E ndërsa e gjithë Turqia po përpiqet të shërojë plagët e mëdha të lëna pas nga tërmetet shkatërrimtare të së hënës së 6 shkurtit, që deri më tani i kanë marrë jetën mbi 45 mijë personave në Turqi e Siri, vëmendja është kthyer nga pasiguria e zonave të tjera të vendit, e veçanërisht metropoleve të mëdha, për të cilat së fundmi është ngritur shqetësimi se mund të jenë “viktimat” e radhës të ndonjë goditjeje tjetër fatale.
Një nga to është pikërisht Stambolli, banorët e të cilit kanë nisur tanimë të interesohen nëse shtëpitë ku ata jetojnë janë të sigurta në rast goditjesh të tilla. Shumë prej tyre kanë lënë banesat dhe kanë nisur të transferohen drejt destinacioneve, që sipas ekspertëve të ndërtimit, janë më të sigurtat për të jetuar.
Ndërsa ekspertët paralajmëruan për një tërmet të mundshëm në Stamboll, fakti që 25 për qind e ndërtesave në metropol ishin të rrezikshme, i shtyu banorët e qytetit të vepronin, duke shtuar ndjeshëm kërkesën për verifikime profesionale për sigurinë e godinave.
Ndërkohë mediat turke kanë bërë një përmbledhje të rajoneve në apo pranë Stambollit e metropoleve të tjera të mëdha turke, ku ndërtimet konsiderohen si të forta e që mund të përballojnë me sukses edhe goditje si ato të 6 shkurtit./a2cnn / KultPlus.com
Drejtori i Institutit Sizmologjik të Kosovës, Shemsi Mustafa ka treguar se cilat zona të vendit janë më të rrezikuar në rast tërmeti. Ai i ka klasifikuar zonat në bazë të shkallës së rrezikshmërisë.
“Zonat me rrezikun më të lartë sizmik në territorin e Kosovës janë; zona sizmogjene Pejë-Istog, ZS Ferizaj-Viti-Gjilan, ZS Kopavnik, ZS Prizren-Gjakovë, këto janë zona që përshkohen edhe me thyerjet aktive që mund të gjenerojnë në të ardhmen tërmete me magnitud maksimale 6.5 shkallë të richterit, kurse zonat me rrezik më të ulët, ZS Drenicë, ZS Prishtinë-Mitrovicë, këto janë zonat që përshkohen edhe me thyerjet aktive që mund të gjenerojnë në të ardhmen tërmete me magnitud maksimale 6.1 shkallë të richteri”, ka sqaruar ai.
Ai përmendi dhe tërmetin më të fuqishëm që e ka goditur Kosovën ndonjëherë.
“Kosova gjeografikisht është në zonën e kontaktit së dy pllakave të mëdha tektonike, në njërën anë të Afrikës që shtyn Euro-Aziatiken dhe qëndron në themel të saj. Për këto arsye, vendet në zonën mesdhetare i përkasin vendeve me rrezik të lartë sizmik duke përfshirë edhe zona përreth. Tërmeti më i fortë i regjistruar dhe i dokumentuar në Kosove është tërmeti i vitit 1921, në zonën Viti-Ferizaj- Gjilan me një magnitud prej 6.1 në shkallën Richter dhe një intensitet prej 8.5 ballë Mercali”, deklaroi Mustafa për Insajderin.
Drejtori i Institutit potencoi edhe karakteristikat që duhen pasur parasysh për një tërmet.
“Meqenëse nuk ka ende pajisje për parashikimin e tërmeteve të saktë për kohën, lokacionin dhe madhësinë, karakteristikat themelore të rrezikut sizmik përcaktohen në bazë të të dhënave për tërmetet që kanë ndodhur në të kaluarën dhe ato tërmete jashtë territorit të Kosovës, të cilat kanë efekte të konsiderueshme në territorin tonë . Në përgjithësi nuk ekziston asnjë rregull i tërmeteve si peridotitet, por vetëm për sa i përket probabilitetit të ndodhjes së ngjarjeve në një vend të caktuar, bazuar në katalogun e tërmeteve dhe disa faktor, si tektonik, gjeologjik si dhe topografik, të studiuara dhe të llogaritura në përpilimin e hartave të Rrezikut Sizmik”, sqaroi i pari i Instituti Sizmologjik.
