Gjinushi: Shqipja gjuhë e mrekullueshme, rezultat i një procesi 6-mijëvjeçar

Në ceremoninë e çeljes së Kuvendit Kombëtar për Gjuhën Shqipe me temë “Sfidat e gjuhës shqipe në shekullin XXI”, akademik Skënder Gjinushi, kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë mbajti një fjalë përshëndetëse.

Në emër të ASHSH, akad. Gjinushi mbështeti nismën e Qeverisë për shpalljen e vitit 2024 Vit të Gjuhës Shqipe, që u bë pjesë e një kalendari mbarëkombëtar: në Shqipëri, në Kosovë e në Maqedoninë e Veriut, në Arbërinë e arbëreshëve e në Mal të Zi, në ngulimet historike e në diasporë.

“Pa njësimin e alfabetit dhe latinizimin e shkrimit, të vendosura aty, nuk mund as të kuptohet, as të përfytyrohet rruga historike që ndoqi gjuha shqipe përgjatë një shekulli e më shumë që nga viti 1908. Kombi shqiptar u formua dhe shteti shqiptar u pavarësua përmes kontributit të shoqërive atdhetare, klubeve kulturore e lëvizjeve mendore e vendimeve të marra në kongrese e evente si ai i Manastirit”, tha në Kuvend, kryetari i ASHSH, Skënder Gjinushi.

Gjinushi, në fjalën e tij, përmendi studimet e bazuara mbi ADN-në e popullatave e gjetjet arkeologjike ndër vite, të cilat dëshmojnë lashtësinë e vijimësinë e popullimit të rajonit tonë që prej 8 mijë vjetësh.

“Këto studime nuk flasin për supremaci të një gjuhe ndaj të tjerave, as të një popullsie ndaj të tjerave, por i japin shqipes e shqiptarëve, historisë së tyre, vendin që iu takon; tregojnë gjithnjë e më qartë rrugëtimin e formimit të etnosit shqiptar e gjuhës shqipe, krahas e në dallim me gjuhët e popujt e tjerë, shkallën e ndërthurjes midis ardhësve e vendësve, e ky proces 6-mijë vjeçar, me zanafillë parailire e parapellazge ka dhënë këtë gjuhë të mrekullueshme me të cilën Kadare diti të shkruajë kryevepra botërore, dëshmi kjo e pasurisë së saj”, tha akademik Gjinushi.

Më tej, ai theksoi se, ne të gjithëve na takon ta mbrojmë këtë pasuri e vlerë kombëtare: së pari, ta mbrojmë nga vetja, nga keqpërdorimi a mospërdorimi. Gjithashtu duhet theksuar, sipas Gjinushit, rëndësia që ka gjuha standarde, tregues ky i një stadi të avancuar të zhvillimit të kulturës e gjuhës së një kombi./atsh/KultPlus.com

Gjinushi: Kadareja, busull e përcaktimit evropian të Shqipërisë

Akademia e Shkencave të Shqipërisë organizoi një ceremoni solmne në nderim të Ismail Kadaresë. Kryetari i ASHSH, Skënder Gjinushi, e vlerësoi shkrimtarin e madh si një busull të përcaktimit evropian të Shqipërisë.

“Humbja fizike e Kadaresë është pa dyshim humbja më e madhe e letrave shqipe; është një humbje shumë e madhe e kulturës dhe letërsisë evropiane e botërore, e akademizmit shqiptar e atij evropian. Kadareja shkroi nën diktaturë, por vepra e tij përkthehet, lexohet e vlerësohet njëlloj nga lexuesit në të gjithë botën, pavarësisht cilës kulturë apo cilit sistem politik i përkasin”, tha Gjinushi në fjalën e tij.

Sipas kryetarit të Akademisë së Shkencave, fjalën e fundit e thotë lexuesi, dhe lexuesit e Kadaresë, të shtrirë tashmë në tërë botën e në të gjitha gjuhët, vijnë vetëm duke u shtuar; dhe e tillë, me lexues e admirues, do të jetë vepra e Kadaresë për dhjetëvjeçarë me radhë, krahas veprave të pavdekshme të letërsisë botërore, që nuk njohin epokë, por bëjnë epokë.

Gjinushi e renditi Kadarenë krahas figurave të tilla si Skënderbeu, Ismail Qemali e Nënë Tereza si dhe përmendi kontributet e tij si lëvrues i gjuhës duke e çmuar po aq sa Çabejin./atsh/KultPlus.com

Gjinushi: Qendër elitare rajonale e kërkimit shkencor në Akademinë e Shkencave

Në Konferencën Botërore të Trendeve në Nanoteknologji, ka përshëndetur edhe kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Skënder Gjinushi, i cili ka vënë theksin tek misioni bazë i Akademisë: koordinimi dhe nxitja e zhvillimit të kërkimit shkencor.

Gjinushi tha se është privilegj të organizohet për të dytin vit radhazi, ky event i madh mbi “trendet në nanoteknologji”, këtë radhë si miq të drejtpërdrejtë të qeverisë shqiptare.

Koordinimi dhe nxitja e zhvillimit të kërkimit shkencor, në tërësi, përbëjnë misionin bazë të Akademisë së Shkencave, ashtu si për çdo akademi, e ky mision kthehet në përparësi për fushat e shkencës më me perspektivë, apo ku diferencat janë më të mëdha, siç janë nano e bioteknologjia te ne, prandaj dhe mbështetja për të ardhmen e tyre përbën aktualisht sfidën më të madhe të Akademisë së Shkencave.

