Ministrja e Kulturës, Elva Margariti e cilësoi sot akt kriminal ndaj trashëgimisë kulturore, zjarrvënien e qëllimshme në godinën “Sarajet” në Tiranë.
Margariti inkurajoi organet e kompetente të zbardhin ngjarjen dhe të vënë përgjegjësit para ligjit.
Po ashtu, ministrja Margariti u shpreh se duke parë situatën e krijuar, godina do të shpronësohet me procedurë të përshpejtuar.
“Ministria e Kulturës mbështet Bashkinë e Tiranës në nismën për ta shndërruar këtë godinë në një objekt kulturor, publik, duke ruajtur vlerat e saj unike. Falënderojmë për ndërhyrjen e menjëhershme punonjësit e Policisë së Mbrojtjes nga Zjarri dhe për Shpëtim, që luftuan me flakët e zjarrit, punonjësit e Policisë së Shtetit dhe Policisë Bashkiake, Bashkisë së Tiranës, punonjësit e Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore, por edhe çdo qytetar të thjeshtë që ka kontribuar në shuarjen e zjarrit e do të ndihmojnë në zbardhjen e kësaj ngjarjeje të paprecedentë”, tha Margariti.
Margariti kujtoi se për vlerat e saj arkitektonike dhe historike, godina e shek. XIX, e njohur si “Sarajet”, në rrugën “Alqi Kondi”, u shpall në vitin 1973, monument kulture e kategorisë I.
“Që në orët e para të ditës së sotme nga ana e Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore, Tiranë është bërë kallëzimi pranë Komisariatit të Policisë nr. 1, Tiranë, me dyshimin se bëhet fjalë për një zjarrvënie të qëllimshme, për të zhvlerësuar godinën dhe tjetërsimin e funksionit të saj. Kjo godinë, e cila ka kryer funksionin e Bibliotekës së parë Kombëtare ka qenë pronë e shtetit deri në vitin 2000, kur iu kthye ish-pronarëve të saj. Së fundmi Bashkia Tiranë kishte nisur procedurat e shpronësimit, për ta shndërruar në një institucion kulturor publik”, tha ajo. / KultPlus.com
Dje në mbrëmje u gjend mes flakësh godina e shek. XIX, e njohur si “Sarajet”, në rrugën “Alqi Kondi”.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Tiranë ka bërë kallëzim pranë Komisariatit të Policisë me dyshimin se bëhet fjalë për një zjarrëvënie të qëllimshme, për të zhvlerësuar godinën dhe tjetërsimin e funksionit të saj.
Në lidhje me këtë ngjarje ka reaguar edhe ministrja e Kultrurës, Elva Margariti, e cila e ka dënuar këtë akt.
“Ministria e Kulturës jo vetëm dënon këtë akt kriminal ndaj trashëgimisë kulturore, por inkurajon organet e kompetente të zbardhin ngjarjen dhe të vërë përgjegjësit para përgjegjësisë.”-ka shkruar Margariti duke shtuar se mbështet bashkinë e Tiranës në nismën për ta shndërruar këtë godinë në një objekt kulturor, publik, duke ruajtur vlerat e saj unikale.
Kjo godinë, e cila ka kryer funksionin e Bibliotekës së parë Kombëtare ka qenë pronë e shtetit deri në vitin 2000, kur iu kthye ish-pronarëve të saj.
Së fundmi Bashkia Tiranë kishte nisur procedurat e shpronësimit, për ta shndërruar në një institucion kulturor publik.
Për vlerat e saj arkitektonike, “Sarajet” në vitin 1973 u shpall monument kulture e kat. I./KultPlus.com
Drejtuesit e rinj të Zyrës së Marrëdhënieve me Publikun në ambasadën amerikane në Tiranë, Chad Twitty dhe Amanda Roberson vizituan këtë javë Kalanë e Prezës, për të parë nga afër ecurinë e punimeve restauruese të dëmeve të shkaktuara nga tërmeti, të mbështetura nga programi Fondi Ambasadorëve për Trashëgiminë Kulturore (AFCP).
Shoqëruar nga arkitektët e Trashëgimisë Kulturore pa Kufi (Shqipëri), ata ndaluan në çdo sektor të kalasë, për të mësuar mbi punën e jashtëzakonshme që është bërë deri tani, teknikat dhe materialet e përdorura, dhe përpjekjet për t’u siguruar që ky fortifikim i lashtë të vazhdojë të qëndrojë i paprekur.
AFCP po mbështet punimet restauruese edhe në fortifikimet e Krujës dhe Durrësit.
“Shtetet e Bashkuara janë krenare që mbështesin trashëgiminë kulturore të Shqipërisë dhe ne presim t’i shohim këto kala të ngrihen sërish për të vazhduar së treguari historinë e Shqipërisë”, thuhet në një njoftim për shtyp të ambasadës së SHBA-së në Tiranë. / KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit së fundmi ka bërë të ditur se sot në mbledhjen e Qeverisë së Republikës së Kosovës, në kuadër të Pakos së Ringjalljes Ekonomike u ndanë pesë milionë euro për kulturë, trashëgimi kulturore, rini dhe sport, në mënyrë që këto fusha të fuqizohen akoma më shumë, përcjellë KultPlus.
