Akademia e Shkencave të Serbisë- SANU, ka nxjerr së fundmi në botim një libër të titulluar “Gjenocidi shqiptar kundër serbëve në shekullin 20”, e përkthyer në disa gjuhë të botës.
Për këtë libër thuhet se janë dhënë 100 mijë euro nga shteti serb.
Profesori Safet Hasani këtë e ka konsideruar si çmendurinë e radhës të popullit serb që sipas tij ata shesin më shumë gënjeshtra se sa të vërteta.
“Çmenduria serbe s’ka të ndalur! Akademia e Shkencave të Serbisë SANU, e cila është një grumbull të çmendurish, së fundmi kanë nxjerrë në botim një libër me plot gënjeshtra, të titulluar “Gjenocidi shqiptar kundër serbëve në shekullin 20”, e përkthyer në disa gjuhë të botës. Për këtë libër janë dhënë 100 mijë euro nga shteti serb, sepse serbët dhe nga serbët më shumë shiten gënjeshtrat sesa e vërteta. Të gjitha krimet që i kryen vetë serbët mbi popujt në ish-Jugosllavi si, kroat, boshnjak e shqiptarë, ua mveshën shqiptarëve që kryen kundër serbëve! Çmenduri! Kriminelët serb paraqiten si viktimë dhe tentojnë t’ua mveshin krimet e veta që vetë i kanë kryer, viktimave”, shkruan Hyseni.
Tutje profesori akuzon popullin e Kosovës dhe institucionet që nuk po ndërhyjnë në këto raste.
“Për këtë edhe ne vetë jemi fajtor, sepse përveç që nuk ndërhyjmë në këto raste (në mënyrë institucionale), shpesh herë edhe jemi penguar të shkruajmë për krimet serbe në Kosovë. E nganjëherë edhe jemi penguar, si nga institucionet vendore ashtu edhe ato ndërkombëtare.” / KultPlus.com
Çdo popullatë e botës, madje duke llogaritur shumëllojshmërinë e personaliteteve individuale, ka karakteristikat e saj të veçanta që i bëjnë ato unikale. Këto tipare ndonjëherë edhe komike i bëjnë njerëzit të qeshin me zë të lartë. Po cilat janë disa nga tiparet shqiptare:
1. Mikpritja, shqiptarët nuk do t’ju lenë kurrë të largoheni i uritur
Edhe vizitat më të rastësishme në shtëpinë e një miku nuk mund të jenë kurrë rastësore në Shqipëri. Ushqim, pije apo edhe ëmbëlsirat – gjithçka do të shërbehet. Dhe nëse një shqiptar ju fton për darkë, si në shtëpi apo në një restorant, mund të jeni i sigurt që nuk do të largoheni nga ky vendi pa u kënaqur plotësisht. Ju do ta kuptoni që në fund do të dorëzoheni dhe do të pranoni të gjitha gjërat që iu servirin si antipastat, pijet, mezet, mishin, ëmbëlsirat dhe shumë të tjera.
2. Nëse një shqiptar ju takon, ai/ajo do ju ftoj për kafe
Nëse mendoni se mund ta kaloni me sukses një bisedë nga një takim i thjeshtë dhe të mos ftoheni për kafe nga shqiptarët, atëherë e keni gabim! Një shëtitje e rastësishme përgjatë shëtitoreve mund të shndërrohet në një kafe apo një birrë dhe në një bisedë të gjatë dhe të këndëshme. Pavarësisht se në ditët e sotme disa nga traditat e vjetra shqiptare po humbasin, kjo mesa duket nuk do të ndryshojë për një kohë të gjatë tek shqiptarët.
3. Një shqiptar nuk ju mërzit kurrë
Shqiptarët e kanë argëtim në ADN-në e tyre. Na pëlqen të flasim, të shoqërohemi, të jemi social, por dhe mbi të gjitha nuk na pëlqejnë momentet e qetësisë. Pavarësisht se sa shumë mund të punojmë gjatë ditës, dëshira për t’u argëtuar dhe dëfryer është rrënjosur thellë tek ne. Nëse bëheni pjesë e shoqërisë shqiptare, është mirë të dini që shqiptarët janë përgjegjës për përvojën tuaj dhe mundohen gjithmonë t’ju kënaqin. Një ditë pa ndonjë dozë të vogël argëtimi është e paimagjinueshme për shqiptarët dhe nëse shoqëroheni me ta sigurisht që do të jeni pjesë e këtyre aventurave.
4. Shqiptarët e pëlqejnë humorin
Mund të jetë për shkak të historisë dramatike të vendit apo edhe një përgjigje ndaj natyrës së bukur, peizazhit apo edhe klimës së vendit. Dhe mbi të gjitha ne nuk e di se çfarë na bën të mos jemi në gjendje të kemi një bisedë të gjatë dhe serioze pa futur ndonjë shaka në mes. Sensi i humorit është e rëndësishme për shqiptarët, pse jo mendojmë që mund të jetë edhe për të tjerët.
5. Nëse uleni në bar me një shqiptar, e sigurt që do të ziheni për pagesën e faturës
Nëse dilni në një kafe, drekë apo darkë me një shqiptar gjithmonë 10 minutat e fundit do t’ja kushtoni pjesës se kush do të paguaj. Dhe diskutimet e shpeshta që bëhen për këtë pjesë është ‘që unë të ftova’ (edhe nëse kjo nuk është e vërtetë) apo edhe deklarata paksa më dramatike të tipit “nëna ime do të më vriste, nëse do të paguaje ti” ose “Betohem për nderin e gjyshit tim.”/ IntoAlbania / KultPlus.com
Vjena, kryeqyteti i Austrisë, luajti një rol me rëndësi në kulturën e shumë popujve që ishin në përbërjen e monarkisë Austriake, por edhe të popujve të tjerë të kontinentit.
Shqiptarët, si popull i vogël, por me kulturë të lashtë, ishin gjithnjë pikë interesimi e shumë shkencëtarëve evropianë, ku dallohen në veçanti ata nga hapësira gjermano- folëse. Këtu duhet përmendur dokumenti i vjetër me fjalë të shkruara nga shqipja, fjalori i gjermanit Arnold Von Harfit para pesë shekujsh, i cili merret si njëri nga burimet e vjetra të gjuhës shqipe.
Vjena duke qenë si qendër e kulturës dhe politikës evropiane, edhe shqiptarët ishin të interesuar për shkollim në universitetet austriake e veçanërisht në UN-Vjenës, si njëri nga më të njohurit jo vetëm në Evropë.
Ndjenja e miqësisë e shprehur nga vendasit ndaj kulturës e historisë shqiptare bëri që Vjena të jetë një qendër me peshë në historinë tonë dikur dhe në historinë tonë më të re.
Emra të njohur të shkencës kanë ndihmuar edhe në shumë fusha hulumtuese rreth gjuhës, kulturës dhe etnisë shqiptare.
Njëri nga këta, pa dyshim, është Norbert Jockli, albanolog dhe Franz Nopca, ndër të parët themeltarë të albanologjisë si shkencë. Veprimtari i njohur Dr. Gjergj Pekmezi me iniciativën e tij në Institutin e Orientalistikës së Vjenës hapi katedrën e gjuhës shqipe (viti 1903) njëra nga të parat në Europë dhe në botë, ku do studiohej gjuha shqipe. Ai ishte edhe nga të parët ligjërues të gjuhës shqipe në UN-e Vjenës deri në vitin 1938.
Në dhjetëvjetëshit e parë të shekullit të kaluar në Vjenë studionin e vepronin shumë intelektualë shqiptarë ndër ta figura të njohura të kulturës e shkencës shqiptare.
Në atë kohë ata ishin të organizuar kryesisht në shoqërinë “Albania”. Emra që kanë lënë gjurmë në historinë tonë si: Eqrem Çabej, Hil Mosi, Lasgush Poradeci, Aleks Buda, Aleksander Moisiu, Nush Bushati, Fuad Asllani, Jani Basho, Raku Buda, Remzi Baçe, Safet Butka, Gjovalin Gjadri, Kristë Maloki e shumë të tjerë.
“Albania” e Vjenës krahas shoqërive simotra nga Bukureshti, Stambolli, Bostoni, Kajro etj. do të ketë një rol historik në formësimin e kombit shqiptar dhe aspiratave kombëtare. Kjo shoqëri studentore mblidhte rreth vetes studentët shqiptarë ( rreth tridhjetë), por edhe atdhetarët e miqtë tjerë në aktivitetet me rëndësi kombëtare.
Dy vjet pas formimit të shoqërisë studentore “Albania” , në mars të vitit 1920, kjo merr vendim për nxjerrjen e revistës së saj “Djalëria”, numri i parë i së cilës e sheh dritën në prill të po atij viti. Tani e më shumë se nëntëdhjetë vjet më parë, kjo revistë përhapi dije, informata nga kultura, nga jeta e studentëve në Vjenë, pjesë letrare, ide të zhvillimit ekonomik sipas modelit të zhvilluar të shteteve evropiane
Pa dyshim revista “Djalëria” u bë tribunë e botimeve të studiuesve shqiptarë, por edhe e të tjerëve. Pas gati një shekulli, kur në kohën e lindjes së revistës së ,”Djalërisë” studionin në Vjenë disa dhjetëra studentë shqiptarë, tani numri i tyre është diku rreth 700 student në të gjitha drejtimet.
Shpata dhe përkrenarja origjinale e heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, janë në Vjenë dhe ende nuk mund të ekspozohen në muzeun Historik të Tiranës. Është e vështirë që një gjë e tillë edhe të ndodhi pasi nuk është e lejuar nga drejtuesit e muzeut të Artit të Historisë në Austri, ku janë armët origjinale të Skënderbeut. Këto pjesë origjinale të kryetrimit tonë qëndrojnë këtu prej më shumë se 300 vjetësh.
