koncepton dot”.
Ornela shpjegon se babai i saj vuajti shtatë vjet dënim, dhe pas burgut ajo e takoi si 14 vjeçe. Si vajzë e një të burgosuri politik, përgjatë kohës sa babin e kishte në Spaç, i kishin thënë shumë fjalë të këqija për babain e saj. Aq keq i kishin fole, sa që Ornela tregon se kur dikush i thoshte se sa shumë i ngjante babit të saj, ajo nuk ndihej mirë, ndihej shumë keq.
“E kam takuar edhe dy tri herë, fshehtas prej mamit. Sepse ajo nuk donte që të takohesha me të, asaj i ishte ngulitur në mendje se ai ishte shkaktari që na shkatërroi jetën. E në fakt nëna kishte probleme mendore, sepse i vuajti shumë pasojat”, tregon Ornela më tej.
E adhuroja vizatimin, pikturën, po sistemi i atëhershëm nuk më lejonte të futesha në Liceun Artistik, isha vajza e një të burgosuri politik
Dhe përderisa jeta i kishte rropatë sa poshtë e lart këtë familje tironse, lufta e artit brenda shpirtit të Ornelës nuk gjente paqe. Përderisa bënte shkollë për piano, brenda saj ajo kishte zbuluar pasionin për vizatimin, pasion që u bë aq i fuqishëm sa mori edhe vendimin për braktisjen e pianos.
Ajo kujton se vet kishte shkuar të Pallati i Pionierit për tu regjistruar për vizatim, pastaj përfundoi shkollën tetë vjeçare të normales, institucion në të cilin poashtu ndjeu distancën e shokëve, shoqeve dhe mësimdhënësve.
“Pastaj kisha dëshirë të vazhdoja Liceun Artistik për pikturë, por ishte e pamundur, sepse isha fëmija i një të burgosuri politik, dhe në Shqipërinë e atëhershme, arti ishte propagandë, dhe nuk kisha të drejtë, kisha të drejtë vetëm në gjimnaz”, tregon Ornela Vorpsi, e cila kujton se përgjatë asaj kohe, ajo kishte vijuar gjimnazin, përderisa pikturën e vazhdonte në shtëpi.
Dhe me përfundimin e gjimnazit, si duket po përfundonte edhe një regjim i tmerrshëm në Shqipëri. Ornela Vorpsi ishte në vitin e tretë të gjimnazit kur kishte vdekë Enver Hoxha, dhe Ornela kujton edhe sot kumtin e zysheve të asaj kohe dhe histerinë kolektive për vdekjen e Enver Hoxhës.
Por me vdekjen e tij, vendi kishte filluar pak të merrte frymë. Më në fund, Ornela Vorpsi arrin të futet në Institutin e Arteve, tash Akademia e Arteve të Bukura, garë të cilën e synonin mbi 400 të rijnë, e pranoheshin vetëm 25 studentë.
“Kisha përballë fëmijë të artistëve, fëmijë që ishin rritur me art, fëmijë që ishin mirë politikisht dhe që ishin mirë me talent. Po pata një fat të jashtëzakonshëm, dhe pata një mbështetje nga Hektor Dula, i cili mbështeste talentin tim, dhe kështu që e fitova atë konkurs. Mbaj në mend që për një javë kam pirë vetëm ujë dhe nuk haja asgjë, aq isha e emocionuar”, tregon Ornela Vorpsi për këtë vulë jetësore, vulë që e kërkonte pothuajse që nga fëmijëria dhe më në fund ia kishte dalë që të jetë pjesë e këtij institucioni që pas përfundimit do ta nxirrte si piktore.
Ika me mamin në Itali, kapitalizmi mu duk gjëja me e egër që kisha parë në jetën time, nuk i kuptoja lëvizjet e gjithë atyre makinave, sikurse nuk e kuptoja dashurinë e tyre për macet dhe qenët. Atëbotë në Shqipëri nuk kishte as veterinar
Dhe portat po hapeshin për piktoren e re. Në fakt nuk u hapën portat, po shqiptarët po i hapnin ato dhunshëm, duke u futë nëpër ambasada dhe duke kërkuar një jetë më të mirë.
“Meqë jam esteiste, Shqipëria nuk u hap bukur, po ky ishte realiteti i jonë”, kujton Ornela lëvizjet e shqiptarëve përgjatë viteve të 90-ta, e që Ornelën ajo periudhë e kishte gjete 22 vjeçe dhe me titullin piktore e diplomuar.
Ornela kujton se kjo dyndje e shqiptarëve e kishte provokuar edhe mamanë e saj, dhe sipas saj, kërkesa e saj ishte që të iknin nga Shqipëria dhe të shkonin ne Milano. “Ishte një shoqëri që nuk na kishte lënë vend, nëse njerëzit tjerë kishin vend, ne nuk kishim një të tillë”, tregon Ornela, duke e krahasuar Shqipërinë e atëhershme si një moçal dhe si një vend të kalbur.
“Ne morëm një vizë për dy javë, unë kisha një gocë tezeje e cila duke qenë nxënëse shembullore, duke pas babin komunist, me të drejtë e shkreta, rrinte larg meje, ajo mbaroi me medalje ari, dhe e cila duke qenë kaq e shkëlqyer, Shqipëria i qonte jashtë shtetit. Edhe atë e kishin dërguar në Romë, kështu që unë me mamin tim duke mos e pas fare idenë e një vendi të huaj, siç ishte Italia, marrim biletën dhe shkojmë tek ajo. E ke parasysh, ajo ishte në kolegj universitar, ishte në konvikt, dhe ne i shkuam në konvikt”, tregon Ornela duke qeshur, e cila shpjegon se këto ishin pasojat e izolimit 50 vjeçar, dhe një izolim i tillë reflekton më pas edhe budallallëqe të tilla.
