Etiketë: teatri

Gazeta e njohur gjermane shkruan për shembjen e teatrit: Një krim moral

Posted on by KultPlus

Gazeta e njohur gjermane “Frankfurter Allgemeine Zeitung”, shkruan se shembja e teatrit në Shqipëri është një skandal.

“Një krim moral,” e titullon ajo shkrimin.

Ndërsa në artikull flitet edhe për një marrëveshje që bier erë korrupsion

Shkrimi

Lopata e ekskavatorit godet me forcë fasadën e Teatrit Kombëtar në Tiranë. Kulla mbi hyrjen kryesore të godinës shembet brenda një kohe të shkurtër. Një projektor ndriçon godinën sepse është akoma errësirë kur vihet në jetë- duke u gdhirë e diela- plani i këshillit të qytetit për prishjen e teatrit, i cili ka nevojë urgjente për rinovim. Plani zbatohet pa paralajmërim. Pavarësisht protestave masive.

Vendimi i pakthyeshëm

Për më shumë se dy vjet, Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit, një grup profesionistësh të teatrit, pushtuan Teatrin Kombëtar në Tiranë për të parandaluar prishjen dhe privatizimin e hapësirës publike në qendër të kryeqytetit. Që në korrik të vitit të shkuar pati një përplasje të rëndë mes policisë dhe protestuesve. Vetëm disa ditë më parë, këshilli bashkiak miratoi vendimin që ndërtesa historike të hapë rrugën për një ndërtesë të re. Komisionerja e BE, Mariya Habriel paralajmëroi kundër ‘vendimeve të pakthyeshme’ dhe bëri thirrje për dialog.

Marrëveshja bie era korrupsion

Disa muaj më parë, ata donin t’i ‘dhuronin’ një investitori 8 mijë metra katror ku është vendosur teatri. Në këmbim, ai do të ndërtonte një teatër të ri, dukshëm më të vogël, përveç kësaj parashikoheshin ndërtesa të larta dhe një qendër tregtare. Por marrëveshja bie era korrupsion. Ajo pengohej nga protesta e mbrojtësve të teatrit. Erion Veliaj, kryetar i Bashkisë së Tiranës dhe anëtar i Partisë Socialiste të kryeministrit Edi Rama, bëri lëshime. Ai premtoi se qyteti do e ndërmarrë vetë përsipër ndërtimin e ri. Projekti 30 milionë euro do të financohet përmes një kredie. Sidoqoftë, kundërshtarët vazhduan të mbrojnë idenë e një referendumi dhe rinovimin e ndërtesës ekzistuese historike.

Mëngjesin pas shembjes së papritur pati përleshje të dhunshme mes qytetarëve dhe policisë si dhe arrestime të shumta. Anëtarët e partive opozitare, Partisë Demokratike të Lulzim Bashës dhe Lëvizjes Socialiste për Integrim të Monika Kryemadhit, ishin mes protestuesve. Ata janë aleatë me mbrojtësit e teatrit. Në kundërshtim me prishjen, opozita shpalli me zemërim ‘protesta popullore’ në muajt e ardhshëm. Presidenti Ilir Meta, që është afër opozitës, i sheh veprimet e këshillit bashkiak si një krim kushtetues dhe moral. Kryeministri Rama, nga ana tjetër, e quajti mbështetjen e opozitës si një papërgjegjshmëri në kohën e ‘luftës’ kundër pandemisë. Pretendimi se qeveria po përdor kufizimet e rrepta të lëvizjes për të krijuar fakte në rastin e Teatrit Kombëtar, duket se është i vërtetë.

Në krah me opozitën

Por sa e sinqertë është pjesëmarrja e partive opozitare jashtëparlamentare në fatin e teatrit? Ky konflikt gjithashtu duket se është bërë një tjetër shesh beteje mes kryeministrit Edi Rama dhe opozitës. Kjo e fundit ka hequr tashmë dorë nga mandatet e saj parlamentare pothuajse në shkurt të vitit 2019, gjë që çoi përkohësisht në pamundësi të parlamentit në marrjen e vendimeve. Në çdo rast, qeveria përdori aleancën me opozitën për të nënvlerësuar protestat, duke thënë se kërkesat e Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit ishin të motivuara politikisht. Opozita e luajti kaosin e krijuar rreth teatrit sepse dëshiron prej kohësh që të provokojë një krizë qeveritare.

Deri në vitin 2018, Teatri Kombëtar ishte ende i mbrojtur, kryebashkiaku Veliaj mohon që ka pasur ndonjëherë këtë status. Shoqata për mbrojtjen e monumenteve, ‘Europa Nostra’ e rendit godinën mes ndërtesave kulturore më të rrezikuara në Europë- siç është e qartë tani, me të drejtë. Në vitin 1939, teatri u ndërtua nën pushtimin fashist sipas planeve të arkitektit Giulio Berte me stil futuristik italian. Ajo i mbijetoi Luftës së Dytë Botërore dhe diktaturës dyzetvjeçare komuniste. Edhe kjo e fundit e keqpërdori në mënyrë të përsëritur, për shembull si sallë gjyqi në të cilën akuzoheshin kundërshtarët e regjimit komunist. Pjesë e kësaj historie janë ndryshimet e shumta të emrit: Savoia, Kosova, Teatri Popullor, Teatri Kombëtar.

Lufta pasiononte për të ruajtur ndërtesën dëshmon ndjenjat për një godinë, që nuk janë kryesisht të motivuara estetikisht. Përkundrazi, godina është gdhendur në kujtesën kolektive të shumë shqiptarëve. Prishja nënkupton humbjen e një pjese të identitetit kulturor.

Kundër diktaturës

Protestuesit nuk u ngushëlluan as nga planet impresive për një godinë të re, me një skenë të hapur në çati, të projektuar nga arkitekti danez, Bjarne Ingels. Ata mendojnë se ky është fillimi i instalimit të një diktature. Teatri është bërë simbol i rezistencës ndaj arbitraritetit të perceptuar të qeverisë. Konflikti është po ashtu një simptomë e një ndarje të thellë të Shqipërisë përgjatë vijave partiake. Kastriot Çipi, regjisor dhe anëtar i Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit, i tha gazetës se rënia e teatrit e ka bërë të qartë situatën e rëndë kushtetuese në vend. “Është koha për një debat mbi ndryshimet kushtetuese,” thotë ai, duke bërë thirrje për reformë themelore elektorale. “Tani e tutje nuk jemi duke protestuar më për Teatrin Kombëtar, por kundër diktaturës”

Rrëzoni qeverinë

Kryetari Veliaj, që ka dhënë urdhrin për shembjen, mbajti një fjalim me tone pajtimi. Ai tha se dëshironte të shtrëngonte duart me ata që kanë mbetur zemërthyer. Tirana u përket të gjithëve dhe ka vend për të gjithë, tha ai. “Poshtë qeveria, thërrisnin protestuesit te rrënojat e Teatrit të tyre Kombëtar. Ndjesia se Tirana u përket të gjithëve duket se i takon të shkuarës tani pas këtij aksioni ‘natën me mjegull’.

Aktorët shkodranë protestë simbolike për Teatrin

Posted on by KultPlus

Aktorët shkodranë të teatrit “Migjeni” zhvilluan paraditen e sotme një protestë simbolike për të shprehur kundërshtinë  e tyre për shembjen e dy godinave në kompleksin e Teatrit Kombëtar në kryeqytet.

Përpara godinës së teatrit, të vendosur përkrah njëri-tjetrit në distancë mbanin pankarta me mbishkrimet “Unë jam teatri, trishtim kjo frikë”, “Poshtë diktatura.”

Aktorja dhe drejtorja e Teatrit “Migjeni”, Rita Gjeka nuk e fshehu trishtimin duke e krahasuar shembjen e teatrit njësoj me prishjen e një xhamie.

Rita Gjeka: Se kam menduar kurrë. Gjithmonë kam thënë se janë fjalë por të bëhen vepra prej një artisti, vetëm ai momenti i shembjes që më del në ëndërr është njësoj sikur shemb kishat se këta e kanë forcën dhe vullnetit me i shemb kishat e xhamiat. Në fund të shpirtit tonë me teatrin kanë shembur një kishë dhe një xhami ku shkojmë dhe falemi, ku shkojmë dhe lutemi. E keqja e madhe është rinia e teatrit,  ata nuk kanë shpresë, i kanë vrarë shpresën, do Zoti që sa më shpejt kjo shpresë të zgjohet. / KultPlus.com

Teatri ‘Metropol’ në Tiranë nis shfaqjet “online”

Posted on by Kult Plus

Teatri ‘Metropol’ vjen çdo fundjavë në çdo shtëpi, për të gjithë familjen. E nis këtë të shtunë me dy shfaqjet e para.

Për të rriturit vjen “Rrajët lëvizin”, bazuar në veprën e Ernest Koliqit dhe regji nga Rozi Kostani, sjellë në skenë më herët në festivalin e dramës shqipe “MetroFest” në Teatrin Metropol të Qendra Kulturore Tirana.

Ditën e diel, në orën 11:00, për fëmijët do të transmetohet shfaqja “Tullumbaci i kuq”, me autor Barry Kornhauser, me regji nga Roerd Toçe dhe interpretim nga Erdet Miraka. Metropol ju fton kështu në dy takime virtuale me skenën teatrale, të shtunën duke menduar për të rriturit, dhe të dielën për të vegjlit. /KultPlus.com

Mesazh për Ditën Botërore të Teatrit: Teatri ka potencialin për t’u bërë një faltore dhe faltorja një hapësirë interpretimi

Posted on by KultPlus

Teatri si Faltore

Në përfundim të një shfaqjeje të Teatrit Ajoka për poetin sufist Bulleh Shah, një plak, i shoqëruar nga një djalë i ri, erdhi tek aktori që luante rolin e sufistit të madh. “Nipi im nuk është mirë, ju lutem jepeni një bekim atij.” Aktori u mahnit dhe tha: “Unë nuk jam Bulleh Shah, unë jam thjesht një aktor që luaj këtë rol.” Plaku tha: “Bir, ti nuk je aktor, ti je rimishërimi i Bulleh Shahut, avatarit të tij.

Papritur na erdhi një koncept krejt i ri i teatrit, ku aktori bëhet rimishërimi i personazhit, që ai / ajo e portretizon. Eksplorimi i tregimeve të tilla si ai i Bulleh Shahut, dhe që ka aq shumë në të gjitha kulturat, mund të bëhet një urë lidhëse mes nesh, krijuesve të teatrit dhe një audiencetë panjohur, por entuziaste.