“Shqipëria sapo ka hyrë në fazën finale të anëtarësimit në familjen europiane e për këtë i duhet të arrijë standardet e saj edhe në arsim, veçanërisht në arsimin e lartë dhe në shkencë, të cilat janë të ndërlidhura me njëra tjetrën e kushtëzojnë njëra-tjetrën”, u shpreh Gjinushi.

Është koha që rëndësia dhe efektiviteti i zhvillimit të shkencës të shprehen me mbështetje financiare, i shoqëruar me ngritjen e fuqizimin e strukturave konkrete ku ushtrohet kërkimi shkencor, si qendra e institute, si investimi më efikas për vetërritjen e nivelit të arsimit të lartë e të ekonomisë, si mjeti më efikas për ndaljen e ikjes së trurit.

Vetë Akademia e Shkencave ka konceptuar tashmë ristrukturimin e strukturave pranë saj, ku si synim kryesor ka kthimin e njësive që funksionojnë aktualisht në qendra elitare rajonale të kërkimit shkencor, me përparësi në fushat më me perspektivë për të ardhmen e më me ndikim në zhvillimin e mendimit e të njohjes në fushat bazë të dijes, siç është nanoshkenca.

Një model për të realizuar këtë synim është Njësia NanoAlb. Ecuria e saj trevjeçare nën drejtimin e akademikut Arben Merkoçi, ka krijuar tashmë bindjen për nevojën e mundësinë për të formuar një qendër rajonale model të kërkimit këtu në Tiranë. Ajo ka treguar se te ne e në rajon tashmë ekzistojnë specialistët për të ndërmarrë një hap të tillë.

Gjinushi falenderoi ICN 2 për mbështetjen që i ka dhënë kësaj njësie. Kryetari i Akademisë së shkencave vlerësoi se punimet e kësaj konference, workshop-et që e shoqërojnë atë, si ai kushtuar bashkëpunimit Shqipëri-Japoni-Spanjë, do të forcojnë bindjen që së shpejti NanoAlb të transformohet në një qendër rajonale të nivelit të kohës dhe uroi që edhe konferenca e radhës të zhvillohet në Shqipëri./ KultPlus.com

Gjinushi: Kadare, shkrimtari më i rëndësishëm i letërsisë shqipe

Kryetari i Akademisë së Shkencave akad. Skënder Gjinushi e cilësoi sot Ismail Kadarenë si shkrimtarin më të  rëndësishëm të pesë shekujve të historisë së letërsisë shqipe, prej fillimeve të saj deri më sot.

Në fjalën e tij në një veprimtari shkencore-promovuese me rastin e ditëlindjes së shkrimtarit dhe akademikut Ismail Kadare, e cila u drejtua nga akad. Pëllumb Xhufi, prof. dr. Saverina Pasho, dr. Ylljet Aliçka, Gjinushi tha se “Ismail Kadare është personaliteti shqiptar më i certifikuar me tituj shkencorë, intelektualë e moralë në Evropë e në shkallë globale në kohën e sotme”.

“Meritat letrare të Ismail Kadaresë janë të shpallura edhe në kryeqendra të tjera të letërsisë dhe kulturës botërore, që nga Franca deri në Korenë e Veriut, që nga SHBA e Spanja deri në Jeruzalem”, tha Gjinushi.

Kryetari i Akademisë e vlerësoi figurën e Ismail Kadresë si përfaqësim ndërkombëtar të trashëgimisë shpirtërore të shqiptarëve në shkallë botërore.

“Sot vepra letrare e Ismail Kadaresë shërben si një pasaportë identiteti dhe si një histori alternative e popullit shqiptar përgjatë shekujve dhe sidomos në kohërat e reja. Kjo vepër ka qenë dhe mbetet një projekt me karakter evropian dhe një program i shkëlqyer i përurimit të vlerave të identitetit të shqiptarëve kundrejt botës”, tha akad Gjinushi.

Studiuesi francez Jean-Paul Champseix kujtoi periudhën kur jetonte në Shqipëri ku nisi kërkimin për elementët e veçantë të krijimtarisë së veprës së Ismail Kadaresë.

“Ideja për të parë mënyrën se si pritej vepra më erdhi kur punoja në Universitetin e Tiranës dhe në të njëjtën kohë lexoja Kadarenë. E pyesja veten se çfarë mund të mendonte vallë lexuesi shqiptar. Dhe natyrisht nuk kisha se si ta dija”, tha ai.

Ndërsa theksoi sesi e prezantoi librin në Francë duke e lexuar më parë në kontekstin letrar dhe historik në të tashmen e regjimit të Enver Hoxhës dhe egërsinë e tij totalitare, studiuesi francez e cilësoi veprën e Kadaresë, duke iu referuar “Pallatit të ëndrrave” si një bombë për diktaturën.

“Për Kadarenë, rreziku nuk është shumë i madh, sepse megjithëse unë jam munduar ta kontekstualizoj atë në periudhën e vet historike, vepra del nga kjo kornizë në sajë të cilësive të saj”, u shpreh ndër të tjera studiuesi francez Jean-Paul.

Shkrimtari i madh Ismail Kadare feston sot 86-vjetorin e lindjes./ KultPlus.com