Aleksandër Moisiu, (2 prill 1879 – 22 mars 1935) vdes në moshën 56-vjeçare prej sëmundjes së rëndë të tuberkulozit. I magjishmi i skenës, që fitoi zemrat e publikut me rolet e interpretuara i patën pikërisht këtu fillesat e para, në teatrot e Vjenës të asaj kohe. Shqiptar, qytetar i botës, ky ishte Moisiu, që korrte suksese njëra pas tjetrës në skena të mëdha botërore. Në atë kohë ishin vite të artistëve të mëdhenj.
Talenti, mënyra e të jetuarit, skandalet, dashuritë, xhelozitë, i bashkonin të gjithë, megjithatë Moisiu konsiderohej më i madhi. Interpretim i paarritshëm, një mimikë që fliste më shumë se fjalët, sy të thellë sa një oqean dhe një zë. Ai është Aleksandri i madh i Shqipërisë, pushtuesi i skenave të botës.
Ishte ai që theu rregullat e ngurta të teatrit dhe interpretoi në mënyrën më të mirë të mundshme veprat e emrave të njohur të letërsisë botërore.
Këtu duhet theksuar edhe botimin e disa numrave të revistës Universitas, si organ i Shoqërisë së Studentëve nga Maqedonia në Vjenë për disa vite me radhë.
Në këtë qytet janë të vendosur edhe një numër i madh i mërgimtarëve shqiptarë nga të gjitha trojet shqiptare që janë integruar në sistemin e jetës së këtij qyteti paralelisht me kohën.
10 thënie që të huajt i kanë shkruar për shqiptarët
Maurico Druon, sekretar i akademisë frënge: “Shqiptarët i përkasin popujve më të vjetër se vetë historia, dhe gjyshërit e shqiptarëve merrnin pjesë në luftën e trojës, të udhëhequr nga Akili (në njërën anë) dhe Hektori (në anën tjetër)”
Lamartini: “Ky komb e ky popull nuk merret nëpër këmbë… Kjo është toka e heronjve të të gjitha kohërave… Homeri aty gjeti Akilin, grekët Aleksandrin e Madh, turqit, Skënderbeun, njerëz këta të së njejtës racë, të të njejtit gjak”.
Lord Bajroni: “Shqiptarët me kostumet e tyre bëjnë peizazhin më të mrekullueshëm në botë. Shqiptarët janë raca njerëzore më e bukur që ekziston, trima më të fortë se kështjellat e tyre”.
Braisllav Nusic: “Shqiptarët janë autoktonë, të cilët gjatë të gjitha dyndjeve të popujve, e ruajtën tipin dhe karakterin e vet në mënyrë të theksuar. Ata u bënë ballë sulmeve të romakëve, mësymjeve të dendura të sllavëve, të cilët ua pushtuan të gjitha fushat, ultësirat, dhe lumenjtë”.
Dushko H. Konstantinov: “Shqiptarët janë banorë më të vjetër të Gadishullit Ballkanik dhe pasardhës të drejtpërdrejtë të ilirëve të vjetër, të cilët kishin ndërtuar shtetin më të fuqishëm në Ballkan”.
Maks Myle: “Emrat e mjaft popujve të njohur rrjedhin nga fjala e vjetër shqipe ‘Ar’. Kjo vlen edhe për mjaft vende të botës.”
Gjorgj Hahni: “Shqiptarët janë pasardhës të Ilirëve, ndërsa ilirët janë pasardhës të pellazgëve. Shqiptarët janë stërnipërit e Pellazgëve”.
Haki Pasha: “Po doli në shesh historia e shqiptarëve, Perandorinë Osmane e merr lumi”.
Harold Whitehal: “Hieroglifet egjiptiane, të krijuara para 4.000 vjetësh kanë domethënie shqipe”.
Henry Noel Brailsford: “Shqiptari ‘primitiv’, në fakt është ‘Mbinjeriu’ për të cilin Nietzsche ëndërronte”./ KultPlus.com
“La Dépêche” ka botuar, të martën e 11 prillit 1939,në faqen n°6, një shkrim të gazetarit, shkrimtarit dhe folkloristit francez Roger Dévigne, tepër interesant për kohën, në lidhje me vlerën kulturore folklorike të disqeve shqiptare dhe mungesën e tyre në mjediset franceze, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Muzeu i tingullit
Disqet shqiptare
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
“Edhe një herë, thashethemet e tmerrshme të lajmeve na kujtojnë se një koleksion disqesh nuk ka vetëm vlerë muzikologjike dhe rekreative, por edhe vlerë kulturore.Edhe një herë disku, duke evokuar zërat, këngët, lojërat, ëndrrat e popujve të largët dhe pak të njohur mund të na ndihmojë t’i kuptojmë më mirë ato. Do të shtoja : për t’i kuptuar më mirë me hidhërimet e tyre, kur bëhet fjalë, si sot, për shqiptarët.
Francezi, për të cilin thuhet se ka shumë pak njohuri në lëndën e gjeografisë, ende nuk ka shumë reputacion si një dashamirës i folklorit.Sidomos kur bëhet fjalë për folklorin fonografik.Për sa i përket Shqipërisë, në veçanti, pak francezë dinë për muzikën e saj popullore dhe këngët e saj.Megjithatë, shqiptarët kanë një folklor tingujsh shumë piktoresk, nga i cili janë regjistruar një numër i caktuar melodish.(Kryesisht nga firmat angleze dhe gjermane.)
Nëse shqiptarët janë pak si malësorët (highlanders) e Ballkanit (skocezët e lashtë, gjë kurioze, për më tepër, quheshin “Albains” para pushtimit nga Scots e Irlandës) mund të pranojmë, nga ana tjetër, se kënga popullore shqiptarenuk posedon as melankolinë harmonike dhe as madhështinë e egër të këngëve të vjetra skoceze.
Por ajo ka një aspekt shumë të theksuar territori që e bën atë mjaft karakteristike.Meloditë shqiptare tradhtojnë ndikimin islam shumë më tepër sesa ndikimin sllav.Përjashtojmë këtu meloditë specifike sllave të Shqipërisë, prej të cilave profesori Mazon, i Collège de France, ka bërë disa regjistrime të cilat gjenden në Muzeun e Fjalës.Por nëse ndikimi turk dhe mysliman është real në meloditë shqiptare, ato ende kanë personalitetin e tyre të përafërt, shijen e tyre të ashpër dhe origjinale.
Në fakt – sipas dijenisë tonë të paktën – ende nuk është bërë ndonjë studim i madh fonografik sistematik i folklorit shqiptar.Dhe kjo është edhe më shumë për të ardhur keq për “diskologjinë” dhe për shkencën, pasi ngjarjet aktuale nuk do të lehtësojnë, për një kohë të gjatë, kërkimet folklorike të këtij lloji.Në Francë, përveç tre disqeve të Muzeut të Fjalës, nuk ekziston, në asnjë katalog të firmave franceze asnjë disk nga Shqipëria.Sidoqoftë, mund t’i gjeni në Londër ose Berlin.Tek His Master’s Voice do të citoj : diskun n° A. M. 3000.Dy këngë të njohura nga Shqipëria e Jugut, të kënduara në duet, në një regjistër që shkon nga tingulli më i lartë tek ai më i ulëti i hundës, të cilët japin një efekt trimërie mjaft piktoresk.
Disku n° A. M. 2978, i cili përmban dy këngë të vjetra, përfshirë atë të Ali Tepelenës, pashait të famshëm të Janinës, i cili, siç e dimë, ishte shqiptar.Tjetra është një këngë nga Shqipëria Veriore, e kënduar nga një anëtar i një fisi prej Mati, dhe e shoqëruar nga një treshe violine, klarinete dhe mandoline.
Disku n° A. M. 2991. Ai përmban dy valle kombëtare shprehëse : Vallen Çamçe dhe Vallen Beratçe, të luajtura nga një orkestër nën tingujt mahnitës të klarinetës.
Shënoni gjithashtu, akoma tek His Master’s Voice, një disk me origjinë më pak folklorike, n° A. M. 3017. Është një kor vajzash të reja, që këndojnë në grup dhe që të kujton majft stilin e përgjithshëm të këngëve sllave.
Kujtojmë, tek Polydor, nga orkestra e Selim Efendiut, disqet n° 51107 dhe 51109. Pa i përkatur specifikisht folklorit, këta disqe janë shumë të larmishëm (shumëngjyrësh) dhe domethënës.
Tek Odéon, nga një orkestër e mirë popullore nga Tirana, vallja “Shkiptare” dhe vallja “Beratçe” (n° A. 237151).Le të përmendim gjithashtu : Gjethia (n° A. 237213); dhe sidomos “Bilbilo i mijeri bilbil” (n° A. 237011).
Nëse do të mund ta gjenit tashmë këtë përzgjedhje të vogël të disqeve shqiptare, do të kishit një pamje (ide) shumë mbresëlënëse të folklorit të këtij populli fatkeq. Marr guximin t’i sugjeroj Odéon-it, i cili po bën, në këtë moment në Paris, një përpjekje kaq interesante dhe të guximshme në interes që do të kishte, nëse kjo është e mundur, për të sjellë një ose dy disqe karakteristike në katalogun e tij shqip.”/ KultPlus.com
Mary Edith Durham ishte një udhëtare, artiste, shkrimtare britanike që u bë e famshme për shkrimet e saj antropologjike rreth jetës në trojet shqiptare, në fund të shekullit të XIX dhe fillim të shekullit të XX.