Ndërsa performojmë në skenë, ne nganjëherë largohemi nga filozofia jonë e teatrit, nga roli ynë si paralajmërues i ndryshimeve shoqërore dhe lëmë pas një pjesë të madhe të masave.

Në betejën tonë me sfidat e së tashmes, ne privojmë veten nga një përvoje lëvizëse thellësisht shpirtërore që teatri mund të ofrojë.

Në botën e sotme ku fanatizmi, urrejtja dhe dhuna janë në rritje dhe planeti ynë po zhytet thellë e më thellë në një katastrofë klimatike, duhet të rimbushim forcën tonë shpirtërore.

Duhet të luftojmë apatinë, letargjinë, pesimizmin, lakminë dhe mosrespektimin e botës në të cilën jetojmë, planetit ku jetojmë.

Teatri ka një rol, një rol fisnik, në dinamizimin dhe mobilizimin e njerëzimit për t’u ngritur nga rënia e tij në humnerë. Ai mund të lartësojë skenën, hapësirën e shfaqjes, në diçka të shenjtë.

Në Azinë e Jugut, artistët prekin me nderim dyshemenë e skenës para se të shkelin në të, një traditë e lashtë ku ndërthuren ana shpirtërore dhe kulturore. Është koha për të rimarrë atë marrëdhënie simbiotike midis artistit dhe audiencës, të kaluarës dhe të ardhmës.

Bërja e teatrit mund të jetë një veprim i shenjtë dhe aktorët me të vërtetë mund të bëhen avatarë të roleve që luajnë.

Teatri ka potencialin për tu bërë një faltore dhe faltorja një hapësire interpretimi./ Nga Shahid NADEEM, Pakistan, Përktheu: Elmaze Nura / KultPlus.com

Samuel Beket, ai që i dha njerëzores thelbësoren në art dhe e çliroi teatrin nga konvencionet

Posted on by Kult Plus

Ai, Samuel Beckett ishte i zgjedhuri. Vinte për ta kthyer teatrin në një skenë ngjarjesh të mëdha, kumtimesh të epërme dhe transformimesh estetike.

Samuel Beckett, njihet prej mbarë nesh si novelist, dramaturg dhe poet. Djaloshi irlandez i lindur në Dublin rroku të hyjshmen e krijimit me pasionin e ngulmëtarit. Erdhi në letërsi dhe njiherash në artin e dramës, ashtu ngadalë, pa poterë e trumbeta lajmëruese. U ngjit duke sprovuar pa panikun e të pamundurës. Asgjë rastësore nuk vjen me të. Ai përgatitet për të gjitha dhe gjithçka që reflekton protagonismin e tij, është veçse vetja e një Sizifi që ngjitet. Teatri është Olimpi i këtij Zeusi që fal plotpushtetin por nuk i heq nga dora ushtat e zjarrit. Teatri, ai manifestim që përpëlitej në terrin dhe heshtjen, asgjësë dhe mykut të përtej siparit të së shkuarës dhe domosdosë së një shekulli ngulmëtar, kërkonte një zë, një zemëratë, një ëndërr gjërash të thyera që paralajmëronin ribërjen e botës.

***

Messhekulli XX tenton të ringrejë diçkanë në teatër si nga hiri Feniksin mitik. Vendosje elegante, kostume madhështore, intriga të spërdredhura dhe mbarime të lumtura, janë hope filluese. Ardhje që kërkonin të ngrinin të tjera ura komunikimi me një njeri që ndryshonte më shpejt koha, me një botëkuptim që kërkonte të ngrihej mbi gërmadhat e së shkuarës. Vetëdija konfuze e një individi që kërkonte shumëçka pa qenë në gjendje të vizualizonte se çfarë, më shumë se një rebus që kërkon zgjidhje ishte një dhimbjë që kërkon mbivendosjen e një tjetër dhimbje, për ta ndarë ngadalë nga terrori i padurimit të torturës së ferrit që kishte gatuar vetë. Samuel Beckett, ndoshta kishte diçka për të thënë, për të bërë, jo dhe aq për ta çkoduar këtë enigmë, se sa për të ç’burgosur këtë gjendje shpirtërore nga boshi, për t’i kthyer thelbësoren këtij njeriu përmes teatrit.

Ai na qaset me gjëra krejt të tjera, të ngjashme me gjendjen e zhveshur të një peme të vetme, pushtuar nga dy endacakë të rreckosur, që prisnin për dikë që nuk do të vinte kurrë.

Në këtë kohë boshe dhe me këto shpirtra të telendisur, shkrimtari na ofroi ne shëndetin e brutalitetit, dhembshurisë, shpresës dhe dëshpërimit, të gjitha në të njëjtën kohë.

Nga erdhi ky njeri, ky njeri, i cili ishte aq i përqendruar në më të keqen tonë dhe që nuk mund të na ndihmonte ne… për të zbuluar më të mirën. Por ai u përpoq, i bindur se njeriut që kishte marrë arratinë nga vetja, do ti lejohej të rivinte, pa pendim a shpagë.

E hapi derën e atij vendi, që dukej qartë si një dhomë e murrëtyer dhe na ftoi të futeshim brenda. Ngadalë… sytë tanë u mësuan me errësirën, dhe mundëm pak nga pak që t’i shikonim gjërat shumë më qartë.

***

Te teatri bashkëkohor i Samuel Beckett, dikush mund të shikojë se si ai zhvishet nga grackat konvencionale të trillimit artistik, duke u përpjekur tashmë që të zbresë deri te thelbësoren e gjërave. Dhe vërtetë ai e përlan me fushëpamje të gjithën këtë proces krijimi, këtë identitet që rreket të kërkojë të tashmen e vet.

Ndër krejt tekstshkruesit e plotkuptimtë modernë, Samuel Beckett, e veçon veten në një këndshikim të ndryshët të botës, reales, racionales, të kuptueshmes. Qëllimisht ai më bëhet se vendos të qëndrojë nga na e errët, nga ajo pjesë e reales së gjërave dhe gjëndjeve ku pahet fare me dritën, ose e ka refuzuar përgjithmonë këtë thërmi të gjallimit zjarmues.

***

Më 13 prill 1906 u lind ai, Samuel Beckett, novelist, dramaturg dhe poet, fitues i Çmimit Nobel për Letërsi për vitin 1969, personazh që mban mbi vete ndikesën e fuqishme të një shekulli dhe barrën e rëndë të “teatrit absurd”. I fundmi modernist, i ethshmi tragjikomik, gjithëpoaq një themel i kështjellës së shëmbëllimit të vlerave të tetarit si altar predikimesh.

Vizionet e tij të ngrysura në lidhje me qenien dhe me ekzistencën njerëzore në themel të konceptimit, nxitojnë t’i hedhin mbi supe mantelin e një nihilisti. Sipas tij, fati i njeriut në të tashmen e përgjithmonshme është përgjithësisht i erret, ngase në çdo kapërcyell, në çdo kthinë, në çdo qoshkë e skutë, e përgjon sëmundja, mjerimi, vdekja. Në një njëfarë mënyre, kësaj krijese fatkeqe një Amok i vihet nga pas këmba-këmbës, nga djepi në varr duke mos e lënë për asnjë çast të qetë. Së këndejmi rrekemi të dëshifrojmë tek ai botekuptimin e një pesimisti të pandreqshëm, një lloj predikimi të Zarathustrës si Zot.

Situatat e ngjeshura dramatike në kumtin krijues të Samuel Beckett ngulmojnë të shpërfaqin vetëm episode të ngrysura, shterrur prej gjithëpamjes, të jetës. Vetmia, dobësia, degradimi, humbja e dinjitetit, janë kudhrat ku ai farkëton personazhin e tij absurd, me kast nevojën e tharmit të një mbinjeriu, për të cilin flet Niçe. Humori sarkastik që shoqëron skenat, situatat, gjestet dhe personazhet, e bën më klithës këtë pesimizëm që ngërthen skajet ku tendoset njeriu që ai njeh, njeriu që ai ka takuar, vetvetja që ai rreket ta predikojë si një mundësi për ta çliruar njeriun bashkëkohor nga plogështia, boshi dhe shterrimi.

Beckett duket qartë se është i apasionuar pas shpirtit spartan dhe nuk toleron kundrejt asgjëje që personazhet e tij të vijnë si një forcë që zhvendos atë që rrezikon vërtetë të tashmen duke nxjerrë në dritë një krijesë të gatshme për tu ndeshur. Forca përshkruese dhe thellësia depërtuese e brendisë dhe shpirtit të personazheve të tij e bëjnë Beckettin një ndër penat me të fuqishme të letërsisë moderne.

Ndoshta jo aq i pazakontë se sa i vetvetishëm, Beckett i rrethvjen nevojës së njeriut bashkëkohor të njihet me një pjesë të vetes së tij, të cilën ndonse e ka të vështirë ta pranojë, ai gjithqysh jeton me të. Sipas këtij deshifrimi të absurdit Beckettian, ky njeri duke e pranuar këtë vetvete, nuk ka pse druhet ta njohë, ta shikojë në sy, të flasë për të dhe të ndeshet me të, si me një sëmundje të cilën mund ta luftosh pasi e ke denoncuar, jo duke e fshehur, duke e strukur pas alogjizmit trashanik: se kur diçka e largojmë nga sytë e botës, ajo nuk ekziston. Harrojmë se rrugën për tek mjeku na e tregon gjithnjë sëmundja dhe shërimin na e predikon ndeshja dhëmb për dhëmb dhe jo përpjekja për të fshehur veten pas gishtit.

***

Kësosoj Samule Beckett e vendos veten në rendin e penave më të veçanta,  më origjinalë dhe më të rëndësishëm të shekullit të 20-të.

Ai nuk ishte ekzistencialist si filozofi francez Jean-Paul Sartre.

Puna e tij ngjasonte në disa drejtime me atë të James Joyce, mësuesit të tij të parë, kryesisht në përdorimin e gjuhës.

Me Franc Kafkën ngjasonte në trajtimin e disa situatave herë-herë duke përcjellë frikë e terror.

Me Fjodor Dostojevskin, në nxjerrjen në pah të shpirtit njerëzor, të përjetimeve dhe vështirësive me të cilat ndeshet njeriu në jetë.

Me Dante Aligerin tek kryevepra botërore “Komedia Hyjnore” atë e pikëtakon frymëzimi.

