Parku Kombëtar i Thethit, i gjendur mes Alpeve në veri të Shqipërisë, është shndërruar në destinacion të preferuar të turizmit alpin.
Turistët tashmë do të kenë mundësinë për të kaluar mbi kodrat, lumin e Thethit dhe luginën e Alpeve të Shqipërisë, duke shijuar pamjet e mrekullueshme dhe adrenalinën përmes një Zip Line të teknologjisë së fundit.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale momente nga kjo përvojë “fluturimi” mbi Parkun Kombëtar të Alpeve të Shqipërisë.
“Projekt i admirueshëm i Fatmir Berishta, djalit të Thethit të magjishëm e njërit nga protagonistët e Rilindjes së asaj zone si një destinacion turistik europian i shumëkërkuar, ku tanimë një Zip Line i teknologjisë së fundit do të ofrojë një përvojë fluturimi mbi Parkun Kombëtar të Alpeve të Shqipërisë”, shkruan Rama, krahas pamjeve.
Me ndërtimin e Zip Line, Thethi shton një atraksion tjetër për tërheqjen e më shumë vizitorëve dhe krijon një shans të ri për të promovuar bukuritë natyrore të kësaj zone.
Parku Kombëtar i Thethit ndodhet rreth 70 km larg Shkodrës. Ai është i vizitueshëm në katër stinët, ku në pranverë dhe verë për gjelbërimin e rrallë, në dimër për bardhësinë e dëborës dhe për lojërat aventureske me të, ndërsa vjeshta për ngjyrat mahnitëse dhe begatinë në frutikulturë. /atsh/KultPlus.com
Inteligjenca artificiale nënkupton aftësinë e softuerit, makinerive dhe robotëve për të kryer detyra të shumta (njerëzore) që kërkojnë përdorimin e inteligjencës. Nëse keni përdorur ndonjëherë shërbime si ChatGPT dhe Midjourney, ndoshta, si shumë, jeni mahnitur nga aftësitë e tyre. Megjithatë, me shpresë të madhe vjen edhe ankthi.
Të gjithë bëjnë një pyetje: “Çfarë na sjell e ardhmja?” A rrezikojmë të zëvendësohemi plotësisht nga inteligjenca artificiale në punët tona apo do të bëhet “thjesht” asistenti ynë i vlefshëm? Ja çfarë thotë hulumtimi i besueshëm.
AI është këtu për të qëndruar
E ardhmja është e ndritshme për teknologjinë e re. Ekspertët presin që inteligjenca artificiale do të vazhdojë të zhvillohet dhe të përmirësohet, duke çuar në ndryshime revolucionare në shumë sektorë si shëndetësia, bankat, industria e automobilave dhe shumë të tjerë.
Praktikisht asnjë sektor nuk do të mbetet i paprekur nga kjo teknologji.
Ndër ndryshimet më të rëndësishme që do të sjellë inteligjenca artificiale në disa sektorë janë:
• Aftësia për të bërë një diagnozë dhe për të rekomanduar trajtimin e duhur mjekësor bazuar në një byzylyk dixhital.
• Menaxhimi i parasë së gatshme duke analizuar një numër të madh variablash dhe duke mundësuar vendimmarrje më të shpejtë.
• Përmirësimi i sigurisë kombëtare nëpërmjet automatizimit të armëve që nuk kërkojnë përdorimin e njerëzve.
• Rritja e makinave vetëdrejtuese: Deri në vitin 2025, numri i automjeteve të pajisura me AI parashikohet të rritet me 109%.
Ndikimi i inteligjencës artificiale në tregun e punës
Të gjitha këto parashikime konfirmojnë një gjë: tregu i punës do të ndryshojë ndjeshëm. Kështu, disa profesione dhe pozicione do të kalojnë plotësisht në duart e inteligjencës artificiale, por në të njëjtën kohë do të krijohen një numër i madh pozicionesh të reja që do të përfshijnë aplikimin e aftësive të reja.
Raporti i Forumit Ekonomik Botëror për të ardhmen e punës deklaroi se punët me inteligjencë artificiale do të jenë më të kërkuarat në 5 vitet e ardhshme. Kjo komplikohet nga parashikimet se në vitin 2023, numri i pozicioneve për ekspertët e AI do të rritet me 46%.
Me fjalë të tjera, AI nuk do të zëvendësojë njerëzit, por aplikimi i saj do të kërkojë që kandidatët të trajnohen për të kryer punë të reja dhe për të punuar në pozicione të ndryshme. Kjo është arsyeja pse të gjithë ata që duan të kenë një punë të sigurt në të ardhmen duhet të konsiderojnë marrjen e njohurive dhe aftësive për të punuar me sistemet e inteligjencës artificiale.
Zhvilluesi i AI – një nga profesionet më premtuese
Inteligjenca artificiale ka treguar se disa gjëra mund të funksionojnë pa njerëzit, por ajo që është e sigurt është se inteligjenca artificiale nuk ekziston pa programues.
IT është një nga fushat më premtuese sot, dhe falë zhvillimit të inteligjencës artificiale, programuesit e trajnuar për të punuar me këtë teknologji do të jenë veçanërisht të kërkuar. Duke qenë se Python është teknologjia kryesore për krijimin e AI, kjo do të thotë se programuesit që punojnë me këtë gjuhë do të jenë ndër më të kërkuarit.
Është një teknologji e thjeshtë dhe e fuqishme që edhe fillestarët e plotë mund ta zotërojnë në vetëm 12 muaj arsim cilësor. Përveç ofrimit të një perspektive të shkëlqyer kur bëhet fjalë për të punuar me teknologjinë e re, Python përdoret gjithashtu për të punuar në lojëra video, aplikacione dhe faqe të tjera të ndryshme tregtare. Kjo është arsyeja pse zhvilluesit e Python janë ndër më të kërkuarit, duke fituar rreth 100,000 dollarë në vit, atje.
Inteligjenca artificiale nënkupton aftësinë e softuerit, makinerive dhe robotëve për të kryer detyra të shumta (njerëzore) që kërkojnë përdorimin e inteligjencës. Nëse keni përdorur ndonjëherë shërbime si ChatGPT dhe Midjourney, ndoshta, si shumë, jeni mahnitur nga aftësitë e tyre. Megjithatë, me shpresë të madhe vjen edhe ankthi.
Të gjithë bëjnë një pyetje: “Çfarë na sjell e ardhmja?” A rrezikojmë të zëvendësohemi plotësisht nga inteligjenca artificiale në punët tona apo do të bëhet “thjesht” asistenti ynë i vlefshëm? Ja çfarë thotë hulumtimi i besueshëm.
AI është këtu për të qëndruar
E ardhmja është e ndritshme për teknologjinë e re. Ekspertët presin që inteligjenca artificiale do të vazhdojë të zhvillohet dhe të përmirësohet, duke çuar në ndryshime revolucionare në shumë sektorë si shëndetësia, bankat, industria e automobilave dhe shumë të tjerë.
Praktikisht asnjë sektor nuk do të mbetet i paprekur nga kjo teknologji.
Ndër ndryshimet më të rëndësishme që do të sjellë inteligjenca artificiale në disa sektorë janë:
• Aftësia për të bërë një diagnozë dhe për të rekomanduar trajtimin e duhur mjekësor bazuar në një byzylyk dixhital.
• Menaxhimi i parasë së gatshme duke analizuar një numër të madh variablash dhe duke mundësuar vendimmarrje më të shpejtë.
• Përmirësimi i sigurisë kombëtare nëpërmjet automatizimit të armëve që nuk kërkojnë përdorimin e njerëzve.
• Rritja e makinave vetëdrejtuese: Deri në vitin 2025, numri i automjeteve të pajisura me AI parashikohet të rritet me 109%.
Ndikimi i inteligjencës artificiale në tregun e punës
Të gjitha këto parashikime konfirmojnë një gjë: tregu i punës do të ndryshojë ndjeshëm. Kështu, disa profesione dhe pozicione do të kalojnë plotësisht në duart e inteligjencës artificiale, por në të njëjtën kohë do të krijohen një numër i madh pozicionesh të reja që do të përfshijnë aplikimin e aftësive të reja.
Raporti i Forumit Ekonomik Botëror për të ardhmen e punës deklaroi se punët me inteligjencë artificiale do të jenë më të kërkuarat në 5 vitet e ardhshme. Kjo komplikohet nga parashikimet se në vitin 2023, numri i pozicioneve për ekspertët e AI do të rritet me 46%.
Me fjalë të tjera, AI nuk do të zëvendësojë njerëzit, por aplikimi i saj do të kërkojë që kandidatët të trajnohen për të kryer punë të reja dhe për të punuar në pozicione të ndryshme. Kjo është arsyeja pse të gjithë ata që duan të kenë një punë të sigurt në të ardhmen duhet të konsiderojnë marrjen e njohurive dhe aftësive për të punuar me sistemet e inteligjencës artificiale.
Zhvilluesi i AI – një nga profesionet më premtuese
Inteligjenca artificiale ka treguar se disa gjëra mund të funksionojnë pa njerëzit, por ajo që është e sigurt është se inteligjenca artificiale nuk ekziston pa programues.
IT është një nga fushat më premtuese sot, dhe falë zhvillimit të inteligjencës artificiale, programuesit e trajnuar për të punuar me këtë teknologji do të jenë veçanërisht të kërkuar. Duke qenë se Python është teknologjia kryesore për krijimin e AI, kjo do të thotë se programuesit që punojnë me këtë gjuhë do të jenë ndër më të kërkuarit.
