bëra më mirë natën dola në oborr Hana lart nuse violet spërkat gjethet e trëndafilit me piklat që vezullojnë sedef natë vere pemësh që piqen m’degë shtrirë barit im at po fle ka gjashtë vjet që ka vdek’
vonë këso netësh nga gjirët e Drinit nga peshkimi kthehej ai pesëdhjetë vjet me pemën e papjekur me ujin e zi që udhëtonte me çikletë me shtambat që varte timonit plot ajër e peshk dhe midis oborri në govatë druri krijonte detin e tij të kufizuar
po sonte? kush e solli peshkun në govatë kaq të lirë pa gjuhë të lundrojë në ujin e kufizuar i lirë
ah të ishte midis katër muresh do t’ia linte fajin burgut që s’e la të vinte deri te ti deti
dhe unë mund të dal të eci e të eci të shkel barin, pluhurin, lumin, kënetën oh moj ti vdekja – vetëm. / KultPlus.com
(Fjalë e mbajtur të premten në Shkup me rastin e tetë vjetorit të shkuarjes në amshim të shkrimtarit Teki Dërvishi)
Nëse në Britani ekziston si model katedra e Shekspirologjisë, e pakta që mund të bëhet në sistemin tonë arsimor, kulturor e mediatik, është përfshirja si objekt studimi i veprës së Teki Dërvishit, njërit prej kodifikuesve të rrallë të shenjëzimit letrar, duke filluar që nga tregimet e para të botuara në revistën ‘Jeta e re’, në fillim të viteve 60, që drejtohej nga Esad Mekuli, ku bënte pjesë edhe tregimi ‘Sania’ , e deri te krijimet fundit, të shpërndara nëpër gazeta e revista në dhjetëvjetëshin e fundit para se të ndërronte jetë, më 29 qetshor 2011.
Emin AZEMI
Të gjithë studiuesit e letërsisë, por edhe lexuesit e vëmendshëm të veprës së Teki Dërvishit, janë shoqëruar me jo pak dilema para se t’iu kenë qasur këtij shkrimtari, sa origjinal,po aq edhe kompleks, sa modernist, po aq edhe eksperimental. Teki Dërvishi është ndër shkrimtarët e rrallë të letërsisë sonë që ka mbetur jo vetëm i pastudiuar, por për rrjedhojë, statusi i tij si individualitet krijues nuk e ka zënë vendin e merituar në sistemin e përgjithshëm valorizues të universit tonë letrar, por edhe në njohjen e meritave që ai pati në mbajtjen gjallë të rezistencës intelektuale e protestës krijuese kundrejt sistemeve antikombëtare e akulturuese.
Teki Dërvishi erdhi si fenomen krijues dhe mbetet i tillë për shumë arsye, sepse ai nuk ishte shkrimtar mode, ndonëse nuk ishte demode, ai nuk shkroi që t’i përshtatet kohës, ndonëse nuk ishte jashtë kohe, ai nuk i takonte oborrit letrar, por vepra e tij theu shumë gardhiqe që i kishte vendosur kritika zyrtare dhe fryma letrare e poltronëve oborrtarë…
Në vitin 1981 Teki Dërvishin e larguan nga Flaka e Vëllazërimit, sepse refuzoi të shkruante kundër Ismail Kadaresë, që i bie se ai refuzoi të del kundër vetvetes dhe po të vepronte ndryshe ai nuk do të ishte më Teki Dërvishi. Ishte po ai që i takonte Grupit të Demaçit, si përfaqësues i Rrafshit të Dukagjinit dhe i dënuar si 17 vjeçar me burg të rëndë në ishullin famkeq të Goli Otokut, , që njihej si Alkatrazi i Jugosllavisë së atëhershme, ku vuajtën dënime shumë disidentë të kohës. Kjo ishte edhe një shkollë për T. Dërvishin të cilën ai kishte arritur ta nxëjë jashtë librave, që më vonë ai vet do të bëhej një shkollë për të tjerët e nxënë jashtë librave, por edhe një aksiomë jetësore që e kishte mësuar nga Dush Kusari që ‘kurrë të mos i takonte shumicës’. Ishte po ai i cili veproi gjithmonë sipas dellit të krijuesit e njeriut vertikal që udhën e nisur e përfundonte atje ku i thoshte ndërgjegjja.
Dhe ndërgjegjja e Teki Dërvishit ishte baraz me fuqinë krijuese për t’i bërë një radiografi poetike shtëpisë së sëmurë, e cila po lëngonte mbi gërmadhat e një ngrehine qe herët a vonë duhej rrënuar, por, edhe si i varun me vargje për drurin e blertë, ai arriti ta ruajë pastërtinë e poezisë nga klishetë e socrealizmit dhe skemave të mërzitshme të një letërsie me patos social dhe me avangardizëm të shpifur. (me vëllimet poetike Nimfa 1970, I Varun me Vargje për drunin e blertë 1971, Shtëpia e Sëmurë 1978, Thashë 1981. Ai, madje, siç do të vëjë në dukje njëri prej njohësve më të spikatur të veprës së këtij shkrimtari, prof. Nehas Sopaj, sipas të cilit Teki Dërvishi jo vetëm që ishte kompleks për nga natyra dhe veçantia e shkrimit, por edhe për faktin se “ai, krahas Marin Camajt dhe Beqir Musliut ,në letërsinë tonë bashkëkohore është një ndër shkrimtarët më produktivë dhe vepra e tij shënon shkollë shkrimi më vete ku autorin e shohim shumë pjellor duke lëruar tri gjinitë letrare paralelisht: poezi, prozë dhe dramë dhe është vështirë të kuptohet pesha dhe rëndësia e veprës së tij nëse lexohet parcialisht, pra nëse lexohet vetëm si poet, si prozator apo si dramaturg. Por, edhe të lexuarit në tërësi të veprës së tij është i vështirë, sepse problem numër një për receptim paraqet mosnjohja e domosdoshme e kodeve të shkrimit të autorit”.
