Këngëtarja shqiptare me famë botërore, Dua Lipa, është nderuar përsëri me një statujë prej dyllit, në qytetin e Stambollit.
Muzeu “Madame Tussaunds Istanbul” e ka zbuluar statujen e këngëtares, në të cilën ka të veshur njërën nga veshjet e tourit të saj “Future Nostalgia”, me të cilën Dua ka promovuar albumin e saj.
“Madame Tussauds Istanbul” është një atraksion turistik që gjendet në Avenue Istiklal në Stamboll.
Statuja prej dyllit e Dua Lipës gjendet edhe në vende të tjera, duke përfshirë Londrën, Orlandon e Singaporin./KultPlus.com
Ekspozita e parë e Istanbul Photo Awards 2022, konkursit ndërkombëtar të fotografisë të organizuar nga Anadolu Agency (AA) për të mbështetur fotogazetarinë, do të hapet sot për vizitorët në metropolin turk të Istanbul-it.
Fotot e konkursit të vlerësuara me çmime do të ekspozohen në Universitetin e Arteve të Bukura Mimar Sinan deri më 30 shtator.
Në ekspozitë pritet të marrin pjesë shumë emra nga bota e fotografisë dhe artit, përfshirë fotoreporterin grek Konstantinos Tsakalidis, fituesi i këtij viti i çmimit “Fotografia e Vitit”.
Ceremonia e hapjes do të bëhet nga Drejtori i Përgjithshëm i AA-së, Serdar Karagöz.
Ekspozita, e cila përbëhet nga punimet e 19 fotografëve, organizohet me kontributin e Universitetit të Arteve të Bukura Mimar Sinan.
Këtë vit, konkursi u mbështet nga Canon, Agjencia Turke e Bashkëpunimit dhe Koordinimit (TIKA) dhe Turkish Airlines (THY), aviotransportuesi i vendit.
Fotoreporterët profesionistë hynë në konkurs me foto që demonstrojnë ngjarjet globale të vitit të kaluar, nga ngjarjet sociale në Mianmar deri te kriza e refugjatëve në SHBA, nga Rally Dakar dhe Lojërat Olimpike të Tokios e deri te rrëfimet njerëzore në mbarë botën.
Fotografia e fotografit të Bloomberg, Tsakalidis, me titull “Gruaja nga Evia”, fitoi çmimin “Fotografia e Vitit” në Istanbul Photo Awards 2022, edicioni i tetë i konkursit vjetor ndërkombëtar të fotografisë të mbajtur nga AA për të mbështetur fotoreporterët.
Një juri prestigjioze përzgjodhi fotografitë fituese të çmimeve për Istanbul Photo Awards 2022.
Fotografia e Tsakalidis-it u përzgjodh mes më shumë se 16.000 fotografive të paraqitura nga pjesë të ndryshme të botës. /atsh / KultPlus.com
Material i hulumtuar dhe përpunuar nga Elvi Sidheri
Ditët e 6 dhe 7 shtatorit 1955, do të mbeten në historinë moderne të Stambollit, të njollosura nga mësymjet e dhunshme të organizuara kundër pakicës së krishterë në qytetin gjigant në brigjet e Bosforit, midis Europës dhe Azisë, në Stambollin ku akoma ruhen gjurmët e perandorive të shkuara, nga romakët te bizantinët, gjer te osmanët të fundit në radhë, përpara se megalopolisi turk t’i linte vendin Ankarasë si kryeqytet në shekullin XX.
Gjithsesi, ende në mesin e viteve 50 të shekullit të shkuar, në Stamboll vijonin të jetonin rreth dyqind mijë të krishterë, kryesisht grekë (ose grekofonë, përfshirë edhe plot shqiptarë ortodoksë, pjesë të një komuniteti shqiptar të kësaj feje, të ngulitur në Konstandinopojë prej disa shekujsh dhe të shquar në disa profesione të veçanta dhe sipërmarrje e njerëz të njohur e të suksesshëm, siç kam hasur në kërkimet e mia), por edhe armenë, gjeorgjianë, asirianë, levantinë katolikë, etj.
Ndërkaq, mbas ngjarjeve që në histori do të cilësoheshin Pogromi i Stambollit, këtij komuniteti do t’i jepej thuajse përfundimisht dërrma, teksa qenë shkatërruar shumica e pronave, kishave dhe shtëpive e varreve të tyre, nga turmat e ndërsyera të ardhura kryesisht nga jashtë Stambollit për zbatimin e këtij plani ogurzi.