Nëpërmjet dramës “Duke pritur Godonë” e cila është edhe vepra e tij më e suksesshme ai përcjell tek lexuesi shpirtin dramatik ku e konsideron veten një romancier të mirfilltë. “Duke pritur Godon” u shkrua në 5 Janar të vitit 1953 në Paris . Është konsideruar për shumë kohë si “best seller”. Krijimtaria letrare e Samuel Beckettit shpesh herë është përdorur edhe në teatër ku regjisorë me famë botërore kanë ngjitur vepra të ndryshme në skenë të cilat janë pritur mjaft mirë nga publiku dhe kanë patur shumë sukses. Duke bërë një shëtitje “virtuale” përmes Irlandës, Francës, Anglisë dhe Gjermanisë ai shkroi poema dhe histori nga më të ndryshmet duke treguar përjetime dhe situata nga më interesantet të cilat i skaliti me mjeshtëri në rrjeshtat që kanë mbushur librat e botuara prej penës së tij.

Ky është Samuel Beckett, predikuesi i absurdit si formë çlirimi e njeriut nga plogështia dhe boshi, sëmundje këto me të cilat e molepsi modernizmi. /Albert Vataj /KultPlus.com

100-vjetori i Tiranës kryeqytet, Veliaj: Do të kemi Teatrin më të bukur në Europën Juglindore

Posted on by KultPlus

Krahas një godine të re për bashkinë, Tirana në këtë 100-vjetor do të hedhë edhe themelet e një teatri të ri modern.

Nga Bulevardi i Ri, kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj dha lajmin e mirë se shumë shpejt do të nisë puna edhe për ndërtimin e një godine të re të teatrit, duke krijuar kushte komode për të gjithë artdashësit.

“Jam shumë i vendosur të vazhdojmë me Teatrin e Ri. Për të gjithë ata që thonë kur do prishet, kjo nuk është sipas qejfit, por sapo të kenë mbaruar të gjitha procedurat, sapo të shkojë në Parlament kontrata e re, të jepet leja për Teatrin e ri dhe ne do të kemi teatrin më të bukur në të gjithë Europën Juglindore. Tirana e meriton që në 100 vitet te ardhshme të mos shkojë në teatër me batanije dhe qytetarët të rrethohen nga mbetjet e kashtës dhe shkrepëseve të Milanos fashiste”, tha Veliaj.

Kreu i bashkisë shtoi se gjithçka do të jetë e hapur dhe transparente, kurse nisja e punimeve për Teatrin e ri do të lajmërohet publikisht.“Për të gjithë ata që po lodhen aty, për mua rrini sa të doni, po nuk do jua bëjmë pa ditur, do ju lajmërojmë ditën që do të fillojë ndërtimi i Teatrit të ri.

Në finale të gjithë do të mundohemi që të harrojmë kush ishte kundër, siç po harrojmë kush ishte kundër sheshit “Skënderbej, Pazarit të Ri, Lodrave te Liqeni, këtij Bulevardi dhe shumë prej investimeve të tjera sepse besoj kur ndodh gjëra e bukur të gjithë duan të jenë bashkëautorë. Suksesi ka shumë prindër, dështimi ngelet zakonisht jetim se të gjithë e pasojnë. Teatri do të jetë një sukses i këtij 100-vjetori, ku do të fillojmë teatrin e ri, bashkinë e re dhe shumë prej projekteve që i kemi pranë zemrës”, theksoi Veliaj./ atsh / KultPlus.com

Sot nis Festivali i Teatrove në Ferizaj

Posted on by KultPlus

Për të 49-tin vit me radhë, sot Ferizaj ngre siparin e festivalit më prestigjioz kombëtar të teatrove.

Shumë aktorë tashmë kanë ndarë datën për t’u prezantuar para publikut në hapje dhe gjatë gjithë netëve të Festivalit të Teatrove. “Shumë zhurmë për asgjë” me regji nga Zana Hoxha, “Një letër e humbur” me regji nga Kushtrim Bekteshi, “Zona e pritjes” me regji nga Fatos Berisha, “UN Inspektori” me regji nga Erson Zymberi, “Erdhi Godoja” me regji nga Shkëlzen Berisha, “Ditë vere” me regji nga Naser Shatrolli dhe “Kanuni i gruas” me regji nga Arlinda Morina janë shfaqjet e loja brilante e aktorëve që janë përgatitur për këtë edicion të festivalit.

Drejtori i Teatrit “Adriana”, Fatmir Hyseni bëri të ditur se janë bërë të gjitha përgatitjet për të filluar mbarë edicionin e 49 të Festivalit të Teatrove dhe se trupat e aktorëve nga pothuajse e gjithë gjeografia shqiptare duke nisur nga Gjakova, Tetova, Shkodra, Gjilani, Podujeva, Prishtina, për të përfunduar tek nikoqiri, Ferizaj, janë gati për t’i dhuruar publikut, momente të veçanta artistike e cilësi të lartë të shfaqjeve teatrore.

Ai tutje bëri të ditur edhe jurinë e këtij festivali që përbëhet nga emra të dëshmuar të artit skenik si Haqif Mulliqi, Shengyl Ismajli dhe Mevlan Saraçi.

Organizimi i këtij edicioni të Festivalit të Teatrove nuk kufizohet vetëm në shfaqjet, pjesë të konkurrencës zyrtare, por edhe në aktivitete përcjellëse, ku për këtë edicion është programuar promovimi i librit të të ndjerit, profesorit universitar, Bekim Lumi, kontributit të tij të veçantë për artin e kulturën kombëtare.

Të gjitha shfaqjet fillojnë nga ora 20:00 në Teatrin “Adriana” në Ferizaj. /KultPlus.com

Teatri i Komedisë me dokumentar për aktoren Ançe Xhambazova

Posted on by KultPlus

Institucioni Nacional Teatri i Komedisë në Shkup ka filluar xhirimin e një dokumentari për aktoren e madhe Ançe Xhambazova.

Nga Teatri thonë se ky film do të drejtohet nën regjinë e Mile Grozdanovskit, ndërsa skenari është bërë nga Goce Trajkovski.

Në film do të shfaqen aspekte të ndryshme të jetës dhe karrierës së aktores Ançe Xhambazova, ndërsa premiera e dokumentarit do të jetë në kuadër të Festivalit “Hëna e Zhveshur”, në natën e fundit të festivalit (9 shtator). /portalb.mk/ KultPlus.com

Shoreditch feston lidhjet e saj të Shekspirit me një festival të veçantë

Posted on by Kult Plus

Duke provuar të kthehet në kohë, me të njëjtat veshje, të njëjtin aksent dhe të njëjtën ndjenjë, ka filluar festivali dy ditorë i cili feston trashëgiminë që ka lënë pas Shekspiri.

Ende duke iu përmbajtur reputacionit të tyre hipster, lagjja lindore e Londrës ka qenë nën kërcënim në dekadat e fundit nga blloqet e kullave të qytetit të Londrës.

Nga historia e pasur e shekullit të 16-të të kësaj zone, pothuajse asgjë nuk mbetet. Kjo është një nga arsyet pse herë pas here, Shoreditch-ët provojnë ta ruajnë të shkuarën duke rikrijuar në mënyrë modeste shekullin 16, shkruan KultPlus. Kjo hapësirë shumë e vogël u lejon njerëzve që të sillen, të flasin e ta njohin edhe më nga afër Shekspirin.

Ky gjithashtu është themeli i tullave Tudor mbi të cilin u ndërtua Teatri në 1576, mbase shtëpia e parë me qëllime për të krijuar në Londër që nga koha romake, dhe më vonë, vendi ku aktori dhe dramaturgu i ri filloi të fitonte reputacionin e tij. / KultPlus.com

Këshilltari i Merkel në mbrojtje të Teatrit

Posted on by Kult Plus

Martin Henze, këshilltar pranë CDU-së, partisë së kancelares Angela Mrkel, duket se i ka dhënë mbështetje artistëve, aktorëve dhe shoqërisë civile të grupuar në “Aleancën për Mbrojtjen e Teatrit”, që prej muajsh protestojnë në mbrojtje të godinës, e cila sipas Kryeministrit Edi Rama dhe kryebashkiakut Erjon Veliaj duhet të shembet.

“Kemi lexuar këto kohë shumë komente në mediat tona që mbajnë firmën e z.Martin Henze, këshilltar për çështjet ekonomike në CDU-në gjermane. Dje z.Henze ishte në sheshin e Teatrit dhe mësoi për si po shkon protesta e sa të bindur jemi ta vazhdojmë atë”, thuhet në një njoftim të Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit.

Niko Kanxheri: Teatri Kombëtar duhet bërë i ri, nostalgjia për dy godinat duhet të zhbëhet

Posted on by Kult Plus

“Teatri Kombëtar për mua duhet bërë i ri. Nostalgjia për dy godinat e ndërtuara për të qenë provizore, duhet të zhbëhet”, deklaron aktori i njohur Niko Kanxheri.

Në vijim të qëndrimeve të aktorëve të njohur që mbështesin prishjen e Teatrit Kombëtar, Kryeministri Edi Rama shpërndau sot qëndrimin e aktorit Niko Kanxheri.

“Mua po ma ndërtojnë shtëpinë time moderne, të bukur, të mirë, komode dhe papritur unë nxjerr një arsyetim të ri, se çfarë duan ato kulla atje. Janë dy probleme që nuk qëndrojnë bashkë, brenda tyre është një justifikim. Godina në vetvete nuk sjell nostalgji, historia e Teatrit Kombëtar do të mbetet e dokumentuar me arkivën, fotot e shfaqjeve, dekoret, kostumet, muzikën etj. Ç’lidhje ka me mua kulla?!”, thekson Kanxheri.

Duke ndarë këtë qëndrim, Kryeministri Edi Rama shprehet se “krijues i shumë personazheve të veçantë, në skenë dhe në ekran, Niko Kanxheri ka dorën e tij si pedagog edhe në formimin e shumë aktorëve të rinj në vite. Asnjëherë i zhurmshëm, po shpeshherë i pranishëm me rolet e tij në veprat e suksesshme të teatrit e të filmit shqiptar, Niko Kanxheri ka qenë i pranishëm edhe në debatin për godinën e teatrit, ku padiskutim e drejta qëndron në krahun e shumicës dërrmuese të komunitetit teatror, pjesë e së cilës është edhe ai”.

“Si gjithnjë thjeshtë, por në mënyrën e tij të veçantë, aktori i spikatur ka formuluar edhe opinionin për këtë çështje”, thotë Rama.

Me Merita Spahinë në botën e përrallave

Posted on by Kult Plus

Në kuadër të ciklit “Sekrete mjeshtërie”, Ministria e Kulturës ka publikuar historinë e veçantë të Merita Spahisë e cila i kushtuar orë pa fund personazheve të veçanta në Teatrin e Kukullave.