Të rrallë janë shkrimtarët në letërsinë tonë që sistemin e ideve dhe konceptin estetik e kishin të mishëruar si një tërësi në vetë natyrën e krijimit, ose siç do të shprehet një studiues tjetër meritor i veprës së Teki Dërvishit, Ramadan Musliu sipas të cilit “Teki Dërvishi arriti të krijojë një opus letrar në të cilin hetohet një sistem idesh, një koncept unik estetik, një vetëdije krijuese, e cila kur vështrohet në të gjitha planet, del si një artist në rolin e demiurgut, ai që arrin të krijojë një univers artistik”.
Brezi i shkrimtarëve që erdhi bashkë me Teki Dërvishin, siç ishin Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Xhabir Ahmeti, Resul Shabani, Nexhmedin Soba e ndonjë tjetër, ishte fryma që po thyente një traditë shkrimi, por edhe brezi i shkrimtarëve që arritën të bëjnë kalime të pahetueshme nga zhanri në zhanër duke qenë të suksesshëm në çdo njërin prej tyre.
I tillë ishte edhe Teki Dërvishi, i cili madje edhe kur shkruante prozë, shkrinte elemente të tjera të natyrës shkrimore, (duke filluar nga vëllimi me tregime ‘Etje dhe borë’) dhe siç do të vërejë edhe studiuesi Ibrahim Rugova teksa analizonte romanin ‘Pirgu i lartë’ që e konsideronte një prurje të re në letërsinë shqipe për kohën kur u botua (1972) , sidomos sa i përket funksionit të poezisë në roman. Kjo strukturë novatore e të rrëfyerit mbase do ta bëjë ‘Pirgun e lartë’ romanin e parë lirik në letërsinë shqipe, për të vazhduar me një tjetër observim narrativ përmes romanit ‘Herezia e Dërvish Mallutës’’, në të cilin Teki Dërvishi tematizon herezinë e raportit në mes të individit dhe rrethit dhe thellësinë e paradoksalitetit të keqkuptimeve në këto raporte, ku Dervish Malluta prish kanonet të cilave është dashur t’iu përmbahet.
Se Teki Dërvishi është një shkrimtar që kapërcimin e fakturës shkrimore nga një zhanër në zhanrin tjetër e bën me sukses, por edhe me pasion eksperimental, pa rënë në grackën e eklektizmit të tepruar stilistik, dëshmon edhe përkushtimi i tij ndaj dramaturgjisë, që dikush prej miqve dhe krijuesve e pat quajtur ‘Shekspiri shqiptar’, përmes dramave: Zbutësi i njerëzve me sy prej zymrydi, Bregu i Pikëllimit, Pranvera e Librave, Zhvarrimi i Pjetër Bogdanit, Kufiri me atdhe, Mbreti i lirë, Vojceku, Eshtrat që vinë vonë, Nesër nisemi për Parajsë, 1999, Ku është Populli?.
Në gjithë këtë opus dramatik, ai kulmin e arriti me ‘Bregu i pikëllimit’, një cikël prej nëntë njësish dramaturgjike, të cilat edhe po të lexohen dhe të luhen veç e veç, mund të funksionojnë si mëvetësi kuptimore, pa e prishur tërësinë e integralitetit, ndonëse në skenat e Teatrit, sidomos realizimi në Teatrin Kombëtar të Prishtinës, me regjisorin Vladimir Milçin, Bregu i Pikëllimit, jo vetëm që po e freskonte tempullin e Talisë me një prurje tepër të komplekse e të guximshme, por po i jepte Teatrit shqiptar një ritëm të ri zhvillimi, një dinamikë që kishte filluar ta humbë në kohën kur kjo dramë u vu në skenën e Prishtinës në fillim të nëntëdhjetave. Përmes Bregut të pikëllimit Teki Dërsvishi bëri konfigurimin skenik të një udhëtimi të dyzuar mitik e real të njeriut, i cili , siç ndodhte edhe me Itakën e Odisës, ashtu Suka e Cërmjanit ishte për Udhësin Lojëtar sizmologjia e gjendjeve shpirtërore, që duhej të kalonte nëpër nëntë rrathë, që ishin nëntë shtresa të sprovës njerëzore, por edhe nëntë hallka të vetëpërcaktimit moral të individit në kontekst të xhunglës sociale e psikologjike që e rrethonte.
Teki Dërvishi erudit e shkrimtar, estet e publicist, eksperimentues e postmodernist, i cili kurrë nuk parapëlqeu t’i takonte shumicës, mbetet pengu më i madh i i një misioni të papërfunduar i botuesve, studiuesve e përgjithësisht lexuesve, sepse njohja më cilësore me këtë shkrimtar tash e në të ardhmen nuk mund të bëhet pa një ridefinim të statusit të tij në letrat tona dhe kjo uk mund të bëhet pa u botuar e plotë vepra e tij, në poezi, prozë, dramë, ese, kritikë (letrare dhe teatrore), publicistikë, dhe pa u studiuar me themel sistemi estetik e shkrimor i kësaj vepre.
Nëse në Britani ekziston si model katedra e Shekspirologjisë, e pakta që mund të bëhet në sistemin tonë arsimor, kulturor e mediatik, është përfshirja si objekt studimi i veprës së Teki Dërvishit, njërit prej kodifikuesve të rrallë të shenjëzimit letrar, duke filluar që nga tregimet e para të botuara në revistën ‘Jeta e re’, në fillim të viteve 60, që drejtohej nga Esad Mekuli, ku bënte pjesë edhe tregimi ‘Sania’ , e deri te krijimet fundit, të shpërndara nëpër gazeta e revista në dhjetëvjetëshin e fundit para se të ndërronte jetë, më 29 qetshor 2011.
