Në librin francez, të autorit Adrien de Boufflers, me titull « Le chois de plusieurs histoires et autres choses mémorables tant anciennes que modernes appariées ensemble, pour la plupart non encore divulguées », botuar në vitin 1608 nga shtëpia botuese mbretërore franceze, P. Mettayer, gjejmë një shkrim të rrallë, në faqet n° 102 – 103, dedikuar posaçërisht heroit tonë kombëtar, të madhit Gjergj Kastrioti.
Trimi shqiptar tashmë kishte ndërruar jetë. Kur turqit, e morën vesh, nuk vonuan të pushtonin Lezhën dhe të shkonin tek varri i luftëtarit legjendar që i kishte tmerruar për një çerek shekulli.
Në vijim, shkrimi i sjellur ekskluzivisht nga Aurenc Bebja, [Blogu Dars (Klos), Mat – Albania].
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
«Pasi Muhamedanët pushtuan qytetin e Lezhës, ku ishte varrosur Rrufeja e madhe e luftës, Skënderbeu, ata e nxorrën trupin e tij nga varri për të parë të vdekur njeriun që i kishte bërë të largoheshin të tmerruar qoftë dhe vetëm me përmendjen e emrit të tij.
Të afruar pranë kockave të tij, këta ndiheshin të lumtur që mund t’i preknin, ose të paktën t’i admironin. Edhe krerët dhe komandantët morën monedhat e arit dhe të argjendit, e i mbanin ato me nderim të madh sikur të ishin diçka e shenjtë (hyjnore) duke besuar seriozisht se mbajtja e këtyre relikeve do t’u sillte atyre lumturi ashtu si qiejt kishin vepruar për Skënderbeun.
Bëmat e Skënderbeut në luftë nuk janë admiruar vetëm nga kapitenët Muhamedanë, por edhe nga vetë perandori (sulltani) Mehmet, i cili për të imituar princin shqiptar, përdori shpatën e tij pas vdekjes, duke menduar se do të bënte të njëjtat bëma me dorën e tij kundra të Krishterëve, të përjetonte të njëjtën eksperiencë si Mbreti i Epirit, por këto tehe nuk prenë ndaj të Krishterëve.
Virtyti nuk vinte aspak nga shpata, por nga energjia nervore e krahut dhe dorës së shpirtmadhit Skënderbe, i cili e përdorte atë për të flakëruar mohuesit. »
Nga faqet më të nënvlerësuara dhe të shpërfillura të jehonës dhe ndikimit të veprës e bëmave jetësore dhe luftarake të Gjergj Kastriotit, është padyshim prania e figurës së kryetrimit të Arbërisë në letërsinë më të spikatur spanjolle të Shekullit të saj të Artë (Siglo de Oro).
Bëhet fjalë për shekullin kur do të lëvronin në letrat spanjolle përfaqësuesit më të shquar të kësaj letërsie, të kësaj gjuhe dhe kulture të mrekullueshme që edhe sot ushtron ndikim tepër të fuqishëm në letërsinë botërore, përmes stërnipave të këtyre poetëve dhe krijuesve të pavdekshëm, nga Spanja në Amerikën Latine dhe Qëndrore.
Pati qenë pikërisht koha e Miguel de Cervanes Saavedra, Francisco de Quevedo, Lope de Vega, Luis de Góngora y Argote, e plot të tjerëve syresh, kolosë të letrave spanjolle që do të sendërtonin periudhën më të shndritshme të letërsisë së shkruar dhe të frymëzuar në gjuhën spanjolle, e sakaq, në një epokë kaq të frytshme letrare, personazhi i huaj absolutisht më i kënduar, më i lëvduar dhe më grishës për shkrimtarët, poetët e dramaturgët spanjollë të kësaj kohe, pati qenë Gjergj Kastrioti arbëror.
Tashmë është përcaktuar me saktësi se letrari që më tepër do të lëvronte në gjurmët dhe bëmat e Skënderbeut në Spanjë, pati qenë Luis Vélez de Guevara (Écija, 1 gusht 1579 – Madrid, 10 nëntor 1644), dramaturg dhe shkrimtar i njohur i periudhës në fjalë, pjesë e rrymës letrare të mbiquajtur si “Conceptismo”, të ndërlidhur ngushtësisht me veprën letrare të Francisco de Quevedo, armikut të përbetuar (jo vetëm në letërsi), të Luis de Góngora y Argote, që është edhe protagonisti i këtij hulumtimi letrar dhe historik kushtuar vendit të Gjergj Kastriotit në letërsinë e Shekullit të Artë të Letrave Spanjolle.
Luis Vélez de Guevara do të jetë krijuesi i një sërë komedish kushtuar Gjergj Kastriotit, e para ndër të cilat, me titullin “El Jenizaro de Albania”, në shqip “Jeniçeri i Arbërisë”, është datuar tanimë me saktësi nga studiuesit spanjollë mes viteve 1608-1610, dhe deri vonë cilësohej si krijimi i parë i mirëfilltë kushtuar Skënderbeut në letërsinë mesjetare spanjolle.
Thënë kjo, duke mënjanuar ndërkaq bindshëm ndonjë hamendësim të cekët dhe pa asnjë themel apo fakt të vërtetuar historik, se gjasme edhe i madhi Lope de Vega paskësh shkruar diçka në këtë këndvështrim; pretendim tejet periferik, që është hedhur poshtë pa asnjë hapësirë diskutimi nga studiuesit e specializuar spanjollë të letërsisë prej kohësh.
Përveç komedisë së mësipërme, Luis Vélez de Guevara do të shkruajë, rreth njëzet vite më vonë, në vitin 1628, një tjetër vepër kushtuar Skënderbeut, kësaj radhe të titulluar “El Príncipe Esclavo” (Princi Skllav), me dy pjesë dhe paskëtaj krijimin tjetër me sërish protagonist kryetrimin arbëror, me titullin kuptimplotë “El príncipe Escanderbey y El gran Jorge Castrioto” (Princi Skënderbej dhe Gjergj Kastrioti i Madhërishëm).
Të gjitha këto vepra të Luis Vélez de Guevara janë doemos të ndërlidhura e të ndërvarura njëra ndaj tjetrës, por gjithashtu përbëjnë një zinxhir krijimtarie që ngjizet dhe i kushtohet Gjergj Kastriotit, duke u ndikuar, frymëzuar dhe pasuruar çdo krijim letrar i këtij autori mbështetur në figurën e Skënderbeut, nga krijimet e tij të mëparshme në këtë këndvështrim, por ndërkohë krijimi fillestar, pikërisht “El Jenizaro de Albania”, nga studiuesit spanjollë të letërsisë është përcaktuar tashmë pa asnjë hije dyshimi, se është frymëzuar kryekëput, dhe ka ndjekur besnikërisht gjurmët e krijimit mirëfilli të parë letrar që i kushtohet Gjergj Kastriotit në spanjisht dhe në letërsinë spanjolle, në përgjithësi, të shkruar nga Luis de Góngora y Argote.
Për ta plotësuar kornizën e krijimeve letrare që kanë protagonist dhe fymëzim Skënderbeun në letërsinë mesjetare spanjolle të Shekullit të Artë, një tjetër dramaturg, shkrimtar dhe klerik i njohur i kohës në fjalë, i quajtur Juan Pérez de Montalbán (Madrid, 1602-1638), do të shkruajë një “auto sacramental” (vepër teatrale me sfond fetar, ose dramë liturgjike, me strukturë alegorike dhe përgjithësisht me një akt të vetëm), të titulluar “Escanderbech”, sërish kushtuar Gjergj Kastriotit, dhe qartësisht të frymëzuar nga vepra e Luis Vélez de Guevara “El Príncipe Esclavo”.