“Ktë punë nëse e don, e ban, në të kundër nuk munesh me e ba”. Kështu thotë ajo teksa të prezanton një  për një me kukullat e ekspozuara në muret e godinës, që në krye të herës është ndërtuar si “skenë” politike. I njeh me emra, vite dhe të gjithë autorët e tyre. Të parin na prezanton Kacamisrin. “Çdo shtet ka personazhin e vet dhe ne kemi Kacamisrin”, thotë ajo, duke të të futur në një botë imagjinate, ku kafshë e sende flasin.

Ariu, Çufoja, Tipi, Pinoku, ujku, dhelpra, lejleku…. Personazhet e përrallave, ata pak që kanë mbetur, janë aty si dëshmitarë se edhe ne dikur kemi qenë fëmijë.

Kur erdhi për herë të parë në Teatrin e Kukullave, e pati të vështirë të gjente veten. Nisi të merrej me arkivin, të sistemonte kukullat, të merrej me skenografi, të ndërtonte tavanin e skenës, të vinte pak rregull në atë institucion me shumë pasuri, por të lënë pas dore, deri sa nisi të krijonte edhe vetë personazhe për të vegjlit.

Merita Spahija ka punuar 18 vjet në Teatrin e Kukullave, ka bërë gjithfarë punësh në atë institucion, duke i kushtuar orë pa fund e duke mësuar t’i dojë këto personazhe. “Shih sa i mirë që është, si rrapatush”, thotë, teksa na tregon një derrkuc rozë, të lehtë pupël.

“Kam ardhur aksidentalisht, për të ndenjur për pak kohë. Nuk isha e dhënë pas kukullave, edhe pse jam rritur me teatrin. Teatri ‘Migjeni’ është n’oborr t’shpis seme”, thotë ajo. Po fakti që vinte nga bota e artit, e ndihmoi që ta afronte institucionin më pranë teknologjisë së kohës. “Mu duk shumë i vjetruar. Ata ishin akoma me makinë shkrimi. Drejtorja e asaj kohe, Elvira Diamanti më ndihmoi shumë, për të hapur tavanin, për t’i dhënë arie e për ta bërë si skenat e të gjithë teatrove. Nuk ishte e lehtë e ndoshta nuk e kemi realizuar në masën 100%, por arritëm të përmirësonim skenën dhe të afroheshim me teknologjinë e kohës”, thotë Merita, duke të të shëtitur nëpër teatër.

Muret e hollit janë mbushur me kukulla, me fytyra karakteresh dhe fotografi të themeluesve dhe aktorëve kryesorë, përgjatë gjithë historisë së Teatrit të Kukullave.

Një ndër punët e shumta me të cilat është marrë në teatër është sistemimi i arkivit dhe tash ajo e njeh historinë e tij, në majë të gishtave. Kanë kaluar aty shkolla nga më të ndryshmet, të Lindjes e Perëndimit, që nga Kel Kodheli, që mbahet si babai i teatrit të kukullave dhe që solli kulturën italiane, atë me petrushka, që futen në dorë, por kokat janë të palëvizshme, për të vijuar me mjeshtrin Tonin Shiroka, që kaloi një kohë të gjatë në teatër. “Tonin Shiroka solli shkollën ruse, ai e çoi traditën një shkallë më tej. Ishte ai që futi karakteret në teatër, krijoi shfaqjet me gropë, me kukulla me tela”, vijon ajo. Më pas erdhi Lavdije Toro, Romeo Çani, që realizoi kukulla shumë moderne për kohën, për të vijuar me artistët më të rinj, si Ilir Dragovoja, Klaudia Hila, e Matlinda Mehmetaj, që për Spahinë, është trashëgimtarja më e mirë e traditës së lojës me kukulla.

Të realizosh një kukull, sidomos karakteri, sigurisht që nuk është e thjeshtë. Merita thotë se nuk ka kosto shumë të lartë, por kërkon shumë orë pune e durim. “Një shfaqje me kukulla do të paktën 3 muaj kohë, sepse gjithçka është manuale, sepse çdo proces do kohën e vet. Jashtë ka lehtësira, mund të blesh pjesë, kurse këtu te ne gjithçka realizohet në mënyrë primitive dhe kjo ka edhe mundin më të madh. Kur bën një kukull duhet të njohësh tekstin, ndërsa duhet të krijosh një raport shumë të mirë me regjisorin, për të kuptuar idenë e tij. Jo detyrimisht ai ka nevojë për një lepur të tërë, por vetëm veshët e lepurit”, thotë ajo. Me kohë, teknikat e realizimit të kukullave kanë ndryshuar. Kukullat kanë fituar më tepër karakter, ose janë bërë edhe më abstrakte.

“Edhe pse sot janë shkrirë kufijtë mes skenografit, kostumografit, realizuesit të kukullave, ai vazhdon të jetë një zanat. Unë nuk e kam pasur zanat, por vetëm prej dashurisë e kam mësuar, pasi jemi rritur me teatrin. Kam studiuar për grafikë, kam bërë skenografi, por kam bërë edhe kukulla, mes të cilave edhe “Shtatë kecat dhe ujkun”, të cilët doja t’i sillja ndryshe, t’i ngjisja në paravan, por duke ruajtur strukturën e kukullës me tela. Nuk doja të bëja butafori, por një mulazh me letra”, shton ajo teksa të drejton për tek dhomëza ku përgatiten dhe ruhen kukullat.

Nuk bëhet fjalë për ndonjë laborator, por një dhomëz, ku punohet me mjete thuajse rrethanore. Aty gjejmë edhe Kujtimin, i cili prej 26 vjetësh monton kukulla, realizon butafori, skena… “Dikur punoja në Dekorin e Qytetit, pastaj erdha këtu. Është një punë që kërkon shumë durim, por edhe fantazi. Nuk mund të thuash se kemi shumë materiale për të punuar, prandaj shfrytëzojmë gjithçka mundemi. I blejmë në tregje, i sjellim nga shtëpia, susta, goma, topa pingpongu, mentesha…”, thotë Kujtim Goxhaj, duke qeshur e duke shkëmbyer batuta me Meritën, për shkak të rrangullave që u zë dora, për t’i përdorur për kukullat.

Gjithçka e bëjnë nga dashuria për zanatin, për fëmijët, që ata të argëtohen, por edhe të mësojnë. Kujtimit i duhet edhe një vit të dalë në pension, ndërsa Merita sot jep mësim në Universitetin e Arteve. Shpresojnë në kushte më të mira për Teatrin e Kukullave dhe të trashëgohet zanati i kukullabërësit dhe lojës me kukulla, si pjesë e një ëndrre të përjetshme të njerëzimit.

Transformohet Teatri i Operas dhe Baletit

Posted on by Kult Plus

“Së shpejti Shqipëria do të ketë një Teatër të ri të Operas dhe Baletit”, deklaron kryeministri Edi Rama, duke theksuar se “Opera, edhe pse ishte ku e ku më e mirë, se sa karakatina e turpshme prej tallashi e Teatrit Kombëtar, nuk krahasohej dot as me teatrot e qytezave të Europës”.

Rama ka publikuar edhe disa foto nga rikonstruksioni i Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit i cili duket se është në fazën e fundit të punimeve duke u kthyer në një tempull të muzikës lirike, baletit klasik me kushte moderne dhe e krahasueshme me skenat europiane.

E gjithë godina e Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit është transformuar si nga akomodimi ashtu dhe garancia e parametrave teknik e profesional të akustikës cilësisë së zërit dhe me një skenë moderne në qendër, falë investimit të qeverisë shqiptare. Ndërhyrje kaq e thellë rikonstruksioni nuk është bërë që para 60 vitesh.

“Dhe me këtë rast, kush ka sy të shikojë e mendje të mendojë, mund të shohë (edhe pse ende s’ka përfunduar Salla e Madhe e shfaqjeve) pa asnjë mundim, dallimin si nata me ditën mes pasionit tonë për të bukurën e për dinjitozen dhe lidhjes së pandashme me shëmtinë e me pisllëkun, të atyre që u vriten sytë nga drita e të resë. Ja kështu, njësoj, do të shkëlqejë nesër edhe Teatri i ri Kombëtar i Fjalës, i cili përveçse do të jetë një gëzim nga brenda për çdo artist e artdashës, do të rrezatojë edhe nga jashtë, si një kryevepër e arkitekturës bashkëkohore, falë talentit të arkitektit të famshëm danez Bjarke Ingels e të studios së tij prestigjoze “BIG””. Kjo vlen edhe për ata që e kanë romuzin 3D në majë të gjuhës kur komentojnë, sepse para se të niste ky kantier, 3D ishte edhe kjo këtu”, deklaron kryeministri Rama.

Teatri i Kukullave zbret në Vlorë

Posted on by Kult Plus

Gjatë kësaj fundjave Teatri i Kukullave është pranë publikut të vogël në Vlorë, në shëtitoren e Lungomares.

Kinemaja verore e qytetit gjatë këtyre ditëve ka qenë e tejmbushur me fëmijë dhe prindër të cilët kanë shijuar shfaqjet e kukullave dhe personazhet e tyre të dashur.

Mbrëmjen e djeshme Teatri i Kukullave shfaqi me sukses pjesën “Zemra e liqenit” në shëtitoren Lungomare. Kjo shfaqje u ndoq nga një numër i madh fëmijësh dhe prindër. Gjithashtu të shumtë në këtë shfaqje ishin dhe fëmijë të huaj të cilët kanë zgjedhur bregdetin e Vlorës për pushimet verore.

Shfaqjet do vijojnë dhe sonte në mbrëmje për të argëtuar të vegjlit ku përveç pushimeve verore argëtohen përmes këtyre shfaqjeve me personazhet e tyre.

Pra pushuesitë e vegjël në Vlorë dhe prindërit e tyre gjatë kësaj fundjave do shijojnë pushimet verore përmes artit me personazhet e dashura për fëmijë.

“E mjerueshme ngrehina e godinës, domosdoshmëri një teatër i ri”

Posted on by Kult Plus

Artisti i përndjekur nga regjimi komunist, Ardian Cerga mbështet shembjen e ngrehinës ekzistuese dhe ndërtimin e Teatrit të ri Kombëtar.