Ajo tregon se për dy javë sa patën vizë, qëndruan fshehurazi në konvikt, dhe pas asaj kohe ishte lufta tjetër, se nëse do të ktheheshin në Shqipëri, apo do të vazhdonin të kërkonin tokën e premtuar. Zgjodhën këtë të fundit, edhe pse, sipas Ornelës me shumë frikë, sepse sipas saj, kapitalizmi ishte gjëja me e egër që kishte parë në jetë.
“Mu duk një tmerr, ishte një gjuhë e huaj që nuk e njihja fare, por nuk kishte gjë që mamin tim ta kthente në Shqipëri”, tregon Ornela rreth vendimit të qëndrimit në Itali.
Por 50 vjet izolim ishin shumë për dy gratë shqiptare, të cilat po përpinin habinë dhe magjinë e Milanos.
Ornela atëbotë kishte kujtuar se të gjitha gratë e Milanos janë si Sophia Loren, por edhe pse nuk ishin si Sophia, sipas saj dallonin shumë nga vajzat dhe gratë shqiptare.
“Ishin vajza të holla, ne në Shqipëri na donin me gjoks e me vithe, me flokë të zeza, ndërkohë ato të gjitha ishin bërë bionde, ishin të nxira nga dielli, nuk kuptoja se çfarë ishte kjo. Pastaj nuk i kuptoja makinat që shkonin e vinin, sepse në Tiranë ishin katër makina që rrotulloheshin në krejt Tiranën, dhe ishin aso makina që shkonin e vinin për punë. Ishte një shoqëri që e nuk e kuptoja në asnjë gjë, nuk e kuptoja as dashurinë që kishin për qentë dhe macet, përderisa ne në Shqipëri nuk kishim atë kohë as veterinar. Çdo gjë ishte një tronditje e madhe, unë do të isha kthyer në Tiranë, por mami nuk deshi”, tregon Ornela për goditjen me perëndimin, duke u detyruar që pas vendimit të qëndrimit në Milano, të bënte hapin e radhës, të bënte një copë vend për vete.
Në Milano ma thyen ëndrrën, profesori më tha: Piktura tashmë ka vdekur
Pasioni për pikturën e ndiqte edhe këtu, dhe duke pas parasysh se Shqipëria atëherë kishte ngelur te realizimi socialist, dhe shkollimi i saj po në atë pikë, Ornela Vorpsi kishte një tjetër ëndërr. Të përfundonte Akademinë e Arteve edhe në Milano.
“Dhe mbaj në mend, konkursin e fitova pa asnjë tmerr në Milano, në Aakademinë e Arteve të Bukura të Brerës, dhe pyesja vetën se si ka mundësi, sepse në Shqipëri shumë pata heqë që të pranohesha në atë Institut”, tregon Ornela, por duke mos qenë e përgatitur se furtuna e radhës veç sa se kishe goditë.
Ajo kujton se kishte marr një pikturë të saj për t’ia prezantuar profesorit të saj, dhe përgjigja e tij se piktura tashmë kishte vdekur, dhe se art tash janë instalacionet, artet konceptuale, video instalacionet e performancat e kishte goditur jashtë mase. Një jetë të tërë kishte luftuar për vizatimin dhe pikturën, dhe në mes të Milanos, Ornela e kupton se ajo që e kishte ëndërruar kaq shumë, tashmë kishte vdekur.
“Dhe kështu vendosa të bëja disa hulumtime në këtë art konteporan dhe të shoh se si më fle. Dhe bëra këto katër pesë vjet, që për mua ishte humbje e kohës komplet, sepse nëse në Shqipëri mësova se si të pikturoj, aty te arti konteporan, mu duk një spekulacion, dhe edhe sot e kësaj dite mendoj se është një punë koti, por njerëzit nuk kanë guxim ta thonë. Dhe unë nuk e ndjeva, nuk isha fare e kësaj udhe, njoha instalacionet, provova fotografitë, dhe nuk ma mbushi mendjen”, tregon Ornela Vorpsi për ballafaqimin me artin konteporan.
Dhe përderisa kishte mbetë pa atdhe, përderisa piktura kishte vdekur, po sipas profesorit italian, dhe përderisa nuk kishte një copë vend në Itali, Ornela Vorpsit me nguti i duhej të bënte një zgjidhje, sepse i duhej të ekzistonte në një vend të huaj.
Ornela përgjatë kohës sa ‘varroste’ pikturën, dashurinë më të madhe te jetës, bëri fotografi mode, mënyrë elementare për të siguruar jetën.
“Dhe më erdhi shkrimi, mu dhuru kjo dhuratë e madhe e shkrimit, pa asnjë lloj mendimi se mund të bëhesha shkrimtare, apo ti publikoja, pasi që ëndrra ime ishte piktura. Fillova të shkruaj, dhe fillova të shkruaj kur isha në Paris, pasi që isha pjesë e një shkëmbimi universitar mes atij të Milanos dhe Parisit. Shkova ne Paris për gjashtë muaj në Erasmus, dhe nuk u ktheva më në Milano, dhe mbaj në mend që fillova të shkruaj në Paris”, tregon Ornela për fillimin me shkrimin, e cila tash njihet për romanet e saj në 20 shtete, përderisa ajo kishte dashuri të pa kompromis pikturën.
“Vendi ku nuk vdiset kurrë” u shkrua në italisht, kisha nevojë për një gjuhë që mbanë një distancë, dhe një gjuhë që nuk e bartë fëmijërinë time
Dhe një shqiptare që kishte jetuar për gjashtë vjet në Itali, dhe sapo ishte vendosë në Paris dhe po provonte kulturën e ushqimin francez, kishte filluar ti lëshonte rrënjët e para të romanit bestseller “Vendi ku nuk vdiset kurrë” por jo në gjuhën shqipe, por ajo pavetëdijshëm kishte filluar ta shkruante në italisht.