Në kontekstin e ashpërsimit të problemit të Qipros, dhe ndarjes komunitare mes grekëve dhe turqve të Ishullit të Afërditës, një shpërthim do të ndodhte sakaq në Selanik, pikërisht në Shtëpinë e Ataturkut në qytetin e dytë më të madh të Greqisë, më 5 shtator 1955, në kopshtin e kësaj godine historike, duke thyer vetëm disa qelqe dritaresh, por gjithsesi të nesërmen, falë edhe nxitjes së turmave në një gazetë turke (Ekspres), do të fillonin trazirat në Stamboll.
Ngjarjet filluan së pari në Beyoğlu dhe sulmet do të përfshinin shtëpitë dhe vendet e punës së pakicave në Kurtuluş, Nişantaşı, İstinye, Yeniköy, Eminönü, Yedikule, Bakırköy, Fatih dhe Eyüp. Ngjarjet u përhapën gjithashtu në Moda dhe Ishujt e Princit.
Përkundër mefshtësisë së autoriteteve, në disa raste edhe banorët turq do të ndihmonin fqinjët e tyre, duke u thënë mësymësve se në shtëpitë përreth nuk kishte grekë, por veçanërisht një njeri edhe sot e kësaj dite mbahet mend botërisht për mbrojtjen e ofruar ndaj pakicës së krishterë në këto rrethana të frikshme.
Ky njeri quhet Reşat Mater, i lindur në Shkup në vitin 1911, dhe në ditët e këtyre ngjarjeve të tmerrshme, ishte kapiten i Forcave Ajrore Turke (me detyrën Shefi i Shtabit i Komandës së Shkollave të Aviacionit).
Familja Mater jetonte në një shtëpi trekatëshe prej druri në Muhasebeciler Sokağı, në lagjen Cevizlik, zonë që gjendej ngjitur me İstanbul Caddesi në Bakırköy, pikërisht në vendin ku do të shpërthenin sulmet dhe plaçkitjet ndaj të krishterëve.
Plaçkitësit që patën synuar të hynin në këtë lagje do të gjenin ushtarakun Reşat Mater si pengesë të pakalueshme për realizimin e planit të tyre sidoqoftë.
Ky ushtarak i lartë i forcave ajrore turke, fatmirësisht pati qëlluar të ishte me leje atë javë dhe kish ardhur në Stamboll për të ndejtur me familjen e tij.
Reşat Mater, kur pati dëgjuar për plaçkitjet e dhunshme, menjëherë do të dilte vetë jashtë për të mbrojtur fqinjët e tij grekë dhe armenë, veshur me uniformë dhe armë në dorë, e kur burrat e lagjes së tij do ta shihnin ushtarakun në rrugë, patën vrapuar bashkërisht për ta ndihmuar atë me mjete rrethanore mbrojtëse në duar.
Papritmas ngrihet një barrikadë në hyrje të rrugës kundër mësymësve, e ndërkaq Mater i kish marrë në mbrojtje fqinjët e tij grekë dhe armenë brenda në shtëpinë e tij dhe plaçkitësit e ardhur në lagje qenë habitur së tepërmi duke gjetur një ushtarak të armatosur përballë tyre.
Grupet e ndërsyera me njerëz të dhunshëm do të detyroheshin të ktheheshin mbrapsht rrjedhimisht dhe atë natë, falë Reşat Mater, asnjë shtëpi apo dyqan i vetëm në pronësi të pakicave të krishtera nuk do të dëmtohej në lagjen Cevizlik, që përbëhet nga gjashtë rrugë.
Mater do të bëjë shumë emër me kalimin e viteve në ushtri dhe katër vite pas këtyre ngjarjeve, ai do të gradohej gjeneral brigade duke u emëruar në Komandën e 3-të të Forcave Ajrore.
Ai gjithashtu do të shërbente si Shef i Logjistikës së Shtabit të Përgjithshëm me gradën Gjeneral Major. Më pas gradohet gjeneral në 1967. Një vit më vonë, ai bëhet edhe Komandant i Forcave Ajrore në vitet 1968-1969.
Thënë ndryshe, ai do të bëhet ushtarku i tretë për nga rëndësia në Ushtrinë Turke.