Kujtojmë që 6 muaj më parë Kosova u godit nga një tërmet me magnitudë 2.8 të shkallës së Rihterit. Epiqendra e tij ishte në Viti, Kaçanik dhe fshatin Nikaj. Për fat ë mirë nuk ka shkaktuar as dëme në njerëz e as materiale.
Ndërkohë, dje Turqia e Siria u goditën nga një tërmet me magnitudë prej 7.8 të shkallës së Rihterit. Ky termet ka lënë të vdekur mijëra qytetarë. Operacionet e kërkim-shpëtimit janë duke vazhduar.
Tërmeti i parë me magnitudë 7.8 ka ndodhur natën në mot të ftohtë në provincën Kahramanmarasu në juglindje, rreth 60 kilometra nga kufiri sirian. Pasuan dhjetëra tërmete më të dobëta dhe një tjetër me magnitudë 7.5 ballë ndodhi pasdite, gjithashtu në juglindje të Turqisë. / Express / KultPlus.com
Sipas Sondazhit Gjeologjik të Shteteve të Bashkuara, Enciklopedia Britannica, (11 mars 2011, tërmeti dhe tsumani që preku Japoninë lindore nuk janë përfshirë në këtë listë, sepse vdekjet e shkaktuara, rreth 15,000, janë më pak se ato që vijnë nga tërmetet e listuara më poshtë), tërmeti më shkatërrimtar ka ndodhur në Kinë, në vitin 1556, në të cilin humbën jetën 830 mijë njerëz. Një tëmret tjetër, po ashtu shumë i fuqishëm, që ndodhi në këtë vend më 1976, la të vdekur 655 mijë vetë.
Në vazhdim tërmetet më shkatërrimtare, të shënuara gjatë historisë.
1: Shensi, Kinë, 23 janar 1556
Madhësia rreth 8 ballë, 830,000 vdekje.
Ky tërmet ndodhi në provincën Shaanxi (dikur Shensi), Kinë, rreth 50 milje në lindje-verilindje të Xi’an, kryeqyteti i Shaanxi. Më shumë se 830,000 njerëz mendohet të jenë vrarë. Efektet gjeologjike të raportuara për këtë tërmet përfshinin çarje në tokë, ngritje në sipërfaqe, ulje, rrjedhje dhe rrëshqitje të dheut. Shumica e qyteteve në zonën e dëmtimit raportuan se muret e qytetit u rrënuan, shumica e shtëpive u rrënuan dhe shumë qytete u përmbytën.
2: Tangshan, Kinë, 27 korrik 1976
Madhësia 7.5 ballë. Shifra zyrtare e viktimave është 255,000 vdekje. Numri i vlerësuar i vdekjeve deri në 655,000.
Dëmi shtrihet deri në Pekin. Ky është ndoshta numri më i madh i vdekjeve nga një tërmet në katër shekujt e fundit, dhe i dyti më i madh në historinë e regjistruar.
3: Alepo, Siri, 9 gusht 1138
Madhësia nuk dihet, rreth 230,000 vdekje.
Llogaritë bashkëkohore thoshin se muret e qytetit të dytë më të madh të Sirisë u shkatërruan dhe shkëmbinjtë u kaskonduan në rrugë. Kështjella e Helebit u shemb, duke vrarë qindra banorë. Kryqtarët evropianë kishin ndërtuar një kështjellë në Harim afër, e cila u rrafshua nga tërmeti. Një kështjellë myslimane në Al-Atarib u shkatërrua gjithashtu, dhe disa qytete më të vogla dhe kështjella u kthyen në rrënoja. Tërmeti u tha se u ndje edhe larg Damaskut, rreth 220 milje në jug. Tërmeti i Alepos ishte i pari nga disa që ndodhën midis viteve 1138 dhe 1139 që shkatërruan zonat në veri të Sirisë dhe Turqinë perëndimore.
4: Sumatra, Indonezi, 26 Dhjetor 2004
Madhësia 9.1 ballë, 227,898 vdekje.
Ky ishte tërmeti i tretë më i madh në botë që nga viti 1900 dhe më i madhi që nga viti 1964 Prince Ëilliam Sound, tempulli i Alaskës. Në total, 227.898 njerëz u vranë ose u zhdukën dhe rreth 1.7 milion njerëz u zhvendosën nga tërmeti dhe tsunami pasues në 14 vende në Azinë e Jugut dhe Afrikën Lindore. (Në janar 2005, numri i të vdekurve ishte 286,000. Në prill 2005, Indonezia uli vlerësimin e saj për numrin e humbur me mbi 50,000.)