Durham u njoh shumë afër dhe përkrahu çështjen shqiptare për pavarësinë dhe bashkimin e shqiptarëve. Por kjo bëri që të fitonte një reputacion të keq prej etnocentrikeje dhe më vonë do të kritikohej dhe ri-kritikohej nga përkraheshit e shtetit Serb, të cilët synonin shkëputjen e plotë të territorit të Kosovës të banuar kryesisht nga shqiptarë, nga territoret shqiptare për t’a futur në territoret sllave.
Edit Durham rrjedhimisht u kthye kundra politikës së Serbisë, duke denoncuar me termin “Krimbi serb” me që nuk kishin krijuar një Jugosllavi të madhe, por thjesht po arrinin qëllimin e vërtetë në realizimin e “Serbisë së Madhe”, duke vazhduar akuzat se njerëzit nën këtë regjim vuanin një diktaturë më të egër se më parë. Për më tepër, intelektualë angleze që përkrahnin Çështjen Serbe kanë kritikuar rëndë Editin dhe pikpamjet e saj.
Më poshtë KultPlus ju sjell një thënie të njohur të saj, që sigurisht se flet për shqiptarët.
-Tjerët janë të shprërndarë në rrënojat e perandorive të vdekura vetëm shqiptari vazhdon përgjithmonë. / KultPlus.com
“Ai është zakonisht artizan i shkathët dhe punon në mënyrë industriale. Gati e tërë prodhimtaria e qëndistarisë së bukur nga ari e Ballkanit është vepër shqiptare. Kostumi madhështor i Oborrit të Malit të Zi ishte krijimtari e rrobaqepësve shqiptarë. Shumica e argjendarëve të Ballkanit, gjithashtu, janë shqiptarë apo me prejardhje shqiptare. Dhe, mjaft e çuditshme- siç thotë Mis Durhami – shumica e formësimeve artistike që akoma bëhen nga ata u përngjajnë ornamenteve të gjetura në varreza parahistorike, sa që së bashku shkathtësia dhe stolia duket se janë trashëguar nga ilirët e lashtë. Ajo pastaj vazhdon duke pohuar se pastërtia shtëpiake e shqiptarit mund të jetë shembull për shumë të tjerë.” / KultPlus.com
Ministria serbe e Mbrojtjes ka bërë një deklaratë fyese për shqiptarët, duke iu drejtuar me termin ofendues “shiptarima”.
Kjo shprehje u tha nga ministrin e Mbrojtjes së Serbisë, Aleksandër Vulin. Vulin e nisi fjalimin e tij duke folur për “Shqipërinë e Madhe”, ku sipas tij, formimi i këtij “plani” është një katastrofë e madhe që kërcënon paqen në Ballkan.
Ndër të tjera Vulin lëshoi akuza dhe për kryeministrin Edi Ramës dhe Bashkimit Evropian, ku sipas tij, këta të fundit po heshtin teksa “Shqipëria e Madhe” po formohet. Vulin tha se vetëm serbët e bashkuar mund të ndalin “Shqipërinë e Madhe”.
“Duke deklaruar se porti i Durrësit do të jetë Kosova, Edi Rama vazhdoi punën e tij për krijimin e “Shqipërisë së Madhe”. Si çdo here edhe tash Bashkimi Evropian do të heshtë dhe nuk do të bëjë asgjë.
“Ata nuk mund të bashkohen as në vendin e tyre”, kështu përsëritet e përsëritet gënjeshtra se “Shqipëria e Madhe” është një Shqipëri e natyrshme dhe se serbët e bashkuar në një shtet të vetëm, janë një kërcënim për paqen”, tha ministri Vulin, duke komentuar provokimet e reja të Edi Ramës.
“Shqipëria e Madhe” është një katastrofë të madhe, thyerje dhe shkatërrimi të shteteve dhe kombeve në Ballkan. Vetëm serbët e bashkuar mund të ndalojnë “Shqipërinë e Madhe”, dhe sa më shpejt të bashkohemi institucionalisht, aq më shpejt do të fillojë koha e paqes në Ballkan. Ajo që u jepni ‘shiptarimave’, nuk do t’i ndalojë serbët”, tha Vulin. / KultPlus.com
“Unë ju siguroj se ata janë Bismarkë të vërtetë. Një ditë, ata do të kërkojnë, dhe Europa do të duhet t’u japë atyre atë që kërkojnë! Kur kaloja nëpër Ballkan, në Rumeli pyesja njerëzit: «Ç’je ti?»- Katolik – përgjigjej njëri.- Protestant – përgjigjej tjetri. Në Bullgari pyesja: «Ç’je ti?»- Ortodoks. Në Serbi pyesja: «Ç’je ti?»- Protestant.- Ortodoks…. Kështu e mbytur e tëra nga dogmat idiote të njerëzve, duke hyrë në Shqipëri pyeta: «Çfarë jeni ju këtu?»- Shqiptarë – m’u përgjigjën prerë e qartë. «Më në fund», thashë, «u çlirova këtu nga fanatikët dhe zotkrijuesit»…”
Edith Durham Brenga e Ballkanit, 1905. / KultPlus.com
“La Liberté” ka botuar, të martën e 6 prillit 1920,në faqen n°3, intervistën e saj me Esat Pashën në lidhje me vendimin e Kongresit të Londrës ndaj Shqipërisë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Fati i Shqipërisë
Një takim me Esat Pashën
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Ne jemi të vetëdijshëm për shërbimet e shkëlqyera që Esat Pasha i bëri Francës gjatë luftës.Ishte mjaft interesante të merrnim mendimin e këtij miku, të djeshëm dhe të sotëm, për çështjen shqetësuese të Shqipërisë, zgjidhja e së cilës, duket se është e menjëhershme.
Esat Pasha ka vështirësi të shprehet në frëngjisht dhe përdor një përkthyes.
“Jo, u përgjigj pyetjes sonë, pushtimi i Shqipërisë nga trupat italiane nuk është përfundimtar dhe nuk fyen në asnjë mënyrë ndjenjat e shtetasve tanë.
Fati i vendit tim është akoma i pavendosur; Kongresi i Londrës po vazhdon në mënyrë aktive punën e tij dhe vendimi i tij nuk do të zgjasë shumë.”
A besoni, gjeneral, se atij do t’i jepet autonomia ?
E shpresoj dhe besoj. Do të bënin një gabim të madh, tepër të madh, nëse nuk respektojnë vullnetin e shqiptarëve;pra, ata duan të jenë të lirë.Nëse pavarësia e tyre nuk do të njihej, paqja e Ballkanit do të rrezikohej seriozisht dhe, për t’u dhënë mendimin tim, do të kishte arsye për t’u frikësuar nga trazira të vazhdueshme.Mos harroni se shqiptari është krenar, guximtar dhe i lidhur fort me traditat e tij kombëtare.Të gjithë personat kompetente në këtë çështje do të jenë njëzëri me mendimin tim.
— Cili do të ishte regjimi (politik) që do t’i përshtatej më mirë ?
Gjenerali bën një gjest. “Kjo, tha ai, është delikate. Gjatë luftës, unë kam qenë Presidenti i Këshillit të Shqipërisë deri në kohën e pushtimit.Aktualisht, vendi është nën kontrollin e Aleatëve.”Gjenerali ndalet.Natyrisht, modestia e tij e ndalon atë që të zhvillojë mendimet e tij.“Le ta lëmë këtë, shton ai.Unë i besoj besnikërisë së Francës dhe pres me padurim vendimet e Kongresit të Londrës :është e mundur që status quo-i i paraluftës të ruhet; vetëm atëherë mund të jap më shumë detaje.” / KultPlus.com
Atë Donat Kurti, një ndër folkloristët më të njohur shqiptarë, që aktivitetin e tij e zhvilloi në malet shqiptare, kryesisht në Dukagjin, në veprën “Doke e Zakone Shqiptare”, botuar pas vdekjes së tij nga françeskanët shqiptarë, në fund të çdo kapitulli vendos besëtytnitë që lidhen me të.
Kështu, në fund të kapitullit “Miqsija në Dukagjin”, në pikën e katërt, ai shkruan:
Besëtytni në lidhni me mik.
– Kur gatojca (gruaja që po gatuan), tuj ngjeshë brumin e bukës, len pa dashtë në gisht nji quk (pak) brumë, thohet se vjen nji mik (Dukagjin).
– Kur, tuj u ndezë krandet (drunj të hollë e të thatë që përdoren për të ndezur zjarrin) në zjarm, çohet nji krande piripuq përpjetë e jep flakë të shpejtë, thohet se vjen nji mik (Dukagjin e Malsi e Madhe).
– Kur grueja bjen në sofër nji lugë ma tepër, thohet se vjen nji mik (Malsi e Madhe).
– Kur, tuj u çue enët prej sofret, bjen gabimisht nji lugë për tokë, thohet se miku asht çue pa u ngi (ngopë). (Malsi e Madhe).
– Kur, tuj hanger në sofër, harron ndonjeni nji kafshatë bukë në njenen anë, thohet se do të vijë nji mik në atë mbramje, në kjoftë mjesditë, do të vijë nesër (Shkodër).
– Kur grizhla gërzhatë (bërtet) n’oborr të shpisë, sidomos nade, thohet se me siguri do të vijë ose nji mik, ose nji lajm (Shkodër e Malsi e Madhe).
– Kur në darkë, ndërsa gjindja e shpisë janë tuj hangër bukë, këndon gjeli nji herë, thohet se mrenda pak ditëve des nji mik; në kjoftë se këndon dy herë, thohet se desin dy (Mirditë e Dibër).
– Po u rrxue pula prej vendit ku asht tuj pushue, thohet se humbet nji mik (Malsi e Madhe).