Mater ndërron jetë më 22 qershor 1989 dhe djali i tij, Tayfun Mater, i cili ishte gjashtë vjeç në kohën e ngjarjeve tragjike në fjalë, ende mban lidhje dhe takohet me fëmijët e fqinjëve të tij grekë që patën emigruar në Greqi pas kësaj dhune.
Përveç respektit dhe vlerësimit për qëndrimin heroik të këtij njeriu, ajo që bie në sy është padyshim origjina e tij nga Shkupi, që jo rastësisht është edhe vendlindja e tij.
Reşat Mater vjen nga një famlije e madhe shkupiane, ku bëjnë pjesë edhe myftiu i Shkupit Ali Durak Efendi dhe Guvernatori i Jemenit Mehmet Mefahir Bey.
Në Stamboll ai studion në Akademinë Ushtarake dhe Shkollën e Artilerisë, krahas Shkollës së Aviacionit në vitet 1930, ndërsa bashkëshortja e tij është Meliha Mater, sërish me origjinë nga një derë e fisme nga Shkupi, me mbiemrat Vardarlılar dhe Vardar, ku bëjnë pjesë pinjollë të njohur si deputetë të parlamentit turk, gazetarë, mjekë të famshëm, ushtarakë të lartë, biznesmenë e shkrimtarë.
Siç shihet nga biografia dhe nga origjina e familjes së Reşat Mater, Shkupi është vendlindja e njeriut që pati shpëtuar me vetëmohim fqinjët e tij të krishterë në valën e dhunës kundër kësaj pakice me rrënjë mijëravjeçare në Stamboll, gjatë ditëve të Pogromit famëkeq ndaj tyre, por gjithashtu Shkupi është origjina e familjes së bashkëshortes së tij, dhe ky fakt dëshmon edhe më tepër rrënjët shqiptare të këtij heroi që vijon të kujtohet me respekt në Turqi e jashtë saj, për gjestin e tij guximtar, në një kohë kur shumëkush nuk pati lëvizur as gishtin për të ndihmuar këta njerëz të përndjekur.
Për këtë shkak Reşat Mater meriton edhe të njihet nga lexuesit shqiptarë. / KultPlus.com
Përfaqësues të Komunës së Prizrenit ishin pjesë e takimit të dytë të Rrjetit Ballkanik të Qyteteve B40 në Stamboll, ku morën pjesë zyrtarë të qyteteve nga Kosova (Prizreni dhe Prishtina), Shqipëria, Greqia, Maqedonia e Veriut, Serbia, Bosnjë e Hercegovina, Rumania, Bullgaria, Mali i Zi dhe Kroacia.
Ky takim, në të cilin morën pjesë dy grupe zyrtarësh (Sektori i Kulturës dhe ai i Teknologjisë Informative), ishte i një rëndësie të veçantë dhe mundësi për promovimin e dialogut mes qyteteve, miqësisë mes njerëzve dhe të ardhmes së rajonit. Çdo përpjekje që do të bëhet në kuadër të Rrjetit Ballkanik të Qyteteve B40 do të jetë një investim i rëndësishëm për Prizrenin dhe një shërbim për qytetarët tanë.
Si Kryeqytet Historik i Kosovës, Prizreni vendosi marrëdhënie me qytetet e B40 dhe zyrtarët tanë i njoftuan pjesëmarrësit se Komuna jonë synon të zhvillohet në sektorë të ndryshëm, veçanërisht në turizëm dhe në tregti si dhe vazhdon të punojë në këtë drejtim.
Çështje e rëndësishme e këtij takimi ishte krijimi i një strukture ku çdo qytet të jetë i barabartë dhe i përfaqësuar njejtë, pavarësisht numrit të popullsisë apo pozitës gjeografike. Me këtë rast, do të bëhet shkëmbimi i artistëve të Prizrenit me artistët e qyteteve pjesëmarrëse të B40, gjë që do të ndihmojë në ndërkombëtarizimin e artistëve prizrenas, të të gjitha fushave të artit, në të ardhmen.
Përfaqësuesit e Komunës së Prizrenit takuan Kryetarin e Stambollit, Ekrem Imamoglu, në “Festivalin e Demokracisë”, si dhe zhvilluan takime me pjesëtarët e Menaxhmentit të Komunës Metropolitane të Stambollit, por, edhe me biznesmenë që janë të gatshëm të investojnë në Prizren, ku do të krijoheshin vende pune për prizrenasit. / KultPlus.com
Policia në Stamboll ka penguar një marsh në mbështetje të komunitetit LGBT (homoseksualë, lesbike, biseksualë dhe transgjinorë) dhe ka ndaluar qindra protestues më 26 qershor.