“Escanderbech” do të botohej në vitin 1632, por sipas studiuesve spanjollë të letërsisë, me gjasë kjo vepër ishte shkruar diku në vitin 1629, domethënë një vit mbas “Princit Skllav” të Vélez de Guevara, duke u frymëzuar kështu tërthorazi edhe nga vargjet e romancës fillestare të shkruara nga Luis de Góngora y Argote.
Do theksuar sakaq fakti, se edhe “El Jenizaro de Albania”, do të kish mbetur një krijim tërësisht i harruar dhe mbuluar nga pluhuri i rëndë i kohës, po të mos ishte zbuluar rastësisht në vitin 1886 në një fond të pakataloguar të Biblioteca Nacional (Bibliotekës Kombëtare) të Spanjës.
Veprat që i kushtohen Skënderbeut vijojnë edhe më tutje, gjer në “Los hijos del dolor y Albania tiranizada” (Bijtë e Dhimbjes dhe Arbëria e Shtypur), me autor Francisco de Leyva y Ramírez de Arellano (Malaga, 1630-1676), krijimi që i përket gjysmës së dytë të shekullit XVII, gjithashtu i shenjuar nga trashëgimia e patjetërsueshme e vargjeve të Luis de Góngora y Argote kushtuar kryetrimit të Arbërisë.
Kjo poemë është shkruar nga Luis de Góngora y Argote, dhe qe botuar si fillim në përmbledhjen “Ramillete de flores. Quinta parte de Flor de Romances recopilados por Pedro de Flores”, në vitin 1593 në Lisbonë, dhe është krijuar nga poeti i madh spanjoll në vitin 1586, dy vite përpara se të përkthehej për herë të parë në spanjisht nga portugalishtja, nga Ochoa de Salde në vitin 1588, “Historia de vita et gestis Scanderbegi Epirotarum principis” e Marin Barletit.
E pikërisht me këtë poemë, këtë romancë në vargje ku himnizohet Gjergj Kastrioti si një hero epik dhe vigan i mirëfilltë, në dashuri dhe fushën e betejës, do të nisë vazhda e gjatë e poemave, komedive, dramave dhe vënieve të shumta në skenë të veprave që i kushtohen figurës së Skënderbeut në Shekullin e Artë të letërsisë mesjetare spanjolle.
Fakti me rëndësi kyçe dhe vlerë madhore që del në pah ndërkaq, është se tanimë mund të pohohet me bindje të plotë se vepra e parë për Gjergj Kastriotin e shkruar në spanjisht, daton 22 vite më herët nga viti 1608, kur mendohej se ishte data më e hershme, përmes “El Jenizaro de Albania” të Luis Vélez de Guevara, meqënëse “Criábase el Albanès”, poema e Luis de Góngora y Argote, i takon vitit 1586, ndërsa dritën e botimit do ta shikonte në vitin 1593.
Krenaria për këtë zbulim shtohet gjithsesi pamasë, kur kemi parasysh autorin e kësaj poeme, njërin nga dy poetët më të mëdhenj të historisë së letërsisë spanjolle, krahas armikut të tij të pandashëm në jetë, Francisco de Quevedo, pikërisht Luis de Góngora y Argote, atin e rrymës letrare “Culteranismo”, të cilit ndonëse poezitë iu luftuan përherë në jetë, pas vdekjes arriti pavdekshmërinë letrare.
Më poshtë do të gjeni vargjet e kësaj poezie dhe fotot e dy faqeve nga botimi origjinal i vitit 1593 që kam arritur t’i gjej në kërkimet e mia:
Luis de Góngora y Argote (1561 – 1627)
“CRIÁBASE EL ALBANÉS / QE RRITUR ARBËRORI”
Viti 1586
“Qe rritur Arbërori
Në oborrin mbretëror të Muratit,
Jo si ndonjë rob i çmuar
I lënë peng prej të atit,
Por siç do të ishte rritur me pekule
Sulltani më i shquar,
I mikluar nga Udhëheqësi i Madh,
Tepër i dashur për gjindjen,
Riosh me parime të epërme
Dhe mendime të thella,
E shpresa të lidhura
Me gjakun e tij fisnik,
Prijës madhështor në kohë luftërash,
Oborrtar i dalluar në paqe,
Shqytë për ushtarët e vet,
Shëmbëlltyrë e sypatremburit.
Porsa ia kish dalë mbanë atëherë
Ta mposhtte, dhe t’i fitonte
Hungarezit dy flamuj,
Ndërsa Sufiut edhe katër të tjerë syresh.
Por, ç’vlerë paskësh vallë
Të ngadhënjesh ndaj prijësve të pamposhtur
Duke u vënë gjoksin
Mijëra rreziqeve për vdekje,
Nëse sakaq një çilimi i verbër e mposht,
Krejt i çarmatosur.
Duke i ngulur në zemër
Dy heshta tejshpuese?
Tejshpuese këto heshta,
Që nuk janë gjë tjetër, veç syve të ëmbël
Të dy turkeshave më të hijshme
Të gjithë Lindjes;
Nuk ka gurë të çmuar aq të kaltër
Sa të krahasohen dot me sytë e tyre,
Të përkora skajshmërisht
Dhe me hiret krejt të rralla.
Nuk e mbronte dot as parzmorja
Prej diamantesh të veckël,
Ngaqë zjarr’ i dashurisë
Është rrezja përvëluese,
Që edhe hekurin e paepur
E bjerr dhe zhbën tërësisht:
Nuk ndalet prej hekurit Dashuria,
Që pagabueshëm përherë,
Di ta bëjë shpirtin të hekurt,
Dhe çehren kuptimplotë.
Tejet i pafat ishte ai në kohë paqeje,
Njëlloj siç ishte ngadhënjimtar në kohë lufte,
I dorëzuar në paqe ndaj hireve femërore,
Ndërsa në luftë ngaherë një Mars krenar ishte;
Fort mirë ia njihte vlerat atij Dashuria,
Saqë për ta lidhur përfundimisht
(për t’ia hedhur vargonjtë, Dashuria,
Atij që kish mposhtur Marsin hyjni),
Si vërejti se nuk mjaftonte një vargua,
U rrek ta lidhte me dy syresh”.
Në origjinal në spanjishten mesjetare:
“Crïábase el Albanés
en la corte de Amurates,
no como prendas captivas
en rehenes de su padre,
sino como se crïara
el mayor de los sultanes,
del Gran Señor, regalado,
querido de los bajaes,
mancebo de altos principios
y de pensamientos graves,
de esperanzas vinculadas
con su generosa sangre,
gran capitán en las guerras,
gran cortesano en las paces,
de los soldados escudo,
espejo de los galanes.
Recién venido era entonces
de vencer, y de ganalles
al Húngaro dos banderas,
y al Sofí cuatro estandartes.
Mas ¿qué aprovecha domar
invencibles capitanes
y contraponer el pecho
a mil peligros mortales,
si un niño ciego lo vence,
no más armado que en carnes,
y en el corazón le deja
dos arpones penetrantes?
Dos penetrantes arpones,
que son los ojos süaves
de las dos más bellas turcas
que tiene todo el Levante;
que no hay turquesas tan finas
que a sus ojos se comparen,
discretas en todo extremo
y de gracias singulares.