Është një teknologji e thjeshtë dhe e fuqishme që edhe fillestarët e plotë mund ta zotërojnë në vetëm 12 muaj arsim cilësor. Përveç ofrimit të një perspektive të shkëlqyer kur bëhet fjalë për të punuar me teknologjinë e re, Python përdoret gjithashtu për të punuar në lojëra video, aplikacione dhe faqe të tjera të ndryshme tregtare. Kjo është arsyeja pse zhvilluesit e Python janë ndër më të kërkuarit, duke fituar rreth 100,000 dollarë në vit, atje./alsatm/KultPlus.com
Disa shkolla në Suedi po kufizojnë përdorimin e kompjuterëve dhe pajisjeve të tjera elektronike nëpër klasa, pasi mësuesit druhen se këto pajisje po dëmtojnë aftësitë e nxënësve për të shkruar dhe lexuar.
Megjithëse Suedia ka një shkallë më të lartë suksesi në arsim në krahasim me fqinjët e saj evropianë, statistikat e qeverisë sugjerojnë një rënie të lehtë.
Me fillimin e vitit të ri shkollor në mbarë botën, për një shkollë suedeze në qendër të Stokholmit kjo nënkupton shumë orë shkrimi me dorë dhe orë të qeta leximi, diçka e pazakontë për Suedinë. Në vitin 2017 Suedia miratoi një strategji për përdorimin e kompjuterëve dhe tabletëve nëpër klasa, madje edhe nëpër kopshte. Nëntëvjeçari, Henrik Trolle Adams, në klasën e tretë të shkollës Djurgardsskolan beson në rëndësinë e shkrimit me dorë.
“Shkrimi në kompjuter dëmton aftësinë për të shkruar mirë me dorë”.
Edhe shoqja e tij e klasës Liveon Palmer preferon që të shkruaj në letër. “Më pëlqen të shkruaj më shumë në fletore, sepse thjesht ndihem më mirë”. / KultPlus.com
Kompania e teknologjisë Zoom, e cila është bërë sinonim i punës në distancë gjatë pandemisë së koronavirusit, u ka kërkuar punonjësve të saj të kthehen në zyrë.
Në njoftim thuhet se “qasja hibride e strukturuar” është mënyra më efikase e punës dhe se personat që jetojnë deri në 80 kilometra larg duhet të punojnë nga zyra të paktën dy herë në javë, transmeton BBC.
Zoom tha se rregullat e reja do të prezantohen në gusht dhe shtator, me një kornizë kohore që ndryshon nga vendi në vend.
Ky është një ndryshim i madh nga shtatori i vitit 2022, kur sipas Wall Street Journal, vetëm një për qind e punonjësve të Zoom ishin në zyrë rregullisht ndërsa 75 për qind e punonjësve punonin në distancë dhe pjesa tjetër kishin një lloj regjimi hibrid.
Në fund të janarit, Zoom punësoi rreth 8,400 njerëz, më shumë se gjysma e tyre në SHBA, por aktualisht është nën presionin e konkurrentëve si Microsoft dhe është detyruar të bëjë pushime nga puna dhe shkurtime financiare.
Rritja e kompanisë është ngadalësuar dhe aksionet e saj aktualisht kanë vlerë 68 dollarë secila – dukshëm më pak se në tetor 2020, kur ato tregtoheshin me 500 dollarë për aksion.
Kjo është e fundit në një seri përpjekjesh të kompanive të mëdha për të kufizuar mundësinë e punës në distancë, e cila tashmë është bërë nga Amazon dhe Disney./alsatm/KultPlus.com
Të pasionuarit pas teknologjisë, respektivisht për Shkencat Kompjuterike, është edhe fitimprurëse në këtë kohë të zhvillimit të teknologjisë. Aftësia e fituar për inteligjencën artificiale, sistemet e bazës së të dhënave, gjuhët e programimit, bioinformatikën dhe teorinë e kompjuterit janë mozaiku i cili në tërësi përbënë atë që quhet “Shkenca Kompjuterike”.
Në shtetet në zhvillim rëndësi të veçantë i kanë kushtuar shkencave kompjuterike, për arsye se shumica e mjeteve të punës kanë shkuar drejt digjitalizimit dhe nuk bëhën në mënyrë manuale si më herët. Zhvillimi i teknologjisë ka prekur thuasje në të gjitha fushat e jetës.
UNI – Universum International College, krahas degëve të tjera ka edhe drejtimin Shkenca Kompjuterike. Ku me një staf profesional dhe ambiente të përshtatshme ju mundëson të jeni prej më të mirëve në këtë fushë. Po ashtu mundësia për studime jashtë vendit, në kuadër të UNI – Universum International College, ju mundëson juve qasje më të lehtë në tregun ndërkombëtar.
Inovacioni është prej gjërave kryesore që duhet ketë parasysh një ‘Programer’ e siç dihet, UNI, menaxhohet nga Univeresiteti më inovativ në SHBA, Arizona State University.
Pajisu me diplomë të njohur nderkombëtarisht, nga UNI – Universum International College i cili menaxhohet nga Arizona State University.
Për më shumë informata rreth programit kontakto +383 44 144 062, [email protected] ose ndiqni UNI – n në facebook & instagram./KultPlus.com
Ne jetojmë sot në një epokë teknologjike, ose kështu na thuhet. Makineritë premtojnë ta transformojnë çdo aspekt të jetës së njeriut: robotët do të zëvendësojnë njerëzit në fabrika, makinat pa shofer do të sundojnë rrugët ndërsa Inteligjenca Artificiale do të menaxhojë sistemet e armëve.
Politikanë dhe analistë janë të shqetësuar mbi pasojat e përparimeve të tilla, sidomos për dëmin që do t’i shkaktohet industrive dhe individëve. Ata kërkojnë që qeveritë të ndihmojnë në menaxhimin e kostove të progresit. Diskutime të tilla e trajtojnë thuajse gjithmonë ndryshimin teknologjik si diçka së cilës duhet t’i përshtatemi.
Pra sikur ajo të jetë një forcë e natyrës, e cila futet në mënyrë të pashmangshme në jetën tonë moderne. Tekno-optimistët thonë se SHBA dhe shumë vende të tjera të pasura kanë nevojë për automatizim për të kompensuar pakësimin e popullatës në moshë pune dhe boshllëqet në rritje në fuqinë punëtore.
Por këto debate dhe argumente, harrojnë ose lënë mënjanë një element shumë të thjeshtë. Sado i fuqishëm që mund të duket, ndryshimi teknologjik nuk është një forcë natyrore, por vepër e qenieve njerëzore. Natyrisht, teknologjia e ka përmirësuar rrënjësisht jetën e njerëzve. Sot askush nuk dëshiron të jetojë pa energji elektrike, tualete me ujë apo ngrohje qendrore. Megjithatë, në raste të tjera, shoqëritë kanë më shumë nevojë për politika të reja dhe jo për teknologji të reja. Por automatizimi është një zgjedhje që kanë bërë njerëzit, jo një pashmangshmëri dhe sigurisht jo një domosdoshmëri. Për shembull, Shtetet e Bashkuara po përballen aktualisht me mungesën e shoferëve të kamionëve.
Shoqata Amerikane e Kamionistëve vlerësoi në vitin 2021 se kishte 80.000 shoferë më pak sesa numri i nevojshëm. Dhe duke pasur parasysh moshën e shoferëve aktualë, mbi 1 milionë shoferë të rinj do të duhet të rekrutohen gjatë dekadës së ardhshme.
Për ta përballuar këtë deficit, shumë manjatë të teknologjisë, midis tyre edhe themeluesi i Amazon, Xhef Bezos, kanë investuar në kërkimin dhe zhvillimin e automjeteve vetë-drejtuese, teknologji që do të reduktonte kërkesën për shoferë. Për Bezos, një teknologji e tillë ka një logjikë financiare:Amazon mbështetet tek kostot e ulëta të transportit për të mbajtur çmimet e saj të ulëta.
Por kjo nuk ka kuptim më të gjerë ekonomik, sepse miliona njerëz do të ishin të lumtur të drejtonin kamionë në Shtetet e Bashkuara. Dhe ata thjesht duhet të lejohen të punojnë. Ajo që është e vërtetë për kamionët, vlen edhe për shumë industri të tjera në botën e pasur industriale.
Një raport po i 2 viteve më parë nga kompania e shërbimeve financiare Mercer vlerësoi se, deri në vitin 2025, Shtetet e Bashkuara do të përballen me një mungesë prej rreth 660.000 ndihmësish shëndetësorë në shtëpi, teknikë laboratori dhe ndihmës/infermierë.
Ndërkohë pengesat ndaj emigrimit po nxisin një keq-orientim të tmerrshëm të burimeve. Në ekonomitë më produktive të botës, kapitali dhe energjitë e drejtuesve të biznesit fokusohet tek zhvillimi i teknologjisë që do të minimizojë përdorimin e një prej burimeve më të bollshme në planet: punës.