“Domosdoshmëria e një teatri të ri është evidente! Po njësoj është evident fakti i gjendjes dhe strukturës së mjerueshme të ngrehinës së teatrit, e cila për fat të keq nuk afron më asgjë përveç një lloj nostalgjie paksa naive, meqë në skenën e këtij teatri kanë interpretuar kollosët e artit skenik. Kjo më sjell në mendje polemikën e një viti më parë për ndalimin e filmit shqiptar, ku shumë pak u prononcuan në mbrojtje të figurave të shquara të ekranit, të cilat sot po trajtohen sikur do të humbasin vlerën e tyre po të shemben muret e ngrehinës teatër… Qesharake!”, shprehet ai.

“Si qytetar dhe si aktor shqiptar, e shikoj të domosdoshëm ndërtimin e një teatri të ri me të gjithë parametrat që koha kërkon; gjithmonë në vendin ekzistues dhe në territorin e tij natyrisht! Ndërsa për respekt të figurave të shquara mund të krijohet brenda ambientit të teatrit të ri një hapësirë muzeale, ku të nderohen siç duhet dhe jo kështu si sot, që vetëm përdoren si alibi kundër teatrit të ri! Një teatër i ri do të thotë edhe një mentalitet i ri…”, deklaron artisti Cerga.

Duke sjell në vëmendje opinionin e artistit Cerga, kryeministri Edi Rama shprehet se “Ardian Cerga u shfaq në vëmendjen e publikut, si një profil i ri dhe jashtë kornizës së asaj kohe, kur pati fajin se i ngjante më shumë gansterëve që interpretonte Alen Deloni, se sa partizanëve apo ballistëve të Realizmit Socialist. E trajtuan si një artist të degjeneruar dhe e degdisën në Shtëpinë e Kulturës së Beratit, pa të drejtë aktrimi!”.

Po ashtu, kryeministri thekson se “edhe Ardian Cerga e ka një opinion për çështjen e teatrit dhe si të gjithë ata që duan teatrin përpara politikës dhe nuk kapen pas politikës për të bërë teatër, ai mbështet shembjen e ngrehinës ekzistuese dhe ndërtimin e Teatrit të Ri Kombëtar, ne të njëjtin territor”.Në bazë të nenit 4 të ligjit ”Për funksionimin e Agjencisë Telegrafike Shqiptare”, ndalohet kopjimi, riprodhimi dhe publikimi i informacionit pa cituar burimin e tij.

“Godina e Teatrit ka degraduar në mënyrë të tmerrshme, emrat e mëdhenj që kërkuan teatër të ri”

Posted on by Kult Plus

Ëndrra e regjisorit dhe aktorit Gëzim Kame për ndërtimin e një Teatri të ri Kombëtar është e kahershme. Ai i kujton ende përpjekjet, që janë bërë për ndërtimin e një teatri të ri që në vitet ’70. Regjisori i konsideron skandaloze kushtet, në të cilat gjendet sot Teatri Kombëtar, ndërsa edhe nga pikëpamja estetike e quan një turp të madh, që një kryeqytet si Tirana të ketë një teatër të tillë.

“Problemi i një teatri të ri me sa mbaj mend unë ka filluar që në vitet ’70. Pothuajse të gjithë artistët e asaj periudhe, që nga Naim Frashëri, Kadri Roshi, Sulejman Pitarka, Pjetër Gjoka, të gjithë me radhe e kanë ngritur këtë problematikë. Sepse ajo godinë është e papërshtatshme, që në zanafillën e ndërtimit të saj, s’ka të bëjë me teatrin”, shprehet Kame.

Ai sjell në vëmendje debatin e zhvilluar edhe në vitin 98, ku shumë emra të njohur të skenës shqiptare mbështetën nevojën e prishjes dhe ndërtimit të një teatrit të ri Kombëtar.

“Ky është ngritur përsëri me fuqi të madhe në 1998-ën. Dhe aty kam qenë protagonist për këtë punë. Isha në pozicionin e drejtorit të përgjithshëm të Teatrit Kombëtar. Bëra një përpjekje duke krijuar një grup aktorësh me në krye Kadri Roshin, unë, Ndriçim Xhepa, Yllka Mujo dhe Agim Qirjaqi. Dhe e pashë që duhej larguar si problem nga politika. Atëherë patëm atë vizionin që më mirë t’ia lëmë Presidencës, ose Presidentit këtë problem sesa të merrej shteti. Kjo u ndërpre pastaj me ndërrimin e ministrave të Kulturës, ikjen e Arta Dades dhe ardhjen e Edi Ramës”, deklaron regjisori Kame, askohe Kame drejtor i TK.

Pas 20 vitesh, regjisori mendon se godina e Teatrit Kombëtar ka degraduar. Rrezikshmëria e saj nuk është vetëm nga zjarri, por edhe nga struktura që ka. “Për 20 vite ajo godinë ka degraduar në mënyrë të tmerrshme, sepse janë bërë ndërtime të mëdhaja gjigande pranë saj, dhe themelet e saj janë shkatërruar. Pra vërtet tani paraqet një rrezikshmëri, po jo vetëm nga zjarri, por edhe nga struktura që ka ajo si godinë, dhe është e papërshtatshme fare”.

Gëzim Kame ndjen keqardhje që në këtë situatë ka ndërhyrë politika dhe janë krijuar dy qëndrime antagoniste mes artistëve.Në bazë të nenit 4 të ligjit ”Për funksionimin e Agjencisë Telegrafike Shqiptare”, ndalohet kopjimi, riprodhimi dhe publikimi i informacionit pa cituar burimin e tij.

Ermonela Jaho shkëlqen në Australi

Posted on by Kult Plus

Ermonela Jaho të shpërthen imagjinatën, në interpretimin e një ndër mbretëreshave më të famshme të historisë shkruan specialistja e letërsisë angleze Stephanie Russo.

Anne Boleyn, bashkëshortja e dytë dhe më famëkeqe e Henrit të VIII është subjekti ideal për një opera.
Historia dramatike e Anne Boleyn ka kënaqur imagjinatën e publikut për pesë shekuj.

Ky produksion i 2019 i Operas së Australisë, pasqyron apelin dhe sidomos magjepsjen që tregimi i Ana Bolenës (në versionin italisht) ka ushtruar mbi gratë.

Në skenografi paraqiten imazhet e horizontit modern të Londrës. Një lule në skenë është duke kujtuar ende lulet që mbetën në varrin e Ana Bolenës në përvjetorin e ekzeutimit të saj, më 19 maj, çdo vit.

Në një moment, Ana Bolena (e luajtur nga Ermonela Jaho) shfaqet si një nga grupet e grave që duket se po vizitojnë Londrën në të ardhmen. Në këtë prodhim të vetëdijshëm dhe reflektues, ajo duket se e njeh aftësinë e saj për të duruar.

Anna Bolena e Donizetti ishte suksesi i tij i parë ndërkombëtar dhe ai i shkroi bashkëshortes së tij pas premierës së tij në dhjetor 1830, se audienca dukej e çmendur. Publiku që merrte pjesë në produksion e 13 korrikut në Shtëpinë e Operës së Sidneit dukej se pajtohej: duartrokitja ishte e gjatë dhe e shthurur, sidomos për performancën impresionuese Jahos si Bolena, shkruan Stephanie Russo.

Inkorporimi i imazheve dixhitale është veçanërisht efektiv në skenë përfundimtare, me një dritë të zbehtë të bardhë duke e bërë edhe më të dukshme dhunën e papritur me goditjen me shpata ndaj Anes.

Ndërsa shënimet përfundimtare të operës po këndohen nga një Anna pas vdekjes, vetë firmosja e Anne Boleyn – “Anne the queen” shfaqet në shkronjën e kuqe në skenë.

Është një kujtesë që këta njerëz kanë jetuar dhe kanë vdekur. Përtej aftësisë së saj për të frymëzuar fluturimet e mëdha të imagjinatës operistike, Anne ishte një grua e vërtetë, e ekzekutuar në dëshminë më të zjarrtë, nga burri që u martua.

Teatri i Prizrenit prezanton shfaqjen mbi jetën e Abdulhamitit të Dytë

Posted on by Kult Plus

Në mbikqyrje të Agjencisë Turke për Koordinim dhe Zhvillim (TIKA) në Prizren është mbajtur shfaqja teatrale “Usta” nga regjisori turk Ahmet Yenilmez, e cila me temë ka jetën e Abdulhamitit të Dytë.

Në shfaqjen teatrale të organizuar në Shtëpinë e Kulturës “Xhemajli Berisha” nga Lidhja e Shoqatave Joqeveritare Turke në Maqedoni (MATÜSITEB), morën pjesë kryetari i delegacionit turk në Misionin e Forcave Paqeruajtëse (KFOR) në Kosovë, koloneli Numan Baş, koordinatori i TIKA-s në Prishtinë, Hasan Burak Ceran dhe shumë të ftuar të tjerë.

Shfaqja kishte temë jetesën e Abdulhamitit të Dytë duke filluar nga vitet e rinisë së tij e deri në ditët e fundit. Shfaqja kohë pas kohe shkaktoi emocione tek publiku dhe u ndoq me vëmendje.

Artisti Rıdvan Dağlar, u tha gazetarëve se kanë dalur në rrugëtim për të pasqyruar një ngjarje historike që ka ndodhur para 100 viteve.

“Jemi shumë të lumtur që gjendemi në Kosovë”, tha ai.

Shfaqja teatrale e regjisorit turk Ahmet Yenilmez, më 26 qershor ditën e mërkurë, gjithashtu do të takohet me artdashësit në kryeqytetin e Maqedonisë së Veriut, Shkup./AA

Tirana destinacion edhe për artistët me famë botërore, dhurojnë spektakël magjik tek Amfiteatri i Tiranës

Posted on by Kult Plus

 Mbrëmja e djeshme në Amfiteatrin e Liqenit Artificial në Tiranë, ka qenë një mbrëmje e cila duket se do të mbesë gjatë në memorien e qindra artdashësve të baletit, të cilët kishin mbushur plotësisht jo vetëm vendet për t’u ulur, por edhe shkallët e Amfiteatrit.

Shtatë çifte balerinësh nga Tokio, Amsterdami, Moska, Milano, kanë performuar mbrëmë pjesë nga autorët më të mëdhenj të muzikës klasike botërore, por edhe asaj bashkëkohore si: “Pa De Deux” nga Liqeni i Mjelmave”, “Don Kishoti”, “Arrëthyesi”, “Korsari”, “Bajadera”, “Zhizel”, etj., por dhe pjesë moderne nga koreografët më të mirë në botë si Nacho Duato, Zanela Ginzales, Prelocaj etj. Eventi kërcimit i cili u organizua nga shoqata “ZUMBA ART” në bashkëpunim me bashkinë e Tiranës arriti të sjellë për publikun e Tiranës disa prej emrave më të njohur të baletit botëror, të cilët me performancat e tyre arritën që për 2 orë me radhë, skenën e Amfiteatrit te Liqeni Artificial ta kthejnë në një skenë magjike.

