Në vitin 1984, një ngjarje historike ndodhi në historinë e hapësirës. Svetlana Yevgenyevna Savitskaya (rusisht: Светла́на Евге́ньевна Сави́цкая; lindur më 8 gusht 1948) është një ish-aviatore ruse dhe kozmonaute sovjetike që fluturoi në bordin e Soyuz T-7 në 1982, duke u bërë gruaja e dytë në hapësirë. Në misionin e saj Soyuz T-12 të vitit 1984, ajo u bë gruaja e parë që fluturoi dy herë në hapësirë dhe gruaja e parë që kreu një shëtitje në hapësirë.
Me këtë lëvizje, Svetlana Savitskaya, bëri një hap të madh për të gjitha gratë në botë. Sot, 40 vjet më pas, ne po nderojmë këtë moment të veçantë, që simbolizon përpjekjen dhe arritjen e grave në shkencë dhe eksplorim hapësinor.
Më 25 korrik 1984, Savitskaya nisej drejt Stacionit Hapësinor Salyut 7, një moment që e bëri atë pjesë të historisë. Si një nga kosmonautet e kualifikuara të agjencisë së hapësirës sovjetike, ajo kishte një aftësi të rrallë të qëndronte e qetë dhe e përqendruar nën kushtet ekstreme të hapësirës.
Në këtë mision të veçantë, Svetlana Savitskaya ndërtoi një kujtim të papërsëritshëm për të gjitha gratë që kishin ëndrrën për të shkuar përtej horizontit tokësor. Një ikonë e fuqisë dhe guximit, ajo sfidoi paragjykimet dhe provoi se gratë mund të jenë pjesë e shkencës dhe eksplorimit hapësinor në mënyrë të barabartë me burrat.
Ky mision nuk ishte vetëm një hap përpara për gratë në hapësirë, por edhe një hap për njerëzimin në përgjithësi.
Ajo vendosi disa rekorde botërore të FAI-t si pilot.
Jeta e hershme dhe karriera e hershme
Svetlana Savitskaya lindi në një familje të privilegjuar. Babai i saj, Yevgeny Savitsky, ishte një pilot luftarak shumë i dekoruar gjatë Luftës së Dytë Botërore, gjë që më vonë e solli atë në pozicionin e Zëvendës Komandantit të Përgjithshëm të Mbrojtjes Ajrore Sovjetike. Nëna e saj ishte një udhëheqëse e partisë komuniste të Moskës.
Pa dijeninë e prindërve të saj, Savitskaya filloi të hidhej me parashutë në moshën 16-vjeçare. Babai i saj e kuptoi aktivitetin e saj të panjohur jashtëshkollor pas zbulimit të një thike parashute në çantën e shkollës së vajzës së tij.[1] Pas zbulimit të tij, ai e promovoi më tej këtë prirje. Në ditëlindjen e saj të shtatëmbëdhjetë, ajo kishte tashmë 450 kërcime me parashutë. Gjatë vitit të ardhshëm, ajo drejtoi kërcimet rekord të stratosferës nga 13,800 m dhe 14,250 m.[1] Gjatë përvojës së saj të fluturimit, Savitskaya arriti tre kërcime rekord botëror nga stratosfera dhe 15 kërcime rekord botëror nga avionët reaktiv.
Pas diplomimit në vitin 1966, ajo u regjistrua në Institutin e Aviacionit të Moskës (MAI), ku mori edhe mësime fluturimi. Në vitin 1971 ajo u licencua si instruktore fluturimi. Pas diplomimit nga MAI në 1972, ajo u trajnua si pilot test në Shkollën e Pilotëve Test Fedotov, duke u diplomuar në 1976.[1][2] Në maj 1978 ajo shkoi për të punuar për prodhuesin e avionëve Yakovlev, si pilot testues. Në përvojën e saj të fluturimit, ajo u bë gruaja e parë që arriti 2683 km/h në një avion MiG-25. Një grua me përvojë dhe me arsim të lartë në Programin Hapësinor Sovjetik, Savitskaya raportohet se ishte një grua jashtëzakonisht serioze, e papërkulur dhe e çeliktë.[1] Ndërsa ajo dhe Valentina Tereshkova u zgjodhën të dyja për misione në hapësirë për shkak të qëllimeve të propagandës sovjetike, Savitskaya ishte shumë më e trajnuar dhe me përvojë në aeronautikë, ndërsa Tereshkova u zgjodh si një marifet politik.