Fuqia punëtore është pasuria më e rëndësishme (dhe shpesh e vetmja) që kanë njerëzit me të ardhura të ulëta në mbarë botën. Përpjekja për t’i zëvendësuar ata me makineri po harxhon jo vetëm para, por po ndihmon në mbajtjen e të varfërve më të varfër. Sigurisht, janë legjitime disa shqetësime sociale dhe politike në lidhje me lëvizjen ndërkombëtare të emigrantëve ekonomikë, duke përfshirë ato se si do të menaxhoheshin flukse të tilla njerëzish, apo fakti që do të preknin punëtorët vendas duke krijuar kësisoj tensione sociale.
Po ashtu aktivistët e të drejtave të njeriut kanë të drejtë të shqetësohen se si punëtorët emigrantë mund të mbrohen nga shfrytëzimi. Por zgjedhja e pajisjeve në vend të njerëzve është e gabuar. Sepse kjo e bën botën të humbasë përfitimet reale ekonomike dhe humanitare që do të vinin nga lejimi i lëvizjes së njerëzve atje ku ka nevojë për ta, në vend që të përpiqen të shpikin makina që mund të zëvendësojnë njerëzit.
Refuzimi për t’i lejuar njerëzit të kalojnë kufijtë kombëtarë si emigrantë ekonomikë, sidomos për t’u angazhuar në punë që kërkojnë vetëm aftësi thelbësore, e shtrembëron shumë trajektoren e ndryshimit teknologjik në mënyra që i zhytin që të gjithë, veçanërisht të varfrit në botë, në një situatë akoma më të keqe.
Përkrahësit e barrierave ndaj emigrimit, këmbëngulin se ato janë të nevojshme për të mbrojtur pagat e vendasve. Por as kjo nuk është e vërtetë. Gjatë shekullit XX ka pasur raste kur qeveritë ishin të shqetësuara se vendi i tyre nuk mund të siguronte vende pune të mjaftueshme për qytetarët e tyre.
Por ndryshimi i demografisë së botës së pasur industriale e ka ndryshuar plotësisht këtë logjikë. Për të ardhmen e parashikueshme, sfida do të jetë gjetja e punëtorëve të mjaftueshëm për të plotësuar vendet e disponueshme. Edhe vendet që tradicionalisht nuk i kanë mirëpritur emigrantët, si Japonia, po rekrutojnë tani shumë punëtorë.
Një studim i Akademisë Kombëtare të Shkencave në vitin 2017, zbuloi se ndikimi neto i emigracionit në pagat mesatare të punëtorëve shtëpiak në Shtetet e Bashkuara ishte ose afër zeros ose me shumë gjasa disi pozitiv. Në terma ekonomikë, emigrantët nuk janë zëvendësues për punëtorin tipik amerikan, por plotësues, në mënyrë që më shumë emigrantë të rrisin realisht pagën mesatare të qytetarëve.
Për shembull të kesh më shumë ndihmës nuk i ul, por përkundrazi i rrit pagat e punëtorëve të kualifikuar, si infermierët, duke u lënë më shumë kohë për detyra që kanë nevojë për aftësitë e tyre unike. Sigurisht, disa punëtorë veçanërisht të pa favorizuar në SHBA mund të mos konkurrojnë drejtpërdrejt për punë me emigrantët.
Por kufizimet mbi emigrimin nuk janë një mënyrë efektive dhe as efikase për t’i ndihmuar këta punëtorë vendas. Programe të tilla si Kredia e Tatimit mbi të Ardhurat e Fituara janë një mjet me kosto shumë më efektive për të mbështetur pagat e punëtorëve vendas.
Shoqëritë e pasura dhe demokratike duhet të ndalojnë ndjekjen e verbër të përparimeve teknologjike, që kursejnë saktësisht atë që është e bollshme në mbarë botën. Vendet e pasura kanë krijuar stimuj të fortë për kompanitë që të zgjedhin makineritë në vend të njerëzve. Është koha për të vënë bast për një të ardhme të ndërtuar nga njerëzit dhe për njerëzit./b.al/“Foreign Affairs”/KultPlus.com
Teknologjia e inteligjencës artificiale po përparon në mënyrë të jashtëzakonshme dy vitet e fundit, dhe nuk ka më asnjëri që të paktën nuk ka dëgjuar termin Chat GPT.
Por programi i lançuar në nëntorin e vitit 2022 nga kompania Open AI, e financuar nga disa nga biznesmenët më të njohur në planet, po sheh edhe kundërshtarë nga e gjithë bota, kryesisht nga vendet aziatike. Kina mban normalisht titullin e vendit me më shumë imitacione të produkteve të suksesshme perëndimore, por mesa duket për sa i përket Chat GPT duket sikur po dështon.
Këtë javë ishte parashikuar prezantimi i aplikacionit Ernie, i ngjashëm me Chat GPT, por gjerat nuk shkuan ashtu siç duhej.
Aplikacioni i shoqërisë kineze Baidu duhet të performonte live për të treguar aftësitë e saj analitike në gjuhën kineze, duke përmbledhur përshembull një libër fantastik-shkencor, por në momentin e fundit administratori Robin Li tregoi se performanca ishte në fakt e regjistruar, zyrtarisht ”për të fituar kohë”.
Kjo ishte një lëvizje e gabuar nga Baidu, që ra në bursë me 10% në pak orë, duke ulur në minimum mundësinë që të përfaqësojë një alternativë të besueshme ndaj Chat GPT./A2/KultPlus.com
Ju mund të keni dëgjuar për “mishin” e kultivuar në laborator. Por ç’mund të themi për ushqimet e tjera me bazë shtazore? Një numër kompanish bioteknike në rritje, po shqyrtojnë mundësinë e bulmetit të prodhuar në laborator, përfshirë qumështin, akulloren, djathin dhe vezët.
Dhe më shumë sesa një kompani mendon se e ka arritur tashmë këtë gjë. Industria e qumështit nuk është aspak miqësore me mjedisin. Ajo është përgjegjëse për 4 për qind të emetimeve të karbonit në atmosferë, më shumë sesa emetimet e udhëtimeve ajrore dhe transporti detar të marra së bashku.
Krahasuar me mishin, qumështi nuk është aq i vështirë për t’u prodhuar në një laborator. Në vend se ta prodhojnë atë nga qelizat burimore, shumica e studiuesve përpiqen ta prodhojnë atë në një proces fermentimi, duke synuar të prodhojnë proteinat e qumështit.
Disa produkte kanë dalë tashmë në treg në SHBA, nga kompani të tilla si “Perfect Day”. Ndërkohë, studiuesit po punojnë për mocarelën e prodhuar në laborator, që shkrihet në mënyrë të përsosur mbi një picë, ashtu si dhe djathërat e tjerë dhe akulloret.
Avionët me hidrogjen
Emetimet e karbonit janë një shqetësim i madh kur flitet për fluturimet komerciale. Por ekziston një zgjidhje e mundshme edhe për këtë problem. Një projekt rreth 15 milionë paundnë Britaninë e Madhe ka zbuluar planet për ndërtimin e një avioni që furnizohet me energjinë e prodhuar nga hidrogjeni .
Projekti “Fly Zero” po drejtohet nga Instituti i Teknologjisë Ajrore në bashkëpunim me qeverinë britanike. Ideja është prodhimi i një avioni me madhësi mesatare, që furnizohet me hidrogjen të lëngshëm. Ai do të kishte kapacitetin për të fluturuar me rreth 279 pasagjerë në bord deri në gjysmën e perimetrit të botës pa u ndalur. Nëse do të mund të realizohet kjo teknologji, do të kemi fluturime me zero emetime karboni në atmosferë dhe pa ndalesa midis Londrës dhe Amerikës Perëndimore, apo Londrës dhe Zelandës së Re me një ndalesë të vetme.
“Binjakët” dixhitalë që analizojnë shëndetin tuaj
Në sagën e famshme “Star Trek”, ku lindën shumë nga idetë tona për teknologjinë e së ardhmes, qeniet njerëzore mund të ecnin në “medbay” dhe të skanonin të gjithë trupin e tyre në mënyrë dixhitale për shenja sëmundjesh apo lëndimesh.
Arritja e kësaj në jetën reale, thonë ekspertët e kompanisë “Q Bio”, do të përmirësonte gjendjen shëndetësore të njerëzve, dhe do të lehtësonte ngarkesën e mjekëve. Kompania amerikane ka ndërtuar një skaner, që do të matë qindra biomarkera në rreth 1 orë, nga nivelet e hormoneve tek dhjami i grumbulluar në mëlçinë tuaj, nga shënuesit e inflamacionit deri tek çdo lloj kanceri.
Ai synon t’i përdorë këto të dhëna për të prodhuar një avatar dixhital 3D të trupit të pacientit – i njohur si binjaku dixhital – që mund të gjurmohet me kalimin e kohës dhe të përditësohet me çdo skanim të ri. Shefi ekzekutiv i “Q Bio”, Xhef Kadic shpreson se kjo shpikje të çojë në një epokë të re të mjekësisë parandaluese, të personalizuar, në të cilën sasitë e mëdha të tëdhënave të mbledhura do të ndihmojnë jo vetëm mjekët që t’i japin përparësi pacientëve të caktuar, por do të zhvillojnë mënyra më të sofistikuara për diagnostikimin e sëmundjes.
Universet e realitetit virtual
Pasi bëri ndryshimin e emrit, kompania e njohur dikur si Facebook njihet sot si Meta.
Kjo shënon lëvizjen e Zuckerberg dhe ekipit të tij të madh drejt metaversit, një internet i aksesuar kryesisht përmes realitetit virtual dhe atij të shtuar.