“Përmes thirrjes publike do të përkrahen projekte artistike të organizatave dhe individëve (artistëve), ndërsa pjesë e skemës së mbështetjes do të jenë edhe teatrot e qyteteve, muzetë e bibliotekat komunale”, ka shkruar MKRS-ja.
Tutje, ata bënë të ditur se në kuadër të mbështetjes për kulturën, me vendim të veçantë qeveritar është krijuar edhe mundësia për blerjen e veprave artistike të artistëve vendorë.
Po ashtu, është konsideruar se kjo do të jetë hera e parë që MKRS do të hapë thirrje publike për subvencionimin e aktiviteteve në fushën e sportit.
KultPlus ju sjell njoftimin e tyre të plotë:
Pesë milionë Euro shtesë për kulturën, trashëgiminë kulturore, rininë dhe sportin. Sot në mbledhjen e Qeverisë së Republikës së Kosovës, në kuadër të Pakos së Ringjalljes Ekonomike u ndanë pesë milionë Euro për kulturë, trashëgimi kulturore, rini dhe sport. Përmes kësaj mbështetje shtesë synojmë fuqizimin e këtyre fushave pas vështirësive që shkaktoi pandemia. 2.5 milionë Euro do të ndahen për kulturë dhe trashëgimi kulturore. Përmes thirrjes publike do të përkrahen projekte artistike të organizatave dhe individëve (artistëve), ndërsa pjesë e skemës së mbështetjes do të jenë edhe teatrot e qyteteve, muzetë e bibliotekat komunale. Në kuadër të mbështetjes për kulturën, me vendim të veçantë qeveritar është krijuar edhe mundësia për blerjen e veprave artistike të artistëve vendorë. Për mbështetjen e organizatave që janë aktive në sektorin e rinisë do të ndahen 500 mijë Euro. Përmes thirrjes publike do të përkrahen projekte që promovojnë fuqizimin ekonomik të të rinjve, përfshirjen në tregun e punës, ndërmarrësinë, rrjetëzimin dhe pjesëmarrjen aktive. Ndërsa dy milionë Euro nga kjo masë e mbështetjes do të ndahen për zhvillimin e sportit. Kjo do të jetë hera e parë që MKRS do të hapë thirrje publike për subvencionimin e aktiviteteve në fushën e sportit. Skema e mbështetjes për sportin synon të përkrahë organizata dhe individë që promovojnë konceptin e ‘sportit për të gjithë’, sportistët, klubet sportive dhe federatat. Thirrjet publike do të hapen së shpejti, ndërsa ne do t’ju mbajmë rregullisht të informuar për të gjitha detajet për të përfituar nga kjo skemë e mbështetjes. / KultPlus.com
Frontmeni i grupit të famshëm “Nirvana”, Kurt Cobain i cili ishte vetëvrarë në moshën 27-vjeçare në vitin 1994, ishte rritur në një shtëpi modeste në Aberdeen të Washingtonit. Cobain kishte jetuar aty mes viteve 1968-1984.
Departamenti i Arkeologjisë dhe Ruajtjes Historike në Washington e ka shtuar shtëpinë e tij në regjistrin e trashëgimisë, transmeton KultPlus.
Pronari i shtëpisë, Lee Bacon e ka ristauruar shtëpinë duke e kthyer atë në kushtet e saj origjinale. Pritet që duke filluar nga viti i ardhshëm, shtëpia t’i hapë dyert për vizitorë.
Ai gjithashtu ka njoftuar planet për një Tribute Lounge dhe Gallery Cafe në qytet, ku tifozët e krijuesit të hitit “Come As You Are” do të gjejnë pjesë të ndryshme kujtimesh rreth tij.
Allyson Brooks, drejtor ekzekutiv në Departamentin e Arkeologjisë, ka thënë për Rolling Stone se kanë dashur t’ua bëjnë me dije të gjithëve se në atë shtëpi ka ndodhur diçka që më vonë u bë e madhe.
“Në këtë rast, është Kurt Cobain, i cili ka zhvilluar pasionet dhe aftësitë e tij muzikore në shtëpinë e tij në Aberdeen. Secili në Këshill e ka pranuar rëndësinë e shtëpisë”, ka thënë Brooks. / KultPlus.com
Një nga problemet kryesore më të cilët përballet turizmi aktualisht qoftë në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë, është pa dyshim “turizmi rastësor” që akoma gëlon rëndom në një mori qendrash të rëndësishme arkeologjike, duke përbërë ende mënyrën e vetme të vizitueshmërisë së këtyre simboleve të trashëgimisë tonë shekullore kulturore kombëtare.
E tillë pikërisht ishte edhe njohja ime personale me Novobërdën, kështjellën madhështore dhe gjithashtu historinë e saj të mrekullueshme, që do të ngjallte zilinë e çdo historiani, arkeologu dhe shtetari të mençur në çdo vend tjetër të botës, nëse do të kishin fatin të gëzonin në territorin e tyre një zonë kaq magjepsëse arkeologjike siç është Novobërda.