Zyra e guvernatorit ka ndaluar marshin rreth Sheshit Taksim, në zemër të Stambollit, mirëpo qindra protestues kanë mbajtur flamuj shumëngjyrësh afër asaj zone, duke sfiduar ndalesën.
“Ne jemi këtu. Ne nuk jemi duke shkuar askund”.
Organizatorët kanë thënë që më shumë se 200 pjesëmarrës dhe aktivistë për komunitetin LGBT, janë ndaluar dhe policia ka refuzuar t’iu mundësojë qasjen te avokatët e tyre.
Disa prej tyre më pas janë liruar.
Një gazetar turk ka thënë se disa persona janë rrahuar nga policia.
Autoritetet, në anën tjetër, nuk kanë bërë të ditur numrin e arrestimeve.
Komisionarja e Këshillit të Evropës për të Drejta të Njeriut, Dunja Mijatoviq, u ka bërë thirrje autoriteteve më 24 qershor që të lejojnë marshin dhe të garantojnë sigurinë e pjesëmarrësve.
Turqia është bërë një prej shteteve të pakta myslimane që ka lejuar Paradën e Krenarisë më 2003.
Megjithatë, marshe të tilla janë ndaluar prej vitit 2015, duke përmendur çështje të sigurisë. /Rel / KultPlus.com
Gjatë punimeve në stacionin historik të trenit, “Haydarpaşa” në Stamboll, arkeologët ranë në gjurmë të absidës gjysmërrethore – një strukturë e njohur kryesisht në kisha antike – që daton nga shekulli i 3-të para Krishtit.
Ky është zbulimi i fundit në qytetin antik të njohur si Kalcedoni, nga një ekip i udhëhequr nga arkeologu Mehmet Ali Polat. Sipas medias turke “Hurriyet Daily News”, që ka raportuar e para për këtë gjetje, kjo mund të jetë ndërtesa më e vjetër e nxjerrë në pah nga gërmimet e deritanishme në këtë lokacion.
Ani pse arkeologët janë ende të pasigurt për funksionin specifik të absidës së sapozbuluar, ata besojnë se ky vend mund të ketë qenë i shenjtë. Në arkitekturën antike një absidë ndodhej shpesh në fund të një korridori, ku zakonisht do të vendosej statuja e një perëndie. Objekti ku u zbulua absida mund të kishte funksionuar si një faltore ose ndoshta edhe një mauzole.
Kalcedoni, i njohur gjithashtu si “Khalkedon”, u themelua nga kolonistët grekë megarianë në anën lindore të ngushticës së Bosforit në vitin 685 para Krishtit. Kur kolonistë të tjerë mbërritën nga Megara, ata e quajtën Kalcedonin “Qyteti i të verbërve”, sepse kishin neglizhuar një vend kyç në bregun perëndimor që ishte pozicionuar kundrejt qytetit bizantin.
Mes strukturave të gjetura këtë muaj në lagjen “Kadıköy” ishin edhe grup ndërtesash që dikur kanë qenë një pallat i vogël veror dhe një depo. Krahas këtyre gjetjeve ishin edhe ato më të vogla, duke përfshirë monedha dhe qeramikë që datojnë rreth vitit të 6-të p.e.s.
Kur filloi puna për mirëmbajtjen dhe rinovim për të akomoduar trena me shpejtësi të madhe në vitin 2018, ekspertët gjetën mbetjet antike nën shina. Që nga ajo kohë Ministria e Kulturës dhe Turizmit e Turqisë dhe muzetë arkeologjikë të Stambollit kanë udhëhequr gërmimet në këtë vend antik. Ekipi arkeologjik përfshin rreth 430 njerëz, në mesin e tyre arkeologë dhe specialistë të muzeut.
Artefakte dhe ndërtesa të panumërta të periudhave të ndryshme, që mbulojnë epokat helenistike, romake, bizantine dhe osmane janë gjetur “Haydarpaşa”. Arkeologët kanë gjetur 10,000 monedha ari dhe mbetjet e një kështjelle të shekullit të 5-të, si dhe 28 grupe eshtrash njerëzore, një fontanë të epokës bizantine dhe rrënojat e një pallati spektakolar bizantin. Të gjitha këto zbulime tregojnë se qyteti mund të ketë pasur dikur një sistem gjithëpërfshirës të tregtisë./ artnews.com / KultPlus.com
Disa mijëra gra dolën në rrugë në Stamboll të shtunën për të kërkuar që Turqia të ndryshojë vendimin e saj për t’u tërhequr nga një traktat ndërkombëtar kundër abuzimit në familje.