– Me këndue pula thohet se ka me pas dëm shpija, asht mirë me e mbyt pulen për mik (Malsi e Madhe).
– Me hungrue qeni thohet se des nji rob ose nji mik (Shkodër).
Kështu, në fund të kapitullit “Fëmijët në familje”, në pikën e tretë, ai shkruan:
Besëtytni në lidhni me të lem të fëmijve
Fëmijës, një ditë mbasi ta ketë falë Zoti, i jepet me pi ujë me pak hi brenda, që mos me e marr më sysh (Mirditë).
Në rast se një mik harron në at’ shpi ku nji grue asht me barrë, nji fyshek, që, pa dashtë, i ka ra prej rrethit a qemerit, ose harron kutinë e duhanit, ose pipin, thohet se me siguri ka me lind nji djalë (Mirditë).
Kur shkojnë gratë me vizitu gruen që ka lind e fëmijën, lyejn përpara majen e gishtit me pështymë e, tuj thanë “Marshallah” i prekin buzën fëmijës (Dibër).
Për mos me marrë më sysh fëmija, e zhigasin (e ngjyejnë) në fytyrë më dy – tri danga (njolla) të zeza e i varin nji pare ndër flokë (Dibër).
Kur lahet fëmija për herë të parë, thehet në ujë nji kokërr vë (vezë) dhe e përziejn me ujë (Dibër).
Ndërsa në pikën e katërt Atë Donati shkruan:
Fjalë t’urta
Ku asht fmija, gëzohet shpija.
Kur len (lind) vajza, kjajnë hatllat e shpisë (Malsi e Madhe).
Kollomoqi i vonë i lopve, djali i vonë i shokve (Dukagjin).
Djali i plakut, vaji i sokakut (Has).
Djali pa nanë si nata pa hanë.
Gjysë asht pak, nji asht tepër (për vajzat, Shkodër). / KultPlus.com
Anton Çetta, që konsiderohet si nderi i kombit, ka qenë dhe mbetet ndër figurat kryesore të rezistencës së shqiptarëve, ku në kohën më të vështirë për popullin kosovar, ai me iniciativën e tij arriti të pajtojë shumë familje, shkruan KultPlus.
Më poshtë KultPlus ju sjell një nga thëniet e njohura të tij, që flet për popullin shqiptar, për robërimin e traditën e popullit tonë.
Populli shqiptar është i mirë dhe bujar, por ka ra pre nën ndikimin e së keqes, është robëruar nga shumëkush dhe shumëçka, e ne, bijtë dhe bijat e tij, duhet ta “zgjojmë” nga kjo kllapi, ta lirojmë nga ky robërim dhe kushtëzim i traditës së keqe, e cila nuk është e jona, mbi të gjitha është shumë e dëmshme dhe vdekjeprurëse, sepse vëllain e shndërron në vrastar… / KultPlus.com
Johan Georg von Han (1811-1869) lindi me 11 korrik 1811 në Frankfurt am Main. Ishte albanolog gjerman dhe diplomat në shërbim të Austrisë. Më 1847- 1850 ishte nënkonsull i Austrisë në Janinë për Shqipërinë e Poshtme, ku punoi për zotërimin dhe studimin e gjuhës shqipe.
Ndërmori një udhëtim të gjatë në krahinat perëndimore të Shqipërisë deri në Shkodër.
Botoi veprën: “Albanische Studien”, Vjenë 1854 (Studime shqiptare), në 3 vëllime që njihet një nga veprat kryesore. Në këtë vepër ai thekson se mjaft emra vendesh të viseve shqiptare ishin vazhdim i emërtimeve të dikurshme ilire.
Ai zbuloi fjalëformuese ilire që janë emrat e sotëm të shqipes. Arriti në përfundimin se shqipja është vazhduese e dretëpërdrejtë e ilirishtes.
Hani konstaton: “ Kufiri i sotëm i dy dialekteve të shqipes ndërmjet gegërishtes e toskërishtes kalon përgjatë përgjatë lumit të Shkumbinit, ashtu si ndahej në lashtësi Iliria me Epirin gjatë rrugës Egnatia.”
Vepra e dytë: “Reise durch die Gibite des Drin und Vardar”, 1867 (Udhëtime nëpër viset e Drinit e të Vardarit), si dhe “Studime për gojëdhënat, Përrallat greke e shqiptare” në 2 volume.
Konkluzionet e Hanit në fushën e gjuhësisë u mbështetën nga Demetrio Kamarda, filolog italian me origjinë shqiptare, nëpërmjet një gramatike që botoi në Livorno më 1864.
Në fushën e etnografisë konstatoi “Kanunin e Lekë Dukagjinit” në viset veriore dhe “Kanunin e Skënderbeut” në Mat e Dibër. Vëll. II e III i “Studimeve shqiptare” u kushton kryesisht çështjeve të gjuhës.
Shkroi më gjerë për prejardhjen e shqipes; për këtë ai shfrytëzoi edhe burimet antike greke që bënin fjalë për karakterin jo grek të ilirëve, epirotëve dhe maqedonasve.
Ai shfrytëzoi toponiminë dhe vërtetoi se mjaft emra vendesh shqiptare ishin emërtime të dikurshme ilire. Hani arriti në përfundimin se shqipja është vazhduese e njërit prej dialekteve të vjetra të ilirishtes dhe ishte i mendimit se ilirishtja është gjuhë pellazgjike.
Sipas tij ilirët ishin një nga degët themelore të popllsisë paleoballkanike që qëndronte më vete përballë grekëve të vjetër.
Ai ishte i vendosur për autoktoninë e shqiptarëve.
Gjatë studmeve të tij rreth Shqipërisë, ai shtronte pyetjen:
“Nëse populli i fuqishëm shqiptar që sot mbush tërë Epirin e Vjetër e të Ri, që nuk dinë sllavisht, si dhe një pjesë të Ilirisë në kuptimin e ngushtë, është pasardhës i ardhësve sllavë apo është pasardhës që u rrit natyrshëm dhe shpërtheu me forcë nga një bërthamë jetësore, e pashkatërrushme, e asaj popullsie të lashtë epiriote, që u robërua nga falangat dhe legjionet, që u spërkat nga elemente sllave, por që nuk u nënshtrua plotësisht.”
Rreth kësaj çështjeje mund të hedhë dritë të mjaftueshme vetëm historia e kontinentit ilirik dhe analiza filologjike e gjuhës shqipe, çështje të cilat qaseshin në veprën e tij.
Ai i dha një sfond gjuhësor shqipes nëpërmjet veprës së tij, “Albanische Studien”, ku në atë punim ka rreth 6000 fjalë dhe vetë fragmentet historike janë renditur dhe plotësuar me aq art, saqë, më në fund u zbuluan konturet e paqarta të historisë kombëtare të shqiptarëve, të cilat kishin munduar bashkohësit e tij albanologë.
Studime shqiptare
A janë autoktonë shqiptarët?
Shqipëria nuk ka një histori të pandërprerë. Si në botën e re dhe të vjetrën emri i këtij vendi del vetëm atëherë kur rrjedha e ngjarjeve në të lidhet ngushtë me të fqinjëve të saj; sapo pushon ose sapo vihet në dukje kjo lidhje, vendi futet prapë në errësirën e tij të lashtë e kështu ndosh që një histori e tërë e brendshme kufizohet vetëm në disa fragmente, që sillen rreth disa përsonaliteteve të shquara ose rreth një peme gjenealogjike (të prejardhjes) të disa dinastive të vogla.
Po kështu, historia na tregon se pas kohës në të cilën marrim rishtas njoftime për këtë vend, ai banohej nga një popull që nuk fliste sllavisht, por një gjuhë që quhet shqipe dhe shpejt ky popull u bë aq i fortë, saqë shpërtheu përtej kufijve të tij e gjatë shumë shekujve ndërmori shtegtime masive në të gjitha drejtimet.
Madje ka shumë të ngjarë që, po të mos ishte pushtimi që u vuri një pritë të fuqishme, këto shtegtime do të kishin vazhduar një kohë edhe më të gjatë.
Në kohën tonë ky popull kufizohet mprehtësisht me fqinjët e tij sllavë si në lindje dhe në veri dhe në mesin e vendit elementi sllav është zhdukur tërësisht; por, nga ana tjetër, në pjesën e mesme të këtij vendi u dynd një element tjetër i huaj, ardhësit sllavë.
Nga sa u tha këtu del se Shqipëria dikur, duhet të jetë ndodhur në të njëjtat rrethana lidhur me elementin sllav, si Greqia, dhe se për këtë arsye historianët e saj janë të detyruar të pranojnë një periudhë sllave.
Por, në qoftë se banorët e hershëm sllavë të Shqipërisë i kanë bërë vend aty një populli tjetër, të ndryshëm prej tyre, dhe tani ky popull është zotërues i vetëm e i padiskuueshëm i bërthamës së këtij vendi, atëherë lind një pyetje tjetër lidhur me kombësinë e këtij vendi.
Ç’ janë shqiptarët?
A rrjedhin ata nga banorët e lashtë të këtij vendi dhe koha sllave është vetëm një ndodhi në historinë e Shqipërisë, apo edhe ata si sllavë kanë ardhur në këtë vend në kohën historike dhe formojnë shtresën e tretë të popujve, e cila gjendet sot në truallin shqiptar dhe nuk lidhet me ndonjërën nga shtresat e mëposhtme.
Këta qeveriseshin nga prijës vendas, kurse linkestët gjendeshin nën sundimin e Arrabeut, që ishte nga fisi i bakiadeve.