No lo defendió el escudo,
hecho de finos diamantes,
porque el amoroso fuego
es al rayo semejante,
que el duro hierro en sus manos
lo disminuye y deshace:
no para en el hierro Amor,
que, sin errar tiro, sabe
poner en el alma el hierro,
y en la cara las señales.
Fue tan desdichado en paz,
cuanto, en la guerra, triunfante,
rendido, en paz, de mujeres,
siendo en guerra un fiero Marte;
bien conoció su valor
Amor, pues para enlazalle
(por tener sujeto, Amor,
al que sujetó al dios Marte),
un lazo vio que era poco,
y quiso con dos vendalle”.
Hulumtuar në arkivat spanjolle dhe portugeze, dhe përkthyer në gjuhën shqipe nga spanjishtja nga ELVI SIDHERI./KultPlus.com
Media italiane “Corriere.it” në rubkrikën dedikuar udhëtimeve i ka kushtuar një artikull plazheve të Shqipërisë.
Nga një vend i panjohur, tashmë në destinacion për pushime. Kush do ta kishte menduar se Shqipëria do të bëhej shpejt një nga destinacionet e reja verore evropiane të preferuara nga italianët (dhe jo vetëm)?
Vitet e fundit, Toka e Shqiponjave është rilindur: e re, dinamike, krijuese – pavarësisht problemeve të secilit vend në zhvillim. Qytetet e gjalla, deti i kristaltë, peizazhet e paprishur dhe disa nga plazhet më të bukur në gadishullin Ballkanik.
Plazhet më të mira janë në jug të vendit, midis qytetit të Vlorës dhe Ksamilit, pikës së fundit të tokës shqiptare para Greqisë. Disa – si Sazan dhe Karaburun – mund të arrihen me varkë, të tjerët si Gjipë mund të arrihen vetëm pasi të keni ndjekur itineraret e shëtitjes.
Duke zbritur takoni Porto Palermon, me kështjellën e Ali Pashës me pamje nga deti, dhe Borshi, të përqafuar nga një hapësirë pemësh ulliri dhe shkurre mesdhetare. Dhe pastaj Himara dhe Saranda deri në Ksamil, i famshëm për perëndimet e diellit dhe ujërat që zbehen nga blu në të kaltër në bruz.
Në veri të Shqipërisë, nga ana tjetër, ka Velipojë dhe Kepi i Rodonit, ku mund të admironi edhe një kështjellë të lashtë nga koha e Skënderbeut, heroit kombëtar shqiptar./ KultPlus.com
Dhimitër Shuteriqi është një nga prozatorët, poetët dhe studiuesit më produktiv të letërsisë shqipe. U nda nga jeta 18 vite më parë , më 22 korrik të vitit 2003.
Ai konsiderohet si një ndër themeluesit e Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë (tetor 1945), kryetar i saj në vitet 1954–1973. Pati një veprimtari tepër të gjerë e aktive si shkrimtar, profesor dhe studiues i letërsisë. Fusha kryesore e punës së Shuteriqit si shkencëtar ka qenë historia e letërsisë, tradita e hershme e shkrimit të shqipes, folklori dhe studimet mbi disa figura historike. Kërkimi në këto fusha është kurorëzuar me botimin e një korpusi veprash e studimesh që hedhin dritë jo vetëm në fillimet e shkrimit shqip (“Shkrimet shqipe”, 1965, 1976, dhe “Tekstet shqipe dhe shkrimi i shqipes në vitet 879–1800, 2005), por dhe në rrënjët e traditave letrare-kulturore, në procese e figura të shquara të letërsisë së humanizmit, të Mesjetës dhe të Rilindjes Shqiptare, duke vënë në qarkullim tekste të panjohura dhe ide të reja shkencore. Një rol të madh, vepra e Shuteriqit pati për njohjen e figurës së Skënderbeut, si dhe të autorëve të ndryshëm arbëreshë. / diasporashqiptare.al / KultPlus.com
Një rrugë në Napoli do të ketë emrin e Donika Arianiti Komnenin, vejushës së heorit tonë kombëtar Gjergj Kastriot Skënderbeut.
Komisioni i toponimeve të qytetit të Napolit i kryesuar nga kryebashkiaku Luigi de Magistris, me propozim të Acli ka vendosur pllakën me emrin e saj në Santa Chiara, duke treguar kështu forcimin e lidhjeve të miqësisë mes popullit napolitan dhe atij shqiptar.
Shumë familje shqiptare në shek. XII deri në shek. XVI u detyruan të largohen nga vendi për shkak të pushtimit osman. Për të mos iu nënshtruar sundimit ata u strehuan në Italinë e Jugut.
Donika Arianiti Komneni jetoi në rezidencën e fisnikëve D’Alessandro në Santa Chiara nga viti 1469, si e veja e udhëheqësit shqiptar Gjergj Kastriot Skënderbeu, që luftoi me mbretin Ferdinand I, i përshkruar dhe në derën e bronztë të Maschio Angevin.
Ajo jetoi nën mbrojtjen e sundimtarëve napolitanë dhe Mbretërisë së Napolit, vendi që mirëpriti shqiptarët që erdhën nga Ballkani, duke gjetur mbrojtje dhe duke u integruar plotësisht duke ruajtur traditat e tyre etnike.
“Vendimi për të vendosur këtë pllakë tregon jo vetëm të kaluarën e rëndësishme historike të qytetit të Napolit, por dhe thirrjen për të qenë një vend i mikpritjes për kultura dhe tradita të ndryshme. Kjo vendos një lidhje të thellë kulturore, që ka rrënjë prej shekujsh mes këtij qyteti dhe popullit shqiptar”, tha kryebashkiaku i Napolit, de Magistris. / KultPlus.com
Drejtuesit e “Shoqatës Humanitare Kërçova” me qendër në Vjenë ka nisur një projekt për vendosjen e bustit të heroit kombëtarë në Vjenë.
Drejtuesit e kësaj shoqate realizuan një takim me Ambasadorin e Shqipërisë në Vjenë, Roland Bimo dhe Ministri fuqiplotë Tonin Beci.
“Shoqata Humanitare Kërçova” në këtë takim parashtroi projektin e inicuar prej tyre për vendosjen e bustit të Skënderbeut në Vjenë dhe përshkroi hapat e ndjekur deri tani me autoritetet e Vjenës si dhe kërkuan ndihmën e bashkërendimin e punës edhe me Ambasadën e Shqipërisë.
Ambasadori Bimo vlerësoi punën e shoqatës në përgjithësi, dhe posaçërisht iniciativën domethënëse për vendosjen e bustit të Skënderbeut në Vjenë. Më tej, zoti Bimo premtoi ndihmën dhe angazhimin e Ambasadës, në koordinimin e punës me shoqatën për të organizuar përpjekjet dhe lobimin e nevojshëm për të ndikuar tek institucionet vendimarrëse austriake për të realizuar projektin për vendosjen e bustit të Skënderbeut në Vjenë.
Në takim u ra dakord për takime dhe hapa konkretë të mëtejshëm të drejtuesve të shoqatës “Kërçova” dhe ambasadës për realizimin e projektit në fjalë./ KultPlus.com
Në parkun qendror të kryeqytetit hungarez, Budapestit, në 5 korrik do të vendoset busti i Heroit Kombëtar të shqiptarëve, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.
Kryeministri Edi Rama i shoqëruar nga kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, panë nga afër vendin ku do të vendoset busti i Skënderbeut, ku tashmë është vendosur piedestali.