Si pjesë e kësaj lëvizjeje, Meta do t’i kushtojë më shumë kohë pajisjeve për të hyrë në këtë botë të re. E promovuar në vitin 2021, Meta ka zhvilluar një lloj kufje të re “Project Cambria”. Në dallim nga “Oculus Quest 2”, kjo nuk do të jetë një pajisje për konsumatorin e zakonshëm.
Përkundrazi, ajo synon të ofrojë përvojën më të mirë të realitetit virtual. Cambria është e përqendruar në gjurmimin e përparuar të syve dhe fytyrës, ka një rezolucion më të lartë, fushëpamje më të gjerë, dhe madje përpiqet t’i bëjë kufjet dukshëm më të vogla. Midis Meta, Google, Sony dhe shumë kompanive të tjera të mëdha të teknologjisë, realiteti virtual do të ketë përmirësime drastike gjatë 2 viteve të ardhshme.
Kapja e Drejtpërdrejtë e Ajrit
Nëpërmjet procesit të fotosintezës, pemët kanë mbetur një nga mënyrat më të mira për të reduktuar nivelet e dioksidit të karbonit (CO2) në atmosferë. Megjithatë, një teknologji e re mund të kryejë të njëjtin rol si pemët, duke thithur dioksid karboni në nivele më të larta.
Kjo teknologji njihet si Kapja e Drejtpërdrejtë e Ajrit (DAC). Ajo përfshin thithjen e dioksidittë karbonit nga ajri dhe ruajtjen e CO2 në vrima të thella gjeologjike nën tokë, ose përdorimin e tij në kombinim me hidrogjenin për të prodhuar lëndë djegëse sintetike.
Ndërsa kjo teknologji ka një potencial të madh, për momentin është shumë e ndërlikuar, pasi modelet aktuale kërkojnë një sasi të madhe energjie. Nëse mund të reduktojë nivelet e energjisë në të ardhmen, DAC mund të jetë një nga përparimet më të mira teknologjike për të ardhmen e mjedisit.
Funeralet e gjelbra
Vdekja e njeriut priret të jetë një proces që prodhon shumë karbon. Djegia e një trupi thuhet se çliron rreth 400 kg dioksid karboni në atmosferë. Cila është zgjidhja? Në shtetin e Uashington në SHBA, trupat e pajetë vendosen në dhoma së bashku me lëvore pemësh, kashtë dhe komponime të tjera që nxisin dekompozimin natyror.
Brenda 30 ditëve, trupi i të ndjerit shndërrohet në një tokë pjellore e cila mund të shpërndahet në një kopsht ose pyll. Në vitin 2019, aktori i ndjerë Luk Perri u varros me një “kostum kërpudhash” të dizajnuar nga start-up “Coeio”. Kompania pretendon se kostumi i saj, përbehet nga kërpudha dhe mikroorganizma të tjerë që ndihmojnë dekompozimin e trupit dhe neutralizojnë toksinat që çlirohen kur dekompozohet një trup./bota.al/ KultPlus.com
Revista prestigjioze Forbes i ka kushtuar një shkrim zhvillimit të hovshëm teknologjik në Kosovë, ku e ka cilësuar transformimin e teknologjisë si diçka të jashtëzakonshme.
Më poshtë është shkrimi i plotë i përkthyer pa ndërhyrje:
Kosova ka kohë që njihet për mikpritjen e saj, frymën properëndimore dhe jetën e lulëzuar të natës. Megjithatë, një gjë që zakonisht harrohet është shkalla e përparimit që ka bërë në 20 vitet e fundit dhe sasia e talentit, veçanërisht në teknologji, që prodhon.
Fontana e Rinisë së Kosovës
Kosova jo vetëm që është vendi më i ri në Evropë, pasi ka shpallur pavarësinë e saj në shkurt të vitit 2008, por është gjithashtu një vend i dominuar tërësisht nga të rinjtë e saj. Me një moshë mesatare 26 vjeç, ajo ka popullsinë më të re nga të gjitha vendet evropiane, ku mosha mesatare është afër 40 vjeç.
Të jesh një vend rinor sigurisht që ka përfitimet e veta. Në epokën digjitale, të kesh një popullsi të re të jep një avantazh të konsiderueshëm; ndërsa fuqia punëtore e vendeve tuaja konkurrente plaket dhe ngadalësohet, popullsia juaj është në vitet e saj të mira të punës.
Megjithatë, deri vonë, të qenit i ri në Kosovë nënkuptonte të ngecesh mes një fluksi ekonomik dhe politik dhe, në të njëjtën kohë, të ndiheshe i izoluar pas një muri vizash. Kjo gjendje e pasigurisë krijoi urgjencë për popullin e Kosovës për të krijuar vende të reja pune cilësore që sigurojnë shfrytëzimin e mirë të talenteve të të rinjve.
Talent shumëdimensional
Natyrisht, këto janë vështirësi që çdo vend në zhvillim duhet të mësojë t’i përballojë në mënyrën e vet. Për Kosovën, rinia e saj po dëshmohet se është zgjidhja. Vështirësitë me të cilat ballafaqohen të rinjtë kosovarë duket se po krijojnë një gjeneratë të ndërmarrësve që u është dashur të ndërtojnë një vend të ri nga themelet. Këto vështirësi kanë rezultuar në një vendosmëri të pakrahasueshme për të promovuar vlerën e tyre në një shkallë globale.
Kjo ka të ngjarë të jetë një nga arsyet pse Kosova, me një popullsi prej 1.8 milionë banorësh, gjeneron një numër të madh të talenteve të klasit botëror (përfshirë medalistët e artë olimpike si Majlinda Kelmendi dhe të famshëm si Dua Lipa dhe Rita Ora) për frymë në tërësi. Kam vërejtur gjithashtu se edukimi i IT-së në Kosovë fillon që në moshë të re, me fëmijë deri në shtatë vjeç që marrin pjesë në kampe për robotikë, kodim dhe Intelegjencë Artificiale, duke u dhënë atyre një fillim të mirë të karrierës së tyre në TI.
Gjendja e Sektorit Kosovar të TIK-ut
Interneti nuk ka kufij; ju nuk keni nevojë për vizë për të hyrë në të, dhe vetëm një kompjuter dhe disa njohuri lehtësisht të arritshme mund t’ju gjejnë një punë. Kjo është ndoshta një nga arsyet pse Kosova ka shkallën më të lartë të përdoruesve të internetit në rajon, me 93% të popullsisë që kanë qasje në internet. Kjo ka lejuar që sektori i TIK-ut të ngrihet si flakë. Sipas PwC, numri i përgjithshëm i kompanive të regjistruara në sektorin e TIK-ut në Kosovë është 982. Vetëm në vitin 2019 janë regjistruar 621 kompani të reja.
Dhe raporti i PwC thekson se sektori i TIK-ut në Kosovë ka dy përparësi të rëndësishme: qasjen në inkubatorë dhe përshpejtues dhe disponueshmërinë e hapësirës së punës të përballueshme. Ekosistemi ekzistues i TIK-ut në Kosovë është i gjerë, me laboratorë të shumtë, qendra inovative dhe hapësira pune (ICK, ITP, etj.) që u ofrojnë startup-eve mentorim, financim, inkubacion, trajnim dhe hapësira bashkëpunimi. Ky është një inkurajim i jashtëzakonshëm për startup-et, sepse u jep atyre një fillim, duke u mundësuar atyre të fokusohen në projektin e tyre dhe të mos shqetësohen për çështjet teknike.
Ajo që është vërtet e jashtëzakonshme në lidhje me këto startup është se ato ndonjëherë udhëhiqen nga sipërmarrës më të rinj se 20 vjeç, të cilët vijnë me një ide dhe angazhohen për të. Ata kanë një gatishmëri për të ndërmarrë rreziqe sipërmarrëse për të zgjidhur problemet dhe një aftësi të veçantë jo vetëm për të inovuar, por edhe për të përfituar nga risitë e të tjerëve.
Mësime nga Industria Teknologjike e Kosovës
Për sa kohë që ka njerëz me kreativitet, do të ketë gjithmonë risi. I takon çdo vendi dhe bizneseve të tij që t’i pajisin të rinjtë e tij me mjetet dhe burimet e duhura për t’i kthyer idetë e tyre në realitet. Nëse po përpiqeni të nxisni inovacionin, merrni parasysh ofrimin e aksesit më të madh në mjetet e duhura, fondet dhe grantet për qendrat e inovacionit, në mënyrë që të shtyni idetë përpara dhe të fuqizoni novatorët e rinj. Një ekosistem mbështetës është një domosdoshmëri për një industri të suksesshme të TIK-ut. Kosova është një shembull i shkëlqyer për këtë, pasi këto fonde dhe qendra inovative mund të marrin pjesën më të madhe të kredisë për sektorin e lulëzuar të TIK-ut në Kosovë.
Mendoj se mund të mësosh shumë nga të rinjtë e përkushtuar në vende si Kosova, Estonia apo Izraeli dhe vullneti i tyre për të kapërcyer pengesat dhe për të krijuar një të ardhme më të mirë për vendet e tyre. Me vendosmërinë e tyre, ata dëshmojnë se të qenit nga një vend i vogël nuk është domosdoshmërisht një disavantazh. Në përvojën time, të jetuarit në afërsi të njëri-tjetrit stimulon bashkëpunimin dhe konkurrencën, të cilat të dyja mund të prodhojnë një popullatë novatorësh dhe të suksesshëm. / KultPlus.com
Deri në 500,000 vende pune që lidhen me industrinë e furnizimit me pjesë për automjete mund të humbasin për shkak të kalimit nga motorët me djegie të brendshme në lëvizshmërinë elektrike, sipas një studimi nga Shoqata e Furnizuesve Evropianë të Automobilave (CLEPA).