Nga epiriotët, më në fund, ishin molosët, nën Pirron, birin e Akilit, që siç del, ishin thesaliotë. Të tjerët qeveriseshin nga prijës vendas. Herë njëri e herë tjetri, nga këto qytete të vogla arrinin të sundonin mbi të tjerët, derisa, më në fund, të gjithë ranë nën sundimin e maqedonasve, me përjashtim të një rripi të vogël tokë në bregdetin jonian.
Tani Linkestia, Pelagonia, Orestia dhe Elemia quheshin Maqedoni e Sipërme. Disa e quajnë Maqedoni edhe tërë vendin deri në Kërkyrë (Korfuz), duke u bazuar në faktin që prerja e flokëve, dialekti, veshja e të tjera ishin të ngjashme.
Të afërmit veriorë të këtyre pellazgëve, që banonin në Epir, Maqedoni dhe Iliri ruajtën gjuhën e tyre derisa erdhën bullgarët në Maqedoni dhe serbët në Iliri, dhe ajo që mbijetoi nga mbeturinat pellazge në ato vende kaloi edhe gjuhësisht tek adhësit. Shqipëria gjithashtu u mbishtresua nga serbët e bullgarët, por këtu elementi i popullit të lashtë ngadhënjeu mbi ardhësit dhe i asimiloi edhe gjuhësisht. Nga kjo pikëpamje shqiptarët e meritojnë emrin pellazgë të rinj, të paktën po aq sa edhe grekët e rinj emrin e tyre dhe kjo nuk është e vogël si dëshmi për drejtësinë e asaj që emri i lashtë i shqiptarëve u ruajt në gjuhën e ndonjë populli të huaj.
Çifutët grekë, vllahë, turq dhe arabë që jetojnë në Levant i quajnë shqiptarët peleshtim domethënë pellazgoi dhe gjermanisht Filister. (Johaness Georg von Hahn)
Shumë vjet pasi kishte botuar Albanische Studien, Hani bëri një udhëtim nëpër Shqipëri të Veriut, të cilën e përshkroi në një vepër të veçantë.
Në faqen 13 të kësaj vepre thotë:
“…edhe sot e gjithë ditën, krejt fushën që shtrihet në breg të detit, midis grykës së Matit e të Erzenit bashkë me luginën e Tiranës që shtrihet në lindje të saj vendasit e quajnë, Arbën; në këtë krahinë jo vetëm ka një katund që mban këtë emër, po këtu gjenden edhe tri qytete të vjetra: Ishtmi, Preza dhe Ndërrenja dhe Tirana, e cila është ndërtuar pas vdekjes së Skënderbeut dhe konsiderohet si kryevendi i sotëm i Arbënit.
Në këtë fushë ka, përveç këtyre, 22 katundeve me popullsi të përzier, dhe nja aq me popullsi muhamedane, dhe me to shkon dhe Kep Rodoni bashkë me gërmadhat e kullës së Skënderbeut.”
Në faqen 15 ai shton: “Gjithë fusha e arqipeshkvisë së Durrësit quhet Arbëni.”
Më 1854 Johan Georg fon Hani, dijetari që shikohet me të drejtë si babai i albanistikës, tezën e tij rreth burimit ilir të shqiptarëve e të shqipes e zgjeroi me anën e një vështrimi edhe të situatës etnografike të Ballkanit të vjetër.
Në lidhje me atë ai në kryeveprën e tij shkruan Albanesische Studie formuloi këto teza:
1. Epiriotët e maqedonasit edhe në kohën e Strabonitt ishin jogrekë, ose barbarë. 2. Epiriotët, maqedonasit e ilirët janë farefis në mes tyre. 3. Ka shumë shenja që epiriotët e maqedonasit përbënin thelbin e fisit tireni-pellazgjik, skajet më të tutjeme të të cilit në Itali e në Traki hyjnë brenda në histori. 4. Ilirishja e vjetër është gjuhë pellazgjike në një kuptim më të gjerë.
Me këto teza Hani, tek ilirët si të parët e shqiptarëve, përfshsin dhe epiriotët e maqedonët, e të gjithë këta popuj i bën të ardhur prej pellazgëve.
Teoria e tij si tërësi, me gjendjen e sotme të kërkimeve arkeologjike e gjuhësore, në disa anë del e drejtë, në disa përgjithësime që bën nuk mund të qëndrojë, po në analizë të fundit përmban një thelb pjellor e të vërtetë.
Vlerësimi i Eqerem Çabejt për Babain e Albanologjisë:
“Hani vlerësohet si themeluesi i albanologjisë në kuptimin e vërtetë shkencor të kësaj fjale. Ai është i pari që u mor tërësisht me studime shqiptare, që nuk i trajtoi studimet për shqipen dhe për Shqipërinë në mënyrë anënsore, duke u nisur nga fusha të tjera studimore. Por ai iu kushtua drejtëpërdrejtë ghuhës shqipe dhe Shqipërisë, historisë së saj dhe lashtësisë së saj në një mënyrë të përqëndruar në këto objekte. Askush më përpara nuk e kishte bërë në këtë mënyrë.” / KultPlus.com
Në përkujtim të 76- vjetorit të genocodit grek mbi shqiptarët e Çamërisë, në Izmir të Turqisë janë organizuar shoqatat shqiptare, transmeton KultPlus.
Shqiptarët e Turqisë kanë lënë gjithashtu kurorë të zezë para konsullates greke në kordon, Izmir, Turqi
Gjatë fjalës së tij Kryetari i shoqatës për Kulturë Shqiptare Alaçatı-Çeşme, Ibrahim Topalli u shpreh se “Ne jemi me origjinë shqiptarë, nënshtetas e qytetarë të Republikës së Turqisë që jetojmë në qytete të ndryshme të Turqisë. Ne jemi shqiptarë nga Shqipëria, nga Shkodra, nga Çamëria, nga Janina, nga Kosova, nga Presheva, nga Plava e Gucia, nga Ilirida, nga Manastiri, të dëbuar të internuar e të shpërngulur nga trojet tona etnike. Ne jemi elemente thelbësore dhe qytetarë besnikë të këtij vendi dhe themeluesve të Republikës së Turqisë, që neve na përqafoi në ditët e vështira.
Sigurisht që tani e tutje ne do të kujtojmë më shumë Çamërinë, dhe do ta përmerndim edhe më shumë. Ne do të punojmë edhe më shumë ta sjellim në axhendën e aktualitetit ndërkombëtar genocidin që populli shqiptar Çam pësoi nga Greqia.”
Në përfundim të aktivitetit përfaqësuesit e shoqatave shqiptare lanë një kurorë të zezë para konsullatës greke në Kordon, Izmir, Turqi me mbishkrimin “Çamërinë nuk e harruam”.
Fjalimi i plotë:
Sot u mblodhëm për të dënuar gjenocidin që ka bërë Greqia ndaj shqiptarëve Çamë më 27 Qershor 1944. Këtë ne do ta zhvillonim më 27 Qershor javën e kaluar, por për shkak të pandemise dhe që nuk ka qenë e lejuar të dalim përjashta, e shtymë atë për një javë më vonë, pra për sot.
Të nderuar pjesëmarrës;
Ne jemi me origjinë shqiptarë, nënshtetas e qytetarë të Republikës së Turqisë që jetojmë në qytete të ndryshme të Turqisë. Ne jemi shqiptarë nga Shqipëria, nga Shkodra, nga Çamëria, nga Janina, nga Kosova, nga Presheva, nga Plava e Gucia, nga Ilirida, nga Manastiri, të dëbuar të internuar e të shpërngulur nga trojet tona etnike. Ne jemi elemente thelbësore dhe qytetarë besnikë të këtij vendi dhe themeluesve të Republikës së Turqisë, që neve na përqafoi në ditët e vështira. Ne jemi anëtarë dhe fisnikë të kombit Turk, me të cilët së bashku mposhtëm forcat shoviniste greke nënkontraktore në Luftën e Pavarësisë së Turqisë, po ashtu jemi nga ata të cilët u martirizuan në Çanakkale e në frontin e Kaukazit.
Me fuqinë që marrim nga historia jonë e përbashkët; vlerat tona që i kanë shërbyer vendit ku ne sot jetojmë; Hoxha Hasan Tahsin-in, Sami Frashëri, Mehmet Akif Ersoy-in, dhe heronjtë e heshtur të Luftës së Pavarësisë të Turqisë: tani e tutje do t’i sjellim në aktualitetin e ditës edhe më shumë. Kështu për shqiptarët që janë mposhtur, për shqiptarët që jua kanë ngrënë hakun dhe i kanë plagosur deri më sot në mbarë trevat dhe botën shqiptare; ne do të mbajmë një qëndrim krenar e paqësor, që të kemi e ta kërkojmë të drejtën tonë në arenën ndërkombëtare. Tani e tutje ne si shqiptarë të Turqisë do të kemi këtë vetëdije dhe do të fokusohemi më shumë dhe do t’i dalim zot më tepër historisë e kulturës tonë.
Sigurisht që tani e tutje ne do të kujtojmë më shumë Çamërinë, dhe do ta përmerndim edhe më shumë. Meqenëse ekziston një “Komunitet Çam” shumë i madh dhe që jeton këtu në vendin tonë, ne do ta sjellim në axhendë edhe më shumë genocidin çam. Ne do të kërkojmë të drejtat e bashkëqytetarëve tanë dhe fëmijëve të tyre, që i janë nënshtruar genocidit në Çamëri. Ne do të punojmë edhe më shumë ta sjellim në axhendën e aktualitetit botëror genocidin që populli shqiptar Çam pësoi nga Greqia.