Kryeministri Rama tha se vendi nuk është dosido. “E vetmja gjë që po mendoja është që të flisni me këta të bashkisë që të bëhet një tapet kuq e zi me beton para vendosjes së bustit, pasi ajo e çon syrin tek skulptura. Është park strategjik dhe shumë i bukur”, u shpreh ai.
Rama u shpreh se “ramë dakord sot që të heqim barrierat për lëvizjen. I thashë kryeministrit Orbán që ka rritje të turistëve hungarezë, por nuk e dinte këtë gjë. Duhet ta informoni më shumë, sepse më tha që nuk jam në dijeni të këtij fluksi hungarezësh”.
“Numri i turistëve hungarezë rritet çdo sezon”, – tha Rama.
Kryebashkiaku Veliaj u shpreh se “ka shumë rezervime të qytetarëve hungarezë për në Shqipëri”.
Duke folur për vendosjen e monumentit, Veliaj u shpreh se “kjo ka qenë një iniciativë që në kohën kur kryeministri Rama ishte kryetar i bashkisë së Tiranës, nga ish-kryetarët e bashkisë, për të vendosur bustin e Skënderbeut në parkun qendror të Budapestit”.
“Janë dy iniciativa, mbretëresha Geraldinë do të ketë një monument tek sheshi që është hapur tani te Zogu i Parë, te Ministria e Drejtësisë, sapo e kemi dakordësuar sot”, – tha Veliaj.
Për vendosjen e bustit të Skënderbeut, Veliaj tha se “u vonuam prej pandemisë dhe tërmeteve, por është vendosur piedestali”.
“Busti ka ardhur në bashkinë e Budapestit dhe në 5 korrik ne do të kemi përurimin dhe një ceremoni. Na është dhënë vendi qendror tek ura që lidh dy pjesët e parkut, është bërë edhe mbishkrimi. Busti është punuar nga Agim Rada dhe agjencia jonë që merret me monumentet”, theksoi ai.
Veliaj tha se “bashkia e Budapestit po kryen një rikonstruksion të parkut, kështu që është një moment i mirë për të ndërhyrë”./atsh/ KultPlus.com
Fakte të shumta zbulohen për Skënderbeun dhe luftën e tij në librin e titulluar ‘Kastrioti i madh i Shqipërisë i quajtur Skënderbeu’ nga autori Stephan Zannovich dhe përkthyer nga Qerim Raqi, shkruan KultPlus.
Shtëpia Botuese “Magjia e librit” ka botuar këtë libër në gjuhën shqipe, ndërsa është botuar fillimisht në gjuhën frënge me titullin “Le grand Castriotto d’Albanie” më 1779, e më edhe në shumë gjuhë tjera si: gjermanisht, italisht, rusisht, etj.
Përmbajtja e librit vendoset në Mbretërinë e Shqipërisë, në një Provincë Evropiane që shtrihet përgjatë Gjirit Venecian që ngërthen në vete një vlerë historike-letrare duke përfshirë këtu edhe letërkëmbimet e Skënderbeut me Sulltan Mehmetin. / KultPlus.com
6 maji është dita e lindjes së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeut, i cili për herë të parë e pa dritën e diellit në vitin e largët 1405.
Ambasadorja amerikane Yuri Kim ka publikuar në rrjete sociale statujën e tij në Michigan, teksa i uron ditëlindjen luftëtarit më të madh të Shqipërisë.
Ajo shkruan se ai e mbrojti me çdo kush popullin e tij dhe për guximin e pashoq u nderua në të gjithë botën, madje edhe në SHBA.“Pavarësisht nëse e njihni si Gjergj Kastrioti apo Skenderbeg, ai e shpalli veten Dominus Albaniae (“Zoti i Shqipërisë”) dhe mbrojti popullin e tij me të gjitha forcat kundër një perandorie pushtuese. Ai lindi këtë ditë, 6 maj, në 1405. Ai është i nderuar në të gjithë botën, duke përfshirë edhe në SHBA, ku qëndron kjo statujë e tij në Michigan. Besoj se guximi dhe këmbëngulja legjendare e Skënderbeut mbetet e gjallë në zemrat e shqiptarëve të sotëm. Gëzuar ditëlindjen luftëtarit më të madh të Shqipërisë – një frymëzim për të gjithë ne!”/ KultPlus.com
Historia e Heroit Kombëtar Gjergj Kastriot Skënderbeu në ekranin e madh të kinemasë sigurisht që do të vinte si një produkt ndërkombëtar.
Ndonëse nxori një luftëtar kaq të madh Shqipëria e vogël në vitin 1953 nuk i kishte mundësitë teknike, dhe për hir të se vërtetës as aktorët profesionistë (shkolla e lartë për aktorë “Aleksandër Moisiu”, do të hapej më 16 shtator 1959) për të ekranizuar heroin kombëtarë.
Në ndihmë do të vinte aletati i kohës, Bashkimi Sovjetik i cili do të mundësonte realizmin e të parit dhe të vetmit film biografik mbi Skënderbeun.
Filmi mori pjesë në festivalin e Kanës në vitin 1953 ku u vlerësua me dy çmime, “International Prize” dhe “Special Mention” për regjinë më të mirë.
Në atë periudhë filmi u shfaq në kinematë e pothuajse të gjitha vendeve të Europës, duke i prezantuar në këtë mënyrë publikut europian historinë e heroit kombëtar shqiptarë. Pak kohë më parë studiuesi Aurel Plasari ka publikuar një poster të rrallë të kohës së filmit Skndërbeu.
I mbiquajtur nga Vatikani si “Kalorës i Krishtërimit”, Skënderbeu u vu në shërbim dhe në mbrojtje të Europës së Krishterë, megjithëse kjo e fundit ishte tashmë në prag të kolapsit ndaj fuqisë së Perandorisë më të fuqishme të Kohës, duke e kthyer Shqipërinë në një Barrikadë dhe Fushë Beteje ndaj Shtrirjes Otomane. Në film shfaqet momenti kur Gjergj Kastrioti bashkon princërit shqiptarë duke u martuar me Donikën dhe organizon Lidhjen e Lezhës. Filmi ka skena masive të betejave historike dhe rrethimit të Krujës. Filmi me regji të rusit Sergei Yutkevich kishte një kast ndërkombëtarë aktorësh si Akaki Khorava, aktori gjeorgjian që portretizoi Skëndërbeun, Semyon Sokolovsky në rolin e Hamzait, Veriko Anjaparidze (Dafina) si dhe aktorët e njohur shqiptar Naim Frashëri (Pali), Besa Imami, (Donika), Avdije Alibali (Mamica) etj.
Me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë filmi u restaurua dhe u ridublua në gjuhën letrare, me kastin e aktorëve të njohur shqiptar Rikard Larja (Skëndërbeu) Roza Anagnosti (Donika), Tinka Kurti (Nëna), Robert Ndrenika (Sulltan Murati) etj./disaporashqiptare/ KultPlus.com
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama ka publikuar një video nga Kalaja e Krujës.
Pas ndërhyrjeve restauruese për shkak të dëmeve nga tërmeti i 26 nëntorit 2019, në Kalanë e Krujës ka përfunduar edhe ndriçimi artistik.
Rama shprehet se ky është një tjetër zhvillim pozitiv për Krujën turistike, ndërkohë që pamjet që ofron kjo Kala janë fantastike.