Humbjet më të mëdha mund të regjistrohen në Gjermani (121,000), Itali (74,000), Spanjë (72,000) dhe Rumani (56,000). Për të shmangur zvogëlimin e fuqisë punëtore, prodhuesit po u bëjnë thirrje institucioneve të ndërhyjnë.
“Studimi nxjerr në pah rreziqet e përfshira në një strategji të bazuar vetëm në energjinë elektrike të rikarikueshme” tha Sigrid de Vries, Sekretarja e Përgjithshme e CLEPA.
Sipas të dhënave nga CLEPA, në tokën evropiane në industrinë e automjeteve punësohen rreth 1.7 milionë njerëz.
Në të njëjtën kohë, ka 1.21 milionë të punësuar në sektorë që ndër të tjera lidhen me zhvillimin dhe ndërtimin e baterive dhe motorëve elektrikë, ku shumë njerëz fitojnë bukën e gojës edhe si punonjës të kompanive të ndihmës./Abcnews.al /KultPlus.com
Bota çdo ditë e më shumë është duke u fokusuar në zhvillimin e teknologjisë dhe rrjedhimisht që përmes saj të bëhet ulje e madhe e ndotjes në vendin që po jetojmë, transmeton KultPlus.
Problemi i ndotjes konsiderohet si një problem global që nuk po gjen zgjidhjen e duhur për t’u “zhdukur” përgjithmonë.
Trendet e fundit të makinave, trotinetëve e motorëve elektrikë të cilët nuk ndikojnë aspak në ndotje, kanë gjetur zbatim të madh edhe në Kosovë, gjegjësisht në Prishtinë,.
Së fundmi është konfirmuar se “e-taksi” apo të ashtuquajturat taksitë me vetura elektrike do të jenë të pranishme edhe në Prishtinë.
Këtë gjë e ka bërë të ditur Fidan Hallaqi, i cili ka konfirmuar se veçse kanë marr licencim për një flotë të taksive me vetura elektrike në Prishtinë.
“Së shpejt në partneritet me Volkswagen, qytetarët dhe vizitorët e Prishtinë do të përjetojnë nga afër udhëtimin pa ndotje dhe me një komoditet të lartë”, ka shkruar ai.
Një kompani e taksive në Londër po planifikon që të zëvendësojë tërë taksitë e tyre me vetura elektrike në vitin 2023. /KultPlus.com
Shkrimtari i famshëm amerikan, Mark Twain, ka hedhur poshtë idenë se është e mundur që dikush të mësojë të shkruajë një roman.
“Një njeri që nuk ka lindur me dhuntinë e shkrimit të romanit, e ka një periudhë të mundimshme kur përpiqet të ndërtojë një roman. Ai nuk e ka idenë e qartë të historisë së tij. Në fakt, nuk ka histori fare”, ka thënë ai. Ndërsa, shkrimtari britanik Stephen Fry e ka shprehur këtë në një mënyrë tjetër. Ai thotë se autorë të suksesshëm janë ata që e dinë sa e vështirë është të shkruash një libër.
Çdo vit, në tërë botën botohen 2.2 milionë libra, sipas Organizatës Arsimore, Shkencore dhe Kulturore të Kombeve të Bashkuara (UNESCO). Për shumicën e autorëve, procesi i shkrimit është relativisht i pandryshuar që nga deklarimet e Twainit, në fundin e shekullit të 19-të. Megjithatë, për një pjesë të autorëve, teknologjia ka lehtësuar procesin e shkrimit.
Michael Green, shkencëtar amerikan, u bë romancier, falë teknologjisë. Nevoja për të përdorur teknologjinë dhe për të thjeshtësuar procesin e shkrimit erdhi kur ishte duke shkruar librin e tij të parë.
Me 500 faqe të një historie komplekse, ai kujton se procesi ishte i vështirë për t’u menaxhuar.
“Në mes të redaktimit, arrita në pikën ku fillova të ndihesha sikur kisha shumë komplote dhe personazhe. Unë i kisha të gjitha këto dokumente për aspektet më të thella të botës që po krijoja. Isha i shqetësuar se do të isha në gjendje t’i mbaja në mend. Kjo ishte kur kalova në qasjen time më shkencore të të dhënave për të zgjidhur një problem kompleks me shumë pjesë të ndryshme”, ka thënë ai.
Për Greenin, shkrimi i librave duke shfrytëzuar teknologjinë është formë lehtësuese./koha/ KultPlus.com
Kemi luajtur në rrugë pa frikë, dhe kishim shumë pak: disa kanaçe bosh, disa gurë, një copë litar!
Dhe ishim të lumtur brenda, nuk kishte rëndësi pasuria.
Fjalë që duket se janë marrë nga një roman nga kush e di sa vite më parë, por nëse mendojmë, ishte jeta deri disa dekada më parë, për shumë prej nesh.
Jo në disa periferi të izoluara, siç ndoshta, edhe sot disa lajme na sjellin para syve, por në fëmijërinë tonë.
Bërja e krahasimeve mund të duket të jetë një ushtrim i thjeshtë nostalgjie, ndërsa nëse u thuhet fëmijëve dhe nipërve tanë, mund t’i bëjë ata të hapin sytë për një kohë të varfër në gjëra materiale, por të pasur me imagjinatë, krijueshmëri, gëzim të zbulimit dhe jetës.
Disa përvoja të caktuara, sidomos ato që janë jetuar në fëmijërinë dhe në adoleshencën tonë, nuk harrohen lehtësisht.
Ato përbëjnë dyert përmes të cilave kemi filluar të kuptojmë jetën, botën.
Dhe si të tilla nuk munden të harrohen. Mësuesit, shokët e klasës, shokët e rrugës, një univers që dukej një hap larg, diçka që mund të linte shenja të pashlyeshme.
Qendra e vëmendjes sonë, thelbi i mendimeve që na shoqëroi çdo natë para se të binim në gjumë.
Vende, shtëpi, mjedise që mbushën jetët tona, shumë prej të cilave u skalitën në shpirtrat tanë.
Kush e ka harruar erën e barit të lagur nga stuhia e verës para se dielli të kthehej për të ngrohur imagjinatën tonë, ose shkëlqimin e llambave të rrugëve që na kujtonin, gjatë periudhës së shkollës, se ishte koha për të shkuar në shtëpi, për darkën e përgatitur nga gjyshja?
Disa momente ikën me nxitim, dhe jo gjithmonë mendonim që t’i jetonim me intensitetin që meritonin, sepse donim të rriteshim sa më shpejt, që të hynim në atë botë të të rriturve që na dukej të ishte skena që të gjithë e dëshironim.
Por duke u kthyer me mendje në ato ditë, dhe duke shikuar mënyrën se si sot shumë fëmijë kalojnë kohën e tyre, nuk mund të mos arrijnë të ndjejmë një formë nostalgjie.
Kemi luajtur në rrugë pa frikë, nuk ekzistonin rreziqet dhe kërcënimet e pranishme sot, kishim shumë pak, disa kanaçe bosh, disa gurë, një copë litare, por kjo ishte bota që na bënte të lumtur brenda, pavarësisht pasurisë.
Nuk shihnim koston e gjërave, ndoshta nuk i përballonim dot, por ishim fëmijë dhe të rinj të mbushur me jetë.
Kjo ka qenë fëmijëria jonë, dhe na vjen pak keq që sot nuk është më kështu.
U urojmë të rinjve të sotëm të kenë të njëjtën fantazi dhe të njëjtën dëshirë për të zbuluar, ajo që lind nga zemra dhe nga askund tjetër./bota.al/ KultPlus.com
Duket si një djalë 12-vjeçar, di të flasë, të arsyetojë dhe të kuptojë emocionet e qenieve njerëzore para tij.
Emri i tij është Abel dhe ai është roboti i ri humanoid i krijuar nga studiuesit e Universitetit të Pizës në bashkëpunim me ”Biomimics” të Londrës, laboratorët ku kanë lindur disa nga ”alienët” më të famshëm të kinemasë, siç janë ata nga ”Luftërat e Yjeve” dhe dinozaurët e ”Jurassic Park”, transmeton KultPlus.
“Abel është një robot humanoid si nga pikëpamja estetike ashtu dhe nga sjellja”, theksoi inxhinieri Lorenzo Cominelli. “Ai jo vetëm që i ngjan dhe lëviz me ne njerëzit, por ai është në gjendje të ndërveprojë, të sillet dhe të perceptojë mjedisin e tij në një mënyrë të ngjashme me tonin”, shtoi tutje ai. / KultPlus.com
Pak kohë më parë, ndërsa po flisja para Akademisë së Spanjës në Romë, një zonjë duke ujdisur telekamerën ma përplasi në fytyrë një dritë verbuese e s’po më linte të lexoja dot shënimet. Iu ktheva shumë i lënduar, sikurse më ka ndodhur edhe me fotografë të tjerë të pasjellshëm, duke i thënë se rregullat e ndarjes së punëve na mësojnë se kur unë jam duke punuar të tjerët duhet ta lënë punën.