Ardhja e artistëve me famë botërore në Tiranë është një tregues tjetër se kryeqyteti po kthehet në një destinacion edhe për artistë me famë botërore, të cilët deri dje mund t’i shikonim dhe t’i ndiqnim vetëm nëpërmjet ekraneve të televizorëve apo rrjeteve sociale. “Takohemi në Moulin Rouge”, duket shumë shpejt do të kthehet në “Takohemi në Amfiteatrin e Tiranës”.1 nga 7  

Maria Antonieta, fati i një mbretëreshe; një spektakël i magjishëm tregon jetën dhe vdekjen e saj

Posted on by Kult Plus

Një spektakël i magjishëm në qiellin e natës me fishekzjarre të lëshuara nga një skenë dhe me kostume të kuruara më së miri në kopshtet e Versajës në “Mari-Antonieta, fati i një mbretëreshe. Për katër spektakle në muajin e korrikut, kompania teatrale piroteknike franceze, Grupi F, prezanton një spektakël një orësh ngjyrash, dritash dhe muzike, me të cilin tregon historinë e jetës dhe vdekjes së mbretëreshës së fundit të Francës.

“Të gjithë ne jemi përgatitur që herët dhe presim në prapaskenë. Unë kam edhe një peshë të madhe për të mbajtur mbi shpinë dhe m të duhet të dalë në skenë, të pretendoj se nuk ndjej asgjë, dhe madje edhe të kërcej…është shkatërruese për trupin tim, kjo është e sigurt… Nuk e di se si mund ta përballonin gjithë këtë në atë kohë”, thotë një prej anëtareve të grupit.

Kompania ka katër vite që punon për skenat në Versajë. Dhe këtë vit është përgatitur një spektakël i veçantë. Është punuar për adoptimin e tekstit historik në momentet më të rëndësishme të jetës së Mari Antonetës. Në të njëjtën kohë, autorët janë përpjekur t’i bëjnë ato edhe pak magjike.

Enigma Shekspir: A ishte bardi, grua?

Posted on by Kult Plus

Elizabeth Winkler

Dyshimet nëse Shekspiri (William Shakespeare), i ka shkruar vërtetë veprat që njihen si të tijat, janë aq të vjetra sa edhe vetë veprat e tij. Kandidatët alternativë, si Francis Bacon, Christopher Marlowe dhe Edward de Vere, konti i 17-të i Oksfordit, vazhdojnë të kryesojnë teoritë e konspiracionit.

Por, a ka menduar dikush ndonjëherë që krijuesi i atyre personazheve, grave të jashtëzakonshme në veprat e tij, të mund të ketë qenë në fakt një grua? Dhe, kush mund të ishte ajo:

Kritiku letrar John Ruskin, është shprehur: ”Shekspiri nuk ka heronj, ai ka vetëm heroina”. Dhe, një numër i madh i këtyre heroinave refuzojnë t’u binden rregullave të kohës. Të paktën 10 prej tyre i sfidojnë baballarët, duke u betuar se do të gjejnë vetë partnerin e jetës. Tetë personazhe femra maskojnë veten si burra, për të shmangur kontrollet patriarkale.

Por, pikëpamja mbizotëruese ishte se asnjë grua në Anglinë e periudhës së Rilindjes nuk shkroi për teatrin, sepse ishte kundër rregullave. Megjithatë, studiuesit kanë vërtetuar se gratë kanë qenë të përfshira në veprimtarinë e shtëpive të ndryshme botuese. Për më tepër, 80 për qind e dramave të botuara në vitet 1580 u shkruan në mënyrë anonime dhe ky numër nuk ra nën 50 për qind deri në fillim të viteve 1600.

Të paktën një studiuese e njohur i Shekspirit, Phyllis Rackin, sfidon supozimin e përgjithshëm që drama komerciale e asaj periudhe nuk kishte asnjë femër. Një gënjeshtër që demaskohet nga Gabriel Harvey, kritik i njohur letrar i epokës elizabetiane. Në vitin 1593, ai i referohej fshehurazi një “gruaje fisnike”, që kishte shkruar tri sonete dhe një komedi.

Po kush ishte kjo grua që shkroi një “vepër të pavdekshme”, në të njëjtin vit që u shfaq në shtyp edhe emri i Shekspirit, me poemën “Venera dhe Adonisi”?

Një kandidate është Mary Sidney, kontesha e Pembrokut (motra e poetit të famshëm Philip Sidney) – një nga gratë më të arsimuara të kohës së saj, përkthyese dhe poete.

Por, kandidatja që më ka intriguar më shumë ishte një grua ekzotike dhe shumë më periferike sesa kjo që ishte e mirënjohur. Jo shumë kohë më parë, mësova se “Globe Theater” në Londër kishte nisur të shqyrtonte të dhënat e kësaj figure. Sezoni veror i vitit 2018 përfundoi me një shfaqje të re, “Emilia”, që fliste për një bashkëkohëse të Shekspirit, Emilia Bassano.

E lindur në Londër në vitin 1569, nga një familje emigrantësh të Venedikut – muzikantë dhe prodhues instrumentesh, me gjasë me origjinë hebreje – ishte një nga gratë e para në Angli që publikoi një vëllim me poezi (fetare, por që mbronte lirinë e grave dhe shprehej kundër shtypjes mashkullore).

Ekzistenca e saj u zbulua në vitin 1973 nga historiani i Oksfordit A. L. Rowse, që spekuloi se ishte “zonja e errët” e përshkruar në sonetin e Shekspirit. Tek “Emilia”, dramaturgu Morgan Lloyd Malcolm shkon një hap më tej: Shekspiri i tij është një plagjiator që përdor fjalët e Bassanos për mbrojtjen e famshme që Emilia u bën grave tek “Othello”.

A mundet që Bassano të ketë kontribuar më gjerësisht dhe në mënyrë direkte në veprat e Shekspirit?

Numri i skeptikëve mbi autorësinë e Shekspirit, është i madh, mes tyre emra të njohur si: Ralph Waldo Emerson, Walt Whitman, Mark Twain, Henry James, Sigmund Freud, Helen Keller dhe Charlie Chaplin. Idetë e tyre në lidhje me autorësinë e dramave dhe poemave ndryshojnë, por pranojnë se Shekspiri nuk është njeriu që i ka shkruar ato. Dyshimi i tyre është i rrënjosur në fakte konkrete. Jeta e Shekspirit është dokumentuar mjaft mirë, sipas standardeve të periudhës. Por, asnjë dokument nga jeta e tij nuk e identifikon atë pa mëdyshje si shkrimtar. Më shumë se 70 dokumente që ekzistojnë, e përshkruajnë si aktor e si aksioner në një kompani teatrore, apo si një investitor. Ato tregojnë se ai shmangu taksat, se si u gjobit për këtë, dhe si iu nënshtrua një urdhri kufizues. Profili, është jashtëzakonisht koherent me atë të një sipërmarrësi të industrisë argëtuese të Rilindjes. Por, ajo që mungon është çdo shenjë që ai shkroi vepra.

Për më tepër, si arriti njeriu i lindur në Stratford, të kishte njohuri të gjera mbi ndodhitë në oborrin mbretëror elizabetian, për gjuhët e huaja, ligjet, astronominë, muzikën, ushtrinë apo territoret e huaja, veçanërisht qytetet veriore të Italisë? Dhe, fakt është që Shekspiri nuk u arsimua deri në moshën 13-vjeçare. Ndoshta ai ka udhëtuar, i është bashkuar në një moment ushtrisë, ka punuar si mentor, apo që të tria bashkë sikurse kanë supozuar studiuesit. Megjithatë, asnjë prej këtyre përvojave nuk ekziston.

Ndërkohë, jeta e Bassanos përfshiu të gjithë diapazonin e dijeve të përshkruara në veprat e Shekspirit. Studuesi John Hudson, e ka mbështetur prej vitesh këtë hipotezë. Në vitin 2014, ai botoi librin “Zonja e errët e Shekspirit: Amelia Bassano Lanier, gruaja prapa dramave të Shekspirit?”. Hudson përmend aty shënimet e një mjeku dhe astrologu të kohës, të quajtur Simon Forman. Në adoleshencë ajo u bë mësuese e Henry Careyt, mjeshtër i argëtimit në oborrin mbretëror dhe protekor i kompanisë teatrore të Shekspirit. Dhe, ky ishte vetëm fillimi. Nëse Bassano ka qenë e dashura e Shekspirit, kjo nuk mund të thuhet me saktësi.

Hudson thekson se Bassano jetoi “një jetë në kufijtë e shumë botëve shoqërore”, që përfshin edhe diapazonin e botës letrare të Shekspirit: referencat e saj të detajuara mbi intrigat e oborrit; burimet e saj italiane dhe origjina e supozuar hebraike; muzika dhe feminizmi i saj. Gjurma e saj në dramat e Shekspirit, shtrihet për një periudhë të gjatë. Ai vë në dukje shumë përdorime të emrit të saj, duke cituar disa më të hershme, si për shembull Emilian tek “Komedia e gabimeve”. Më vonë, tek “Tregtari i Venedikut”, heroi romantik është një venecian me emrin Bassanio, një tregues që autori ndoshta e dinte mbi lidhjen e Bassanos me Venecian. Më tej, tek “Otello” shfaqet një tjetër Emilia – gruaja e Jagos.

Më vonë, si gruaja e Henry Careyt, Bassano fitoi gjithnjë e më shumë qasje në botën e teatrit. Carey, kushëriri i mbretëreshës së Anglisë, mbante poste të ndryshme ligjore dhe ushtarake. Bassano ishte tejet “e favorizuar nga Madhëria e saj dhe nga shumë fisnikë”, vuri në dukje doktor Forman. Pastaj, në fund të vitit 1592, Bassano (tashmë 23 vjeçe) u dëbua nga oborri. Ajo ishte shtatzënë. Carey i ktheu paratë dhe xhevahiret e saj dhe më vonë u martua me Alfonso Lanierin, një muzikant i oborrit. Disa muaj më vonë lindi një djalë. Bassano u punësua më vonë në një familje fisnike, ndoshta si një mësuese e muzikës dhe afërsisht një dekadë pas asaj hapi një shkollë. Nëse ajo i shoqëroi të afërmit e saj në udhëtimet e tyre përsëri në Italinë e veriut, kjo nuk dihet. Por, lidhja familjare me vendin e origjinës ofroi mundësinë për njohjen në detaje me rajonin.