Qofshin të përjetshëm emri dhe vepra eTeki Dërvishit! / KultPlus.com
prej shtëpisë sime me çati prej kashte dola me hejben plot vegla e mora rrugë Veriun e Thellë kurbet me kobër dola mjeshtër me pagë pas erës së bukës rrugë më rrugë shkretëtirës kah Lindja kah Perëndimi
latues mermeri me daltë ikonograf me brushë e ngjyrë godita pirgjet e larta të botës gjurmë lash shenjën e qartë pikturat e amshuara nëpër tempuj lirikën – fjalë të zjarrtë aktor me pseudonim palaço në oborrin mbretëror pa emër pa datë
disa shekuj pastaj në Atdhe eshtrat më vijnë vonë me anije – deti çohet dallgë / KultPlus.com
ecim këmbëzbathur shkretëtirës së trupit tim çdo gjë po ndryshket kurse koha mbetet e njomë nga pikëllimi shputat e këmbëve më zvogëlohen trupi im ka vdekur prej kërdhokullave e deri në kokë Fatimja edhe pak do të rrijë para pasqyrës me ngjyrat e saj erëmira të fytyrës kurse unë do t’ia prek vetëm gjunjtë me fjalët persishte të dashurisë sime dashuria ime është dëllinjë e hedhur në një zjarr të madh diku në Indi ku trupi i hipikes digjet / KultPlus.com
(Fjalë e mbajtur të premten në Shkup me rastin e tetë vjetorit të shkuarjes në amshim të shkrimtarit Teki Dërvishi)
Nëse në Britani ekziston si model katedra e Shekspirologjisë, e pakta që mund të bëhet në sistemin tonë arsimor, kulturor e mediatik, është përfshirja si objekt studimi i veprës së Teki Dërvishit, njërit prej kodifikuesve të rrallë të shenjëzimit letrar, duke filluar që nga tregimet e para të botuara në revistën ‘Jeta e re’, në fillim të viteve 60, që drejtohej nga Esad Mekuli, ku bënte pjesë edhe tregimi ‘Sania’ , e deri te krijimet fundit, të shpërndara nëpër gazeta e revista në dhjetëvjetëshin e fundit para se të ndërronte jetë, më 29 qetshor 2011.
Emin AZEMI
Të gjithë studiuesit e letërsisë, por edhe lexuesit e vëmendshëm të veprës së Teki Dërvishit, janë shoqëruar me jo pak dilema para se t’iu kenë qasur këtij shkrimtari, sa origjinal,po aq edhe kompleks, sa modernist, po aq edhe eksperimental. Teki Dërvishi është ndër shkrimtarët e rrallë të letërsisë sonë që ka mbetur jo vetëm i pastudiuar, por për rrjedhojë, statusi i tij si individualitet krijues nuk e ka zënë vendin e merituar në sistemin e përgjithshëm valorizues të universit tonë letrar, por edhe në njohjen e meritave që ai pati në mbajtjen gjallë të rezistencës intelektuale e protestës krijuese kundrejt sistemeve antikombëtare e akulturuese.
Teki Dërvishi erdhi si fenomen krijues dhe mbetet i tillë për shumë arsye, sepse ai nuk ishte shkrimtar mode, ndonëse nuk ishte demode, ai nuk shkroi që t’i përshtatet kohës, ndonëse nuk ishte jashtë kohe, ai nuk i takonte oborrit letrar, por vepra e tij theu shumë gardhiqe që i kishte vendosur kritika zyrtare dhe fryma letrare e poltronëve oborrtarë…
Në vitin 1981 Teki Dërvishin e larguan nga Flaka e Vëllazërimit, sepse refuzoi të shkruante kundër Ismail Kadaresë, që i bie se ai refuzoi të del kundër vetvetes dhe po të vepronte ndryshe ai nuk do të ishte më Teki Dërvishi. Ishte po ai që i takonte Grupit të Demaçit, si përfaqësues i Rrafshit të Dukagjinit dhe i dënuar si 17 vjeçar me burg të rëndë në ishullin famkeq të Goli Otokut, , që njihej si Alkatrazi i Jugosllavisë së atëhershme, ku vuajtën dënime shumë disidentë të kohës. Kjo ishte edhe një shkollë për T. Dërvishin të cilën ai kishte arritur ta nxëjë jashtë librave, që më vonë ai vet do të bëhej një shkollë për të tjerët e nxënë jashtë librave, por edhe një aksiomë jetësore që e kishte mësuar nga Dush Kusari që ‘kurrë të mos i takonte shumicës’. Ishte po ai i cili veproi gjithmonë sipas dellit të krijuesit e njeriut vertikal që udhën e nisur e përfundonte atje ku i thoshte ndërgjegjja.
Dhe ndërgjegjja e Teki Dërvishit ishte baraz me fuqinë krijuese për t’i bërë një radiografi poetike shtëpisë së sëmurë, e cila po lëngonte mbi gërmadhat e një ngrehine qe herët a vonë duhej rrënuar, por, edhe si i varun me vargje për drurin e blertë, ai arriti ta ruajë pastërtinë e poezisë nga klishetë e socrealizmit dhe skemave të mërzitshme të një letërsie me patos social dhe me avangardizëm të shpifur. (me vëllimet poetike Nimfa 1970, I Varun me Vargje për drunin e blertë 1971, Shtëpia e Sëmurë 1978, Thashë 1981. Ai, madje, siç do të vëjë në dukje njëri prej njohësve më të spikatur të veprës së këtij shkrimtari, prof. Nehas Sopaj, sipas të cilit Teki Dërvishi jo vetëm që ishte kompleks për nga natyra dhe veçantia e shkrimit, por edhe për faktin se “ai, krahas Marin Camajt dhe Beqir Musliut ,në letërsinë tonë bashkëkohore është një ndër shkrimtarët më produktivë dhe vepra e tij shënon shkollë shkrimi më vete ku autorin e shohim shumë pjellor duke lëruar tri gjinitë letrare paralelisht: poezi, prozë dhe dramë dhe është vështirë të kuptohet pesha dhe rëndësia e veprës së tij nëse lexohet parcialisht, pra nëse lexohet vetëm si poet, si prozator apo si dramaturg. Por, edhe të lexuarit në tërësi të veprës së tij është i vështirë, sepse problem numër një për receptim paraqet mosnjohja e domosdoshme e kodeve të shkrimit të autorit”.