Në mënyrë rastësore e pata njohur këtë kështjellë të vendosur në një pozicion dominues mbi malet, grykat dhe luginat përreth, që ngrihet porsi një pikë vrojtimi e fortifikuar hijerëndë mbi një kodër malore, në lartësi mbidetare rreth 1200 metra, duke spikatur në distancë edhe nga shumë kilometra tutje, nga të gjitha anët dhe tërë drejtimet në horizont.
Kështjella e Novobërdës është një fortesë mesjetare që i fal Kosovës një pjesë thelbësore të trashëgimisë së saj historike, duke ofruar një mozaik të vyer kulturor, kombëtar, fetar e arkeologjik që rrallëherë mund të haset tjetërkund në rajon e më gjerë.
Kjo kështjellë me formë kaq unike gjashtëkëndore, me tetë kulla të vjetra, një pamje përrallore, që më tepër ngjan me një kështjellë të Europës Veriore, sesa me një fortesa të gjendur në zemër të Ballkanit mesjetar, sot vijon t’u bëjë ballë kryelartë kohës së pashpirt, kushteve atmosferike dhe lënies së pakuptueshme jashtë itinerarëve kryesorë turistikë.
Disa javë më parë, në një ditë të vapët gjetiu në trevat e ulëta fushore, por fort të freskët dhe me një erë që frynte tërbueshëm sa më shumë i afroheshe Novobërdës, i qemë afruar kësaj kështjelle duke përshkuar një rrugë të ngushtë gjarpëruese që kalonte mes kodrash e malesh të mbushura me gjelbërim, pemësh të harlisura me çdo frut malor të përfytyrueshëm (që të grishnin ta ndaloje makinën në çdo pak kilometra për t’i shijuar këto fryte bujare të natyrës), liqenit të këndshëm të Badovcit që t’i freskon edhe sytë me ujërat e tij, dhe një mori minierash që dergjen në braktisje.
Është e pamundur që mos të shtangesh nga mahnitja kur kështjella e Novobërdës lartësohet mes maleve, thuajse duke prekur qiellin, duke ruajtur akoma në ditët e sotme tisin e saj të pamposhtur, muret e paarritshme, pamjen luftarake dhe trashëgiminë fisnike që i japin asaj tiparet e saj që nuk mund t’i hasim asgjëkundi përveçse në këtë fortesë mbi kreshtat e larta të përqafuara pareshtur nga rrezet diellore.
Përkundër erës së çmendur, temperaturave më tepër se 10 gradë më të ulëta se në Prishtinë, truallit të thepisur dhe të tatëpjetë, nuk patëm ngurruar që të ngjiteshim gjer në muret e moçme gjysmë të rrënuara të kështjellës, duke përpirë me të gjitha shqisat tona këtë monument drithërues të mesjetës arbërore dhe të Kosovës, teksa përfytyronim jetën që dikur kish gjallëruar me ritëm të vrullshëm në këtë qytet të banuar nga arbërorët, tregtarët raguzanë nga Dubrovniku i sotëm, minatorët dhe mjeshtrat saksonë gjermanë, të sjellë pikërisht për këtë qëllim në këto vise të largëta nga sundimtarët e kohës, dhe ndoshta ndonjë përfaqësues të despotëve serbë të periudhës në fjalë.
Të përhumbur në këto vegime mesjetare, në një realitet të drobitur bashkëkohor që përplaset papërputhshëm me të shkuarën e ndritur të këtij vendbanimi të shquar të shekujve të kaluar, u futëm në bujtinën e parë që na hasën sytë rrëzë shtegut të vetëm të shtruar tek-tuk me gurë që të shpie lart në kështjellë, dhe zonja e sjellshme e shtëpisë na ofroi një fli që akoma piqej në saç dhe prush.
Megjithëse ende nuk më kishin kaluar dridhmat e të ftohtit të asaj dite, vendosa të kthehesha sërish në këtë vend të mbetur jashtë kohës, akoma pezull mes të shkuarës së lavdishme mesjetare, dhe harresës e mënjanimit aktual nga hartat e rëndësishme turistike, kredhur në një melankoli tipike të ngulimeve që kanë njohur madhështinë dhe qytetërimin e epërm, për t’u dergjur pastaj në sfondin e vakët të ditëve të sotme të pangjyra.
E kur u ktheva, përsëri për t’i shpëtuar vapës zhuritëse të kësaj vere të nxehtë, nuk u zhgënjeva aspak, përkundrazi…
E them këtë jo vetëm si shkrimtar dhe përkthyes letrar, që në një vend të tillë gjen parajsën për të shkruar qetësisht.
Novobërda, si kështjellë, si qytet dhe rrënoja arkeologjike mesjetare, por edhe si vendbanim i vogël bashkëkohor, është një gur i çmuar në gjirin e trashëgimisë historike të Kosovës së sotme, një vlerë e shtuar për turizmin kosovar, një destinacion i pashmangshëm për çdo turist të etur për gjurmë të pashlyeshme qytetërimi, historie dhe kulture të mirëfilltë, por edhe një vend plot kulturë, arsimim dhe mikpritje burimore shqiptare, duke ofruar një dëshmi të çmuar për doket dhe traditat shqiptare.