5: Haiti, 12 Jan 2010
Madhësia 7.0 ballë. Sipas vlerësimeve zyrtare, 222.570 njerëz të vrarë.
Sipas vlerësimeve zyrtare, 300,000 u plagosën gjithashtu, 1.3 milion të zhvendosur, 97.229 shtëpi të shkatërruara dhe 188.383 të dëmtuara në zonën Port-a-Prince dhe në pjesën më të madhe të Haitit jugor. Kjo përfshin të paktën 4 njerëz të vrarë nga një cunami vendas në zonën e Petit Paradis afër Leogane. Valët e Tsunamit u raportuan gjithashtu në Jacmel, Les Cayes, Petit Goave, Leogane, Luly dhe Anse a Galets.
6: Damghan, Iran, 22 Dhjetor 856
Madhësia nuk dihet, rreth 200,000 vdekje.
Ky tërmet goditi një shtrirje prej 200 milje të Iranit verilindor, me epiqendër direkt poshtë qytetit të Demghan. Shumica e qytetit u shkatërrua, si dhe zonat fqinje. Rreth 200,000 njerëz u vranë.
7: Haiyuan, Ningxia, Kinë, 16 dhjetor 1920
Me madhësi 7.8 ballë, rreth 200,000 vdekje.
Ky tërmet solli shkatërrim të plotë në zonën Lijunbu-Haiyuan-Ganyanchi. Mbi 73,000 njerëz u vranë në Qarkun Haiyuan. Një rrëshqitje në tokë shfarosi fshatin Sujiahe në Qarkun Xiji. Më shumë se 30,000 njerëz u vranë në Qarkun Guyuan. Pothuajse të gjitha shtëpitë u rrëzuan në qytetet Longde dhe Huining. Kishte një numër të madh rrëshqitjesh të dheut dhe çarje tokësore në të gjithë zonën epiqendrore. Disa lumenj u dëmtuan, të tjerë ndryshuan kursin.
8: Ardabil, Iran, Mars. 23, 893
Madhësia nuk dihet, rreth 150,000 vdekje
Kujtimet për tërmetin masiv Damghan (shih më lart) mezi ishin zbehur kur vetëm 37 vjet më vonë, Irani u godit përsëri nga një tërmet i madh. Këtë herë kushtoi 150,000 jetë dhe shkatërroi qytetin më të madh në pjesën veriperëndimore të vendit. Zona u godit përsëri nga një tërmet fatal në 1997.
9: Kanto, Japoni, 1 Shtator 1923
Magnituda 7.9 ballë, 142.800 vdekje.
Ky tërmet solli shkatërrim ekstrem në zonën Tokio-Yokohama, zjarret e mëpasme dogjën rreth 381,000 nga më shumë se 694,000 shtëpi që u shkatërruan pjesërisht ose plotësisht. Edhe pse shpesh njihet si Tërmeti i Madh i Tokios (ose Zjarri i Madh i Tokios), dëmi ishte më i rëndë në Yokohama.
10: Ashgabat, Turkmenistan, 5 tetor 1948
Magnituda 7.3 ballë, 110,000 vdekje.
Ky tërmet solli dëme ekstreme në Ashgabat (Ashkhabad) dhe fshatrat e afërta, ku u rrënuan pothuajse të gjitha ndërtesat me tulla, strukturat e betonit u dëmtuan rëndë dhe trenat u shmangen. Dëmtime dhe viktima kanë ndodhur edhe në zonën Darreh Gaz në Iranin fqinj. Këputja sipërfaqësore është vërejtur në veri-perëndim dhe juglindje të Ashgabat. Shumë burime rendisin gjithsej viktimat në 10,000, por një njoftim i lajmeve nga qeveria e sapo pavarur më 9 dhjetor 1988, tregoi se numri i saktë i vdekjeve ishte 110,000. (Turkmenistani kishte qenë pjesë e Bashkimit Sovjetik, i cili prirej të minimizojë numrat e vdekjeve nga katastrofat natyrore të bëra nga njeriu dhe nga ato natyrore.)/abcnews.al / KultPlus.com