Të rrallë janë shkrimtarët në letërsinë tonë që sistemin e ideve dhe konceptin estetik e kishin të mishëruar si një tërësi në vetë natyrën e krijimit, ose siç do të shprehet një studiues tjetër meritor i veprës së Teki Dërvishit, Ramadan Musliu sipas të cilit “Teki Dërvishi arriti të krijojë një opus letrar në të cilin hetohet një sistem idesh, një koncept unik estetik, një vetëdije krijuese, e cila kur vështrohet në të gjitha planet, del si një artist në rolin e demiurgut, ai që arrin të krijojë një univers artistik”.
Brezi i shkrimtarëve që erdhi bashkë me Teki Dërvishin, siç ishin Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Xhabir Ahmeti, Resul Shabani, Nexhmedin Soba e ndonjë tjetër, ishte fryma që po thyente një traditë shkrimi, por edhe brezi i shkrimtarëve që arritën të bëjnë kalime të pahetueshme nga zhanri në zhanër duke qenë të suksesshëm në çdo njërin prej tyre.
I tillë ishte edhe Teki Dërvishi, i cili madje edhe kur shkruante prozë, shkrinte elemente të tjera të natyrës shkrimore, (duke filluar nga vëllimi me tregime ‘Etje dhe borë’) dhe siç do të vërejë edhe studiuesi Ibrahim Rugova teksa analizonte romanin ‘Pirgu i lartë’ që e konsideronte një prurje të re në letërsinë shqipe për kohën kur u botua (1972) , sidomos sa i përket funksionit të poezisë në roman. Kjo strukturë novatore e të rrëfyerit mbase do ta bëjë ‘Pirgun e lartë’ romanin e parë lirik në letërsinë shqipe, për të vazhduar me një tjetër observim narrativ përmes romanit ‘Herezia e Dërvish Mallutës’’, në të cilin Teki Dërvishi tematizon herezinë e raportit në mes të individit dhe rrethit dhe thellësinë e paradoksalitetit të keqkuptimeve në këto raporte, ku Dervish Malluta prish kanonet të cilave është dashur t’iu përmbahet.
Se Teki Dërvishi është një shkrimtar që kapërcimin e fakturës shkrimore nga një zhanër në zhanrin tjetër e bën me sukses, por edhe me pasion eksperimental, pa rënë në grackën e eklektizmit të tepruar stilistik, dëshmon edhe përkushtimi i tij ndaj dramaturgjisë, që dikush prej miqve dhe krijuesve e pat quajtur ‘Shekspiri shqiptar’, përmes dramave: Zbutësi i njerëzve me sy prej zymrydi, Bregu i Pikëllimit, Pranvera e Librave, Zhvarrimi i Pjetër Bogdanit, Kufiri me atdhe, Mbreti i lirë, Vojceku, Eshtrat që vinë vonë, Nesër nisemi për Parajsë, 1999, Ku është Populli?.
Në gjithë këtë opus dramatik, ai kulmin e arriti me ‘Bregu i pikëllimit’, një cikël prej nëntë njësish dramaturgjike, të cilat edhe po të lexohen dhe të luhen veç e veç, mund të funksionojnë si mëvetësi kuptimore, pa e prishur tërësinë e integralitetit, ndonëse në skenat e Teatrit, sidomos realizimi në Teatrin Kombëtar të Prishtinës, me regjisorin Vladimir Milçin, Bregu i Pikëllimit, jo vetëm që po e freskonte tempullin e Talisë me një prurje tepër të komplekse e të guximshme, por po i jepte Teatrit shqiptar një ritëm të ri zhvillimi, një dinamikë që kishte filluar ta humbë në kohën kur kjo dramë u vu në skenën e Prishtinës në fillim të nëntëdhjetave. Përmes Bregut të pikëllimit Teki Dërsvishi bëri konfigurimin skenik të një udhëtimi të dyzuar mitik e real të njeriut, i cili , siç ndodhte edhe me Itakën e Odisës, ashtu Suka e Cërmjanit ishte për Udhësin Lojëtar sizmologjia e gjendjeve shpirtërore, që duhej të kalonte nëpër nëntë rrathë, që ishin nëntë shtresa të sprovës njerëzore, por edhe nëntë hallka të vetëpërcaktimit moral të individit në kontekst të xhunglës sociale e psikologjike që e rrethonte.
Teki Dërvishi erudit e shkrimtar, estet e publicist, eksperimentues e postmodernist, i cili kurrë nuk parapëlqeu t’i takonte shumicës, mbetet pengu më i madh i i një misioni të papërfunduar i botuesve, studiuesve e përgjithësisht lexuesve, sepse njohja më cilësore me këtë shkrimtar tash e në të ardhmen nuk mund të bëhet pa një ridefinim të statusit të tij në letrat tona dhe kjo uk mund të bëhet pa u botuar e plotë vepra e tij, në poezi, prozë, dramë, ese, kritikë (letrare dhe teatrore), publicistikë, dhe pa u studiuar me themel sistemi estetik e shkrimor i kësaj vepre.
Nëse në Britani ekziston si model katedra e Shekspirologjisë, e pakta që mund të bëhet në sistemin tonë arsimor, kulturor e mediatik, është përfshirja si objekt studimi i veprës së Teki Dërvishit, njërit prej kodifikuesve të rrallë të shenjëzimit letrar, duke filluar që nga tregimet e para të botuara në revistën ‘Jeta e re’, në fillim të viteve 60, që drejtohej nga Esad Mekuli, ku bënte pjesë edhe tregimi ‘Sania’ , e deri te krijimet fundit, të shpërndara nëpër gazeta e revista në dhjetëvjetëshin e fundit para se të ndërronte jetë, më 29 qetshor 2011.
Qofshin të përjetshëm emri dhe vepra eTeki Dërvishit! / KultPlus.com
prej shtëpisë sime me çati prej kashte dola me hejben plot vegla e mora rrugë Veriun e Thellë kurbet me kobër dola mjeshtër me pagë pas erës së bukës rrugë më rrugë shkretëtirës kah Lindja kah Perëndimi
latues mermeri me daltë ikonograf me brushë e ngjyrë godita pirgjet e larta të botës gjurmë lash shenjën e qartë pikturat e amshuara nëpër tempuj lirikën – fjalë të zjarrtë aktor me pseudonim palaço në oborrin mbretëror pa emër pa datë
disa shekuj pastaj në Atdhe eshtrat më vijnë vonë me anije – deti çohet dallgë / KultPlus.com
Në janar të vitit 1943, në Gjakovë lindi Teki Dervishi, shkrimtar e publicist i njohur, gjatë jetës së tij u mor me shkrime letrare e publicistike.