“Qëndrova në Itali për gjashtë vjet dhe gjuha italiane ishte shumë e kollajshme, veshi ma kishte dëgjuar që kur isha në Shqipëri dhe për atë nisa të shkruaj në italisht. Shumë më kanë pyet se pse nuk e shkrova në gjuhën e nënës, në gjuhën shqipe. Nuk mund të shkruaja në shqip, sepse të gjithë demonët e së kaluarës ngrihen dhe më hanë, e gjithë e kaluara më mbytë, nuk do të shkruaja dot emocionalisht. Kisha nevojë për një gjuhë që mbanë një distancë, dhe një gjuhë që nuk e bartë fëmijërinë time. Italishtja ime nuk e barte fëmijërinë time, frëngjishtja nuk e bartë fëmijërinë time, nuk mbytem në to, ka një lloj distance, në shqip s’do të kisha shkruar kurrë atë që kisha shkruar në italisht”, thotë Ornela, e cila përpos që po fitonte distancën me gjuhën shqipe, ajo po fitonte edhe një distancë tjetër, me nënën e saj, e cila kishte mbet në Milano, përderisa Ornela po qëndronte në Paris, por që pavarësinë e saj nuk e fitonte dot, se ishin të lidhura si mish e thua.
“Fillova ta shkruaj, sepse nuk dija çfarë të bëja me ditët e mia. Mbaj në mend se si u ula aty afër shpisë, më erdhi të shkruaj dhe shkrova një tregim dhe më pëlqeu disi, po pa i bërë pyetje vetës se pse po shkruaj në italisht, më erdhi në mënyrë organike, ato gjëra që i kam treguar në këtë libër dhe që janë të vërteta, në shqip nuk do ti tregoja kurrë, do të kisha vdekë, do të isha djegë. Shkrova një tregim të vogël, dhe ja përktheva keq e keq një shokut tim shkrimtar që ishte francez. Edhe ai është goxha i njohur, dhe më tha ‘e di që është fantastik’. Dalëngadalë shkrova, edhe mbarova këtë libër, që tashmë është i përkthyer në shumë gjuhë të botës, anglisht, gjermanisht, frëngjisht dhe shumë gjuhë të tjera, dhe gjuha e fundit që do të përkthehet së fundi është në gjuhën serbe”, ka thënë Ornela Vorpsi, e cila kujton edhe detajin tjetër, se iu deshën vite të tëra që të jepte dritën e gjelbër që të përkthehej edhe në gjuhën shqipe.
Babai mu lut që mos ta përktheja romanin në gjuhën shqipe, i kishin thënë se kisha shkruar shumë keq për Shqipërinë dhe nuk dëshironte që ky libër të fliste në shqip
“Mora shumë kohë deri sa vendosa ta botoj në gjuhën shqipe, sepse im atë më luti që mos ta përktheja. I kishin thënë që kisha shkruar tmerre për Shqipërinë, dhe nuk donte që ky libër të fliste edhe shqip. Por më në fund vendosa, ka tri vjet që është i përkthyer edhe në gjuhën shqipe”, thotë Ornela.
Dhe përgjatë këtyre viteve të krijimtarisë në fushën e librit, Ornela ndër vite prap e ka bindë vetën se piktura nuk ka vdekur, dhe se piktura është ringjallë më shumë se kurrë, dhe paralelisht punon në të dyja, herë në libër e herë në pikturë, e me raste edhe në fotografi.
Ajo është duke shkruar në librin e ri, por është duke e shkruar në gjuhën frënge, pasi që, sipas saj, duke jetuar që një kohë të gjatë në Francë, italishtja, sipas saj ka filluar ti brishtësohej, dhe nuk ndihet mjaftueshëm e sigurt në këtë gjuhë.
Ndërkohë, përderisa shkruan dhe pikturon, Ornela Vorpsi tregon edhe një detaj që e vuan si pasojë nga Shqipëria. Ajo synon prestigjiozen për ti bindë të tjerët se arti i saj vlen. Së fundi ka fituar qëndrimin në një rezidence shumë prestigjioze, sikurse që ka ndërruar shtëpinë botuese që vlerësohet të jetë poashtu shumë prestigjioze.
“Në Shqipëri më kanë rrahur aq keq, sa që kisha dëshirë të kapja këto maja prestigjioze, është njësoj sikur të vësh pak balsam mbi trup. Sepse, në Shqipëri ngaqë kisha një natyrë të çuditshme dhe nuk më kuptonin, më konsideronin keq, sepse në Shqipëri po të jesh gocë e bukur të vlerësonin si budallaqe, dhe ky mentalitet, për mu ishte një ravansh me Shqipërinë, po për mua ishte një ravansh i madh, sepse vija nga një Shqipëri ku më copëtuan, më dërmuan në të gjitha dimensionet. Por në të njëjtën kohë pata fatin ti them këto mrekulli, dhe falënderoj Zotin, misterin që bën jetën, edhe pse ngelem njeri jashtë mase i vrarë, gjërat që kanë ndodhë nuk shërohen më”, ka thënë Vorpsi, e cila tregon se në Shqipëri e kishin quajtur tradhtare, për faktin se nuk kishte shkruar në shqip.
“Unë e ndjej vetën tërësisht shqiptare, dhe fakti që kam jetuar në Itali dhe Francë nuk më bën as italiane e as franceze. Të përdorësh një gjuhë të huaj është një mjet, që për mua ishte i shëndetshëm”, ka thënë Ornela.
Ornela Vorpsi që ka mbi supe tetë tituj të librave dhe shumë ekspozita, që nuk ka asnjë shtëpi në Tiranë, edhe përkundër faktit se babai i saj posedonte shumë prona, që vishet vazhdimisht me ngjyrë të zezë, që edhe këtë detaj e adreson te Shqipëria, sepse ky vend e la pa ngjyra dhe pa lule, që sheh akoma ëndrrat në Shqipëri, edhe pse dëshiron që ti rri larg saj, që humbi nënën gjatë pandemisë dhe që nuk arriti as ta shoh në momentet e fundit, edhe sot nuk e konsideron vetën të suksesshme, dhe sipas saj ajo e vuan këtë pjesë si njeri që ka bërë shumë pak.