“Rilindja e Kalasë së Skënderbeut pas restaurimeve dhe ndriçimit artistik, një tjetër zhvillim pozitiv për Krujën turistike”, shprehet Rama. / KultPlus.com
Antonio Lucio Vivaldi lindi më 4 mars 1678 në Venecia, Itali. Mësoi violinën nga babai i tij Xhovani Batista (Giovanni Battista) që punonte si berber.
Lista e kompozimeve rralla të realizuara nga Antonio Vivaldi përfshin dhe operën “Skënderbeu”.
Shfaqja e parë e kësaj opere u realizua në Teatro de la Pergola në Firence të Italisë më 22 qershor 1718. Ajo përuroi rihapjen për publikun të këtij teatri. Libreti u shkrua nga Antonio Salvi, libretisti i preferuar i Dukës së Toskanës, Ferdinando de’ Medici, nga familja e njohur e Mediçëve.
Ngjarjet zhvillohen në muret e Krujës në rrethimin e parë të saj në 1450, ndërsa qyteti është i rrethuar nga trupat turke që drejtohen nga sulltan Murati. Ushtarët otomanë kapin rob Donikën, ndërsa Skënderbeu i shqetësuar rrëmben vajzën e sulltan Muratit duke menduar që konflikti të zgjidhej me këmbimin e dy robëreshave. Në fund Skënderbeu e çliron vetë Donikën e tij me trimëri dhe kritikët mendojnë se ka Vivaldi ka dhënë me këtë opera triumfin e dashurisë dhe burrërisë shqiptare.
Si shikohet subjekti është melodramatik, ku nuk mungojnë intrigat dhe zgjidhjet “Deus ex machina”, karakteristike për artin barok të kohës. Në fakt është një Skënderbej tjetër nga ai që jemi mësuar të shikojmë në artin shqiptar.
Në artin europian të kohës nuk ishte fort i rëndësishëm epizmi i karaktereve sesa lirizmi dhe fryma kalorësiake e kohës. Fakti që Vivaldi zgjodhi Skënderbeun si subjekt të operës për këtë rast të rëndësishëm, konfirmon ndikimin që kishte ende në Europë heroi ynë kombëtar pothuajse 300 vjet pas vdekjes së tij. Ai ishte përfytyruar gjithmonë si një hero europian , “mik i virtytit dhe jo i fatit” si shprehej dhe vet Skënderbeu në letrën e tij të famshme dërguar Ferdinantit të Napolit.
Vivaldi është pa dyshim një nga kompozitorët më të mëdhenj italianë dhe në kurrikulumin e tij rezultojnë mbi 500 koncerte (210 prej të cilave ishin për violinë ose violonçel) 46 opera, sinfoni, 73 sonata, muzikë dhome ( disa sonata për fyell) si dhe Muzikë të Shenjtë. Vepra e tij më e famshme është “Katër Stinët”, kompozuar në vitin 1723.
Në thelb, ajo ishte si një poemë për natyrën, ku ai u mundua të realizonte tingujt e katër stinevë. Pranvera është një pjesë, që shpesh përdoret për ceremoni të rëndësishme dhe vazhdon të konsiderohet një nga perlat e muzikës klasike. / KultPlus.com
Në Lezhën e Besëlidhjes, sot munguan krerët e shtetit shqiptar. As 577 vjetori i bashkimit të parë të shqiptarëve, dhe as figura e Skënderbeut, nuk mjaftuan që krerët e politikës, të linin rutinën e Tiranës e të vendosnin një kurorë me lule në vendin ku princat shqiptarë lidhën besën më shumë se 5 shekuj e gjysmë më parë.
Vetëm Bashkia Lezhë përgatiti një ceremoni modeste.
Por nëse Tirana zyrtare u mjaftua me disa statuse facebooku, politikanët shqiptarë, nga trojet jashë kufijve shtetërorë, u kujdesën të ishin në Lezhë këtë të martë.
Shaip Kamberi nga Presheva e largët, Nik Gjeloshaj nga Tuzi, Ziadin Sela nga Maqedonia e veriut, dhe Albin Kurti nga Kosova, e përkujtuan sot bashkimin e shqiptarëve të 2 marsit 1444.
I pyetur nga Euronews Albania mbi mungesën e krerëve të shtetit shqiptar në Lezhë, Albin Kurti u shpreh se politika shqiptare u përfaqësua nga kandidati i Lëvizjes Vetëvendosje në zgjedhjet e 25 prillit, Iliaz Shehu.
Sa i takon bashkimit kombëtar, Kurti tha se Kushtetuta e Kosovës nuk ia lejon diçka të tillë, por ky është një proces që do të vijë me kohën.
“Fatkeqësisht Kushtetuta e Kosovës e ka në kundërthënie Nenin 1.1 me Nenin 1.3… Neni 1.1 thotë që Kosova është shtet i pavarur, sovran dhe demokratik, ndërkaq Neni 1.3 na e ndalon bashkimin me një shtet tjetër, në këtë kuptim pavarësia e Kosovës nuk e lejon në mënyrë Kushtetuese bashkimin me një shtet tjetër të pavarur si Shqipëria, njëkohësisht paraqet edhe pengesë edhe për integrime të llojit tjetër siç është ai evropian, tashmë në Kosovë kur s’kemi ligj për referendum dhe kur s’e ndryshojmë dot Kushtetutën tregon që duhet të bëjmë më shumë punë dhe do të kalojë ca kohë deri sa të mbërrijmë deri në atë pikë,” – tha Kurti duke theksuar se dëshira mbetet e madhe.
Por megjithëse nuk ishin të pranishëm, Kurti nuk nguroi të jepte një mesazh nga Lezha për politikanët Shqiptarë.
Gjatë vizitës në Lezhë, Kurti u ndal edhe në zyrën e Lëvizjes Vetëvendosje në këtë qytet për t’i dhënë mbështetjen e tij Iliaz Shehut, njërit prej 3 kandidatëve që mbështetet nga Lëvizja Vetëvendosje në zgjedhjet e 25 prillit./euronewsalbania/ KultPlus.com
Siluetat e 11 heronjve, si Skënderbeu, Ismail Qemali, Shën Tereza, Shote Galica, Musine Kokalari dhe shumë të tjerë, janë ekspozuar në Kalanë e Tiranës.
Përfaqësuesit e Qëndresës Qytetare kanë shënuar mbi secilën prej tyre nga një mesazh që u drejtohet qytetarëve dhe ka në fokus korrupsionin në vend. Përmes mesazheve heronjtë, që kanë lënë gjurmë në vendin tonë kërkojnë një premtim nga cilido që do të firmos mbi siluetën e tyre.
“Ajo që do donim është që të ndërgjegjësonim dhe të krijonim një hapësirë për një debat publik për ato çështje që më së paku debatohet. Ne jemi të bombarduar nga rastet korruptive, si koncesionet, tenderët apo aksione politiket, që shpesh i komentojmë jo në të mirë të interesit publik”, shprehet aktivisti Migen Qiraxhi.
Aktivisti Migen Qiraxhi, i cili është dhe një nga ideatorët e kësaj nisme, na rrëfen mesazhin e themeluesit të shtetit shqiptar, Ismail Qemali, i cili la karrigen e deputetit në Perandorinë Osmane për t’i dhënë Shqipërisë Pavarësisë, me aspiratën për të ndërtuar një administratë 100 për qind në shërbim edhe interes të popullit shqiptar.