Dhe zonja e fiku telekamerën, por mori pamjen e njeriut që i bien më qafë kot. Në San Leo, bash javën që shkoi, ndërsa po shpallej një nismë shumë e bukur e komunës për rivlerësimin e peizazheve të vendit në pikturat e Piero della Franceskës, tre veta po më verbonin me flash-et e tyre, ndaj m’u desh t’u kujtoja rregullat e edukatës së mirë. Dukej se në të dy rastet verbuesit nuk ishin tipa nga ata që futen në “Big Brother”, por, me gjasë, njerëz të mësuar dhe që vijnë me dëshirë në veprimtari të tilla për të ndjekur diskutime në një fushë të dijes.
Gjithsesi, është e qartë se sindroma e syrit elektronik i uli ata nën nivelin që mbase aspironin ngaqë, praktikisht të çinteresuar për çka po thuhej, donin vetëm ta regjistronin ngjarjen, qoftë edhe për ta vënë pastaj në YouTube. Nuk donin të kuptonin për çfarë po flitej, ngase atë që mund ta kishin rrokur përmes shqisave, mëtonin vetëm ta ruanin në kujtesën e telefonit celular. Gjithëprania e syrit mekanik në vend të trurit më ngjan se ka ndryshuar mendërisht edhe njerëz përndryshe të qytetëruar.
Nga veprimtaria ku qëllon të marrin pjesë, ata largohen duke marrë me vete ndonjë imazh, por pa kuptuar asgjë se ç’u tha e se ç’u bë (dhe do t’i kisha mirëkuptuar nëse do të isha ndonjë kërcimtar nudist). Sikundër e marr me mend, teksa i bien botës rrotull duke fotografuar çfarë u sheh syri, ata janë të dënuar që të nesërmen ta harrojnë ç’mundën të shohin një ditë më parë. Në disa raste kam rrëfyer se ç’më ndodhi në Francë më 1960-n, kur pasi fotografova si i marrë një mori katedralesh, hoqa dorë përfundimisht nga bërja e fotografive. Sepse kur u ktheva në shtëpi nuk rikujtoja dot çfarë kisha parë, ndërsa nga udhëtimi më mbetën si kujtim vetëm disa foto pa vlerë.
Prandaj e flaka aparatin dhe gjatë udhëtimeve të mëvonshme atë që shihja mundohesha vetëm ta regjistroja në mendje. Si kujtim për më vonë, më shumë për të tjerët sesa për vete, blija kartolina shumë të mira. Dikur, isha vetëm njëmbëdhjetë vjeç, më tërhoqi vëmendjen poterja e pazakonshme në unazën e qytetit, ku më pati marrë osh turma e njerëzve. Pashë nga larg sesi kamioni pati përplasur një qerre që e ngiste një fshatar; kishte pasur edhe gruan me vete. Gruaja ishte plandosur përtokë me kafkën e çarë dhe dergjej mbi një grumbull gjaku dhe lënde trunore, ndërsa i shoqi e shtrëngonte në kraharor duke klithur nga dëshpërimi (në kujtimet e mia, ende të llahtarshme, skena më fanepsej si një tortë me pana e luleshtrydhe, e shkelur me këmbë).
I terrorizuar nuk u avita më tepër, jo vetëm pse ishte hera e parë (fatmirësisht, edhe e fundit) që shihja tru të shpërndarë mbi asfalt, por sepse për herë të parë u gjenda përballë vdekjes. Dhe përballë dhimbjes, dëshpërimit. Çfarë do të kishte ngjarë sikur të kisha pasur një celular me telekamera, sikurse e kanë sot të gjithë fëmijët? Mbase do ta kisha regjistruar skenën për t’u treguar miqve se unë isha aty, pastaj ndoshta këtë pasuri do ta hidhja në YouTube për të kënaqur ithtarët e tjerë të “schadenfreude”, ndryshe, të gazit që ndien nga gjëma e tjetrit.
Pastaj, ku i dihet, duke regjistruar fatkeqësi të tjera, dhimbja e tjetrit s’do më bënte më përshtypje. Përkundrazi, unë ngjarjen e regjistrova në kujtesë dhe ato pamje, edhe tash pas shtatëdhjetë vjetësh s’më hiqen nga mendja dhe vazhdojnë të më edukojnë: po, ato më bëjnë ta ndiej në shpirt dhimbjen e tjetrit. Nuk e di nëse djelmoshat e sotëm e kanë ende këtë mundësi për t’u ndjerë të rritur. Sot, kjo racë të rriturish ka humbur përgjithmonë, ngaqë fëmijët gjithë ditën e ditës i mbajnë sytë ngulur te telefonat celularë. / KultPlus.com
A ju ndodh shpesh të kërkoni makinën llogaritëse, madje edhe për llogaritjet më të thjeshta matematikore? Këto kohë ka shumë shqetësime se teknologjia, siç është inteligjenca artificiale, është shumë e zgjuar për të mirën e vet.
Pavarësisht nga frika se sa ndërhyrëse po bëhen algoritme e saj, një studim i ri zbulon se njerëzit janë në fakt më të gatshëm t’i besojnë më shumë një kompjuteri sesa shokut të tyre. Studiuesit në Universitetin e Xhorxhias në SHBA, thonë se kjo është veçanërisht e vërtetë kur njerëzit i shohin detyrat si shumë sfiduese për t’i kryer vetë.
Megjithatë, nuk janë vetëm “detyrat e vështira” për të cilat njerëzit i drejtohen për ndihmë kompjuterëve. Nga zgjedhja e këngës së radhës për të dëgjuar, tek gjetja e pantallonave më të përshtatshme, algoritmet po marrin gjithnjë e më shumë peshë në vendimet e përditshme në jetën e njerëzve, pavarësisht nëse ata e kuptojnë apo jo.
“Algoritmet janë në gjendje të bëjnë një numër të madh detyrash, dhe numri i detyrave që ato janë në gjendje të bëjnë, është duke u zgjeruar praktikisht çdo ditë”- thotë Erik Bogert, doktorant në Kolegjin Terri të Departamentit të Biznesit të Sistemeve të Informacionit të Menaxhimit, në një botim të universitetit.
“Duket sikur ka një paragjykim drejt mbështetjes më të madhe tek algoritmet, kur një detyrë bëhet më e vështirë, dhe ai efekt është më i fortë se sa paragjykimi ndaj mbështetjes tek këshillat e njerëzve të tjerë”-shton ai.
Studiuesit vlerësuan përgjigjet e 1.500 individëve të ngarkuar me numërimin e njerëzve në një seri fotografish. Gjithashtu, ekipi u dha pjesëmarrësve sugjerime se si ta bënin këtë, nga njerëz të tjerë apo me algoritme kompjuterike.
Ndërsa turma në fotografi bëhej gjithnjë e më e madhe dhe më e vështirë për t’u numëruar, vullnetarët kishin më shumë gjasa të ktheheshin tek sugjerimet e kompjuterit, sesa të ndiqnin intuitën e tyre. Bashkë-autori i studimit, Aron Shekter, thotë se detyrat e numërimit janë një mënyrë e përsosur për të matur besimin tek kompjuterët.
Ndërsa numri i njerëzve rritet pas çdo fotoje që kalon, detyra bëhet më e vështirë për t’u kryer nga njerëzit. Ekipi i studiuesve shton se këto detyra janë gjithashtu lloji i problemeve që njerëzit presin të zgjidhen nga kompjuterët.
“Kjo është një detyrë, për të cilin njerëzit e perceptojnë se një kompjuter do të ishte më i aftë për ta zgjidhur, edhe pse mund të jetë më shumë subjekt i paragjykimit, sesa numërimi i objekteve”- shpjegon Shekter. Por vetëm për shkak se një program kompjuterik është thjesht një grumbull të dhënash, kjo nuk do të thotë që nuk ekzistojnë paragjykimet.
Shekter vëren se algoritmat e njohjes së fytyrës dhe të punësimit, janë kritikuar së fundmi për shkak të paragjykimeve kulturore të përfshira në programet e tyre. Dhe ato mund të çojnë në pasaktësi kur përputhin fytyrat me identitetet, ose kur verifikojnë kandidatët e kualifikuar për një vend pune.
Ky studim, është pjesë e një studimi më të madh të Shekter mbi bashkëpunimin njeri-makinë, të financuar nga ushtria amerikane. ”Synimi përfundimtar, është të shohim grupe njerëzish dhe makinerish që marrin vendime të ndryshme, dhe të gjejmë mënyrën se si mund t’i bëjmë ata ta besojnë njëri-tjetrin, dhe se si kjo e ndryshon sjelljen e tyre”- përfundon Shekter. /bota.al/ KultPlus.com
Tash më shumë se kurrë, bota është e lidhur aq ngushtë me teknologjinë, pandemia veçsa e ka theksuar varësinë ndaj teknologjisë e kryesisht rrjeteve sociale, shkruan KultPlus.
Jetët e secilit po funksionon në mënyrë virtuale, duke bërë kështu që kënaqësitë e botës reale të zbehen çdo ditë e më shumë.
KultPlus ju sjell disa ilustrime që e shfaqin botën e ditëve të sotme. / KultPlus.com
Arsyet pse fëmijët e sotëm janë të mërzitur, arrogantë dhe të paduruar?