Ornela Voprsi ka dëshirë që të bënte shumë më tepër, jo në nivelin e shkrimit e të pikturës. Po ëndrra e saj do të ishte që të mund të krijonte azile për të moshuar dhe të ndihmonte njerëzit e rrugëve. “Kur i shoh njerëzit nëpër rrugët e Parisit, janë pamje që më vrasin, sepse unë isha rrugëve bashkë me nënën time”, përfundon Ornela, e cila vazhdon të jetojë dhe krijojë në zemër të Parisit, bashkë më bashkëshortin, vajzën e saj dhe tri mace, tri mace në shtëpinë e kësaj Ornele që në fillet e migrimit të saj nuk i kuptonte perëndimorët për dashurinë ndaj maceve dhe qenve./ KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot një shkrim të gazetës britanike “Metro”, e cila rendit Shqipërinë në krye të listës së vendeve që duhen vizituar në 2023.
“Edhe gazeta britanike “Metro”, këtë fundvit rendit sugjerimet për vendet që duhen vizituar në vitin 2023, ku natyrisht Shqipëria është pjesë e guidës së rekomanduar. Nga janari deri në nëntor të këtij viti 157 mijë vizitorë anglezë mikpritëm në Shqipëri, 93% më shumë se një vit më pare”, u shpreh Rama në rrjetet sociale.
Shqipëria sipas “Metro”, është destinacioni i vitit 2023.
“Takoni destinacionin e vitit 2023. Brigjet e tij në ngjyrë karamel dhe ujërat që imitojnë Maldivet, përballueshmëria e këtij vendi jo të Eurozonës mund të jetë e parezistueshme pas faturave të frikshme të energjisë të dimrit”, thuhet në artikull.
“Metro” jep informacion mbi kostot për të mbërritur në bregdetin e Durrësit, përfshirë dhe fluturimin.
“Në prill, për shembull, fluturimet Londër-Tiranë kushtojnë nga 64 paund, nëpërmjet Easy Jet, taksitë për në Durrës fillojnë nga 15 paund dhe në bregdetin e resortit bregdetar, hoteli i mirënjohur “Cosmo” kushton vetëm 57 paund në natë. Kjo do të thotë se fundjavat mund të vijnë nën 200 paund për person, duke përfshirë kostot e tjera të mundshme”, thuhet në shkrim. / KultPlus.com
Shqipëria është destinacioni turistik me performancën më të mirë në rritjen e fluksit të turistëve, sipas Organizatës Botërore të Turizmit, UNWTO.
Lajmi u bë i ditur nga Kryeministri Edi Rama, i cili publikoi në rrjetet sociale listën e klasifikimit ku Shqipëria kryeson me një rritje prej 18% gjatë 9 muajve të parë të këtij viti.
Rama theksoi se “Shqipëria radhitet e para nga Organizata Botërore e Turizmit (UNWTO) si destinacioni me performancën më të mirë në rritje të flukseve turistike krahasuar me vitin 2019”.
Sipas Organizatës Botërore të Turizmit, pas Shqipërisë, në renditje vijon St.Marteen me 16% rritje të turizmit në terma fluksesh. Vijon më tej Etiopia, Hondurasi, Andorra, Puerto Rico, Republica Domenikane, Curaçao, Kolumbia, El Salvador dhe Islanda.
Nga janari deri në shtator vendin tonë e vizituan rreth 6,4 milionë turistë të huaj.
Për shkak të vijës së gjatë bregdetare Shqipëria ofron disa plazhe, nga veriu deri në jug, si në Velipojë të Shkodrës, në Shëngjin të Lezhës, në Durrës, Vlorë, Himarë dhe Sarandë, etj, plazhe këto që frekuentohen përveç shqiptarëve edhe nga shtetas të huaj, që zgjedhin Shqipërinë si një destinacion turistik gjatë muajve të verës. Gjithashtu, Gjirokastra, Berati, Butrinti, Kruja, Tirana, Shkodra, etj, janë destinacione të kërkuara për turizëm historik dhe kulturor.
Po ashtu, vendi ynë ka avantazhimin e turizmit gjithëvjetor, për shkak të relievit që ofron mundësi për turizëm nga jugu në veri. Fshatrat turistikë të veriut të vendit njohin së fundmi numra të lartë turistësh, ndërsa po zhvillohet edhe infrastruktura për turizmin e aventurës.
Shqipëria po ashtu ka lumenj të shumtë, laguna dhe parqe kombëtare të cilat thithin turistë nga e gjithë bota./ atsh / KultPlus.com
S’kam qënë ndonjëherë Në Shqipëri n’atë tokë të ashpër e të dashur, n’atë dhe malor barinjsh.
Sot shpresoj të vij si për të kremte, për një të kremte të re, dasmë mbi tokë; pa të vete të shoh si shkëlqen dielli majë krahëve plot muskuj të vargmaleve të tua, si më rritet në mes të shkëmbinjve si zambaku i ri dhe i njomë, kultura, letërsia, që po nis e shtrihet, nderi ndaj bujkut të moçëm, djepi i punëtorit, përmendorja e shquar e vëllazërimit, si merr përpjetë mirësia posi bima e re që lulëzon në vendet e lashta e të varfra.
O Shqipëri e vogël, e fortë, e vendosur dhe zëmjaltë, teli i kitarës sate ‐ ujë dhe çelik i gjallë – vjen e më t’i shtohet tingullit të historisë, këngës së kohës që s’ka të mposhtur, me një zë bjeshkësh dhe ndërtimesh, aromash dhe bardhësish, këngës së mbarë njerëzve dhe mbarë, mbarë bjeshkëve, zogjve dhe mollëve në lule, erërave dhe valëve. Forca, vendosmëria dhe lulet janë dhuratat q’i sjell ti ndërtimit të jetës mbi tokë.
Shqipëria, Rumania, Bullgaria, Republika Çeke, Polonia dhe Sllovenia janë klasifikuar si 6 vendet më të lira për të jetuar sipas ShengenVisa.
Në një shkrim të gjatë ShengenVisa, bën të ditur se kushtet e përballueshme të jetesës e kanë bërë Shqipërinë të pëlqyer për shumë të huaj.