Në 27 Qershor të vitit 1944, shovinistët grekë masakruan dhe bënë genocid në mbi 3000 shqiptarë çamë të çdo grupmoshe, nga 2 deri në 80 vjeç. Ne këtë do të ja tregojmë botës me një zë më të lartë. Tani e tutje ne, pasardhësit e shqiptarëve të Çamërisë, të cilët të parët tanë u shtypën, u persekutuan dhe u masakruan vetëm sepse ishin shqiptarë myslimanë, axhendën e “Genocidit Çam” do ta mbajmë me studime shkencore dhe akademike në fushën e së drejtës ndërkombëtare.
Ne i bëjmë thirrje botës Shqiptare, nga perla e Egjeut, nga Izmiri. Shqiptarët e Çamërisë duhet të marrin të drejtat e tyre. Në këtë mënyrë ju arbëreshët e Italisë dhe ju arvanitët e Greqisë ejani në ndihmë të shqiptarëve të Turqisë dhe na ndihmoni në këtë drejtim. Ju lutemi mbështesni përpjekjet tona paqësore që të përmbushet drejtësia.
Të gjithë shqiptarët që jetojnë në Turqi janë pranë shqiptarëve të Çamërisë. I gjithë populli turk jep mbështetjen pa masë për Shqiptarët çamë që vuajtën genocidin grek.
Tani e tutje ne shqiptarët e Turqisë “Genocidin Çam” do ta sjellin në rendin e ditës çdo vit dhe do ta kthejmë në një traditë të ngjarjeve përkujtimore të “Genocidit Çam” dhe do ta vendosim këtë si çështje e pazgjidhur në axhendën ndërkombëtare. Gjithashtu qëllimi ynë është të kërkojmë që Shqiptarët e Çamërisë që ju nënshtruan genocidit sistematik ushtarak nga Greqia në 1944, po ashtu edhe ata të cilët arritën të largohen të gjallë nga Çamëria, në përputhje me të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, t’ ju sigurohet lëvizja e lirë në atdheun e tyre dhe e drejta e pronës.
Gjenocidi është një krim kundër njerëzimit dhe gjykimi i tij nuk ka asnjë pengesë kohore. Për këtë drejtim, për 76 vjet duke e injoruarur dhe duke mbuluar të vërtetën mbi “Problemin Çam”, duke u përpjekur me çdo kusht ta lërë atë në errësirën e historisë, ne edhe si shqiptarë por edhe si OJQ shqiptare të Turqisë, të ndjeshëm ndaj çështjes Çame, po shprehim reagimin tonë sot dhe po vendosim një kurorë të zezë në Konsullatën e Greqisë në Izmir.
Ne i kujtojmë me respekt shqiptarët që humbën jetën gjatë këtij gjenocidi dhe dëbimi. Shpresoj të takohemi në ngjarje që sjellin më shumë zë në vitet e ardhshme, dhe, dua të jua jap besen se do të përmbushim kërkesën e kësaj përgjegjësie të nderuar që mbajmë në të gjitha rrethanat; Lufta e shqiptarëve të Çamërisë është beteja jonë.
Me respekt për mbarë opinionin publik. /27.al/ KultPlus.com
Mungesa e daljes lirshëm që nisi 10-ditshin e dytë të marsit për shkak të pandemisë së COVID-19 ka bërë që shumica e shqiptarëve të kërkojnë variante alternative për të kaluar kohën dhe zgjidhja pjesërisht ka qenë interneti. Të dhënat zyrtare të Autoritetit të Komunikimeve Elektronike dhe Postare (AKEP) tregojnë se për janar-mars pati një ulje të komunikimit me telefonata dhe mesazhe dhe një kërcim me 47.3 për qind të internetit.
“Sasia e trafikut data (Internet) në rrjetet celulare gjatë T1 2020 ishte rreth 20 Milion GByte. Një përdorues aktiv i aksesit broadband celular ka përdorur 3.87 GB Internet në muaj në T1 2020, që përbën një rritje me 12.4% në krahasim me T4 2019 dhe një rritje me 47.3% krahasuar me T1 2019. Konsumi mesatar mujor për përdorues aktiv i shërbimeve celulare gjatë T1 2020 ishte: 171 minuta dalëse, 27 SMS dhe 3.87 GB Internet. Krahasuar me T4 2019, konsumi mesatar i thirrjeve pati një rënie me 5.4%, konsumi mesatar i SMS-ve pati një rënie me 17.3% dhe konsumi mesatar i internetit u rrit me 12.4%” thuhet në publikimin e AKEP.
Të dhënat zyrtare tregojnë se numri i pajtimtarëve të shërbimeve celulare sipas kartave SIM në fund të T1 2020 ishte rreth 3,257,057 që përbën një rënie me 3.6% në krahasim me tremujorin e mëparshëm, dhe një rënie me 11.1% në krahasim me T1 2019. “Numri i përdoruesve aktivë të telefonisë celulare gjatë T1 2020 arriti në rreth 2.48 milionë që përbën një rënie me rreth 1.4% me T4 2019 dhe rënie me 0.3% në krahasim me T1 2020; Numri i përdoruesve aktivë të aksesit broadband në Internet nga rrjetet celulare në T1 2020 ishte rreth 1.7 milionë që përbën një rënie me 3% me tremujorin e mëparshëm, dhe një rënie me 7.4% në krahasim me Tremujorin e parë 2019” vlerëson AKEP.
Shifrat tregojnë një rënie totale të komunikimit si në rrjetet kombëtare ashtu edhe në ato me jashtë. Kështu totali thirrjeve dalëse të gjeneruara nga pajtimtarët celularë në Shqipëri në T1 2020 ishte rreth 1.27 miliardë minuta, me një rënie prej 6.7% në krahasim me tremujorin paraardhës dhe me një rënie prej 5.4% me T1 2019. Sasia e thirrjeve drejt rrjeteve të tjera celulare kombëtare (off-net) u ul me 6.9% në krahasim me T4 2019 dhe u ul me 5% në krahasim me një vit më parë në T1 2019.
Sasia e thirrjeve on-net u ul me 6.5% në krahasim me T4 2019 dhe pësoi një rënie me 5.6% në krahasim me T1 2019. Proporcioni i thirrjeve on-net/off-net në T1 2020 ishte 57%/41% njëlloj me T1 2019 (pjesa mbetur 1% thirrje me rrjetet fikse kombëtare dhe 1% thirrje ndërkombëtare)./Monitor / KultPlus.com
Duke lexuar një shkrimtar kilian, një poet të cilin po e lexoja në spanjisht, në një moment gjatë rrëfimit poetik më mbetën sytë te emri i një rruge që kishte vargëzuar poeti, emri i rrugës ishte… “Rruga e Dibrës”?!… U befasova sepse bëhej fjalë për një qytet në jug të Kilit me emrin Hualpën?!… Qytet nga vinte poeti I cili kishte lindur aty…
Kuptohet plot kureshtje u futa në Google dhe kërkova më shumë për këtë rrugë me këtë emër kur për befasinë time mësova se aty në atë qytet në Kili jo vetëm që kishte një rrugë me emrin “Rruga e Dibrës” por kishte edhe disa rrugë të tjera me emra qytetesh shqiptare!?… Në gjuhën spanjisht kishte “Rruga Durrësi”, “Rruga Berat”, “Rruga Elbasan”, ”Rruga Shkodra”, “Rruga Tirana”, (Google diku e jepte gabim “Triana” por në vazhdim po të ndiqet rruga, më poshtë në hartë del e qartë, “Tirana”)”, “Rruga Vlora”, (Valona)”…
Kërshëria më shtyu të kërkoj me gjatë dhe nga kërkimet mësova se Hualpen është një qytet në jug të Kilit, është pjesë e Provincës Concepción, Regjionit të Bio Bio… Emrat e rrugëve të atij qyteti janë vëne ashtu sepse të parët ata që themeluan qytetin kishin qenë emigrantë që kanë ardhur nga disa shtete europiane dhe emrat i kane vendosur sipas vendeve të tyre të origjinës, nga kishin ardhur emigrantët!… Sipas historikut të qytetit emigrantët thuhet se kishin anglezë, skocezë, francezë, çekë dhe jugosllavë… Në faqen online të bashkisë thuhet se emigrantët nga Jugosllavia kishin qenë: “Kryesisht kroatë”?!… Dhe paskan zgjedhur emra qytetesh shqiptare?!… Si janë zgjedhur emrat e qyteteve shqiptare, për emra rrugësh në Hualpen Kili!? Një mister që meriton vemendje studiuesish të mirëfilltë, besoj!