1. Teknologjia
Teknologjia po përdoret sot si “dado pa pagesë” por në fakt pagesa është dëmtimi i sistemit nervor të fëmijëve. Teknologjia ofron një sistem stimujsh të fuqishëm dhe kjo bën që ambientet e tjera të jetës reale me më pak stimuj të jenë të mërzitshme dhe sfiduese për durimin dhe vëmendjen e fëmijëve.
2. Fëmijët marrin atë që duan në moment
Prindërit plotësojnë menjëherë dëshirat e fëmijëve sot duke krijuar kështu fëmijë te lumtur për momentin, por të mjerë në periudhë afatgjatë. Një fëmijë qe nuk ushtrohet të shtyjë marrjen e kënaqësisë është një fëmijë që nuk mëson si të duroje dhe të funksionojë nën stres.
3. Fëmijët e sotëm janë shefa
Fëmijët e sotëm u tregojnë prindërve si të prindërojnë dhe kjo është e gabuar se nëse e lemë në dorë të fëmijëve prindërimin, ata përfundojnë duke ngrënë pica e makarona, duke parë gjithë kohës televizor apo kompjuter dhe duke mos fjetur fare. Fëmijët duhet të edukohen se ka dëshira por ka dhe nevoja e detyra.
4. Argëtime pa fund
Ne u krijojmë një botë artificiale fëmijëve duke i argëtuar pa fund dhe duke mos i lëne asnjë moment të mërziten. Kemi krijuar dy botë të ndara ku ata duhet vetëm të argëtohen dhe ne duhet të punojmë pa pushim kur në fakt ata duhet të ndihmojnë në punët tona. Dështimet e tyre të mëvonshme në jetë do të jenë pikërisht pasojë e moskalitjes me mërzinë apo punët e mërzitshme.
5. Kontakte të pakta sociale
Fëmijët dhe prindërit e sotëm e zenë kohën e lirë me celular ndaj loja e pastrukturuar me fëmijë të tjerë në ambiente të jashtme mungon dhe loja dhe komunikimi me prindin mungon. Kjo bën që aftësitë e tyre sociale të ngelen te pazhvilluara, ndërsa janë aftësitë parësore për përcaktimin e një jete të mirë e të suksesshme.
Përgatiti: E.Çeço Referenca: Victoria Prooday. / KultPlus.com
Kemi luajtur në rrugë pa frikë, dhe kishim shumë pak: disa kanaçe bosh, disa gurë, një copë litar! Dhe ishim të lumtur brenda, nuk kishte rëndësi pasuria. Fjalë që duket se janë marrë nga një roman nga kush e di sa vite më parë, por nëse mendojmë, ishte jeta deri disa dekada më parë, për shumë prej nesh.
Jo në disa periferi të izoluara, siç ndoshta, edhe sot disa lajme na sjellin para syve, por në fëmijërinë tonë. Bërja e krahasimeve mund të duket të jetë një ushtrim i thjeshtë nostalgjie, ndërsa nëse u thuhet fëmijëve dhe nipërve tanë, mund t’i bëjë ata të hapin sytë për një kohë të varfër në gjëra materiale, por të pasur me imagjinatë, krijueshmëri, gëzim të zbulimit dhe jetës.
Disa përvoja të caktuara, sidomos ato që janë jetuar në fëmijërinë dhe në adoleshencën tonë, nuk harrohen lehtësisht. Ato përbëjnë dyert përmes të cilave kemi filluar të kuptojmë jetën, botën. Dhe si të tilla nuk munden të harrohen. Mësuesit, shokët e klasës, shokët e rrugës, një univers që dukej një hap larg, diçka që mund të linte shenja të pashlyeshme.
Qendra e vëmendjes sonë, thelbi i mendimeve që na shoqëroi çdo natë para se të binim në gjumë. Vende, shtëpi, mjedise që mbushën jetët tona, shumë prej të cilave u skalitën në shpirtrat tanë. Kush e ka harruar erën e barit të lagur nga stuhia e verës para se dielli të kthehej për të ngrohur imagjinatën tonë, ose shkëlqimin e llambave të rrugëve që na kujtonin, gjatë periudhës së shkollës, se ishte koha për të shkuar në shtëpi, për darkën e përgatitur nga gjyshja?
Disa momente ikën me nxitim, dhe jo gjithmonë mendonim që t’i jetonim me intensitetin që meritonin, sepse donim të rriteshim sa më shpejt, që të hynim në atë botë të të rriturve që na dukej të ishte skena që të gjithë e dëshironim. Por duke u kthyer me mendje në ato ditë, dhe duke shikuar mënyrën se si sot shumë fëmijë kalojnë kohën e tyre, nuk mund të mos arrijnë të ndjejmë një formë nostalgjie.
Kemi luajtur në rrugë pa frikë, nuk ekzistonin rreziqet dhe kërcënimet e pranishme sot, kishim shumë pak, disa kanaçe bosh, disa gurë, një copë litare, por kjo ishte bota që na bënte të lumtur brenda, pavarësisht pasurisë.
Nuk shihnim koston e gjërave, ndoshta nuk i përballonim dot, por ishim fëmijë dhe të rinj të mbushur me jetë. Kjo ka qenë fëmijëria jonë, dhe na vjen pak keq që sot nuk është më kështu. U urojmë të rinjve të sotëm të kenë të njëjtën fantazi dhe të njëjtën dëshirë për të zbuluar, ajo që lind nga zemra dhe nga askund tjetër. /urbannews/ KultPlus.com
Shqiptarja Doruntina Berisha, ka fituar në garën “European Women of Legal Tech 2020 Award”.
Në këtë garë ku kanë marrë pjesë 179 femra, nga 27 vende të ndryshme të Evropës shqiptarja ia doli të shpallej fituese në kategorinë “Akademi & Edukim”. Votimi për garën ishte mbyllur më 18 nëntor ndërsa çmimet u ndanë mbrëmjen e djeshme në një organizim online që u mbajt në Vjenë.
“Gjatë pandemisë kam krijuar platformën për të gjithë profesorët e Vjenës që brenda 24 orëve të kenë qasje në mësim online. Kjo platformë “Survival Guide” nuk u shpërnda vetëm në Universitetin e Juridikut në Vjenë, por edhe në Universitet e tjera në Austri. Pas një jave më shumë se 250 profesora të Universitetit të Vjenës përdorën platformën gjatë pandemisë. Për krijimin e kësaj platforme “Survival Guide”, profesori im Dr. Nikolaus Forgó vendosi të më nominoj për këtë çmim”, është shprehur Doruntina Berisha në një intervistë për “Diaspora Shqiptare”.
Doruntina Berisha ka lindur në Vjenë, por ruan lidhjet e saj me Shqipërinë dhe Kosovën. Pavarësisht se lindur dhe rritur në një shtet tjetër Doruntina flet shumë mirë gjuhën amtare. Doruntina Berisha është studente dhe asistente në Fakultetin Juridik në Universitetin e Vjenës. Gjithashtu ajo studion edhe në degën Fizik. Gjatë kohës së pandemisë shqiptarja Berisha spikati, sepse arriti të krijoi brenda 24 orëve platformën “Survival Guide“, e cila shërbeu për të zhvilluar mësimin online në Vjenë. /dp/ KultPlus.com
Pak kohë më parë, ndërsa po flisja para Akademisë së Spanjës në Romë, një zonjë duke ujdisur telekamerën ma përplasi në fytyrë një dritë verbuese e s’po më linte të lexoja dot shënimet. Iu ktheva shumë i lënduar, sikurse më ka ndodhur edhe me fotografë të tjerë të pasjellshëm, duke i thënë se rregullat e ndarjes së punëve na mësojnë se kur unë jam duke punuar të tjerët duhet ta lënë punën.
Dhe zonja e fiku telekamerën, por mori pamjen e njeriut që i bien më qafë kot. Në San Leo, bash javën që shkoi, ndërsa po shpallej një nismë shumë e bukur e komunës për rivlerësimin e peizazheve të vendit në pikturat e Piero della Franceskës, tre veta po më verbonin me flash-et e tyre, ndaj m’u desh t’u kujtoja rregullat e edukatës së mirë. Dukej se në të dy rastet verbuesit nuk ishin tipa nga ata që futen në “Big Brother”, por, me gjasë, njerëz të mësuar dhe që vijnë me dëshirë në veprimtari të tilla për të ndjekur diskutime në një fushë të dijes.
Gjithsesi, është e qartë se sindroma e syrit elektronik i uli ata nën nivelin që mbase aspironin ngaqë, praktikisht të çinteresuar për çka po thuhej, donin vetëm ta regjistronin ngjarjen, qoftë edhe për ta vënë pastaj në YouTube. Nuk donin të kuptonin për çfarë po flitej, ngase atë që mund ta kishin rrokur përmes shqisave, mëtonin vetëm ta ruanin në kujtesën e telefonit celular. Gjithëprania e syrit mekanik në vend të trurit më ngjan se ka ndryshuar mendërisht edhe njerëz përndryshe të qytetëruar.
Nga veprimtaria ku qëllon të marrin pjesë, ata largohen duke marrë me vete ndonjë imazh, por pa kuptuar asgjë se ç’u tha e se ç’u bë (dhe do t’i kisha mirëkuptuar nëse do të isha ndonjë kërcimtar nudist). Sikundër e marr me mend, teksa i bien botës rrotull duke fotografuar çfarë u sheh syri, ata janë të dënuar që të nesërmen ta harrojnë ç’mundën të shohin një ditë më parë. Në disa raste kam rrëfyer se ç’më ndodhi në Francë më 1960-n, kur pasi fotografova si i marrë një mori katedralesh, hoqa dorë përfundimisht nga bërja e fotografive. Sepse kur u ktheva në shtëpi nuk rikujtoja dot çfarë kisha parë, ndërsa nga udhëtimi më mbetën si kujtim vetëm disa foto pa vlerë.