Presidenti Tayyip Erdogan shokoi aleatët evropianë me njoftimin e javës së kaluar, se Turqia po tërhiqej nga Konventa e Stambollit. Qyteti është vendi ku u hartua kjo konventë, më 2011-ën, raporton Reuters, përcjell Gazeta Express.
Turqia ishte një nga nënshkruesit e parë dhe gratë thonë se siguria e tyre është rrezikuar nga lëvizja e Erdogan kundër traktatit evropian.
Mes një pranie të shtuar të forcave të rendit, protestuesit u mblodhën në shesh në Stamboll duke tundur flamuj të purpurt dhe duke brohoritur parulla “Vrasjet e grave janë politike”. Një pankartë shkruante, “Mbroni gratë, jo autorët e dhunës”.
“Tërheqja nga Konventa e Stambollit është një katastrofë për miliona gra dhe fëmijë që jetojnë në këtë vend”, i tha Reuters drejtori i Amnesty International Turkey Ece Unver, duke bërë thirrje që Ankaraja të ndryshojë vendimin.
Të dhënat e Organizatës Botërore të Shëndetësisë tregojnë se 38% e grave në Turqi janë subjekt i dhunës nga partnerët gjatë jetës së tyre, krahasuar me 25% në Evropë. /GazetaExpress/KultPlus.com
Dje në Stamboll të Turqisë, përkatësisht Qendrën Kulturore të Maqedonisë së Veriut në këtë metropol botërore, Klubi i Shkrimtarëve “Jehona e Karadakut” nga Kumanova, prezantoi botimet e fundit të këtij klubi, duke iu përmbajtur të gjitha protokolleve lidhur me pandeminë.
Ngjarja u hap nga drejtori i Qendrës, Ramadan Ramadani, i cili theksoi rëndësinë e veprimtarisë së pandërprerë të këtij klubi në fushën e letërsisë për gati tri dekada.
Bartësi i projektit, Sevdail Demiri, foli për botimet e fundit të klubit, dhe në veçanti për përmbledhjen e poezisë kumanovare “Kulla jonë”, e cila promovimin e parë po e përjeton pikërisht në Stamboll.
Kryetari i klubit, Fatos Rushiti, u ndal në veprimtarinë e klubit, i cili përpos botimeve, shquhet edhe për nga kontinuiteti i “Takimeve Poetike të Karadakut”, dhe revistës “Doruntina”. Për botimet e tyre të fundit dhe rëndësinë e promovimit të tyre jashtë vendit, folën edhe autorët Sunaj Raimi dhe Selajdin Shabani.
Në promovim morën pjesë konsulli i Maqedonisë së Veriut, profesorë nga Universiteti i Stambollit, bashkatdhetarë tanë jetojnë në Turqi, etj. Ndërsa, promotorët ndanë mirënjohje për bashkëpunim, Ramadan Ramadanit – drejtor i QK në Stamboll, dhe gazetares Linda Guler – udhëheqëse e radios “Zëri i Shqiptarëve” në Turqi.
Të gjitha botimet e fundit të klubit, iu dhuruan Qendrës Kulturore të Maqedonisë së Verout në Stamboll, e cila së shpejti do të hapë edhe bibliotekën e saj. Projekti “Letërsia jonë në mesin e bashkatdhetarëve”, ishte pjesë e programit vjetor të projekteve të Ministrisë së Kulturës për vitin 2020. / KultPlus.com
Ura simbol e Stambollit, ajo e Bosforit është “ngjyrosur” sot me ngjyrat e flamurit kuq e zi.
Kjo është bërë e mundur nëpërmjet Konsulles së përgjithshme Blerta Kadzadej dhe stafit të kosullatës shqiptare në Turqi.
Një mënyrë kjo për të uruar shqiptarët për festën e Pavarësisë. Mijëra turistë që vizitojnë Stambollin kanë parë sonte ngjyrat e flamurit tonë kombëtarë në një nga destinacionet më të preferuara turistike në Stamboll. Dritat kuq e zi do të qendrojnë të ndezura deri nesër në orën 7:30./ KultPlus.com
Shoqëria e të “Shtypurit Shkronja Shqip në Stamboll” ishte një shoqëri patriotike, kulturore, arsimore e themeluar në Tetor 1879 me nismën e “Komitetit Qendror për Mbrojtjen e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare”.