Sipas medias, 420 dollarë në muaj janë të mjaftueshme për të jetuar në Shqipëri, pa përfshirë qiranë. Tirana konsiderohet një nga qytetet më të përballueshme ekonomikisht në Ballkan.
Tirana është e njohur për baret, klubet dhe kafenetë, si dhe për muzetë dhe monumentet historike.
Pas tij vjen Durrësi si destinacioni më i madh detar në Shqipëri që është cilësuar nga shengen visa si një parajsë e udhëtarëve.
Ndërsa Saranda, e njohur si perla e jugut, është një nga qytetet më të populluara në vend. Sipas “ShengenVisa”Ka plazhe të mrekullueshme dhe një pamje mahnitëse. Dhe sipas standardeve evropiane, është jashtëzakonisht i lirë dhe një nga vendet më të bukura ku mund të jetohet. / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ka shpërndarë në rrjetet sociale deklaratën e kreut të FIFA-s, Gianni Infantino i cili gjatë konferencës për mediet në nisje të Botërorit të Katarit vlerësoi Shqipërinë që hapi dyert për refugjatët afganë.
Rama e konsideron një moment krenarie për Shqipërinë.
Në deklaratën e tij, Infantino tha se të gjithë vendet evropiane e amerikane, shtete e Amerikës së Veriut, mbyllën dyert duke kërkuar falje se nuk mundeshin.
“I vetmi vend që tha: ‘Mirë sillini këtu se ne e dimë çfarë do të thotë të vuash dhe të ikësh nga vendi yt”, ishte Shqipëria. Dhe miku im, Edi Rama, tha: Ato janë të mirëpritura në Shqipëri ku mund të ndërtojnë një të ardhme”. Kështu Shqipëria hapi dyert. Nga të gjithë vendet, Shqipëria u hapi dyert refugjatëve afganë që duhej të iknin sepse luanin futboll në Afganistan”, tha Infantino. / atsh / KultPlus.com
Shqipëria sot firmos për anëtarësimin në Mekanizmin e Mbrojtjes Civile të Bashkimit Evropian (BE).
Marrëveshja do të firmoset mes Ministrit të Mbrojtjes, Niko Peleshi dhe Komisioneri europian për Mbrojtjen Civile, Janez Leanercic.
Anëtarësimi i Shqipërisë në unionin e Mekanizmit të Mbrojtjes Civile të Bashkimit Evropian, është një hap i rëndësishëm për vendin sepse kjo marrëveshje i jep mundësinë Shqipërisë që të jetë pjesë e këtij mekanizmi duke përfituar ndihma në fakt sa i përket fatkeqësive natyrore me të cilat do të përballet vendi ynë.
Mekanizimi Europian i Mbrojtjes Civile i ka ardhur në ndihmë Shqipërisë për shuarjen e zjarreve gjatë verës si edhe me ndihma gjatë tërmetit të vitit 2019. / KultPlus.com
Udhëzuesi global i udhëtimeve rekomandon një itinerar 4 ditor me disa ndalesa.
Lonely Planet ka zgjedhur Shqipërinë si një nga destinacionet që duhet vizituar për vitin 2023. Vendi ynë është tashmë në listën vjetore të udhërrëfyesit më të mirë për udhëtime.
Shqipëria përshkruhet si një vend që ndodhet në Evropë, por nuk është si pjesa tjetër e kontinentit. E kjo për arsyen e vetme sepse për shumë të huaj Shqipëria është një enigmë.
Megjithatë, për ata vizitorë të cilët kanë mundësi ta vizatojnë atë mund të zbulojnë një vend me shumë bukuri natyrore por mbi të gjitha një vend ku mikpritja, dhe tradita janë të ndërthurura së bashku.
Lonely Planet rekomandon për ndjekësit e saj një intinerar 4 ditor me disa ndalesa. Aventura për udhëtarët nis me Shkodrën që thuhet se është një nga qytetet më të vjetra në Evropë. Dita e udhëtarit mund të nisë mjaft mirë me një vizitë në Muzeun Kombëtar të Fotografisë Marubi. Përmes këtij muzeu mund të shihen imazhet që kapin jetën e fshatit një shekull më parë.
Pas konsumit të një vakti apo xhirove të famshme me bicikletë nuk duhet humbur Kalaja e Rozafës për të cilën askush nuk e di saktësisht se sa të vjetra janë themelet e saj.
Nga Shkodra mund të shkohet në Valbonë. Pas akomodimit në një nga shumë bujtinat në vend rekomandohet një ecje 3 milje vajtje-ardhje në një kullotë të vogël bari në anën veriore të luginës.
Në ditën e tretë të udhëtimit jo larg Valbonës është Thethi. Bujtinat këtu pothuajse të gjitha ndërtesat prej guri të stilit tradicional me çati të larta u ofrojnë vizitorëve tavën e dheut, një ushqim i përsosur tradicional.
Shumica e udhëtarëve kthehen në Shkodër herët në mëngjesin e ditës së katërt por ka nga ata që marrin një udhëtim për në jug të vendit ku rekomandohet të vizitohet Syri i Kaltër. / Klan News / KultPlus.com
Në të njëjtën kohë edhe me relieve malore dhe bregdetare, shumë e dashur nga alpinistët e përkushtuar dhe adhuruesit e diellit, Shqipëria në pamje të parë duket si një kombinim me ndikime greke, italiane dhe turke që kanë lënë gjurmë ndër shekuj, shkruan Lucie Grace për gazetën e njohur britanike “The Independent”.
Por, nëse thellohesh pak do të zbulosh një tokë dhe një gjuhë të lashtë ilire. Ajo ka një forcë, një elasticitet dhe një gëzim ngjitës të gjallërisë.
Me popullsinë e dytë më të madhe islame në Evropë pas Kosovës (rreth 60 për qind e shqiptarëve janë myslimanë), vendi është gjithashtu model për tolerancën fetare, me xhami dhe katedrale mahnitëse, të ndërtuara krah për krah në qytetet dhe qytezat e vendit ballkanik.