Eh, ne shqiptarët e shkretë! Do kalojnë vite e vite derisa në të mbledhim historinë tonë shqiptare të shkapërdarë copa-copa në të katër anët e globit!… Edhe pse nuk përmenden shqiptarët si komunitet aty në themelimin e qytetit emrat e qyteteve shqiptare flasin vetë duke sheshuar çdo dyshim!? Emra shqiptarë të rrugëve nëpër perëndim ka plot në fakt, na janë përmendur këto fakte nga i madhi Faik Konica, i cili gjatë viteve që jetoi në Bruksel ngulmoi të gjente shtëpi në “Rue d’Albanie” (”Rruga e Shqipërisë”) që gjendet edhe sot e kësaj dite në kryeqytetin evropian… Dihet miqësia që ka pasur Konica me poetin e madh freng, Gijom Apolonieri dhe njëherë kur po lexoja biografinë e Francis Steegmuller, që është studiuesi më i njohur i poetit të madh francez Gijom Apolonierit, (Guillaume Apollinaire 26 gusht 1880 – 9 nëntor 1918)… ndesha në një dëshmi mjaft inetresante lidhur me Konicën dhe rrugën me emrin Shqipëria…Në faqen 92 të librit shkruhej :”Megjithatë ashtu si kuptohej liria në Bruksel, nuk e kënaqte atë, (Konicën, shën.im), më shumë se Parisi. Një ditë ai u fut në telashe me një polic që e ndaloi në rrugë:
-”Kombesia juaj?”-e pyeti polici… -”Shqiptare!”… -”Adresa?”… -”Rruga Shqipëria!”… -Profesioni juaj?”… “Botues i gazetes “Shqiperia”, (“Albania!”)… “Në do ta dish, unë me të vërtetë nuk ju besoj juve!”-i tha polici dhe kështu patrioti shqiptar e kaloi natën në stacionin policor’… Fragment nga faqja 92 e librit studimor, “Apollinaire; Poet Among The Painters”… “Apoloniere; Poeti mes piktorëve” e autorit Francis Steegmuller…
Dëshmi të tjera për emra rrugësh nëpër perëndim kemi plot, ”Rue d’Albanie” në disa qytete në Francë, ”, po ashtu ne Quebec, (Kuebek) Kanada, ka në Afrikën e Jugut në Malmesbury, Cape Town e deri në Filipinet e largëta!?… Po ashtu në USA në disa qytete ka rrugë ose avenue të emertuara “Albania”, ”Albania Street’ ose “Albania Avenue”, më e famshmja është një në Orlando në destinacionin turistik numër një në botë, siç është Disney World! Në Itali në disa qytete ka emra shqiptarë të rrugëve, në Romë ka edhe “Piazza Albania”…Në Angli në Londër ka rrugë me ermrin Shkodër, ”Scutari Road”…
Të gjitha këto të dhëna meritojnë vëmendjen e studiuesve…, shkruan kjo gazetë.
Nga: Lovro Mihaçeviq (1883-1907) Përktheu (fragment nga vepra “Nëpër Shqipëri): Anton Filipaj
Për të dëshmuar çfarë ështê besa shqiptare, po rrëfej edhe njê shembull. Një të premte mbrëma, pasi muslimanët kanë dalur nga xhamia, kanë bërë hoka ndërmjet vetes në oborr të xhamisë, mirëpo loja ka përfunduar me gjak. Dy prej tyre në lojë e sipër, janë fjalosur, pasi janë ngatërruar, kanë nxjerrë revolet nga brezi, njëri prej tyre ka vrarë shokun dhe duke përshkuar nëpër popull është bërë tym.
Me të shpejtë ka rënë muzgu e ai duke ikur ka parë një bullë (grua me veshje muslimane) në derë të avllisë, i është ofruar dhe i ka kërkuar besë, ta pranoj[ at natë në konak pasi ka rënë në gjak. Bulla i ka dhënë besë dhe në besë e ka futur në shtëpi duke mos e ditur se ke po e pranon në shtëpi të vet dhe kujt po i jep besë, e as vrarësi nuk e ka ditur, as në mend nuk i ka vajtur prej kujt ka marrë besë, kujt i ka rënë në dorë dhe në shtëpinë e kujt është strehuar.
Babai dhe dy vëllëzërit e të vrarit kanë ndjekur e kërkuar vrasësin, por nuk e kanë arritur, ashtu të lodhur e të kastiguar janë kthyer në shtëpi. Nëna u ka bërë gati darkën dhe u ka shtruar sofrën, pasi nuk e ka parë djalin e tretë, i ka pyetur se ku është ai? Ata i treguan se çfarë ka ndoshur, si është vrarë para xhamisë dhe si e kanë ndjekur vrasësin, por ai u ka shpëtuar duke ikur nëpër popull e u është fshehur diku në terr. Nëna kur ka dëgjuar çfarë i kanë treguar, i ka rënë hija e vdekjes në fytyrë e i është ngrirë gjaku në denj, por sekretin e vet nuk e ka zbuluar.
Vrasësi i birit të saj ka qenë në duart e saja, mirëpo ajo e ka marrë në besë e besa është e shenjtë, nuk guxohet të shkelet. Pasi kanë hangër darkë, kanë marrë mashkujt lopatat dhe kanë shkuar të varrosin në varreza para xhamisë birin e vrarë. Tani nëna ka shfrytëzuar momentin, e ka nxjerrë djaloshin përjashta, i ka dhênë për rrugë një copë bukë e nëj dorë djathë dhe e ka pêrcjellur jashta avllisë duke i thënë: “Na kêtê bukë, le ta keshë për rrugë, të kam marrë në besë dhe besën e kam mbajtur, shko tash, shporru qofsh mallkuar, se ma vrave loqkën e zemrës”. /Telegrafi /KultPlus.com
“La France” ka botuar, të premten e 5 nëntorit 1943, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me deklaratën e Winston Churchill-it për Shqipërinë dhe luftëtarët e saj, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Një deklaratë e z. Churchill për Shqipërinë
Në përgjigje të një pyetjeje të parashtruar nga një deputet i Dhomës së Komunave, dje, z. Churchill mbajti një fjalim në shenjë nderimi për mijëra luftëtarë shqiptarë që luftojnë në male për lirinë dhe pavarësinë e vendit të tyre.
Nga përvoja e të gjitha vendeve të pushtuara, tha ai, ata kanë mësuar se pavarësia e pretenduar dhe e ofruar nga Gjermania është veçse një mashtrim. Disa javë më parë, pushtimi fashist, të cilin ata refuzuan ta pranojnë për katër vjet, u zëvendësua me atë gjerman. Gjermanët përdorën të gjitha metodat e tyre të zakonshme, me të cilat ata përpiqen të nënshtrojnë të gjithë popujt luftëtarë. Ata kanë bombarduar fshatrat shqiptare, kanë vrarë gra dhe fëmijë shqiptarë. Por luftëtarët shqiptarë vazhdojnë të ngacmojnë armikun dhe të sulmojnë linjat e tij të komunikimit.
Oficerët ndërlidhës britanikë që gjenden me luftëtarët u bëjnë një homazh të madh për cilësitë e tyre luftarake. Ne presim që shqiptarët të luajnë rolin e tyre në përputhje me traditat e tyre të lashta të luftës në ngjarjet e ardhshme ushtarake në zonën e Mesdheut.
“Politika e qeverisë britanike mbetet ashtu siç është përcaktuar nga Ministri i Punëve të Jashtme në deklaratën e tij të 18 dhjetorit 1942: domethënë, ne duam ta shohim Shqipërinë të çliruar nga zgjedha e fuqive të Boshtit dhe të pavarur.
Sigurisht, çështja e kufijve do të shqyrtohet gjatë zgjidhjes së paqes.”
Edwin Pears ka qenë avokat dhe historian i njohur anglez, shkruan KultPlus.
Pears lindi në York të Anglisë në vitin 1835 ku dhe u
arsimuar për të vazhduar më pas në Univesitetin e Londrës për jurisprudencën
romake.
Në vitin 1873 ai vendoset në Konstadinopojë ku
prakitkon gjykatat konsullore, dhe arrin të bëhet njëri nga udhëheqësit e
kolonisë Britanike në Konstadinopojë.
Duke e njohur mirë Turqinë, si korrespodent i “The
Daily News” ai dërgon letra në të cilat përshkruan mizoritë otomane dhe
Kryengritjet e Prillit në Bullgari.
Kështu në vitin 1911, ai shkruan librin “” që është
libri i tij më i dalluar, në të cilin shfaq tërë njohuritë e tij të
Konstadinopojës Bizantine. Ky libër përmban material origjinale mbi kombësitë e
perandorisë Osmane.
Ky intelektual i rrallë kur flet për shqiptarët
tregohet mjaft dashamirës. Sipas tij, shqiptarët janë racë pastër dhe e vjetër.
Madje, ai i përshkruan shqiptarët si racë ariane.
“Shqiptarët janë pasardhës të racës më të vjetër të Gadishullit Ballkanik, gjegjësisht të racës arjane, duke e nxjerrë këtë fjalë nga dy rrënjët e fjalëve shqipe: Ar dhe Anë, që d.m.th. Njerëz të arit të pastër”, shprehet ai. /KultPlus.com
Kur viziton Stambollin mbushesh me krenari shqiptare. Në ato xhami të bukura që sundojnë kryeqendrën e Turqisë nuk ke si të mos ndiesh dorën e arkitektëve shqiptarë. Të atyre njerzve të ditur që jo vetëm udhëhoqën Perandorinë Osmane por i dhanë dhe frutin e diturisë së tyre arkitekturës së këtij qyteti ndër më të bukurit në botë. Vepra e këtyre shqiptarëve të mëdhenj të frymëzon. Edhe pse dilema që ata s’bënë asgjë për Shqipërinë mbetet një dilemë tronditëse. Por i tillë ishte fati i shqiptarit ndër shekuj. Truri dhe krenaria e tij gjithnjë emigruan jashtë kufijve të atdheut amë për të dhënë kontribut në vende të tjera.
Por le të mbetemi tek vepra e këtyre arkitektëve që mbetet e mahnitshme për të na brejtur disi krenaria shqiptare. Ndër arkitektët më të njohur të perandorisë osmane është ai që hyri në histori si Arkitekt Sinani
Mimar Sinani lindi në vitin 1490 dhe vdiq në vitin 1588.
Sipas të dhënave që jep për të Sami Frashëri thuhet se ai lindi në Qesarat, në fshatin Sinanaj të rrethit të Tepelenës, ku kaloi fëmijërinë e tij dhe iu nënshtrua ligjeve të Devshirmesë. Do të rekrutohet fillimisht si jeniçer dhe do të bëjë karrierë ushtarake.