Ndër të veçantat më të spikatura të Novobërdës, mjafton të theksohet se në hapësirën e një rrugice të gjatë jo më shumë 70 metra, në radhë gjejmë Shtëpinë Muze të Bejta Novobërdalisë, gazetar, shkrimtar e politikan me origjinë nga ky vendbanim, pastaj Tyrben e Mehmedit të Vjetër, ku mund të shihet edhe një varr i moçëm me shkrime në osmanisht (shekulli XVIII), kurse pak hapa më tutje Xhaminë e Osman Efendisë gjithashtu të shekullit XVIII, me një arkitekturë të rrallë tipikisht osmane të vjetër, me ngjyrë të hirtë dhe minaren e veçuar nga godina qendrore.
Përkundrall tyrbes së vjetër, sakaq gjenden rrënojat mahnitëse të Katedrales së Novobërdës, që dallohet edhe nga largësia, e ngritur në një kodrinë të ulët, pikërisht përballë kështjellës disa qindra metra matanë.
Një sërë kolonash të larta të Katedrales janë ngritur sërish në këmbë, dhe gjithaq muret dhe gurët e saj janë meremetuar dhe sistemuar mjaftueshëm sa për t’i rikthyer këtij objekti të vyer kulti pakëz nga shkëlqimi i tij i dikurshëm, kur pamja e saj veç mund të orvatemi ta përfytyrojmë çfarë mrekullie arkitektonike duhet t’u ketë ofruar besimtarëve novobërdas dhe vizitorëve e tregtarëve të shumtë që kishin marrëdhënie me këtë qytet.
Vendasit, mikpritës dhe të gjithë skajshmërisht krenarë me të kaluarën e vendlindjes së tyre, të tregojnë me ëndje se rreth e rrotull Novobërdës së sotme, gjenden rrënojat e të paktën 12 kishave të moçme, dhe janë njëherësh të gatshëm të të shoqërojnë miqësisht për t’i soditur secilën syresh, me një bujari dhe gatishmëri që ta heq menjëherë nevojën për udhërrëfyes të rregullt turistikë.
Burimet historike ndërkaq tregojnë se Novobërda mesjetare, në banorët e saj, përveç arbërorëve (me gjasë jo vetëm katolikë, por edhe ortodoksë, gjë që dëshmohet nga disa kishat ortodokse, në një vendbanim kryesisht katolik), raguzanëve, saksonëve, mund të numëroheshin sakaq edhe tregtarët venedikas, duke e bërë këtë qytet një vendbanim shumëkombësh me tipare të qarta tregtare, qendër të nxjerrjes së mineraleve të çmuara, por edhe shteg kalimi për karvanet e shumta që arrinin deri në brigjet e detit Adriatik.
Ky qytet kaq i pashoq, ku ishte harlisur qytetërimi, bashkëjetesa midis lindjes dhe perëndimit, në radhët e banorëve, feve dhe kulturave të tij, që ndërkaq zotëronte dhe minierat më të pasura të gjithë siujdhesës Ballkanike, do të rrethohej disa herë pamëshirshëm nga osmanët, gjersa në vitin 1455 do të mposhtej përfundimisht, dhe turqit do t’u prisnin kokat gjithë mbrojtësve meshkuj të qytetit (qindra syresh), duke çuar përdhunshëm të miturit si jeniçerë, ndërsa gratë e femrat do të përfundonin në harem.
Një fakt interesant është se një vit përpara rënies së qytetit në sundimin osman, Vojvodë i Novobërdës ishte Aleks Spani, kurse përpara tij këtë post të rëndësishëm udhëheqës, e kish mbajtur babai i tij, Pjetër Spani, të dy pinjollë të familjes së madhe fisnike arbërore të Spanëvë nga Drishti pranë Shkodrës.
Gjithashtu një arbëror i shquar me origjinë nga Novobërda, është Gjergj Pelini, klerik katolik dhe diplomat i Gjergj Kastriotit.
Më tutje nga Novobërda në Gjilanin e sotëm do të shpërngulej edhe familja e madhe e Gjinollëve në shekullin XIX, duke themeluar këtë qytet të rëndësishëm të Kosovës, të cilit i dhanë edhe emrin e tyre.
Novobërda vijon të shuhet dhe të shpopullohet gjatë shekujve të sundimit osman, derisa vendbanimi i vogël i sotëm, në shekullin XX thuajse zbrazet tërësisht, dhe ringjallja e tij kryesisht, përveç përpjekjeve të autoriteteve kosovare përgjegjëse për trashëgiminë arkeologjike dhe kulturore, i detyrohet kryesisht banorëve vendas të familjes Novobërdaliu, të cilët ende nuk pranojnë stoikisht të shkëputen nga trojet e tyre atërore, duke e ripërtërirë pak nga pak jetën në këtë qytet dikur të fisëm mesjetar.