Sot janë bërë 11 vite që kur ai vdiq, duke lënë pas vetes vepra të ndryshme.
Dervishi është autor i romaneve: ‘Pirgu i Lartë’, ‘Padrona’,’Skedarët’, ‘Nimfa’ dhe romane tjera.
Ka botuar edhe këto drama: ‘Zbutësi i njerëzve me sy prej zymrydi’, ’Bregu i Pikëllimit’, ‘Pranvera e Librave’, ‘Eshtrat që kthehen vonë’, ‘Nesër nisemi për Parajsë’ e disa punë të tjera.
*
Teki Dervishi- TRIM I MARRË
në trotuar si beduin si kloshar në rrugët e botës më zë natë ngrysem si çifteli e kërleshur vruga qepallave hije m’i bën lirë e shes artin tim – mjeshtërinë se bukën s’e dua lëmoshë mëshirë s’e dua dashurinë asnjë bar nostalgjinë s’ma shëron re e mllefur në ballin tim vetëton e bubullon më vret dru të njomë
vonesa ime pranverore do të kthjellet në paanësi e di në veri atje ku një Doruntinë psherëtin e vëlla më pret t’i vij malli për të boll më del me leckat e mia vjeshta rrugëve të planetit kah m’i vjel
*
Pas shkollimit fillor ai i ra në sy regjimit serb të asaj kohe dhe u burgos e u dënua që në moshën 17 vjeçare, ku vuajti dënimin disavjeçar në burgjet serbe. Teki Dërvishi është ndër të burgosurit më të rinj shqiptar që vuajti në burgun famëkeq jugosllav të Goli Otokut.
Brezi i shkrimtarëve që erdhi bashkë me Teki Dërvishin, siç ishin Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Xhabir Ahmeti, Resul Shabani, Nexhmedin Soba e ndonjë tjetër, ishte fryma që po thyente një traditë shkrimi, por edhe brezi i shkrimtarëve që arritën të bëjnë kalime të pahetueshme nga zhanri në zhanër duke qenë të suksesshëm në çdo njërin prej tyre.
ecim këmbëzbathur shkretëtirës së trupit tim çdo gjë po ndryshket kurse koha mbetet e njomë nga pikëllimi shputat e këmbëve më zvogëlohen trupi im ka vdekur prej kërdhokullave e deri në kokë Fatimja edhe pak do të rrijë para pasqyrës me ngjyrat e saj erëmira të fytyrës kurse unë do t’ia prek vetëm gjunjtë me fjalët persishte të dashurisë sime dashuria ime është dëllinjë e hedhur në një zjarr të madh diku në Indi ku trupi i hipikes digjet / KultPlus.com
prej shtëpisë sime me çati prej kashte dola me hejben plot vegla e mora rrugë Veriun e Thellë kurbet me kobër dola mjeshtër me pagë pas erës së bukës rrugë më rrugë shkretëtirës kah Lindja kah Perëndimi
latues mermeri me daltë ikonograf me brushë e ngjyrë godita pirgjet e larta të botës gjurmë lash shenjën e qartë pikturat e amshuara nëpër tempuj lirikën – fjalë të zjarrtë aktor me pseudonim palaço në oborrin mbretëror pa emër pa datë
disa shekuj pastaj në Atdhe eshtrat më vijnë vonë me anije – deti çohet dallgë / KultPlus.com
Teatri Kombëtar Shqiptar të shtunën do të hap dyert për publikun. Rihapja përkon me 71 vjetorin e Teatrit Shqiptar në Shkup, ndërsa rifillimi i punës së skenës amë do të hapet me premierën e shfaqjes “Bregu u pikëllimit”, nga Teki Dërvishit, në regji të Altin Bashës. Shfaqja do të jepet më 10 korrik, në orën 19:30 në formë të videoprojeksionit.
Për shkak të masave për mbrojtjen nga pandemia, do të shfrytëzohet vetëm 30 % i kapacitet të sallës, por publiku do të ndahet në disa faza dhe më 11 korrik do të jepet repriza e videoprojeksionit të “Bregut të pikëllimit, që do të jetë konkretisht për pjesën e stafit, kolegëve bashkëpunëtorëve të teatrit, pjesës reprezentative artistike, qoftë në vend apo qoftë edhe mysafirëve që mund të na vijnë nga jashtë.
Më 12 korrik do të jepet premiera e hapur e shfaqjes “Lezetet e tradhtive bashkëshortore”.
Rikonstruimi i teatrit shqiptar filloi në vitin 2014. Gjatë kohës sa kanë zgjatur punimet, trupa e teatrit u zhvendos në një objekt tjetër.
Ndryshe, hapja solemne e Teatrit Shqiptar në Shkup që nga nëntori i vitit 2019, ishte në procedurën e pranimit teknik, që nënkupton dhënie të lejes për lëshim në përdorim të objektit nga Ministria e Transportit dhe Lidhjes.
Teatri Shqiptar i Shkupit pothuajse 7 vite ka qenë nën rinovim. Lëshimi në përdorim i së njëjtës është shtyrë disa herë. / Portalb.mk / KultPlus.com
Pas tridhjetë e gjashtë vjetësh mungese dhe në dhjetë vjetorin e vdekjes së autorit, shtëpia botuese “Botimet NOA” sjell botimin e dytë të librit me drama “Bregu i Pikëllimit” nga Teki Dërvishi.
Teki Dërvishi (1943-2011) është një ndër shkrimtarët më të spikatur të letërsisë shqipe. Në veçanti Dërvishi shquhet si dramaturg, veprat e të cilit janë inskenuar në teatrot shqiptare dhe evropiane. Vepra letrare e Dërvishit është ende e pastudiuar dhe e pavlerësuar sa duhet. Botimet NOA është themeluar, veç të tjerash, për t’i sjellë lexuesit shqiptar veprat e këtij autori në prozë, dramë, poezi, eseistikë dhe publicistikë.