“Unë ndjeja gjithmonë diçka italiane, diçka hebreje tek Shekspiri”, do të shprehej Jorge Luis Borges për “The Paris Review” në vitin 1966. “Ndoshta, anglezët e admirojnë për shkak të kësaj, pasi është kaq ndryshe nga ata”.

Borges nuk ka përmendur “diçka femërore” për Bardin, megjithatë kjo përgjigje nuk ka pushuar kurrë të jetë pjesë e joshjes ndaj Shekspirit. /The Atlantic/Në shqip nga: Bota.al

Bota e aparencave në teatër

Posted on by Kult Plus

Kritika e Platonit mbi artit mimetik (imitues) në përgjithësi, dhe e teatrit, në veçanti, ka ushtruar ndikim te teoritë mbi teatrin, jo vetëm në antikititetin greko-romak e mesjetë, por edhe më tutje, në modernitet, ndonëse ka pësuar transformime të theksuara brenda rrymave të ndryshme të artit teatror. Kjo kritikë, paradoksalisht, u shpalosë në kohën e shpërthimit të një krijimtarie të artit teatror (me Eskilin, Euripidin e Sofokliun, veç tjerëve) nga më të begatshmet në histori.

Platoni i bën vërejtje teatrit, fjala vjen, se praktikon formën e skajshme të imitimit, ngase imituesi (poeti-autor) bëhet aty vet, në qenien e tij i ngjashëm me atë që imiton. Ai kritikon teatrin ngase e shikon si një aktivitet « i ndarë nga realiteti », e sidomos pse e bën ngatërrimin e personaliteteve (autori, aktori, spektatori). Por, imitimi teatral, për të, mbështetet në një konfuzion më të thellë e më të rëndë ngase na shpie ta konsiderojmë aparencën si realitet. Ndërkaq, për koncepcionin metafizik të Platonit ndarja midis aparencave dhe realitetit, është ndarje midis asaj që është e sipërfaqshme, iluzore, e pavërtetë dhe asaj që është e vërtetë dhe e mirëfillt. M. Haumesser, filozof dhe aktor, në Filozofi e teatrit (Paris, 2008), thekson se teatri, sipas Platonit, kënaqë dhe ushqen prirjen tonë të çuditshme që t’i besojmë aparencave, që është një « dobësi e natyrës sonë », e cila na shpie të besojmë te ngjarjet dhe gjërat që nuk kanë vërtetësi. Poezia mimetike përjashtohet nga sfera e njohjes së mirfilltë të botës, njohjes racionale, prandaj edhe është vetëm njohje e sipërfaqshme, simulim i njohjes së vërtetë. Edhe përmbajtja e aksioneve, në një shfaqje teatrale, meqë mbështetet te aparencat, ka të bëjë me lajka ndaj senzibilitetit tonë(f.15).

Karakteri i shumfisht i imitimit mbetet thjesht në nivelin aparencës së ndjeshme (senzibile) dhe dështon të arrijë te natyra dhe thelbi i një gjëje. Mu për këtë, teatri del te Platoni si një instrument i « shpërbërjes së shpirtit », ngase i dorëzohet « diversitetit të aparencave », të asaj që është e sipërfaqshme dhe e pavërtetë. Poeti dramatik del më ngashnjyes se dijetari që synon njohjen e mirëfillt racionale. Në dialogun Gorgias, Sokrati e vlerëson tragjedinë si një « retorikë që i shërben turmave », e dobët ngase « kultivon lajkat », duke e përdorë kënaqësinë që ofron kjo shfaqje teatrale si kurth për mendjen dhe njohurinë e kthjellët. Platonianët e mëvonshëm do ta kritikojnë më shumë komedinë se tragjedinë për kultivimin e « shtytjeve të ulta », nëpërmjet të qeshurit. Shën Augustini, duke ndjekur fillin e kritikës platoniane, do ta kritikojë karakterin paradoksal të kënaqësisë që ofron shfaqja teatrale.

Ambivalenca e teorisë së Platonit mbi teatrin

Megjithatë, teoria e Platonit mbi teatrin nuk është e njëtrajtshme ; ajo së paku është ambivalente. Kësisoj, ai nuk përjashton mundësinë që një vepër e mirë teatrore të mund të arrijë të ndriçojë vërtetësinë e ngjarjeve dhe karaktereve, por me kusht që t’i ikën shumllojshmërisë së aparencave senzibile. Për të qenë i pranueshëm, arti dramatik, për Platonin, duhet të imitoj personazhe që udhëhiqen me dëshirën për të vërtetën (f.18).

Haumesser, por edhe Hubert(Hyber), përkujtojn njëherit, se Platoni, megjithë kritikat që i bën teatrit, vet i ka ndërtuar veprat e veta në një formë mjaft teatrale: ato kanë formën e dialogjeve, që shpalosen në skena të ndryshme dhe rëndom kanë një rjedhë dramatike përmes debateve mbi tema etike, politike e metafizike. Platoni si autor imiton personazhe të tjera, duke filluar nga Sokrati, me emrin e të cilit i nënshkroi të gjitha veprat-dialogjet e veta. Mirëpo, personazhet kyqe të Platonit kanë si motivim dëshirën për të vërtetën, dëshirën për të tejkaluar aparencat. Disa nga veprat e tij, si Banketi dhe Apologjia e Sokratit, u vunë në skenë në shumë vende të botës, dhe u bën shfaqje të shquara, sidomos në kohën tonë. Më pastaj, shpesh është theksuar se ligjërimi i Platonit, ndryshe nga ai i Aristotelit, gërsheton ngushtësisht konceptet racionale me imazhe të fuqishme e mite domethënse.

Mosbesimi i Platonit ndaj artit teatral del edhe nga fakti se ai kishte hetuar fuqinë e teatrit e cila buron nga ndikimi i fort që ushtrojnë te njerëzit aparencat e aksioneve njerëzore. Ai e sheh rrezikun e « shpërbërjes » së shpirtit dhe shtetit brenda diversitetit të këtyre aparencave, duke e larguar atë nga normat e të vërtetës dhe të mirës. Jeta e imituar e një personazhi shpërfaqet si jetë e një hijeje, si hije e hijeve.

Haumesser do të vejë në pah se për Platonin teatri synon të suprimojë çdo instancë të gjykimit e cila do të vendosej përmbi aparencat, në veçanti autorin apo naratorin, i cili mund të synojë gjetjen e asaj që i ikën brishtësisë së kohës (Idetë). Për Platonin, problemi me teatrin qëndron aty se ai ka një fuqi të iluzionimit. Spektatori i përngjet, me situatën e vet, atij të të burgosurit brenda shpellës, ku ai është i mashtruar me vizionin e hijeve të cilat i merr si realitete (alegoria e shpellës në Shteti,VII). Kjo magji iluzioniste e teatrit mund ta ngatërroj kufirin midis fiksionit dhe reales ; në teatër zhvillohen lojëra të pasqyrës midis realitetit dhe imazheve(Hubert). Më vonë, Frojdi do të flasë për rëndësinë e « imagjinatës shkencore ».

Imitimi i një ideali

Haumesser e dikton, në hulumtimin e vet, një lidhje (ndikim)midis pikëpamjes së Platonit me atë të Denis Diderot, filozof francez i shekullit 18, i cili sidomos me veprat Ligjërimi mbi poezinë dramatike (1772) dhe Paradoksi mbi aktorin (1777) do të ndikoi thelbësisht te teatri modern. Jo vetëm disa filozofë por edhe disa dramaturg ishin të joshur nga ideja për mundësinë e zotërimit të fuqisë së teatrit, si art dramatik, për ta kanalizuar atë, duke e drejtuar te normat e të vërtetës ose të moralitetit. Kësisoj, në Ligjërimi mbi poezinë dramatike ai bën fjalë për një « dramë serioze » e cila do zinte një vend midis tragjedisë dhe komedisë dhe do të synonte të imitojë veprimet e mirëfillta morale (f.20). Nuk është fjala këtu që poezia dramatike të vehet në shërbim të këshillave moraliste. Por për atë që arti dramatik të krijoj një hapësirë për persiatje të cilat mëtojnë të ndriçojnë mundësitë e vetëformësimit të njeriut si qenie e mirrëfillt, në mënyrë që veprimet e tij, në relacione me të tjerët, të jenë përmbushje e saj që është thelbësisht njerëzore te njeriu. Diderot ka parasyshë aftësinë artistike për të zotëruar aparencat teatrale, duke evituar rrëshqitjen e personazhit dhe aktorit te një ndjeshmëri dhe sentimentalizëm ose në lojëra komike boshe, të cilat do t’i kaplonin dhe do t’i bënin të paaftë që të ngriten te një nivel i të menduarit i cili bën të mundur një imitim të aksioneve e ndjenjave të mirëfillta. Kështu, ai ia kundërvë imitimit të aparencave shqisore imitimin e një modeli dhe të një ideali që sajohen sa me forcën e mendimit aq edhe me pasione të fuqishme. Cilësia artistike e një shfaqje teatrore varet, për Diderot-n, pikërisht nga fuqia artistike e autorit dhe aktorit që të jetësojnë personazhe që nxjerrin në skenë mënyra të të jetuarit që cilësohen me vërtetësi e jo me simulime boshe(f.20).

Disa nga paradokset e aktorit te Diderot-së do t’i radikalizojë më tutje regjisori anglez Edward Gordon Craig (XX), në veçanti në librin Aktori dhe Mbi-marioneta, ku e redukton rrënjësisht vlerën e lojës së aktorit. Ndikimi i Platonit sa i takon raportit midis autorit dhe aktorit është i hetueshëm këtu. Madje Craig është më radikal në këtë pikë, ngase e kufizon aktorin në kukull të thjesht.

Ndërkaq Aristoteli, ndryshe nga Platoni, te Poetika, do të kërkoj të vërtetën e teatrit pikërisht brenda aparencave, brenda ndryshimësisë së tyre. Ai do të ushtrojë ndikim te disa rryma të tjera të mendimit dhe artit teatror, në shekujt që vijojnë. Aristoteli, në fakt, tematizon jo imitimin e një ideali por aksionin brenda ndryshimësive të rrethanave e sidomos transformimet e karaktereve dhe mendimeve të personazheve.