“Do të donim që qytetarët të shikojnë se heronjtë e tyre kanë sakrifikuar shumë, dhe kërkojnë pak sot. Ky instalacion është edhe për zyrtarët, pasi ne i trajtojmë në aspektin njerëzor-qytetarë, ku nga komshinj që jetojnë me ne, në një moment të caktuar marrin një post dhe krijojnë procesin e korrupsionit. Isamil Qemali, i cili la administratën në Perandorinë Osmane për të bërë një administratë që do u shërbente qytetarëve shqiptarë kërkon që kushdo që firmos në siluetën e tij, t’i premtojë se nëse është zyrtarë i shtetit, të mos u marr ryshfete qytetarëve”, tregon Qiraxhi.
Mes këtyre 11 heronjve tre janë figura femërore, si Shën Tereza, Shote Galica dhe Musine Kokalari. Pasi, aktivisti mendon se rinia shqiptare si njeh mjaftueshëm intelektualët që kanë dhënë kontribut në zhvillimin e shtetit shqiptar
“Ne jemi jo vetëm në një komunikimin për çështjen e korrupsionit, por edhe për të përçuar tek të rinjtë shqiptarë kontributin e këtyre figurave, që duhet të njihet. E kemi pas të vështirë me siluetën e Musine Kokalarit, do të ishte edhe më e vështirë nëse do të realizonim edhe siluetën e Sabiha Kasimatit. Për të shmangur këtë mungesë njohurie, që kanë të rinjtë kemi zgjedhur ato figura, portretet e të cilave janë të dallueshme”.
Pas Tiranës, ekspozita do të çelet edhe në qytetin e Korçës. /shqiptarja/ KultPlus.com
“Shtëpia e artë” (Złota Kamienica) është një nga godinat më të bukura të qytetit Gdansk, në Poloni, me një histori të gjatë dhe interesante. Por veçantia e qytetit është fasada e ndërtesës, ku pasqyrohet dhe portreti i Heroit Kombëtar të Shqipërisë, Gjergj Kastriotit Skënderbeu.
Sipas medieve polake, ndërtimi i “Shtëpisë së artë” nisi më 1609, me urdhër të pronarit të atëhershëm, Johann Speimann, më vonë kryetari i Gdansk. Blloku i banesave është projektuar nga Abraham van den Blocke, përfaqësues i shquar i manierizmit hollandez, bashkë me të atin, Vilhelm, një nga arkitektët më të respektuar të epokës. Punimet përfunduan në vitin 1618 dhe shumë shpejt, ndërtesa mori funksionin e një muzeu specifik, duke u dhënë mundësi vizitorëve të shohin pikturat e shumta, artizanatit dhe koleksionet ushtarake mbledhur nga Speimann.
Grafika që përshkruan Skënderbeun, në Gdansk
Gjatë shekujve të mëvonshëm u bë një bankë, që gjatë periudhës së qytetit të lirë, në Gdansk në 1938-ën, u bë selia e Muzeut Krahinor të Prusisë Perëndimore, institucion që merret me koleksione natyrore dhe arkeologjike. U shkatërrua bashkë me pjesën më të madhe të qytetit, në mars të vitit 1945 dhe u rindërtua me përpikëri, pas luftës. Prej vitit 1952 është selia e Institutit Detar të Universitetit detar Gdynia.
Fasada është elementi më përfaqësues i saj, ndërsa katet që janë zbukuruar me figurat e virtyteve qytetare dhe komandanteve të shquar, si ata të antikitetit dhe modernët.
Por, figura e Skënderbeut nuk është një figurë në hapësirën historike të Gdansk, por pse gjendet në fasadë?
Magjepsja evropiane me princin shqiptar
Veprat e Gjergj Kastriotit Skënderbeut dhe rezistenca e tij ndaj pushtuesve osmanë u bë e njohur në të gjithë Europën dhe në shekujt që pasuan, u bë e njohur falë biografisë së Marin Barletit.
Gdansku liridashës, e vlerësoi Skënderbeun
Vlerat që i atribuohen Skënderbeut, gjetën një pasqyrim të madh në komunitetin e pavarur të klasës së mesme në qytetin modern, Gdansk.
Nga mediet polake, figura e Skënderbeut konsiderohej mjaft e afërt me vlerat e banorëve të Gdanskut: dashurinë për lirinë e paçmuar./konica/ KultPlus.com
Noel Malcolm, për Skënderbeun, në librin “Agents of Empire”:
“Askund në Ballkan nuk ishte ba përpjekje për çlirim nga pushteti i Sulltanit ma fuqishëm e ma me kambëngulje, sesa në Shqipninë e shekullit pesëmbëdhjetë, ku një pinjoll i një familjeje të randësishme pronare tokash, Gjergj Kastrioti – i njohun si Skenderbe, nga turqishtja ‘Iskender Bey’, ’Zoti Aleksandër’ – udhëhoqi një varg fushatash anti-otomane gjatë 25 vjetëve deri para se me vdekë me 1468. Tri herë sulltanët erdhën personalisht me armatat e tyne për me e shkatërru atë, dhe të tria herët nuk ia dolën të merrnin kështjellën kryesore, fortesën e Krujës. Skenderbeu do të vdesë nga sëmundja, jo në fushëbetejë, dhe ndodhi vetëm në vitin 1478, një dekadë pas vdekjes së tij, kur Kruja ra.“ / KultPlus.com
Kujtimi për heronjtë kombëtar vjen në forma të ndryshme. Dikush e bën atë nëpërmjet vargjeve poetike, nëpërmjet këngëve e dikush me gërshetime ngjyrash. Mirëpo, gratë shkodrane kishin një ritual ndryshe për Gjergj Kastriotin-Skënderbeun, shkruan KultPlus.
Gravura origjinale e vitit 1906 na bën të njohim një traditë krejt ndryshe prej asaj çka kemi dëgjuar deri më tani.
Gratë e Shkodrës mendohet të kenë hedhur lule nga kalaja e Shkodrës në ditën e Shën Gjergjit, në kujtim të heroit, Skënderbeut.
Ky ritual nuk ka mbetur vetëm në qarqet kombëtare por ka arritur të depërtoj edhe në revista ndërkombëtare.
Imazhi është publikuar në revistën javore “Illustrated London News”. / KultPlus.com
Të gjithë e dijmë historinë e heroit tonë kombëtar, ngjarjet e këtij heroi që lanë gjurmë të mëdha në historinë shqiptare dhe jo vetëm, shkruan KultPlus.
Gjergj Kastrioti Skënderbeu shumë shpejt u shndërrua në makthin më të tmerrshëm të Perandorisë Osmane.
Më poshtë, KultPlus ju sjell një thënie që Sulltan Mehmeti II e kishte thënë për Gjergj Kastriotin Skënderbeun, në vitin 1467.
‘Kurrë s’ka për të dalë më mbi tokë një luan i tillë’ / KultPlus.com
Sot bëhen 553 vjet nga vdekja e heroit kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeu.
Skënderbeu gjithmonë e nënshkroi veten si Zot i Arbërisë, dhe nuk pretendoi tituj të tjerë përveç tij në dokumentet zyrtare.
Një anëtar i familjes fisnike të Kastriotëve, ai u dërgua si peng në oborrin perandorak osman, ku u arsimua dhe hyri në shërbim të sulltanit për njëzet vitet e ardhshme.
Ai u ngrit sipas gradave, duke kulminuar në emërimin si sanxhakbej i Sanxhakut të Dibrës në vitin 1440. Në vitin 1443, ai braktisi osmanët gjatë betejës së Nishit dhe u bë sundimtar i Krujës, Sfetigradit dhe Modriçit. Në vitin 1444, ai u emërua prijës i Lidhjes së Lezhës, që konsolidoi fisnikërinë në atë që sot është Shqipëri.