Gjithë shtëpitë e mbetura në këtë vendbanim, u përkasin trashëgimtarëve të kësaj familje, dhe të tillë janë edhe Xhema dhe Feimja, një burrë me shpirt bujar që pati lënë karrierën akademike dhe filozofinë, për t’u kthyer në kohë të vështira në vendlindje, rrëzë kështjellës madhështore, dhe gruaja e tij e palodhur, që mes një flije dhe tjetrës, të pjekura domosdo në saç, mirëpresin me buzë në gaz këdo, në Shtëpinë e tyre Akomoduese në sheshin e vetëm të vendbanimit, poshtë mureve të kështjellës.
Anëtarët e kësaj familje, përbëjnë edhe një tjetër veçori krejt të rrallë të këtij vendbanimi, ngaqë të gjithë pa përjashtim, duke nisur nga brezat më të moshuar, gjer te brezat e rinj, janë të shkolluar në nivel universitar, duke jetuar e punuar me sukses bijtë e nipat e tyre nga Prishtina, deri në vendet e Europës Perëndimore e Veriore.
Sot Novobërda vuan nga infrastruktura turistike, ndërsa kështjella mesjetare nuk është rikonstruktuar dhe meremetuar akoma plotësisht, teksa shtigjet që të shpien deri lart poshtë mureve të saj, nuk janë shtruar akoma, të paktën me plloça guri, dhe kur ende mungon ndriçimi i duhur për kështjellën dhe zonën përreth saj, por gjithashtu askund nuk të has syri ndonjë tabelë ku të tregohet përmbledhtas historia mahnitëse e këtij qyteti dhe bëmat e qytetarëve të tij.
Megjithatë Novobërda ndodhet vetëm 40 minuta larg Prishtinës, rreth dy orë larg Shkupit, në distancë të pranueshme nga Tirana dhe gjithë qytetet e rëndësishme të Kosovës.
Ky vend klimaterik ku mushkritë të mbushen me ajër të pastër, ku gjelbërimi gjendet në çdo skaj, ku bimësia lulëzon, ku ushqimi Bio ta mbroth shëndetin, ku njeriu ecën me rrënoja arkeologjike në çdo hap që hedh përtokë, dhe ku veçanërisht mikpritja vendase mund të cilësohet thjesht si e përkryer, nevojitet patjetër të shndërrohet në një “must go place” për çdo turist që vjen në Kosovë, sepse vizita do t’ia vlejë qartësisht mundimin.
Nga Elvi Sidheri (Shkrimtar dhe përkthyes letrar shumëgjuhësh) / KultPlus.com
Liverpulit në Mbretërinë e Bashkuar iu hoq statusi i Trashëgimisë Botërore, pasi një komitet i Kombeve të Bashkuara konstatoi se zhvillimet atje e kërcënojnë vlerën e qytetit.
Vendimi u mor pas një votimi të fshehtë nga komiteti i UNESCO-s në një takim në Kinë.
UNESCO – agjenci për kulturë, arsim dhe shkencë e Kombeve të Bashkuara – tha se zhvillimet e reja, përfshirë stadiumin e ri të planifikuar të klubit futbollistik Everton, kanë rezultuar me një “përkeqësim serioz” të qytetit historik.
Kryetarja e bashkisë së qytetit tha se vendimi është “i pakuptueshëm”.
“Lokacioni ynë i Trashëgimisë Botërore nuk ka qenë kurrë në gjendje më të mirë”, tha Joanne Anderson.
Ajo tha se do të bisedojë me Qeverinë britanike për të parë nëse qyteti mund ta apelojë vendimin, i cili, sipas saj, vjen “një dekadë pasi UNESCO e vizitoi për herë të fundit Liverpulin”.
Qeveria tha se është “jashtëzakonisht e zhgënjyer” dhe se beson se Liverpuli ende e meriton statusin e tij të Trashëgimisë Botërore, “marrë parasysh rolin e rëndësishëm që doket historike dhe qyteti kanë luajtur gjatë gjithë historisë”.
Liverpulit i është dhënë statusi i Trashëgimisë Botërore në vitin 2004.
Ai është vendi i tretë që e humb atë, prejse ka nisur përpilimi i listës në vitin 1978.
Shenjtërorja arabe Oryx në Oman e ka humbur në vitin 2007, ndërsa Lugina Dresden Elbe në Gjermani më 2009. / Express / KultPlus.com
Qeveria e Kosovës, në mbledhjen e 19-të ka marrë vendim për emërimin e Komisionit Shtetëror për hulumtimin, regjistrimin, inventarizimin, vlerësimin dhe dokumentimin e objekteve të trashëgimisë kulturore dhe historike të shkatërruara gjatë luftës së vitit 1998 dhe 1999, përcjellë KultPlus.
Ky komision ka për detyrë të hulumtojë, grumbullojë dhe administrojë të gjitha informatat dhe dëshmitë e nevojshme nga arkivat publike dhe jopublike si dhe nga të gjitha burimet e tjera të besueshme të informacionit zyrtar me qëllim të realizimit të plotë dhe në mënyrë shteruese të detyrës për hulumtimin, regjistrimin, inventarizimin, vlerësimin dhe dokumentimin e objekteve kulturore dhe historike të shkatërruara gjatë luftës së vitit 1998 dhe 1999.