“Në pika të shkurtra, Bregu i Pikëllimit është konceptuar si një udhëtim prej Udhësi i personazhit Lojtari në një hark kohor nëntëqindvjeçar në kërkim të identitetit krijues dhe kombëtar, në kërkim të Motrës së Nëntë Vëllezërve të vdekur — amanet i Nanës të cilën nuk e merr dhéu pa u përmbushur amaneti. Udhësi Lojtar kthehet në Itakën e tij “as i gjallë as i vdekur”, gozhdohet e zhgozhdohet, herë varroset e herë zhvarroset gjatë rrugëtimit nëpër një ferr tokësor të ngjeshur me ngjarje e me aksidente historike, me personazhe që personifikojnë të mirën dhe të ligën, ndjenjat që ngërthejnë në vete erosin dhe thanatosin — epshin dhe magjepsjen pas vdekjes dhe kalbëzimit, me njerëz të prirur për perversione e dekadencë, etje për pushtet, brutalitet, autoritarizëm dhe tendenca për zbutjen, si te Stoikët, të egërsisë së brendshme të individit, veçse këtu jo përmes kontemplacionit filozofik dhe njohjes, po nëpërmjet kamxhikut, zjarrit dhe hekurit, nënshtrimit e poshtërimit…”, ka thënë Veli Karahoda.
“Për tekstet e Teki Dërvishit në përgjithësi është cilësuese të menduarit e figurshëm, ku metafora spontane dhe tensioni i thellë emocional shfaqen si vlera qenësore. Këtu më shumë se gjithkund dominon dialogu i fuqishëm, emocional, i saktë dhe racional në të njëjtën kohë. Madje këto tekste lënë bindjen se janë fragmente poezish që kanë arritur me natyrshmëri të montohen në kompozicionin e dramës”, ka thënë Ramadan Musliu./ KultPlus.com
Në janar të vitit 1943, në Gjakovë lindi Teki Dervishi, shkrimtar e publicist i njohur, gjatë jetës së tij u mor me shkrime letrare e publicistike.
Sonte po e rikujtojmë njeriun i cili shkroi rreth 90 vepra letrare artistike, romane, poezi, drama, shkruan KultPlus.
Dervishi është autor i romaneve: ‘Pirgu i Lartë’, ‘Padrona’,’Skedarët’, ‘Nimfa’ dhe romane tjera.
Ka botuar edhe këto drama: ‘Zbutësi i njerëzve me sy prej zymrydi’, ’Bregu i Pikëllimit’, ‘Pranvera e Librave’, ‘Eshtrat që kthehen vonë’, ‘Nesër nisemi për Parajsë’ e disa punë të tjera.
*
Teki Dervishi- TRIM I MARRË
në trotuar si beduin si kloshar në rrugët e botës më zë natë ngrysem si çifteli e kërleshur vruga qepallave hije m’i bën lirë e shes artin tim – mjeshtërinë se bukën s’e dua lëmoshë mëshirë s’e dua dashurinë asnjë bar nostalgjinë s’ma shëron re e mllefur në ballin tim vetëton e bubullon më vret dru të njomë
vonesa ime pranverore do të kthjellet në paanësi e di në veri atje ku një Doruntinë psherëtin e vëlla më pret t’i vij malli për të boll më del me leckat e mia vjeshta rrugëve të planetit kah m’i vjel
*
Pas shkollimit fillor ai i ra në sy regjimit serb të asaj kohe dhe u burgos e u dënua që në moshën 17 vjeçare, ku vuajti dënimin disavjeçar në burgjet serbe. Teki Dërvishi është ndër të burgosurit më të rinj shqiptar që vuajti në burgun famëkeq jugosllav të Goli Otokut.
Brezi i shkrimtarëve që erdhi bashkë me Teki Dërvishin, siç ishin Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Xhabir Ahmeti, Resul Shabani, Nexhmedin Soba e ndonjë tjetër, ishte fryma që po thyente një traditë shkrimi, por edhe brezi i shkrimtarëve që arritën të bëjnë kalime të pahetueshme nga zhanri në zhanër duke qenë të suksesshëm në çdo njërin prej tyre.
prej shtëpisë sime me çati prej kashte dola me hejben plot vegla e mora rrugë Veriun e Thellë kurbet me kobër dola mjeshtër me pagë pas erës së bukës rrugë më rrugë shkretëtirës kah Lindja kah Perëndimi
latues mermeri me daltë ikonograf me brushë e ngjyrë godita pirgjet e larta të botës gjurmë lash shenjën e qartë pikturat e amshuara nëpër tempuj lirikën – fjalë të zjarrtë aktor me pseudonim palaço në oborrin mbretëror pa emër pa datë
disa shekuj pastaj në Atdhe eshtrat më vijnë vonë me anije – deti çohet dallgë
Teki Dervishi ka qenë publicist, shkrimtar dhe intelektual i shquar kosovar, i cili ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm në letërsinë shqipe, shkruan KultPlus.
Deri në vdekjen e tij ishte drejtor i gazetës ditore “Bota Sot”. Pas shkollimit fillor ai i ra në sy regjimit serb të asaj kohe dhe u burgos e u dënua që në moshën 17 vjeçare, ku vuajti dënimin disavjeçar në burgjet serbe. Teki Dërvishi është ndër të burgosurit më të rinj shqiptar që vuajti në burgun famëkeq jugsollav të Goli Otokut.