Në krye të kësaj shoqërie u zgjodh Sami Frashëri. Këshilli qendror përbëhej nga Abdyl Frashëri, Pasho Vasa, Jani Vreto, Koto Hoxhi, Zija Prishtina, Hoxha Tahsini etj.. Kjo shoqëri njihet edhe me emrat “Shoqëri e Stambollit” dhe “Shoqëri e Shkronjëzave”.
Platforma e kësaj Shoqërie u përcatua në statutin themeltar (Kanonizmën), të cilin e nënshkruan 28 përfaqësues të shtresave e besimeve të ndryshme nga gjithë Shqipëria. Qëllimi kryesor ishte: “Të mësuarit e të ndriturit të kombit tonë”, “të ngjallurit e gjuhës shqip e të bashkuarit e dialekteve të saj” (Sami Frashëri).
Ajo shtronte para vetes detyra me karakter kombëtar, si: lëvrimin e gjuhës shqipe dhe krijimin e gjuhës letrare, zhvillimin e letërsisë kombëtare, çeljen e shkollave shqipe, ngritjen e një shtypshkronje, botimin e librave (kryesisht teksteve shkollore) dhe të një organi periodik, veprimtarinë kundër prapambetjes ekonomike e sociale etj.. Për realizimin e platformës së saj, Shoqëria themeloi degë, sidomos në kolonitë shqiptare, miratoi alfabetin e përbashkët të gjuhës shqipe të paraqitur nga Sami Frashëri, i cili quhet edhe “Alfabeti i Stambollit”, botoi “Alfabetaren e gjuhës shqip”./ KultPlus.com
Për shkak të mbylljes së njerëzve si pasojë e pandemisë së koronavirusit – COVID-19, sheshet simbolike të Stambollit si Taksim, Eyupsultan, Ortakoy dhe sheshi i Xhamisë së Re në Eminonu, u kanë mbetur vetëm pëllumbat.
Qytetarët i kanë lënë sheshet të boshatisura për të respektuar masat kundër pandemisë.
Këto sheshe, ku zakonisht njerëzit ushqejnë pëllumbat, tashmë janë përfshirë nga qetësia për shkak të pandemisë.
Ndërkaq, disa ende vazhdojnë të kujdesen për këta shpendë duke u hedhur ushqim./ atsh/ KultPlus.com
Në Stamboll të Turqisë po mbahet Panairi i 38-të Ndërkombëtar i Librit. Në këtë panair marrin pjesë mbi 800 shtëpi botuese nga Turqia dhe vende të ndryshme të botës, merr pjesë edhe Shoqata e Botuesve Shqiptarë (SHBSH) nga Maqedonia e Veriut.
Aktiviteti i organizuar në Qendrën e panaireve TÜYAP në Stamboll, nga ana e Shoqatës së Botuesve Shqiptarë (SHBSH) me qendër në Shkup, u mbështet nga Ministria e Kulturës së Maqedonisë së Veriut.
“Republika e Maqedonisë së Veriut, posaçërisht botuesit shqiptarë mund të lavdërohen se shumë vepra turke, nga emra shumë të rëndësishme i kanë përkthyer në gjuhën shqipe. Ashtu që libri ta marrë edhe atë kuptimin e vetë që të jetë udhë mes popujve, t’i bashkojë gjithashtu. Mundohemi që librat prej gjuhës shqipe ose maqedonase të jenë prezent për publikun turk përkthyer në gjuhën e tyre”, deklaroi Hysni Ismaili, ministër i kulturës.
Ndërsa kryetari i SHBSH Abdulmexhit Saiti, në fjalimin e tij theksoi se në panairin në fjalë kanë sjellë një numër të konsiderueshëm të titujve të shkrimtarëve turq të përkthyera në gjuhën shqipe dhe jo vetëm. Alsat / KultPlus.com
Dhuna ndaj gruas, sidomos kohët e fundit, është bërë një temë aktuale e vendit tonë dhe me gjerë.
Në gjithë botën, herë pas herë, janë organizuar e vazhdojnë të organizohen protesta të ndryshme që trajtojnë po këtë të temë, atë të dhunës ndaj gruas, shkruan KultPlus.