Komisioni obligohet të hartojë raporte për Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, dhe të njoftojë edhe Zyrën e Kryeministrit. Në fund punës, përkatësisht mandatit të tij, komisioni obligohet të hartojë një raport përfundimtar së bashku me një vlerësim të dëmit dhe/apo rëndësisë historike, kulturore, shoqërore dhe shpirtërore të objekteve të shkatërruara si dhe të kostos së përafërt financiare të tyre.
Ministri, Hajrulla Çeku e ka vlerësuar si moment shumë të rëndësishme këtë vendim të qeverisë, pasi zyrtarisht e nisim procesin për të kërkuar llogari dhe dëmshpërblim nga Serbia për shkatërrimin e qëllimshëm të qindra monumenteve të Kosovës.
Komisioni shtetëror përbëhet nga 14 anëtarë të cilët janë jenë profesionistë dhe përfaqësues të institucioneve shtetërore dhe profesionale, si dhe profesionistë ndërkombëtarë.
Mbi këtë dokument dhe në pajtim me standardet ndërkombëtare do të përpilohet edhe kërkesa për dëmshpërblim, ka sqaruar ministri Çeku. / KultPlus.com
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku sot përmes një postimi në rrjetin social Facebook, ka bërë të ditur se Qeveria ka votuar themelimin e komisionit shtetëror për dokumentimin e shkatërrimit të trashëgimisë kulturore të Kosovës gjatë luftës më 98/99, përcjellë KultPlus.
“Ky është moment i rëndësishëm, pasi zyrtarisht e nisim procesin për të kërkuar llogari dhe dëmshpërblim nga Serbia për shkatërrimin e qëllimshëm të qindra monumenteve të Kosovës”, ka shkruar Çeku.
Tutje ai ka bërë të ditur se anëtarë të komisionit do të jenë profesionistë dhe përfaqësues të institucioneve shtetërore dhe profesionale, si dhe profesionistë ndërkombëtarë.
“Komisioni do të marr për bazë të gjitha dokumentimet që janë kryer deri sot, ndërsa do të ketë për detyrë hartimin e inventarit shtetëror me të gjitha monumentet e shkatërruara gjatë luftës në vitet 1998 dhe 1999. Mbi këtë dokument dhe në pajtim me standardet ndërkombëtare do të përpilohet edhe kërkesa për dëmshpërblim”, thuhet në njoftimin e tij. / KultPlus.com
Në një ceremoni solemne të organizuar nga Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren dhe Autostrada Biennale, drejtori i këtij institucioni Samir Hoxha dhe Vatra Abrashi, kanë pritur në takim artisten e mirënjohur Valbona Zherka, autore e dy veprave të artit të cilat janë pjesë e ekspozitës së përbashkët të krijuesve figurativ në sektorin e Galerisë së Arteve në Kompleksin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, përcjellë KultPlus.
Veprat e autores Zherka “Qëndresa” dhe “Kullat e Qëndresës” kanë qenë të ekspozuara në sektorin e Galerisë së Arteve që nga viti 1978 me rastin e shënimit të njëqind vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, andaj ato paraqesin frymëzimin e artistëve tanë të cilët me pasion të madh, për shkak të rëndësisë që kishte ky shënim, realizuan një radhë krijimesh të bukura për nderë të këtij përvjetori jubilar.
Restaurimi i dy veprave “Qëndresa” dhe “Kullat e Qëndresës” të autores Valbona Zherka, të punuar me teknikën thurje klasike e leshit, ishin në gjendje jo të mirë dhe mjaft të dëmtuara, si rezultat i vjetërsisë së tyre, andaj kanë pasur nevojë imediate për trajtim dhe restaurim urgjent.
Artistja me vetë iniciativë ka marrë përsipër të bëjë restaurimin e këtyre dy veprave dhe të njëjtat pas restaurimit dhe dokumentimit të këtij procesi i ka rikthyer për ekspozim në ambientet e sektorit të Galerisë së Arteve në Kompleksin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.
Drejtori i Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren, Samir Hoxha, theksoj se “si rezultat i këtyre veprave të bukura artistike dhe shumë tjerave, u përurua edhe Galeria e Arteve Figurative, pranë Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit me 10 qershor të vitit 1978”. “Andaj ekspozita tematike, kushtuar kësaj ngjarje madhore, ku veprat ekspozuara pasqyrojnë personalitete, ngjarje dhe situata të rëndësishme të historisë sonë, na detyrojnë që të ndërmarrim veprime konkrete për të mirën e Galerisë dhe të kaluarës sonë të lavdishme”, ka theksuar drejtori i këtij institucioni, Samir Hoxha.
Në shenjë mirënjohje për kontributin e çmuar në fushën e artit dhe të trashëgimisë kulturore Drejtori i QRTK-së në Prizren, Samir Hoxha dhe Drejtuesja e Festivalit Autostrada Biennale ndau mirënjohje për artisten Valbona Zherka. / KultPlus.com
Me 66 vota pro Kuvendi i Kosovës sot ka emëruar shtatë anëtarët e Këshillit të Kosovës për Trashëgimi Kulturore.
Zanita Halimi, Arianit Buqinca, Sadik Krasniqi, Premtim Alaj, Valon Gërmizaj dhe nga minoritetet Ifeta Nikoqeviq dhe Sllaxhana Boshkoviq janë anëtarët e emëruar.