Jeta e tij ishte me të vërtet e çuditshme. Do ta fillonte dizajnin në moshën 50 vjeçare. Ai la trashëgimi 364 vepra artistike dhe të gjithë artistët e Rilindjes italiane mësuan nga ai. Gjeramënt nuk sulmuan Stambollin gjatë luftës së Dytë Botërore nga frika e shkatërrimit të artit të tij të bukur.
Ndër veprat që i kanë rezistuar kohës dhe që njihen të projektuara e të ndërtuara nga dora e tij janë 400 vepra mbrojtëse ushtarake, 84 xhami të mëdha, 58 xhami të vogla, 7 spitale, 22 mauzoleume, 17 streha për të varfër, 5 rrjete ujësjellësash dhe shumë vepra të tjera publike.
Po vepra e tij më e mahnitshme është xhamia “Sulejmanie” të cilën e ndërtoi për shtatë vjet, dhe ia kushtoi sulltan Sulejmanit.
Edhe nxënësi i tij, arkitekt Kasemi do të hynte në historinë e arkitektëve të mëdhenj të Turqisë. I lindur në fshatin Grëmsh të krahinës së Tomoricës ai do e kalojë rininë e parë në Berat dhe më pas i ati do e dërgojë në Stamboll për studime profesionale. Do bëhej asistent pranë arkitekt Sinanit dhe Sedefqar Mehmet Elbasanit. Ndërtoi xhaminë e re të Stambollit dhe la dhe shumë vepra të tjera. Në historinë e arkitekturës së Stambollit do të hynte dhe një shqiptar tjetër nga Elbasani, Sedfqar Mehmet Agai. Pasi kreu studimet në Rumeli dhe Lindje të Mesme në vitet 1597-1598 ai ishte drejtor i krojeve të Stambollit, ku shërbeu 8 vjet. Më 1606 u bë kryearkitekt, ndërtoi dhe zbukuroi mjaft faltore dhe pallate. Kryvepra e tij është Xhamia Blu. /KultPlus.com
Alfons de Lamartini ishte shkrimtar i shquar francez, poet dhe politikan i cili ka marrë pjesë në Revolucionin e vitit 1848 dhe shpalli Republikën e Dytë, shkruan KultPlus.
Pa dyshim ai është njëri nga figurat më të shkëlqyera të Romantizmit në Francë.
Sa i përket lirikës së tij, pjesa e veprës së tij janë poezitë plot ndjeshmëri të frymëzuar nga Julie Charles, ku gërshetohen temat romantike të natyrës, vdekjes e dashurisë.
Lamartini ishte mjeshtër i lirikës romantike, ai madje u admirua dhe nga Hygo.
Lamartini e propozoi Hygonë në postin e Minstrisë e Arsimit, duke e paraqitur si “fisnik, i qetë, bujar”.
Lamartini thotë se shqiptarët janë kom që nuk merren nëpër këmbë. /KultPlus.com
U bë kohë që nuk kam shkruar për jetën në Shqipëri. Më poshtë kam renditur, me pak ironi, disa nga zakonet dashamirëse të shqiptarëve.
1—Gjithmonë merr një shqiptar me vete nëse do të mbarosh punë në zyrat e shtetit, të zgjidhësh ndonjë problem ligjor, ose kur shkon në postë. Edhe nëse flet shqip, prapë të duhett një shqiptar, se kanë mënyrën e tyre se si i zgjidhin gjërat. Kjo mënyrë përfshin të flasësh me zë të lartë dhe shpejt, të flasësh me këmbë e me duar, të dukesh sikur je me nerva—në daçi besojeni, po këto të zgjidhin vërtet hallin.
2—Përgatitu të dëgjosh komente si: “u, qenke shëndoshur”, “i kishe më mirë ashtu flokët”, “si e sëmurë më dukesh” — vdesin të komentojnë mbi gjëra të ndjeshme, pa e menduar dy herë.
3—Mos u lodh të mbash radhë. Nëse je në postë, nëse je duke pritur në autobus, nëse po përdor bankomatin, ose po blen në market, dhe nëse je në radhë diku, je i dënuar të presësh gjithë ditën. Vëri në punë brrylat, tregohu i vendosur dhe bëj sikur nuk i sheh të tjerët që janë aty, vetëm kështu mund t’ia dalësh.
4—Sinjalistika është vetëm për dekor. Mos Parko, Ndalohet Duhani, Ndalohet për moshën nën 18 vjeç etj, shenja si këto kanë vetëm funksion estetik, sepse askush nuk i respekton. Ndonjëherë mund të shohësh tavlla plot me bishta çigaresh edhe pse në derën e lokalit shkruhet “Ndalohet Duhani”. Vini Re! Kjo vlen edhe për sinjalistikën e qarkullimit rrugor.
5—Bëni kujdes me kafen. Kafja shqiptare nuk është kafja evropian. Jo vetëm që është shumë shumë herë më e mirë, por edhe shumë herë më e lirë se kafja evropiane, dhe të lë pa mend. Këshilla ime është ta pini ngadalë dhe jo me shpejtësi siç do të bënit në ndonjë vend tjetër, sepse mund të filloni të dridheni dhe të mos jeni në gjendje të përfundoni dot një fjali.
6—Të marrësh pako nga jashtë vendit është si ruleta ruse. Të marrësh pako nga miq, të afërm, nga Amazon, është si të luash kumar. Ato mund të vonohen me javë, deri në një vit, mund të mos paguash fare taksë doganore, ose mund të të duhet të marrësh kredi për ta paguar taksën. Një gjë e sigurtë në të gjitha rastet është se pakoja nuk të vjen në shtëpi dhe duhet të paraqitesh në postë për ta tërhequr. Mund të merresh tre orë vetëm për të arritur të tërheqësh nëj libër nga posta.
7—Ato gotat e vogla nuk janë me ujë. Nëse del për kafen e mëngjesit dhe sheh njerëz duke pirë kafe dhe një pijë transparete, si ujë, në gota të vogla, dije se nuk është ujë, por raki.
8—Buka është vetë jeta. Nëse je duke ngrënë me shqiptarë, bëhu gati të hash shumë bukë. Makarona për darkë? Duhet pak bukë me to. Pizza për darkë? Duhet prapë pak bukë. Bukë për darkë? Duhet prapë pak bukë. Shqipëria, përfundimisht, nuk është një vend për ata që kanë intolerancë ndaj grurit.
9—Djathi është jeta vetë. Sërisht, kur je duke ngrënë me shqiptarë, përgatitu të hash shumë djath. Mund të hash 2 deri në 4 lloje të ndryshme djathi në çdo vakt, përfshirë mëngjesin. Djath të bardhë, djath kaçkavall, djath të fortë, djath pa kripë, djath të pjekur, djath lope, djath dele, djath pikant, djath shtëpie… për tavolinat shqiptare djathi asnjëherë nuk është i mjaftueshëm.
10—Të merresh vesh me njerëzit në rrugë është si mbijetesa e më të fortit. Nëse je duke i dhënë makinës ose je duke ecur në rrugë si këmbësor, përgatitu të të ngrihet adrenalina. Ai burri jeshil në semafor nuk do të thotë kalo, por do të thotë vrapo, dhe mënyra më e mirë për t’ia dalë kur nget makinë është thënia “fitoftë më i miri”.
11—Stereotipet, pastaj, janë gallatë fare. Nëse jeton në Bllok ose e frekuenton këtë zonë në Tiranë, do të kuptosh shumë shpejt që aty sheh të njëjtët lloje njerëzish. Italianë me skalpin e gjakosur dhe me fasho (pas operacionit për mbjelljen e flokëve), trafikantë droge me Land Rover, bluza Guçi me xixa, gra që kombinojnë ngjyrën e buzëkuqit, të gishtave, të këpucëve, të çantave dhe me syze të mëdha, edhe pse bie shi. Yjet e Instagramit me tuta sporti marke dhe me buzë super super të mëdhaja, dhe disa komunistë me kapele republike. Rri nja një orë në Bllok dhe ke për ta parë sa shumë do të shohësh.
12–Bëhu gati t’i përgjigjesh pyetjeve seri. Sapo e marrin vesh që je e huaj, bëhu gati t’i përgjigjesh pyetjeve si: Nga vjen? Je e martuar me shqiptar? Pse je këtu? Të pëlqen Shqipëria? Cila pjesë e Shqipërisë të pëlqen më shumë? (merr pikë bonus, nëse thua qytetin nga vjen personi). Këto janë sa për të filluar.
13—Bëhu gati të debatosh. Shqiptarët vdesin të debatojnë, por në një mënyrë të mirë. Çfarëdo të thuash, kujtdo t’ia thuash, edhe pse mund të mos e kesh seriozisht, dhe pse ata mund të jenë dakord me ty apo të kenë të njëjtin mendim, shqiptarët mbaojnë për çikë debat dhe shpejt mund ta gjesh veten në mes të një të tilli. Nëse gjërat ndizen, qerasi me një gotë raki dhe gjithçka rregullohet.
14—Shqiptarët nuk të lënë të paguash. Mikpritja shqiptare është e klasit botëror dhe ata këmbëngulin të të qerasin nëse je i ftuar, veçanërisht me kafe ose pije. Një këmbëngulje e tillë në vende të tjera mund të quhet e pasjellshme, por rregulli është (nga aq sa kam kuptuar unë) kushdo që fton tjetrin, zakonisht paguan. Pas dy vite e gjysëm në Shqipëri, më në fund e kam mësuar se si të fitoj unë— u them “boll tani, nuk jam më mysafire”.
Fan Noli, prift, përkthyes, politikan, diplomat, poet e historian shqiptar, ka mabjtur këtë fjalim tejet interesant dhe të bukur për Shqipërinë dhe shqiptarët në shoqatën “Vatra” të Amerikës në vitin 1963. / KultPlus.com