Kësaj radhe, përmes një proteste të ”heshtur”, por që brenda vetes përmban një revoltë të fuqishme, një mur në një lagje të Stambollit është mbushur me këpucë grash, që simbolizojnë numrin e grave që kanë qenë viktima të dhunës.
Aty shihen rreth 400 palë këpucë, të vendosura në dy mure në lagjen Kabatash në Bejollu të Turqisë.
Këpucët përfaqësojnë gratë viktima të dhunës nga burrat e tyre dhe jo vetëm.
Autor i kësaj kauze është Vahit Tuna.
Sipas statistikave të fundit, rreth 400 gra janë vrarë në Turqi gjatë vitit 2018, ndërsa numri i grave të vrara në vitin 2017 ishte 409. /KultPlus.com
Qysh në udhëtimin tim të parë në Stamboll, shumë vite të shkuara, më pati qëlluar që veç shumë nuancave të tjera të trashëgimisë shqiptare në këtë qytet dy-kontinentësh, të më binte në sy një lagje piktoreske, fisnike dhe krejtësisht e mahnitshme si Arnavutkoy, thënë copë në shqip “Fshati i shqiptarëve”.
Problemi qëndronte në faktin se thuajse asnjë guidë turistike turke nuk e përmendte praninë shqiptare në këtë lagje karakteristike dhe të kamur, duke u mjaftuar me shpjegime rrethanore që maksimumi pranonin se në këtë zonë dikur patën jetuar “Rumët”, siç turqit quanin tërë të krishterët ortodoksë, duke mos u përmendur shqiptarët askund, veç sigurisht, emrit të lagjes.
Por ndërkohë, gjërat janë ndryshe.
Arnavutkoy njihet si një lagje që ngërthen në vetvete mjaft më shumë seç shpërfaqet në emrin e saj. Aty puqen tërë ngjyrimet e paqta të Stambollit. Një lagje ku gjithkush dëshiron të jetojë dhe të shëtisë, një zonë ku spikat arkitektura tradicionale e bregut të Bosforit.
Kjo ndërthurje hareje dhe elegance përbën edhe vetë fytyrën e lagjes. Vilat hijerënda të periudhës osmane, shtëpitë madhështore të zyrtarëve osmanë dhe vendbanimet e elitës së Stambollit në shekuj.
Një lagje gjelbëruar, me brigje të mahnitshme dhe plot vreshta, Arnavutkoy dikur pati qenë vendbanimi i shumë ndër Vojvodët e Moldavisë (Moldavia është qeverisur nga shqiptarët për shumë kohë, qysh nga periudha e Vojvodës me origjinë shqiptare Vasile Lupu mes viteve 1634-1653 dhe rreth viteve 1820 burimet e kohës tregojnë për 90 tregtarë nga Arnavutkoy që jetonin tokat e Vllahisë dhe që ishin me origjinë shqiptare).
Prirja për të qenë një lagje moderne dhe kozmopolite nuk ndryshon as në ditët e sotme, sepse Arnavutkoy vijon të shquhet për peizazhet mbresëlënëse, me rrugë të shtruara me pllakëza guri dhe vilat e bardha buzë Bosforit.
Emri i kësaj lagje gjithaq ka rëndësinë e vet të pamohueshme.
Ndonëse të dhënat janë të ndryshme, një syresh tejet e njohur vjen nga koha e Sulltan Mehmet Fatihut, i cili pasi pushtoi Konstadinopojën, më tutje, me shumë mundime arrin të pushtojë edhe Arbërinë vite pas vdekjes së Gjergj Kastriotit. Si politikë ngulitje popullsish, ai e quan këtë lagje si Arnavutkoy për shkak të origjinës së banorëve nga Arbëria që pati sjellë për ta ripopulluar këtë zonë pas shkretimeve të luftës dhe pushtimit të Konstandinopojës.
Të tjera burime ia taksin emrin e lagjes jeniçerëve në shumicë me origjinë shqiptare që ishin të ngarkuar me mbrojtjen e sulltanit, të cilit do të themelonin këtë vendbanim të mrekullueshëm.
Ndërsa sipas një tjetër gojëdhëne, emri i lagjes i detyrohet punonjësve specialistë të sjellë nga Shqipëria për të shtruar rruginat karakteristike të lagjes gjatë periudhës së Sulltanit Abdylmexhid. E jo rastësisht, kjo gjë të kujton “Arnavut Kaldırımı” që nuk është gjë tjetër veç “kalldrëmit”, fjalës turke që kemi trashëguar edhe neve në gjuhën shqipe, duke harruar që vetë turqit, këtë mënyrë shtrimi të rrugëve, e bashkëngjisin me fjalën “Shqiptar”.