Përkundër vlerës së tij ushtarake, ai nuk ishte në gjendje të bënte më shumë se sa të mbante zotërimet e tij brenda një treve shumë të vogël në Shqipërinë e veriut, ku ndodhën pothuajse të gjitha fitoret e tij kundër osmanëve. Skënderbeu zhvilloi luftë mbrojtëse, dhe për 25 vjet, nga viti 1443 deri në vitin 1468, ushtria 10,000 anëtarëshe e tij luftoi e fitoi kundër forcave osmane, të cilat ishin vazhdimisht më të mëdha dhe më të furnizuara. Gjë për të cilën u admirua. / KultPlus.com
Një shpatë dhe një kapelë ishte dhurata që Papa Pali i II i bëri Heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu për festën e Krishtlindjeve më 25 dhjetor 1466.
Skënderbeu u prit në këtë datë në Selinë e Shenjtë, ndërsa dhuratat tani janë të ekspozuara në Muzeun Historik të Artit në Vjenë.
Imitimet e përkrenares dhe shpatës mund të shihen në Muzeun e Skënderbeut në Krujë. Origjinalet u kthyen në Shqipëri në Nëntor 2012 për 100-vjetorin e Pavarësisë kur u shfaqën në Muzeun Historik Kombëtar. /dp/ KultPlus.com
“Paris-presse” ka botuar, në ballinat e20dhe24dhjetorit 1968, dy shkrime në lidhje me emetimin asokohe nga Republika e Shqipërisë të dy monedhave prej ari dhe argjendi me rastin e 500 vjetorit të ndarjes nga jeta të heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastriotit Skënderbeut, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar :
(Komunikatë.)
Emetim zyrtar i Republikës i Shqipërisë
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Paris, 23 dhjetor 1968.
Republika e Shqipërisë sapo ka lëshuar (emetuar) një sëri monedhash madhështore ari dhe argjendi, legale, në sasi të kufizuar.
Ky emetim zyrtar, i planifikuar për të përkujtuar 500 vjetorin e Skënderbeut, heroit kombëtar, na ofron “Monedhat e reja” të jashtëzakonshme, të cilat tashmë mund t’i kërkojmë në të gjitha bankat./darsiani/ KultPlus.com
Studiuesi i historisë Murat Ajvazi kërkimet e tij në arkivat zvicerane mbi këndvështrimet e historiografisë së tyre për Skënderbeun i ka përfshirë në librin e tij të botuar më parë, me titull: “Skënderbeu në historiografinë zvicerane”.
Në një intervistë për “RTV AlbSe” historiani Murat Ajvazi i cili prej vitesh jeton në Zvicër tregon se si arriti t’i sigurojë dokumentat zviceriane që flisnin për kohën e Skënderbeut.
“Pas shumë kërkimeve kam arritur në Basel të gjej shkrimet e para që flasin për Skënderbeun në vitin 1564 nga autori zvicerian Paulo Spirios, një vepër e shkruar në gjermanishten e vjetër, gjuhën gotike, dhe arrita t’i përmbedh të gjitha dokumentat në një studitim me titull Skënderbeu, që është vetë hapi i parë dhe shpresoj që gjeneratat e reja do të hulumtojnë më shumë. Në shekullin e XV ka shumë dokumenta, ndaj duhet të shkojnë studiuesit e rinj t’i kërkojnë”
“Shkrimet zvicerane në gjuhën gjermane dhe frënge, këto shkrime janë të vërteta dhe të sakta dhe jo njëanëse, të gjitha këto shkrime i hedhin poshtë pretendimet se Skënderbeu ka qenë me origjinë sllave, i hedhin poshtë pretendimet se ka qenë pjesë e Osmanëve dhe nuk ka arritur të marrë pjesë në kryqëzata. Unë jam i lumtur që arrita të gjej këto dokumenta që e paraqesin Skënderbeun trim dhe arbëror, si një person që ka kontribuar nga largimi i Osmanëve në Ballkan. Kanë shkruar dhe për Lidhjen e Lezhës, të cilën e paraqesin si një Kuvend që i bashkoj Princat shqiptarë për të luftuar ndaj rrezikut otoman. Si Kuvend i parë që arriti të bashkojë princat pa ndihmën e askujt”.
Gjithashtu historiani Ajvazi rrëfen edhe studimet e shumta në përkrahje të pavarësisë së Shqipërisë që ka arritur të gjej në Kroaci.
“Gjatë kohës së studimeve qëndrova katër vite në Zagreb dhe arrita të gjej shumë dokumenta, interesante është se shteti kroat ka pasur qëndrim të drejtë dhe gjithmonë ka dal në krah të ushtrisë shqiptare, gjatë luftës së perandorisë Osmane ka pasur një përkrahje të madhe nga shteti kroat. Kam gjetur 20 gazeta kroate që kanë shkruar për çështjen shqiptare, luftën për pavarësi të Shqipërisë në faqet e para shkruanin se populli shqiptarë ka të drejtë dhe duhet ta shpallë pavarësinë. Në gazeta janë postuar dhe shumë shkrime për kontributin e shqiptarëve në çlirimin e Kroacisë.”
Pas krijimit të Lidhjes së Historianëve Shqiptar profesor Ajvazi shpreson që të organizojnë konferenca shkencore për figura të ndryshme historike shqiptare.
“Nuk kemi arritur të bëjmë konferencë shkencore po pas krijimit të lidhjes shpresojmë të bëjmë konferenca shkencore për Aleksandër Moisiun, Nënë Terezën, Skënderbeun dhe presim të marrin pjesë edhe të huajt, jo vetëm shqiptarët. Mendoj që në të ardhmen të githa shkollat shqipe në Zvicër një ose 2 orë t’ia kushtojnë vizitës së përmendores së artistit të madh shqiptar Aleksandër Moisiu. Jam krenar që shqiptarët dhanë një emër që është Aleksandër Moisiu dhe me gjithë dëshirë sepse Lugano, vendi ku është vari i Mosiut është vend shumë i njohur për turistët”, tha historiani.
Krahas të tjerash, profesor Murat Ajvazi njihet dhe si bamirës teksa në Kosovë ka dhuruar një sërë tekstesh e librash. /dp/ KultPlus.com
Lista e shkrimtarëve prestigjioz të cilët kanë shkruar për figurën e shquar kombëtare, Gjergj Kastriotin-Skënderbeun është e gjatë, shkruan KultPlus.
Madje shumica e tyre vijnë nga vende evropiane, janë me pikëpamje të ndritura dhe kanë tentuar të shpalosin historinë reale dhe të bëmat e Skënderbeut. Historiani Safet Hasani nëpërmjet një postimi ka listuar disa nga shkrimtarët të cilët kanë shkruar vepra për figurën e tij.
Matheu Rafei, Marin Baleti, Marin Beçikeni, Wolter, Gabriel Afermo dhe shumë të tjerë janë emrat që kanë shkruar për Skënderbeun.