Teki Dervishi gjatë gjithë jetës së tij u mor me shkrime letrare e publicistike. Është autor i rreth 90 veprave letrare artistike, romane, poezi, drama. Është autor i romaneve: Pirgu i Lartë, 1972, Padrona, 1973, Skedarët. 1974, Herezia e Dervish Mallutës, 1981, Palimpsest për Dush Kusarin, 1993. I përmbledhjes së tregimeve: Etje dhe Borë, I vëllimit të poezive Nimfa 1970, Shtëpia e Sëmurë 1978, Thashë 1981, Nimfa 1986. Ka botuar edhe këto drama: Zbutësi i njerëzve me sy prej zymrydi, 1979, Bregu i Pikëllimit, 1985, Pranvera e Librave, 1990, Zhvarrimi i Pjetër Bogdanit, 1990, Kufiri me atdhe, 1996, Vojceku, 1996, Eshtrat që kthehen vonë, 2000, Nesër nisemi për Parajsë, 1999, Ku është Populli?, 2003 si dhe i veprës me ese e kritika mbi teatrin Qan e qesh Talia 1978.
Teki Dervishi- TRIM I MARRË
në trotuar si beduin si kloshar në rrugët e botës më zë natë ngrysem si çifteli e kërleshur vruga qepallave hije m’i bën lirë e shes artin tim – mjeshtërinë se bukën s’e dua lëmoshë mëshirë s’e dua dashurinë asnjë bar nostalgjinë s’ma shëron re e mllefur në ballin tim vetëton e bubullon më vret dru të njomë
vonesa ime pranverore do të kthjellet në paanësi e di në veri atje ku një Doruntinë psherëtin e vëlla më pret t’i vij malli për të boll më del me leckat e mia vjeshta rrugëve të planetit kah m’i vjel
Më 1982, shkrimtari Teki Dërvishi, i cili kishte qenë i burgosur në burgun famëkeq të Goli Otokut, botoi romanin “Herezia e Dërvish Mallutës”, vepër kjo e cila konsiderohet të jetë ndër veprat më të rëndësishme të shkrimtarit dhe jo vetem, pasiqë kjo vepër ishe edhe nismëtare e Letërsisë së Burgut në Kosovë.
Brezi i shkrimtarëve që erdhi bashkë me Teki Dërvishin, siç ishin Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Xhabir Ahmeti, Resul Shabani, Nexhmedin Soba e ndonjë tjetër, ishte fryma që po thyente një traditë shkrimi, por edhe brezi i shkrimtarëve që arritën të bëjnë kalime të pahetueshme nga zhanri në zhanër duke qenë të suksesshëm në çdo njërin prej tyre./ KultPlus.com
Sontë në orën 20:00, në formatin Livestream në faqen zyrtare të Teatrit Kombëtar në Facebook, shfaqet drama ‘Eshtrat që vijnë vonë’, shkruan KultPlus.
Me tekst të Teki Dervishit “Eshtrat që vijnë vonë” është realizuar me regji të regjisorit Martin Kocovski.
Fituese e shumë çmimeve ndërkombëtare, ndër to edhe çmimin GRAND PRIX ne Festivalin Ndërkombëtar të Teatrove në Rumani.
Kasta e aktorëve për këtë shfaqje përbëhet nga: Astrit Kabashi, Bajrush Mjaku, Adrian Morina, Shkelzen Veseli, Lumnie Sopi, Arta Selimi, Albulena Kryeziu, Armend Baloku dhe Bujar Ahmeti. Skenografia dhe kostumet do të përgatiten nga Juliana Voykova, ndërsa muzika nga Oliver Josifovski. Drama e Teki Dervishit “Eshtrat që vijnë vonë” trajton fatin e individit me identitet të humbur. Raportet mes njeriut i cili për pushtet ka humbur identitetin dhe atij që përpiqet ta ruaj duke e sfiduar presionin dhe realitetin Orwellian në të cilin është futur domosdoshmërisht. / KultPlus.com
PEN Qendra e Kosovës në kuadër të aktiviteteve, ka filluar projektin kulturor për promovimin e vlerave elitiste të letërsisë bashkëkohore shqipe.
Pas mbrëmjeve kushtuar Martin Camajt dhe Ali Podrimjes, sonte do të mbahet nata e tretë e cila i kushtohet Teki Dervishit.
Në ora 18:00 në KultPlus Caffe Gallery do të lexohen kumtesa të ndryshme që i dedikohen krejtësisht kësaj figure të shquar të letërsisë shqipe. Aktivitetet e PEN Qendrës së Kosovës, po organizohen në bashkëpunim me portalin KultPlus.
Sonte në panel do të jenë: Haqif Mulliqi, Qibrije Demiri dhe Flamur Maloku. Kjo mbrëmje do të moderohet nga Ibrahim Kadriu. Projekti Promovimi i letërsisë shqipe, është mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës. / KultPlus.com
PEN Qendra e Kosovës në kuadër të aktiviteteve të saj ka filluar projektin kulturor për promovimin e vlerave elitiste të letërsisë bashkëkohore shqipe.
Ditë më parë në Ulqin, në shenjë të 60- vjetorit të lindjes dhe 2- vjetorit të vdekjes së poetit, Basri Çapriqi, në bashkëpunim me Shoqatën e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” të Ulqinit, për dy ditë me radhë, u organizua ora letrare ” Dritaren lëre hapur” dhe sesioni shkencor “Poeti i detit”, kushtuar jetës dhe veprimtarisë letrare e shkencore të poetit dhe studiuesit Basri Çapriqi.
Në këtë manifestim kontributet dhe kumtesat e tyre i paraqitën: Zuvdija Hoxhiq, Bashkim Kuçuku, Sadik Bejko, Ibrahim Berisha, Milazim Krasniqi, Avni Spahiu, Sali Bashota, Entela Kasi, Arben Prendi, Binak Kelmendi, Nail Draga, Eljon Doçe, Liridona Sinishtaj, Sazana Çapriqi, Ismet Kallaba, Haxhi Shabani, Anton Gojçaj, Rrok Gjolaj, etj.
Gjithashtu, më 11, 12 dhe 13 shkurt 2020, në orën 18:00, aktivitetet e PEN Qendrës së Kosovës, do organizohen në bashkëpunim me portalin Kultplus, me ç’rast për tri net me radhë, do të prezantohet krijimtaria letrare e Martin Camajt, Ali Podrimjes dhe Teki Dervishit.