Në kuzhinën e aktorit

Michel Bouquet (Buke,1925-), njeri nga aktorët më të mëdhenj të teatrit francez (por edhe të filmit), i cili realizoi më se 100 role në teatro të ndryshme të Francës, në librin e bisedave Mësimi i teatrit (2014) zhvillon refleksione të thella mbi artin teatral e në veçanti për lojën e aktorit. « Detyrë e vetmja e aktorit, sipas tij, është që të bëjë të kumbojë brenda tij dhe të tjerëve tërësia e realiteteve dhe fantazmave që banojnë brenda magmës njerëzore (f.34) ». Ai mendon se aktori cilësohet me « aftësinë për t’i nxitur të tjerët të zbulojnë se në veten e tyre përmbajnë 50 million ekzistenca të ndryshme » e njëherit i cytë ta shtrojnë pyetjen « përse ata e mbajnë aq shumë të rëndësishme ta jetojnë ekzistencën e tyre (f.52). »

Bouquet i jap të drejtë Diderot-së kur ky fletë për « dy persona që njëherazi veprojnë brenda aktorit » : « është qenia intuitive e cila vehet në shërbim të rolit dhe që , në njëfarë mënyre, roli e përdorë dhe mbrapa, është tekniku, do të thotë aktori i cili vëzhgon për së afërmi se çka është duke ndodhur(f. 39) ».Bouquet mendon se Diderot ka të drejtë kur mendon se « aktori i përsosur është ai i cili sheh saktësisht se çka po ndodhë, gjakftohtësia e të cilit është e plotë për ta drejtuar sa më mirë punën e vet. Ai duhet të dijë se një gjest i caktuar është më efikas në një moment të shfaqjes të cilën e interpreton se sa në një tjetër moment[…] Aktori i vërtetë është ai i cili është njëherazi instrument i personazhit dhe zotëriu i tij(f.39). »

Në vend se ta reduktoj aktorin në marionetë, i cili vetëm i ndjek udhëzimet që i vijnë nga jasht, Bouquet e interpreton pikëpamjen e Diderot-së mbi aktorin në atë mënyrë që cilësia e tij themelore duhet të jetë jo ndjeshmëria por objektivitetingase vetëm kjo ia bën të mundur që t’i shtyjë të tjerët të zbulojnë atë që nuk arrijnë ta bëjn vetvetiu(41). » Bouquet mendon se aktori nuk duhet të identifikohet tërësisht me personazhin, të shkrihet i tëri në botën e ndjenjave dhe mendimeve të tij ; aktori i mirë ruan një distancë, ndonëse imiton veprimet dhe gjendjet shpirtërore të personazhit. Në këtë masë ai pranon një aspekt të mendimit të Diderot-së për rolin e aktorit.

Sa i takon raportit midis aktorit dhe regjisorit, Bouquet, rrënjsisht ndryshe nga Craig, thekson se « fusha e aktorit është tërësisht autonome. Askush nuk ka të drejtë të përzihet në kushinën e tij. » S’ka regjisor në botë, shton ai, «i cili do ishte aq i çmendur sa të dëshirojë të ndryshojë atë që ka një aktor në zemrën dhe ndërgjegjën e vet[…]Puna e regjisorit është më pak të jap udhëzime për zërin, shikimet, madje edhe për zhvendosjet në skenë, sa ta vejë aktorin në situatë që të pranojë brenda vetes personazhin duke zbuluar bashkë me të, raportin e natyrës së vet me rolin (f.75). » Mirëpo, sa i takon raportit të aktorit me tekstin e një autori, ai thekson se aktori duhet të jetë i vetëdijshëm se është vetëm interpretues i këtij teksti, e jo autor.

Në anën tjetër, « regjisori ka në duart e veta një tabele shahu dhe prandaj ai përcakton raportet e forcave që i lidhin apo i kundërvejnë. Në mënyrë të vete, edhe ai është autonom dhe fuqia e tij e vendimmarrjes është përcaktuese për publikun, por atij nuk i takon të merret me psikizmin e aktorit (f.75). »

Në mënyrë që personazhi të lind, sipas Bouquet-së, aktori duhet doemos të kalojë përmes « gjendjes së kërkimit të rolit, gjendjes së raportit të rolit me veten, dhe para së gjithash të ketë parasysh atë që kërkon autori (f.78) »

Këto presiatje për aktorin dhe « kuzhinën e tij », për raportet e tij me autorin dhe regjisorin, që janë zhvilluar në tê sotmen, janë sajuar edhe si reagim ndaj një qasje pjesërisht platoniane.

Shkruan: Muhamedin Kullashi./Kultplus.com

Regjisori Rijani sjellë “Xhelatët” në skenën e teatrit

Posted on by Kult Plus

Drama “Xhelatët”, e shkruar nga autori Martin McDonagh, është projekti i fundit që realizohet në skenën e teatrit të Maqedonisë nga regjisori Qëndrim Rijani. Rijani ka sjellë vepra teatrore të ndryshme, duke zhvilluar bashkëpunime me disa teatro. Këtë herë “Xhelatët”, produksion i Teatrit Kombëtar të Maqedonisë, do të vijë në skenë te “arTurbina”, duke sjellë ngjarjet e viteve 1965, njofton gazeta “Zeri”.

Në dramën “Xhelatët” regjisori vë në skenë rreth 15 personazhe, në rolet e tyre luajnë aktorët si Lulzim Zeqja, Fliorian Agalliu, Arben Derhemi dhe të tjerë artistë të njohur. Regjisori Rijani për medie ka theksuar se vepra teatrore “Xhelatët”, që është me përkthim në shqip nga Artur Lena, është nga më të njohurat dhe me vlerësime në skena të teatrove të ndryshme. Sipas tij, është një vepër tepër aktuale në raport me atë që trajton në ngjarjet e saj.

‘Xhelatët’, një vepër që përveç faktit se ka rrëmbyer çmime, është një vepër shumë e re, e cila shumë shpejt po bëhet pjesë e teatrove më të mira të botës. Është edhe tepër aktuale në raport me temën që trajton. Gjithashtu një ndër motivet është edhe lloji i teatrit që ofron si vepër”, shprehet për medie Rijani. Skenografe dhe kostumografe në vepër është Berina Kokona dhe kompozitor është Fatos Lumani.

Veprat e autorit Martin McDonagh janë shfaqur edhe më parë në skenat e teatrit, duke sjellë në role aktorë të ndryshëm. Drama “Xhelatët” është shkruar këto vitet e fundit dhe në vetvete sipas regjisorit Qëndrim Rijani përmban edhe një aktualitet me vendin tonë vite më parë në kohën e komunizmit

“Vepra teatrore ‘Xhelatët’ trajton temën e dënimit me varje. Përralla zhvillohet në Anglinë e viteve 1965. Temë e cila përkon me ndodhitë e po të njëjtave vite në Shqipëri”, thekson ai.

Në skenë regjisori ka zgjedhur aktorë të njohur, por për rolin e Shirlit në teatër janë zhvilluar edhe audicione. “Audicione kam zhvilluar vetëm për rolin e Shirlit. Rol i një vajze 15-vjeçare. Audicioni më ka lënë vërtet një shije shumë shpresëdhënëse për morinë e vajzave dhe aktoreve të reja, që po dalin në tregun tonë të teatrit. Ndërsa aktorët tjerë të veprës janë aktorë të teatrit dhe disa të jashtëm. Aktorë të cilët unë i kam parë në role të ndryshme në vitet e fundit”, shprehet ai.

Qëndrim Rijani vlerësohet se është mjaft aktiv në skenën e teatrit brenda Shqipërisë, por edhe jashtë saj. Në aktivitetin e tij me teatrin ai është vlerësuar me çmime të ndryshme në festivale. Në Tiranë dy vjet më parë ai solli në skenën e teatrit ‘Metropol” shfaqjen “39 hapat”. 

“Mirandolina” shfaqja më e re në teatrin “Istref Begolli”

Posted on by Kult Plus

Një nga veprat e njohura të dramaturgjisë botërore komedia “Mirandolina” e autorit të njohur Italian Karlo Goldon, do të vihet në skenë me trupën e aktorëve të këtij teatri.

Provat kanë nisur këtë të mërkurë, ndërsa premiera është planifikuar që të shfaqet në Ditën e Çlirimit të Pejës, me 16 qershor.

Edhe pse vepra është shkruar që në shek.XVIII, ajo përcjell mesazhe emancipuese dhe i flet realitetit tonë.

“Mirandolina” është vënë në skenë për herë të parë në Venecia në 1752.

Komedia ka porosi të forta për pozitën e femrës, një debat që zhvillohet edhe sot për trajtimin që i bëhet asaj edhe në shoqërinë kosovare.

Komedia më moderne e komedianit italian Carlo Goldoni, përballë femrën me mashkullin në skenën teatrore.

Goldoni si një mjeshtër i madh i karaktereve dhe në një kohë kur femra ishte e dhunuar nga arroganca mashkullore, e ngre lart figurën e Mirandolinës, protagonistes kryesore të veprës, si një ftesë për emancipimin e një shoqërie tejet patriarkale.

Drejtori i Kulturës në Komunën e Pejës, Engelbert Zefaj pret një shfaqje të nivelit të lartë. “Duke i çmuar kapacitetet e regjisores Nura, ekipit që e ka përzgjedhur dhe trupën e aktorëve, jam optimist se do të kemi një shfaqje mjaft të sukssesshme në teatrin tonë që do të mirëpritet edhe nga publiku”, ka theksuar ai.

Kjo vepër është inskenuar në shumë skena botërore dhe kritikët e kanë krahasuar me kryeveprën e Shekspirti, “Ëndrra e një nate vere”.

“Përmbajtja e komedisë sjell situata të këndshme humori dhe me konceptin tim regjisorial, bashkë me trupën e Pejës, do të realizojmë një shfaqje me vlera të larta artistike dhe të pëlqyer nga publiku”, u shpreh regjisorja Elmaze Nura.

Edhe në shoqërinë kosovare, ku shfaqet shpesh një kulturë tejet maskiliste kjo vepër është apel për emancipim.

Vepra të tilla kanë mesazhe pa fund dhe secili spektator shikon diçka nga vetja, që është e mishëruar tek karakteret e veprës, si tradhtia, xhelozia, dashuria, etj.

Regjizorja Elmaze Nura rikthehet në Teatrin “Istref Begolli”, pas realizimit të dramës “Mendje djallëzore” të autorit Blerim Haxhiaj, një shfaqje që u vlerësua lart për nivelin artistik dhe e prezantoi Pejën në Festivalin Ndërkombëtar të Teatrove në Rumani./KultPlus.com