Shqipëria ka qenë nën ndikimin osman për më shumë se 500 vjet dhe ka ende shtëpi dhe një arkitekture të jashtëzakonshme të epokës, pavarësisht përpjekjeve të Enver Hoxhës për ta shkatërruar atë. Në një vizitë atje sigurisht që do të takosh vendasit shumë miqësorë dhe mikpritës dhe disa nga çmimet më të përballueshme në kontinent.
Që nga 1 maji 2022, të gjitha kërkesat e udhëtimit lidhur me Covid-19 janë hequr. Udhëtarët nuk kanë më nevojë të tregojnë prova të vaksinimit ose një test negativ PCR për të hyrë në Shqipëri.
Me një klimë të ngjashme me Greqinë fqinje, Shqipëria është një nga vendet më me diell në Evropë dhe ato arrijnë kulmin midis prillit dhe tetorit. Koha më e mirë për shëtitje në male janë muajt më të qetë të pranverës dhe vjeshtës. Vera është sigurisht koha më e mirë për të eksploruar plazhet e Rivierës, por temperaturat rriten, kështu që nëse eksplorimi i qyteteve dhe qytezave osmane është në axhendën tuaj, preferohet edhe pranvera ose vjeshta.
Tirana
Tirana ishte një qytet i qetë, në brendësi të vendit, derisa kryeqyteti u zhvendos këtu në vitin 1912. Urbanistika e vëmendshme e shekullit XX dhuron rrugë të këndshme me gjethe dhe të gjera, me shumë hije nga vapa e madhe e verës. Epiqendra e qytetit është sheshi “Skënderbej”, një hapësirë madhështore, ku ndodhet xhamia e bukur e Et’hem Beut, e shekullit XVIII dhe Teatri i Operës dhe Muzeu Historik Kombëtar i epokës komuniste. Aty pranë, tregu “Pazari i Ri” është i mbushur me tezga ushqimore dhe restorante, por është edhe Blloku ku do të dëshironi të shkoni. Ky cep i zhurmshëm i qytetit ishte më parë një lagje për politikanët komunistë në pushtet dhe tani është një qendër e gjallë e kafeneve, bareve, restoranteve dhe klubeve.
Shkodra dhe Alpet Shqiptare
E themeluar nga fiset e lashta ilire në shekullin IV para Krishtit, Shkodra është porta për në Shqipëri nëse mbërrini nga Evropa Veriore me autobus ose makinë. Ajo është një qytet i vogël paqësor dhe me atmosferë ‒ ndaj jepni pak nga koha juaj, pasi është më shumë se thjesht një pikë nisjeje për në male. Merrni me qira një biçikletë dhe dilni në liqen, gërmoni nëpër tregjet e fshehura dhe do të gjendeni edhe te Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi”. Minibusët shkojnë çdo ditë në Parkun Kombëtar të Thethit, ku mund të shëtisni ose të ndiqni shtegun për në Valbonë.
Gjirokastra
E famshme për arkitekturën e saj të ruajtur në mënyrë fantastike dhe të sofistikuar të epokës osmane, rrugët dredha-dredha me kalldrëm të Gjirokastrës janë të mbrojtura nga UNESCO. E vendosur prapa bregdetit dhe e vendosur lart në kodra, arkitektura mahnitëse e qytetit të vjetër dikur ishte shtëpia e një prej qendrave më të mëdha të sufizmit (një shkollë mistike, e bazuar në meditim të Islamit) jashtë Turqisë. Ndërsa vetëm një pjesë e vogël e objekteve fetare i mbijetuan spastrimit të Enver Hoxhës, kishat dhe xhamitë ende jetojnë pranë njëra-tjetrës siç kanë bërë me shekuj me radhë. Kalaja e Gjirokastrës është padyshim një nga më të mirat në vend (konkurrenca është e ashpër pasi ka mbi 150 të tilla) me gurë të bardhë që vezullojnë dhe mure të mëdha.
Riviera
Shtrirja bregdetare prej 120 kilometrash nga Vlora në Sarandë, e njohur si Riviera Shqiptare, përbëhet nga fshatra piktoreskë në faqe kodrash dhe nuanca madhështore blu të zbehta, ndërsa deti Jon përshkon plazhet e tij me guralecë. Ndalesat e njohura janë Dhërmiu dhe Himara ose ishujt e vegjël në Ksamil. Ujërat e kristalta të rivierës janë të ftohta, edhe në vapën e verës, falë burimeve të ujit që rrjedhin nga malet dhe nën shtratin e detit.
Kanioni i Beratit dhe Osumit
Po aq mbresëlënëse sa Gjirokastra, por shpesh anashkalohet në favor të saj, është qyteti tjetër i kohës osmane, Berati. Ai njihet edhe si qyteti i një mbi një dritareve. Kështjella daton në shekullin XIV me një kishë fantastike të vogël bizantine brenda. Sigurisht që këtu ka edhe xhami të mrekullueshme – shembulli i shkëlqyer i Beratit i tolerancës fetare në të cilën Shqipëria është kaq e njohur. Bëni një udhëtim ditor nga këtu në kanionin e Osumit, ku mund të kaloni nëpër lumë, duke kaluar faqet e shkëmbinjve dhe të merrni edhe baltë nga shtrati i lumit për ta përdorur si një maskë ushqyese për fytyrën.
Parku Arkeologjik i Butrintit
Rrënojat greke, romake dhe bizantine e zbukurojnë këtë ish-metropol, të vendosur në buzë të Rivierës. Butrinti është padyshim shtëpia e rrënojave më të jashtëzakonshme në Shqipëri dhe në të vërtetë në gjithë Ballkanin Perëndimor, por shpesh anashkalohet gjatë rrugës për në plazh. Është një vend i hapur me ndërtesa të vendosura rreth lagunës, imagjinoni një Pompei, që përfshin banja romake, një amfiteatër grek dhe kulla veneciane. Përgatituni të kaloni ditën atje dhe vishni këpucë jashtëzakonisht të rehatshme. Ka një shtesë të mëvonshme osmane që ia vlen të rritet gjithashtu. Ali Pashë Tepelena ndërtoi një kështjellë atje për të kontrolluar edhe Napoleonin, i cili kishte marrë Korfuzin, që gjendet shumë afër.