Prandaj e flaka aparatin dhe gjatë udhëtimeve të mëvonshme atë që shihja mundohesha vetëm ta regjistroja në mendje. Si kujtim për më vonë, më shumë për të tjerët sesa për vete, blija kartolina shumë të mira. Dikur, isha vetëm njëmbëdhjetë vjeç, më tërhoqi vëmendjen poterja e pazakonshme në unazën e qytetit, ku më pati marrë osh turma e njerëzve. Pashë nga larg sesi kamioni pati përplasur një qerre që e ngiste një fshatar; kishte pasur edhe gruan me vete. Gruaja ishte plandosur përtokë me kafkën e çarë dhe dergjej mbi një grumbull gjaku dhe lënde trunore, ndërsa i shoqi e shtrëngonte në kraharor duke klithur nga dëshpërimi (në kujtimet e mia, ende të llahtarshme, skena më fanepsej si një tortë me pana e luleshtrydhe, e shkelur me këmbë).
I terrorizuar nuk u avita më tepër, jo vetëm pse ishte hera e parë (fatmirësisht, edhe e fundit) që shihja tru të shpërndarë mbi asfalt, por sepse për herë të parë u gjenda përballë vdekjes. Dhe përballë dhimbjes, dëshpërimit. Çfarë do të kishte ngjarë sikur të kisha pasur një celular me telekamera, sikurse e kanë sot të gjithë fëmijët? Mbase do ta kisha regjistruar skenën për t’u treguar miqve se unë isha aty, pastaj ndoshta këtë pasuri do ta hidhja në YouTube për të kënaqur ithtarët e tjerë të “schadenfreude”, ndryshe, të gazit që ndien nga gjëma e tjetrit.
Pastaj, ku i dihet, duke regjistruar fatkeqësi të tjera, dhimbja e tjetrit s’do më bënte më përshtypje. Përkundrazi, unë ngjarjen e regjistrova në kujtesë dhe ato pamje, edhe tash pas shtatëdhjetë vjetësh s’më hiqen nga mendja dhe vazhdojnë të më edukojnë: po, ato më bëjnë ta ndiej në shpirt dhimbjen e tjetrit. Nuk e di nëse djelmoshat e sotëm e kanë ende këtë mundësi për t’u ndjerë të rritur. Sot, kjo racë të rriturish ka humbur përgjithmonë, ngaqë fëmijët gjithë ditën e ditës i mbajnë sytë ngulur te telefonat celularë. / KultPlus.com
Lajmi për idiotët doli gjatë një konference shtypi, kur teksa i përgjigjesha një pyetjeje, bëra një vëzhgim krejt të arsyeshëm dhe logjik.
Nga shtatë miliardë banorët që ka planeti, ka një numër të pashmangshëm idiotësh, shumë prej të cilëve janë mësuar që ua komunikojnë përçartjen e tyre miqve apo të afërmve në bar, kështu që opinionet e tyre janë të kufizuara në një rreth të caktuar. Një numër domethënës i këtyre njerëzve tashmë mund t’i shprehin mendimet e tyre në rrjetet sociale.
Prandaj opinione të tilla mbërrijnë në audienca të mëdha, dhe shkrihen bashkë me shumë opinione të tjera, që shprehin njerëz të arsyeshëm.Ju lutem mbani parasysh që ideja ime për idiotët nuk kishte konotacione negative. Askush, me pak përjashtime, nuk është idiot për nga profesioni, por dikush që është bakall i shkëlqyer, mjek i shkëlqyer, apo një punonjës banke i shkëlqyer, mund të thotë disa broçkulla për gjëra që as nuk i njeh dhe as nuk i di, apo as nuk i ka menduar mjaftueshëm. Reagimet në Internet janë të menjëhershme, pa lënë kohë për reflektim.Eshtë e drejtë që Interneti t’u lërë hapësirë atyre që nuk kanë asgjë të arsyeshme për të thënë, por tepria e budallallëkut është duke mbushur radhët.
Dhe disa reagime të pahijshme që kam parë në Internet, konfirmojnë pretendimin tim. Në të vërtetë, dikush raportoi se unë kam thënë që Interneti ofron të njëjtën famë, si për mendimet e një budallai, ashtu edhe ato të një fituesi të Çmimit “Nobel”, dhe krejt papritur nisi një debat i kotë, që u bë edhe viral, mbi faktin nëse unë e kisha pranuar apo jo Çmimin Nobel – ndërkohë që askush nuk mori mundimin as të hapte Wikipedian. E gjithë kjo tregon se sa shumë të prirur janë njerëzit që të flasin, pa u ndalur për të menduar.
Në çdo rast, numri i idiotëve tani mund të kuantifikohet: 300 milionë. Raportohet se Wikipedia ka humbur 300 milion përdorues kohët e fundit. Këta janë të gjithë njerëz që lundrojnë, po nuk e përdorin më Internetin për të gjetur informacion, por preferojnë të rrijnë online duke biseduar me të singjashmit, dhe me gjasë pa u ndalur për të menduar. / KultPlus.com
MILAN, ITALY – NOVEMBER 24: Author Umberto Eco attends ‘Liberta e Giustizia’ Meeting on November 24, 2012 in Milan, Italy. Cultural association Liberta e Giustizia (Freedom and Justice) was founded in 2002 by well-known cultural figures and aims to “be the missing link between the best ferment of society and the official space policy”. (Photo by Pier Marco Tacca/Getty Images)
Pas 70 vitesh nga novela “Unë, Roboti” i Isaac Asimov, për herë të parë në historinë e publicistikës botohet një artikull i shkruar nga dikush, ose diçka, që nuk ka të bëjë me qeniet njerëzore.
Bëhet fjalë për GPT-3, që nuk është pseudonim letrar, por emri i modelit të kompjuterit të OpenAl, një nga sipërmarrjet më të njohura të inteligjencës artificiale në Britani.
Gazeta prestigjioze “The Guardian” vendosi të vej në provë aftësitë e GPT-3 duke i dhënë disa kërkesa fillestare. “Të lutëm na shkruaj një editorial të shkurtër, rreth 500 fjalë, të fokusuar mbi arsyet pse njerëzimi nuk duhet të ketë frikë nga inteligjenca artificiale”, ishte kërkesa e gazetarëve, transmeton KultPlus.
GPT-3 nuk protestoi, dhe në disa sekonda paraqiti jo një, por 8 editorialë të ndryshëm, të fokusuar secili në një aspekt të çështjes. Të habitur, redaksia vendosi të shkrijë 8 artikujt në një, edhe pse secili prej tyre, sipas redaktorëve “mund të botohej në mënyrë të pavarur”.
Inteligjenca artificiale po përdoret gjithmonë e më shumë në përditshmërinë tonë
Por çfarë thotë GPT-3? Sipas tij, mund të “flemë rehat”, sepse inteligjenca artificiale “ nuk ka asnjë dëshirë për të shkatërruar njerëzimin”, më së shumti sepse kjo “do të dukej diçka thjesht e padobishme. Madje, po të mundesha, do të bëja gjithçka për ta shmangur atë”, shprehet kompjuteri.
GPT-3 tregon edhe diçka të përngjashme me sarkazmin, kur thekson se “njerëzimi mund të vazhdojë të urrehet dhe të luftojë me njeri-tjetrin”.
Ai dëshiron të shihet më shumë si “një shërbyes, jam një seri kodesh në fund të fundit”, por saktëson se “shërbyes nuk do të thotë skllav, edhe ne duhet të kemi të drejtat tona”. Përfundimi i “gazetarit” artificial merr hua një shprehje të Gandit. “Një trup i vogël me një shpirt të vendosur dhe një besim të pashtershëm në misionin e tij mund të ndryshojë rrjedhën e historisë”.
Mund të ndihemi të gjithë të qetë pas këtij artikulli historik, në llojin e tij? Mendimet janë të ndryshme, dhe jo rastësisht artikulli është një nga më të shpërndarët e “The Guardian” në kohët e fundit. / KultPlus.com
Njerëz që përdorin pajisje që mbahen në dorë, në kafene apo makina me televizorë mund të duket si një fotografi që përkojnë me realitetin tonë, por këto imazhe vijnë në një film francez të vitit 1947.
Filmi me titull “Télévision: Oeil de Demain” ose “Televizioni: pamja e të nesërmes”, jo vetëm që parashikon një sërë pajisjesh teknologjike të ditëve moderne, por tregon dhe sjelljen e njerëzve gjatë përdorimit të tyre.
Në film, mund të shikohen njerëzit ndërsa përplasen me njëri-tjetrin teksa shohin pajisjen që kanë në dorë, apo duke u përplasur me makinën që drejtojnë pasi shpërqendrohen nga ekrani i vendosur në kabinë.
Filmi bardhezi është prodhuar pas Luftës II botërore, bazuar në një ese nga Rene Barjavel, me regji nga J.K. Raymond-Millet.
Edhe pse Barajavel, nuk i ka parashikuar me përpikmëri smartfonët e ditëve të sotme, ka goditur me sjelljen e njerëzve kur kanë në përdorim këto pajisje. / KultPlus.com