Ndërmjet viteve 1969 dhe 1977 ajo ishte anëtare e ekipit kombëtar sovjetik për aerobatikë. Në Kampionatin Botëror të Aerobatikës FAI në korrik 1970 në Hullavington, ajo fluturoi me një Yak-18 dhe fitoi kampionatin botëror së bashku me një ekip vetëm gra. Në këtë kampionat të veçantë në Mbretërinë e Bashkuar, një gazetare e shtypit britanik e quajti Savitskaya “Miss Sensation”. Në Kampionatin Botëror të 1972 në Salon-de-Provence ajo u rendit e treta; në vitin 1976 në Kiev me një Yak-50, i pesti.
Në 1979, Savitskaya mori pjesë në procesin e përzgjedhjes për grupin e dytë të kozmonautëve gra. Më 30 qershor 1980, ajo u pranua zyrtarisht në grupin e kozmonautëve. Nga nëntë gratë e përzgjedhura, Savitskaya ishte piloti i vetëm testues. Trajnimi i grupeve u njoftua gjatë misionit hapësinor të oficerit dhe astronautit francez Jean-Loup Chretien. Ajo i dha provimet më 24 shkurt 1982.
Në dhjetor 1981, Savitskaya u përgatit për fluturimin e saj të parë në hapësirë, një fluturim afatshkurtër në stacionin hapësinor Salyut 7. Ajo mbajti pozicionin e kozmonautës kërkimore në këtë mision. Misioni i kësaj ekspedite të dytë vizitore të Salyut 7 ishte të provonte epërsinë sovjetike në Amerikë duke fluturuar një grua tjetër në hapësirë dhe të zëvendësonte anijen kozmike Soyuz T-5 që ekuipazhi do të përdorte për kthimin e tyre me një automjet të ri.
Komandant i këtij misioni ishte Leonid Popov, me fluturimin e tretë; ishte fluturimi i parë i inxhinierit të fluturimit Alexander Serebrov.
Nisja e Soyuz T-7 u bë më 19 gusht 1982. Kjo e bëri Savitskaya gruan e dytë në hapësirë, 19 vjet pas Valentina Tereshkova. Gjatë udhëtimit, Savitskaya pohoi se e kishte lidhur veten për të parandaluar që të transportohej në një ndarje tjetër të anijes për shkak të humbjes së gravitetit. Të tre kozmonautët u ankoruan në stacionin hapësinor të nesërmen, ku u mirëpritën nga Anatoly Berezovoy dhe Valentin Lebedev. Kjo ishte hera e parë që një stacion hapësinor kishte një ekuipazh gjinor të përzier. Savitskaya iu caktua moduli orbital i Soyuz T-7 si një zonë private, por flinte po aq mirë sa njerëzit në stacionin hapësinor. Më 27 gusht 1982, Popov, Savitskaya dhe Serebrov u kthyen në Tokë në Soyuz T-5. Kohëzgjatja totale e misionit ishte 7 ditë, 21 orë dhe 52 minuta.
Në 1995, Savitskaya i dha një intervistë gazetares së Baltimore Sun, Clara Germani. Ajo kujtoi se kishte hasur në seksizëm nga shokët e saj meshkuj të ekuipazhit dhe se me hyrjen në Salyut 7 për herë të parë, Valentin Lebedev i dhuroi asaj një përparëse dhe i tha asaj “të shkojë në punë”. Ajo deklaroi se “kam arritur të krijoj shpejt një marrëdhënie pune, profesionale me ta”. / KultPlus.com