Korça
Vendi ku prodhohet birra më e mirë në Shqipëri, Korça është e vendosur mes maleve piktoreske dhe është e zhytur në një natyrë mahnitëse, por është më pak e shkelur nga turistët sesa pjesët e tjera të vendit. Hiking është në krye të listës së gjërave që mund të bëni, por qyteti është gjithashtu i mbushur me arkitekturë fantastike dhe institucione kulturore. Muzeu i Fotografisë “Gjon Mili” ofron një vështrim në jetën e shekullit XX, ndërsa Muzeu Mesjetar është një nga më të mirët në vend. Katedralja ortodokse “Ringjallja e Krishtit” merr vëmendjen më të madhe, por edhe xhamia e vogël “Iliaz Bej Mirahori” është gjithashtu e padiskutueshme si e tillë. Ajo është një nga më të vjetrat në vend.
Të notosh kudo
Bëni një zhytje në ujë të ftohtë në pamjet e pazakonta të bukurisë natyrore që Shqipëria ka plot. Tre të parat janë Syri i Kaltër, një “pishinë” bruz me ujë të ftohtë burimi malor (zakonisht rreth 10-13°C) rrugës për në Gjirokastër; kanioni i sipërpërmendur i Osumit pranë Beratit, ku mund të ecësh me gomone, ose më të guximshmit mund të notojnë në lumin Shalë, i cili rrjedh brenda vargmalit të Alpeve Shqiptare.
Shëtitjet
Marrja me qira e makinave ose motoçikletave është relativisht e lirë në Shqipëri, por nëse preferoni të përdorni transportin publik, bëhuni gati për të parë një rrjet pak të çuditshëm udhëtimesh me autobusë, por plotësisht funksional, që përfshin shumicën e cepave të vendit.
Këshillë për kursimin e parave
Shqipëria është jashtëzakonisht e lirë, krahasuar me shumicën e vendeve të tjera evropiane, por nëse jeni vërtet në vështirësi financiare, merrni çadrën tuaj me vete dhe përdorni një nga kampingjet e panumërta fantastike që janë të vendosura në të gjithë gjatësinë dhe gjerësinë e vendit./atsh / KultPlus.com
Brigje me ujëra bruz, natyrë e pasur, ”arratisje” në malet pranë, hotele mbresëlënëse, njerëz mikpritës, vizitorë nga e gjithë bota dhe më e rëndësishmja, në një paketë të përballueshme, shkruan Sophia Chaldaiou për gazetën e njohur greke ”Kathimerini”.
Arsyeja për Shqipërinë tonë fqinje, një destinacion relativisht “i panjohur” për turistin mesatar grek, por jo për pjesën tjetër të botës që tashmë viziton Shqipërinë për pushime.
Kjo mund të shihet nga rritja mbresëlënëse e mbërritjeve të turistëve si në krahasim me vitin e kaluar (+29,3% në tetë muaj), ashtu edhe para pandemisë.
“Kjo është një zonë turistike në zhvillim. Nëse njerëzit e marrin vesh, nuk do të shkojnë në vendet tona”, thotë për “Kathimerini” Eutychis Sargetakis, i cili së bashku me gruan e tij kaluan Shqipërinë me motorin e tyre në fillim të gushtit dhe ndanë përvojën e tyre në YouTube.
Siç shpjegon ai, Sargetakis kërkonte pushime në destinacionet e njohura të Jonit si Parga, Sivota dhe Qefalonia, por nuk gjente dhomë për më pak se 100 euro nata.
Më në fund vendosi të bënte pushime në Shqipëri, ku pa rezervuar fare gjeti një dhomë në Sarandë në një hotel me katër yje me mëngjes për 42 euro dhe një suitë në Tiranë për 32 euro.
Më lirë ishte edhe benzina, rreth 1,60 euro për litër (kur këtu në verë ishte mbi 2 euro).
Me 15 euro deri në 35 euro mund të hahet një vakt i pasur për dy persona me një pije, ndërsa çmimi i kafesë varion nga 0,35 deri në 2 euro.
Përtej bukurive të vendit tonë fqinj, Sargetakis veçon gjendjen e shkëlqyer të rrjetit rrugor të tij dhe në përgjithësi projektet infrastrukturore që janë realizuar, mikpritjen e pabesueshme të shqiptarëve dhe kuzhinën e tyre cilësore.
“Është një destinacion autentik, më i relaksuar në krahasim me Greqinë”, vëren ai.
Sigurisht që “gabimet” e turizmit masiv kanë filluar të prekin edhe Shqipërinë.
“Në plazhe ka pasur edhe “luftë për shezlongë”, ndërkohë që trafiku në rrugën bregdetare ka qenë mjaft intensiv dhe në kufijtë me Greqinë dhe Malin e Zi janë krijuar radhë kilometrike”, shton Sargetakis.
Performanca e dytë më e mirë në botë në ardhjet ndërkombëtare krahasuar me vitin 2019 Kjo sigurisht dëshmon se sa e njohur është bërë Shqipëria si destinacion.
Në total, sipas të dhënave të Institutit Shqiptar të Statistikave (INSTAT), këtë vit në periudhën janar-gusht kanë vizituar Shqipërinë 347 452 grekë, pra 25,47% krahasuar me të gjithë vitin e kaluar.
Vlerësohet se deri në fund të vitit numri i vizitorëve grekë do të jetë mjaft i afërt me shifrat e vitit 2019, kur 596 844 bashkëqytetarë tanë udhëtuan drejt vendit tonë fqinj.
Të dhënat për ardhjet e turistëve janë mbresëlënëse.