Raportin e këtij procesi e ka arsyetuar në seancë, anëtari i Komisionit Ardian Gola, i cili theksoi se për këto pozita ka pasur konkurs dhe janë përdorur formulat e vlerësimit. / rtv21.tv / KultPlus.com
Ndikimi i formave të ndryshme të arit, prezantimi i funksioneve dhe gjendjes së detajuar të objektit ‘Shtëpia e Herticëve’, roli i të rinjve dhe politikat rinore për trashëgiminë kulturore, diskutime rreth nevojës për rritjen e vetëdijesimit rreth arkitekturës dhe ndërtimtarisë, rëndësia e dokumentimit dhe vlerat e objekteve në hapësira publike dhe private, ishin këto tema kyçe të cilat u shpalosën dje në panelin e diskutimit të organizuar nga OJQ YARL (Youth are the real Leaders) në Bibliotekën e Qytetit ‘Hivzi Sylejmani’, shkruan KultPlus.
Ky diskutim nisi me prezantimin e objektit ‘Shtëpia e Herticëve’, objekt ky që hyn me numrin 3587 në listën e objekteve të trashëgimisë kulturore nga Minsitria e Kulturës, Sporti dhe Rinisë. I ndërtuar në vitin 1989 ruhet si objekt i përkohshëm, me ç’rast duhet të shkruhet e të dokumentohet vlera historike e arkitektonike e shtëpisë, aspekti turistik, faktorët ekonomik për përhapjen e kulturës dhe historisë shqiptare.
Dashamirë të arkitekturës dhe jo vetëm patën rastin të dëgjojnë edhe nivelet e arritjes të 3 panelistëve si: drejtoresha ekzekutive e ‘YARL’ dhe arkitektja Kosovare Sadiku, drejtori i Institutit Arkeologjik Enver Rexha dhe specialistja e trashëgimisë arkitekturore në kuadër të MKRS-së, Gjelane Hoxha.
Arkitektja Sadiku nisi këtë diskutim duke u shprehur se është një kënaqësi e madhe që po ndodhin këto mbledhje përsëri për arkitekturën pas një pauze 5 mujore për shkak të situatës pandemike.
“E dimë që mjaft shpesh kemi parë rolin e shoqërisë civile dhe organizatave të ndryshme që patën një sukses mjaft të madh në sport apo tjera fusha. Kësaj here ne menduam që të bëjmë një ndryshim për arkitekturën prandaj kjo është sesioni i parë në një seri të sesioneve tjera duke filluar nga trashëgimia kulturore arkitekturore, termet arkitekturore, hapësirat publike e dimensionet e tjera ku përfshihemi të gjithë’’, ka thënë Sadiku.
Sipas saj, pjesëmarrja e të pranishmëve që vinë nga profesione të ndryshme do të kenë një ndikim në promovimin e arkitekturës dhe trashëgimisë në përgjithësi. Prandaj, bashkërisht duhet të ndodhin ndryshime në fushën e arkitekturës dhe të njihet puna ekipore.
“Është e arsyeshme që arkitektura të diskutohet qysh nga grup moshat më të reja në mënyrë që arkitektura të vlerësohet sepse këta fëmijë nesër mund të jenë përfaqësues të institucioneve, investitorë apo edhe profesionistë. Prandaj, një edukim i përgjithshëm për arkitekturën dhe kulturën, është i domosdoshëm”, thotë Sadiku.
Për Sadikun, vëmendja për hapësirat e përgjithshme e të përbashkëta duhet të diskutohet jo vetëm me arkitektë por me të gjithë pa dallim. Prandaj, Muzeu Shtëpitë-Shkolla është një objekt ku të rinjtë arkitektë e student mund të studiojnë, hulumtojnë, analizojnë zgjedhjen e duhur e dokumentojnë këto objekte.
Ndërsa, drejtori i Institutit Arekologjik, Enver Rexha ka treguar për iniciativat e para që trashëgimia arkeologjike të dashurohet ende më shumë.
“Ne kemi pasur fatin që ta iniciojmë së bashku me Muzeun e Kosovës për trashëgiminë arkeologjike, iniciativa këto nga viti 2005 ku u formuan disa improvizime arkeologjike me fëmijët parashkollorë e deri tek shkollat e mesme derisa kemi dalur në ndërmarrjet praktike”, ka thënë Rexha.
Sipas tij, është organizuar një lloj i muzeut mobil ku ka funksionuar si një iniciativë që ka dhënë rezultat dhe gjithsej 5 studentë janë në nivel të studimeve ndërkombëtare është synuar dashuria për arkeologjinë dhe studimet e mëtutjeshme për këtë drejtim.
“Edhe pse gjendja jonë nuk është shumë e mirë sepse kemi kaluar faza me riorganizimin e institucioneve dhe plotësimin e kriterit për një staf profesional në disa lëmi. Por, ekzistojnë disa organizata dhe institucione që mund të ballafaqohen me këto kërkesa dhe qasjet e promovimit të shpërndahen edhe në lokalitete tjera”, përfundon Rexha.