Emri i parë i këtij vendbanimi sakaq mendohet të ketë qenë Hestia, më tutje Promotu për shkak të konsullit romak Promotus dhe Anaplous.
Pas pushtimit të Konstandinopojës nga osmanët, në lagje, krahas shumë shqiptarëve dhe të krishterëve të tjerë (përfshirë argjendarët armenë), do të kishte edhe një prani hebreje.
Në Stambollin e sotëm, Arnavutkoy përbën një nga pjesët e vetme të brigjeve të Bosforit që kanë mbetur të paprekura, ku ndihet akoma burimor shpirti i kësaj lagje tradicionale, karakteristikat njësore arkitekturore tërësisht të pandryshuara.
Godinat e drunjta buzë Bosforit, ndërthuren njëra me tjetrën të ndara nga rrugina të ngushta.
Nëpër lagjen që ende ka mbetur e paprekur nga zhurmat dhe smogu i qytetit, dëgjohen veç zërat gazmorë të fëmijëve dhe shpotitë e shitësve nëpër dyqane.
Rruginat e ngushta e të thepisura të lagjes gëlojnë nga vizitorët dhe vijojnë të jenë dekori i preferuar i Bosforit për fotografi të paharrueshme.
Arkitektura e veçantë e shtëpive dhe vilave të lagjes e mbështetur në stilin Art Nouveau të viteve 30 të shekullit të shkuar, i jep Arnavutkoy një hijeshi të natyrshme dhe një harmoni të rrallë që përthithet në çdo kënd të kësaj lagje.
Ndërkaq, në ujrat përballë Arnavutkoy ndodhet edhe pika më e thellë në krejt Bosforin, që arrin në njëqind metra thellësi në Akıntiburnu, ku gjithashtu rrjedh një rrymë aq e fortë saqë dikur për t’u kthyer varkat dhe anijet, nevojitej të tërhiqeshin me litarë nga bregu.
Ndër godinat më historike të Arnavutkoy hasim ndërtesën e Robert College, institucioni arsimor më i hershëm amerikan jashtë SHBA (themeluar në vitin 1863), kishën ortodokse Taksiyarhis që daton qysh nga periudha bizantine dhe ngrihet pranë një burimi me ujë të bekuar shërues dhe xhaminë Tevkifiye.
Ky ishte një përshkrim i shkurtër i kësaj lagje kaq të rëndësishme për Stambollin, por gjithaq edhe për trashëgiminë shqiptare për të cilën dimë kaq pak, veçanërisht për Fshatin Shqiptar, siç përkthehet në shqip Arnavutkoy, kjo lagje në venat e të cilës rrjedh historikisht gjak i pastër shqiptar.
Vizitojeni, nëse ju bie udha në Stamboll. /KultPlus.com
Në Stamboll nga data 19 janar deri më 11 shkurt do të mbahet edicioni i parë i Festivalit Ndërkombëtar të Fotografisë, ZFotoFest.
Në këtë edicion do të prezantohen 54 projekte në formë ekspozite duke përfshirë edhe punime të emrave të njohur botëror si fotografët e National Geographic Ami Vitale e Matheë Paley si dhe emra të tjerë si Abelardo Morell, Corey Arnold e Kamil Firat…
Samir Karahoda do të prezantohet me projektin Centenarian i cili paraqet portretet e grave 100 vjeçare të Kosovës. Projekt i cili edhe u ekspozua në Prishtinë në Galerinë e Ministrisë së Kulturës.
Po ashtu në festival do të ketë një numër të madh aktivitetesh si ëorkshope, debate, biseda, prezantime të portfoliove të fotografëve të rinj ku po ashtu edhe autori Samir Karahoda të dielën me 21 janar do të mbaj një Artist talk për të folur për punën dhe eksperiencën e tij si fotograf.
Hapja zyrtare e festivalit dhe ekspozitës do të bëhet të premten me 19 janar prej orës 19:30 në qendrën kulturore në rajonin e Zeytinburnu të Stambollit.
Të ju kujtojmë, projekti “Centenarian”, paraqet Historinë e nënave Kosovare të cilat kanë arritur të jetojnë mbi një shekull ku përmes portreteve të tyre paraqitet karakteri i tyre i fortë dhe historia përmes rrudhave në fytyrë./ KultPlus.com