Në total, mbi 5,6 milionë turistë të huaj vizituan Shqipërinë në tetë muajt e 2022 – dhe kjo shifër nuk përfshin ardhjet nga Kosova të cilat mesatarisht janë më shumë se 2 milionë çdo vit për të njëjtën periudhë.
Në një raport të fundit të Organizatës Ndërkombëtare të Turizmit (UNWTO), Shqipëria kishte performancën e dytë më të mirë në botë si destinacion për shtatë muajt e këtij viti (janar-korrik), me 19% më shumë ardhje ndërkombëtare krahasuar me 2019, viti rekord për turizmin.
Rrjedhimisht, ajo kishte performancën e katërt më të mirë për sa i përket të ardhurave, me 32% më shumë të ardhura nga turistët ndërkombëtarë në periudhën janar-korrik 2022 krahasuar me 2019.
Interes i madh për turizmin malor
Por, kush janë ata që udhëtojnë drejt Shqipërisë? Krahasuar me vitin e kaluar, INSTAT ka shënuar një rritje prej 225% të vizitorëve nga Spanja, 60% nga Gjermania, 50% nga Franca dhe BM dhe 3.8% nga Holanda.
Dhe mundet që në verë interesi i turistëve të përqendrohet në zonat e njohura bregdetare (Himara, Durrësi, Vlora, Saranda, Lezha, Borsh), por është interesant fakti se 41% e vizitorëve kanë preferuar veriun e Shqipërisë.
Sidomos gjatë dimrit, kufiri verior i vendit sheh një fluks njerëzish, pasi njerëz nga Evropa Qendrore zbresin me makinë për të shijuar liqenin e Shkodrës ose Alpet Dinarike, të cilat ofrojnë shumë aktivitete për alpinistët dhe jo vetëm.
Tashmë Shqipëria ka nisur përgatitjet për vitin e ardhshëm turistik, ndërkohë që në shumë pjesë të vendit zënia e hoteleve arrin në 100%, me rezervime deri në fund të tetorit. / atsh / KultPlus.com
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro mori pjesë në konferencën ministrore për mjedisin nga Organizata e Kombeve të Bashkuara ku drejtoi panelin e “Turizmit të Qëndrueshëm dhe Ekonomisë Qarkulluese”.
Kumbaro ndau në rrjetet sociale momente nga kjo konferencë, që u zhvillua në Qipro, Greqi nga 5-7 tetor, ndërsa theksoi se “më së miri Shqipëria përfaqëson bashkimin e mbrojtjes së mjedisit dhe zhvillimit të turizmit me ritmin më të shpejtë të rikuperimit pas pandemisë në Evropë, siç konfirmoi edhe raporti i fundit nga UNWTO”.
“Të gjitha vendet duhet ta rishpikin qasjen e tyre të zhvillimit turistik nën ekonominë qarkulluese, e cila kërkon një filozofi të re, ndryshim mentaliteti, punë të jashtëzakonshme edukuese e arsimore dhe kemi nisur ta bëjmë”, tha Kumbaro.
Vitet e fundit turizmi shqiptar po njeh trende pozitive në drejtim të zgjatjes së sezonit, zgjerimit të hartës turistike dhe zhvillimit të agroturizmeve si një model zhvillimi i qëndrueshëm./ atsh / KultPlus.com
Për herë të parë, objekte të trashëgimisë prehistorike nga Shqipëria do të jenë pjesë e një ekspozite ndërkombëtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në Kanada.
Objekte nga fondet e Institutit të Arkeologjisë dhe koleksioni i Muzeut Arkeologjik në Tiranë, kanë mbërritur në SHBA, ku do të jenë pjesë përbërëse e ekspozitës lëvizëse të titulluar “First Kings of Europe” (Mbretërit e parë të Europës), me organizues kryesor Field Museum of Natural History, në Chicago te Shteteve te Bashkuara.
Në këtë ekspozitë marrin pjesë 25 institucione nga 11 vende të ndryshme nga Europa Juglindore. Ekspozita ka si temë kryesore periudhën e formimit të elitave gjatë prehistorisë së vonë, nga komunitetet bujqësore të Neolitit, tek elitat e konsoliduara të periudhës së Hekurit në Ballkan. Objektet e ekspozuara tregojnë historinë se si disa individë fuqizuan pushtetin dhe influencën e tyre, duke zotëruar burime natyrore, duke kontrolluar rrugët e tregtisë, ritualet, ceremonitë dhe luftërat.
Një version i vogël i kësaj ekspozite, e cila e vë theksin mbi ritualet (Rituals and memory: The Balkans and Beyond), do të shfaqet fillimisht në Institute for the Study of the Ancient World (ISAW), pjesë e Universitetit të New York-ut, në datat 22 Shtator 2022 – 19 Shkurt 2023. Më pas, hapja e ekspozitës së plotë fillon në muajin Mars 2023, në Field Museum of Natural History Chicago, ndërsa në Prill të vitit 2024, ajo do të vendoset në National Museum of History, në Gatineau, Kanada.
Puna për pjesëmarrjen e Shqipërisë në këtë projekt u drejtua nga Dr. Rovena Kurti, në bashkëpunim me Rudenc Rukën dhe Prof. Luan Përzhitën, me mbështetjen e drejtoreshës së Institutit të Arkeologjisë, Prof. Ass. Belisa Muka.
Akademia e Studimeve Albanologjike, në një postim të sajin në rrjetet sociale falenderon për mbështetjen veçanërisht ministren e Kulturës, Elva Margariti dhe ekipin e saj, të cilët besuan në suksesin e këtij projekti, si një mundësi e shkëlqyer për promovimin e trashëgimisë së pasur kulturore dhe arkeologjike të Shqipërisë, në një kontinent të largët si Amerika.
Pas mbërritjes në SHBA, objektet u inspektuan për gjendjen e tyre nga studiuesit amerikane në Field Museum (Chicago) dhe ISAW (New York), si dhe përfaqësuesit e Institutit të Arkeologjisë./atsh/ KultPlus.com