KultPlus ua sjell të plotë reagimin e Hasanit:
Në kohën e fundit, disa shqipfolës, me apo pa vetëdije shkruajnë gjëra aspak të vërteta për heroin tonë kombëtar Gjergj Kastriotin Skenderbeun. Ata që shkruajnë e mundohen ta minimizojnë figurën amblematike kombëtare dhe vulën e heronjëve tanë, s’janë asgjë tjetër veçse parazit dhe servil të armiqve. Për ata që shkruajnë pa ditur historinë e mirëfilltë shqiptare të periudhës së Skenderbeut, do t’iu tregoj dhe do t’i shktuaj emrat më të medhenjë të periudhave mesjetare dhe iluministe që shkruajnë për Skenderbeun, shkrimtarë nga të gjitha shtetet e Evropës dhe më gjerë:
– Matheu Rafei, francez
– Marin Baleti
– Marin Beçikeni
– Dhimitër Frangu
– Gabriel Afermo, Filozof italian
– Mishel de Manan, hunanist ril. Francez
– Paolo Xhiano
– Andrea Kambini, poet Italian
– Joan Shyt, historian britanik
– Luigji Grato, poet
– Gabriel Efoema, poete humanist
– Amadi Zharmin, franceze
– Margarita Sarroki, teologe, fil.italiane
– Frank Bardhi, 1636
– Ludwig Hamber, his. pub. danez
– Ser William Tejbel, britanik
– Ivan Gorduliq, historian kroat
– Jean M. Bicumi, poete italiane
– Wolteri, filozofi – iluministi evropian E shumë të tjerë . / KultPlus.com
Këtu e 79 vjet më parë, më 28 nëntor 1941, shqiptarët e Maqedonisë do të kishin për herë të parë bustin e Gjergj Kastriotit-Skënderbeu.
Në rrethanat që pasuan bashkimin e një pjese të madhe të Kosovës, si dhe disa qyteteve shqiptare të Maqedonisë Perëndimore me “Mbretninë e Shqipnisë”, disa prefektura, siç quheshin zyrtarisht pushtetet lokale të kohës, filluan përpjekjet për të spikatur elementin shqiptar në “tokat e lirueme”.
Sipas një dokumenti të kohës, të ruajtur në Arkivin Qendror të Shtetit, nënprefektura e Kërçovës, me rastin e Ditës së Flamurit, do të rrezonte bustin e mbretit serb Petar dhe do ta zëvendësonte atë me “Skënderbeun” e punuar nga Odhise Paskali.
Sipas një shkrese që mban datën 2 dhjetor 1941 drejtuar autoriteteve qendrore të “Mbretërisë shqiptare”, nënprefekti i Kërçovës, Eqerem Telhaj, njoftonte kremtimin solemn të përvjetorit të pavarësisë.
“Dita e njizet e tetë nanduerit, përvjetori i pa mvarsis kombëtare u kremtue në kët qendër dhe në krahinë me atë somemnitet dhe me atë thjeshtësie që e lypin çasti dhe rrethanat. Nuk u vërtetue as nji ngjarje që mund të prishte rregullin dhe kuptimin e ditës. Populli i Kërçovës me autoritetet Civile dhe usharake muern pjesë me enthuzjasmë të disiplinuar në manifestimet dhe ceremonitë që u zhvilluen në dy faltoret”, telegrafonte Telhaj, gjirokastriti të cilin autoritetet e Tiranës e kishin ngarkuar me organizimin e jetës administrative në tokat e çliruara shqiptare.
Sipas telegramit, popullata e gjithë krahinës dhe qytetit, për të nderuar ditën historike, “çfaqi një bust përmendore të Skënderbeut”.
“Ky bust i skalitur prej skulptorit kombëtar Odhise Paskalit u ngrit në vendin ku deri at ditë qëndronte busti përmendore i Pjetrit të parë të Serbies, i cili ish ngrehur në kohën e sundimit Serbë në kopshtin e kalas që ngrihet përmbi qytet. Shpenzimet u përballuan nga populli i qytetit e i krahinës, i cilli me nji spontanitet i denjë për admirim mblodhi me anën të nji nënshkrimi popullor shumën e nevojshme për blemjen e Monumentit të vogël. Busti në fjalë u suell nga Tirana nga nji Komisjon i zgjedhur nga parija e vendit në të cillën merrte pjesë nji antarë i këshillit Bashkijak”, thuhet në shkresën e nënshkruar nga Telhaj.
“Përmendorja në fjalë mbriti në këtë qytet bashkë me autorin Prof. Paskali, në mbrëmje të ditës 27 dhe para dreke të 28 Nanduerit u vendos në pjedistalin ku ngrihesh busti i Pjetrit të Serbies. Në zbulimin muernë pjesë gjith autoritetet civile e ushtarake, Nëpunësat e shtetit, organizat e djelmërisë, fëmiet e Shkollës dhe popullata e qytetit”.
Shkresa në vazhdim bën të ditur se nënprefekti i Kërçovës mbajti një fjalim të shkurtër, gjatë të cilit theksoi rëndësinë e ditës historike. Me këtë rast, sipas tij, në Kërçovë ishte parë “e arsyeshme dhe e domosdoshme” edhe zëvendësimi i një pllake të mermertë në qendër të qytetit, që përkujtonte hyrjen e trupave serbe në vitin 1912, me një pllakë tjetër që përkujtonte ditën e hyrjes së trupave italiane e shqiptare në Kërçovë.
“Mbas ksaj ceremonije të thjeshtë, në të cilin mbaji nji fjalim të shkurtën Kryetar’i i Bashkisë së vendit, u titullua nji rrugë e qytetit me emnin të Kolonel Barbarulit, i cili qe i pari komandant i fuqive Italjane që për të parën herë pat nderin të hyjë në kët qytet. Populli Kërçovës si sheje mirënjoftjeje desh të çfaqi me këtë gjeste kujtimplotë ndaj Komandantit të çquarë Italjan dashrinë dhe kujtimin e tije për nji oficjer që për veç ça u tha ma parë, ka zhvilluer gjatë tre muajve (kur pushtet civile ishin në dorë të autoriteteve ushtarake) një veprimtari të jashtëzanondëshme në dobi të popullatave Shqiptare dhe të qeverisë Mbretnore Shqiptare”.
Sipas Telhajt, vendosja e bustit të Gjergj Kastriotit afirmoi “vullnetin e popullit të mbrojë të drejtat e veta dhe veçanërisht autoritetin e Qeverisë shqiptare”, ndërkohë që vinte në dukje edhe qëndrimin e popullatës sllave ndaj këtyre veprimeve.
“At ditë nji grup prej elementash reprezentativ Serbe dhe Bullgarësh duke komentuare zhvillimin e ceremonive dhe ngritjen e bustit, u shprehën në këtë mënyrë: ‘Tani me të vërtetë këtu qenka Shqipërie! Qe kurse ngrihet Skënderbeu d.m.th. këtu mbeti përgjithnjë Shqipnia’”.
Nënprefekti Telhaj vinte në dukje se ngritja e bustit “enthuzajzmojë dhe ngriti jashtëzakonisht moralin dhe ndjenjën patriotike të elementit Shqiptarë dhe dobësoj pretezat dhe shpresat e atyne që shpresojnë rikëthimin e Serbeve ose ardhjen e Bullgraëvet”.
“Nji tjetër gjest që tregon enthuzjazmin dhe gëzimin e Shqiptarvet u shprehë prej nji katundrarit plak i cili kur doli në dritë figura madhështore e Kastriotit me sye të lotur thirri: ‘Sod edhe unë do t’a heq xhokën e zezë, nuk mbajë më zie pse u lirue Shqipërija dhe u ringjallë Skënderbeu!’”, përfundonte telegrami i datës 2 dhjetor 1941./zhurnal/ KultPlus.com