Kështu, studiuesit, kritikët letrarë dhe shkrimtarët: Milazim Krasniqi, Osman Gashi, Anton Berishaj, Blerina Gaxha, Ibrahim Berisha, Sali Bashota, Adil Olluri, Binak Kelmendi, Ibrahim Kadriu, Haqif Mulliqi, Qibrije Demiri, Flamur Maloku, etj., do t’i paraqesin kumtesat dhe kontributet e tyre studimore.
Projekti Promovimi i letërsisë shqipe, është mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës. / KultPlus.com
Në janar të vitit 1943, në Gjakovë lindi Teki Dervishi.
Dervishi, shkrimtar e publicist i njohur, gjatë jetës së tij
u mor me shkrime letrare e publicistike.
Sonte po e kujtojmë njeriun i cili shkroi rreth 90 vepra letrare artistike, romane, poezi, drama, shkruan KultPlus.
Dervishi është autor i romaneve: ‘Pirgu i Lartë’, ‘Padrona’,’Skedarët’,
‘Nimfa’ dhe romane tjera.
Ka botuar edhe këto drama: ‘Zbutësi i njerëzve me sy prej zymrydi’, ’Bregu i Pikëllimit’, ‘Pranvera e Librave’, ‘Eshtrat që kthehen vonë’, ‘Nesër nisemi për Parajsë’ e disa punë të tjera.
*
Teki Dervishi- TRIM I MARRË
në trotuar si beduin si kloshar në rrugët e botës më zë natë ngrysem si çifteli e kërleshur vruga qepallave hije m’i bën lirë e shes artin tim – mjeshtërinë se bukën s’e dua lëmoshë mëshirë s’e dua dashurinë asnjë bar nostalgjinë s’ma shëron re e mllefur në ballin tim vetëton e bubullon më vret dru të njomë
vonesa ime pranverore do të kthjellet në paanësi e di në veri atje ku një Doruntinë psherëtin e vëlla më pret t’i vij malli për të boll më del me leckat e mia vjeshta rrugëve të planetit kah m’i vjel
*
Pas shkollimit fillor ai i ra në sy regjimit serb të asaj kohe dhe u burgos e u dënua që në moshën 17 vjeçare, ku vuajti dënimin disavjeçar në burgjet serbe. Teki Dërvishi është ndër të burgosurit më të rinj shqiptar që vuajti në burgun famëkeq jugosllav të Goli Otokut.
Brezi i shkrimtarëve që erdhi bashkë me Teki Dërvishin, siç ishin Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Xhabir Ahmeti, Resul Shabani, Nexhmedin Soba e ndonjë tjetër, ishte fryma që po thyente një traditë shkrimi, por edhe brezi i shkrimtarëve që arritën të bëjnë kalime të pahetueshme nga zhanri në zhanër duke qenë të suksesshëm në çdo njërin prej tyre.
Te premten me datë 28 qershor në ora 14.30, ne Qendrën Informative Kulturore ne Shkup Sallonin 19”19, do të organizohet manifestimi kulturor “ Teki Dervishi korifeu i letërsisë shqiptare ”
Kjo akademi përkujtimore mbahet me rastin e tetëvjetorit te vdekjes se Teki Dervishit dhe organizohet na grupi joformal Odisse dhe me përkrahjen e Ministrisë së Kultures se Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Pjesëmares do te jenë kritik letrar, aktor, miq dhe dashamirë te poetit , shkrimitarit, publicistit dhe dramaturgut te mirënjohur Teki Dervishi, te cilët me fjale rasti do të përkujtojnë krijimtarinë letrare të Teki Dervishit./ BotaSot/ KultPlus.com
“Fillim skandaloz i festivalit “Risto Shishkov”, në Strumicë të Maqedonisë, që është hapur zyrtarisht në mbrëmjen e së premtes, ku ky festival është hapur me shfaqjen nga Kosova, të cilët kanë shpërfaqë idenë e Shqipërisë së Madhe, nëpërmjet shfaqjes “Eshtrat që vijnë vonë””, kështu shkruajnë mediet maqedonase, duke e vlerësuar si një skandal të madh këtë temë të trajtuar në këtë festival, duke kujtuar se kjo shfaqje është përcjellë edhe nga kryeministri i Maqedonisë, Zoran Zaev, pikërisht në ditën e pavarësisë së Maqedonisë, përcjellë KultPlus.
“Dhe gjithcka do të ishte në rregull, nëse trupa nga Kosova nuk do të fuqizonte idenë e Shqipërisë së Madhe, e cila mbulon edhe territorin e Maqedonisë”, shkruan Kurir.
Poashtu Kurir ka shkruar se pikërisht nga këto provokime etnike dhe nacionaliste, në mënyrë demostrative salla e teatrit është zbrazur, kurse po sipas këtij mediumi, kryeministri Zaev dhe kryetari i Komunës së Strumicës Kostadin Kostadinov kishin qëndruar deri në fund.
Kurse Albulena Kryeziu Bokshi që është pjesë e kësaj shfaqje ka thënë për KultPlus se publiku e ka përcjellë shfaqjen, përpos disa personave që e kanë lëshuar sallën. “Dhe publiku na ka duartrokitur në fund, madje me duartrokitje na kanë kthyer edhe njëherë në skenë për tu përshëndetur”, ka thënë Kryeziu Bokshi.
Shfaqja “Eshtrat që vijnë vonë”, me tekst të Teki Dervishit dhe regji të maqedonasit Martin Koçovski flet për identitetin. “Kjo është shumë interesante sidomos për kosovarët. Shfaqja jonë shkon një hap më tej. Bëhen pyetjet për gjenezën e popullit shqiptar në këtë kontinent e më gjerë. Ka shumë pyetje dhe në mes tyre janë religjioni, territori e gjërat që ndodhin. Nuk jepen përgjigje. Por besoj se secili do të ketë përgjigje individuale”, pat thënë në një konferëncë më të hershme regjisori i kësaj shfaqje Koçovski.
Pjesë e kastës së aktorëve janë Bajrush Mjaku, Astrit Kabashi, Adrian Morina, Shkëlzen Veseli, Lumnije Sopi, Arta Selimi, Albulena Kryeziu, Armend Baloku e Bujar Ahmeti./KultPlus.com