Krejt në fund, edhe specialistja e trashëgimisë arkitekturore, Gjelane Hoxha është shprehur se potenciali i Kosovës konsiderohet mjaft i lartë për një formësim të duhur rreth trashëgimisë ndërtimore.
“Potenciali që e posedon vendi ynë me krijimtari ndërtimore mijëvjecare kërkohet arkitekti, prandaj cilësohem si arkitektja e parë që kam lënë rrugën e projektimit si studentja më e mirë dhe kam udhëtu në formësimin tim shumë të vështirë në fushën e vlerësimit dhe ruajtes së trashëgimisë ndërtimore”, ka thënë Hoxha.
Sipas saj, pendimi nuk ekziston sepse qysh në fillim të karrieres së saj është punësuar në Institutin e Kosovës dhe i është ofruar vetëm një letër e bardhë ku nuk i ka munguar vështirësia por as kënaqësia.
“Rëndësia e trashëgimisë kulturore në përgjithësi e në veçanti trashëgimia ndërtimore është pjesë integrale e të drejtës tonë historike në territorin e Republikës së Kosovës. Trashëgimia kulturore i përket njerëzve sepse njerëzit e krijojnë dhe kultivojnë atë”, përfundon Hoxha.
Përgjatë këtij diskutimi është bërë e ditur se organizata YARL, këtë vit do të fokusohet kryesisht në arkitekturë ku do të inkuadrohen ekspertë të ndryshëm të angazhuar në fusha të ndryshme si dhe përveç sesioneve do të organizohet edhe edicioni i 2 i ‘Architect Festival’, edicion ky që ka për qëllim përfshirjen e trajnimit për të rinjtë në fushat e ndryshme të arkitekturës të cilat janë në mungesë në nivelin arsimor dhe universitar ku me trajnime të ndryshme tentohet të ofrohet plotësimi i këtyre mangësive nga sistemi i edukimit në vend, përfshirja e qytetarëve në ridizajnimin e hapësirave të përbashkëta si dhe bashkëpunimi me institucionet lokale që do të ndodhin në qytete të ndryshme të Kosovës.
Ky event është mundësuar me përkrahje teknike nga OSBE, Misioni në Kosovë. / KultPlus.com
Muzeu vendor i Përmetit po i rikthehet qytetit si një pasuri e çmuar dhe unikale.
Bashkia e Përmetit bën të ditur se “nuk është mbushur ende një vit dhe në ambientet e brendshme, ku objektet ishin të shpërndara në mënyrë kaotike dhe të patrajtuara, janë krijuar pavijone si pavijoni i Arkeologjisë, pavijoni i Artizanatit, pavijoni i Luftës, pavijoni i Vëllezërve Frashëri, pavijoni i Odhise Paskalit”.
Objektet, që tashmë janë koleksione muzeale dinjitoze, u pastruan dhe u trajtuan për t’i kataloguar, prezantuar dhe ekspozuar denjësisht.
Muzeu do të jetë një destinacion i rëndësishëm arkeologjik dhe kulturor, me program dhe aktivitete që do t’i shërbejnë një audience të gjerë dhe të larmishme përfshirë të gjithë vizitorët e qytetit tonë, duke u bërë destinacioni më i sugjeruar nga të gjithë operatorët turistikë.
Muzeu i ri, pasuria e të gjithë qytetarëve fillon të funksionojë me një vizion të ri për të vazhduar me hapjen e pavijoneve të tjerë. /atsh/ KultPlus.com
Europa Nostra, javën e kaluar më 8 Prill, ka vendosur që Manastirin e Deçanit ta fusë në listën e 7 monumenteve më të rrezikuara të Evropës për vitin 2021 bashkë me 6 monumente tjera në Austri, Kroaci, Greqi, Itali, Maqedoni të Veriut dhe Spanjë (https://www.europanostra.org/europa-nostra-and-eib…/).
Pas shpalljes së listës së ngushtë të 12 lokaliteteve, asokohe Qeveria e Kosovës e udhëhequr nga z. Avdullah Hoti, nga Dhjetori 2020 e deri në Mars të vitit 2021, në periudhën e formimit të Qeverisë së re, nuk pati asnjë reagim publik për të cilën kemi njohuri por edhe ndonjë komunikim potencial me Europa Nostra-n që Manastiri i Deçanit të mos futet në listën finale të 7 lokaliteteve më të rrezikuara.
Kjo tregon papërgjegjësi të madhe për një temë të rëndësishme për vendin duke e ditur potencialin e “dëmit” që do të mund të shkaktonte një shpallje e tillë në procesin e dialogut dhe normalizimit të marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë.
Pas shpalljes së Manastirit të Deçanit në listën e 7 monumenteve më të rrezikuara të Evropës për vitin 2021, u publikua edhe letra e Presidentes së Kosovës, znj. Vjosa Osmani Sadriu dhe Kryeministrit të Kosovës, z. Albin Kurti (https://www.mkrs-ks.org/?page=1,6,2468), bashkë edhe me reagimin e Ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sporteve z. Hajrulla Çeku (https://www.mkrs-ks.org/?page=1,6,2470).
Këto letra dhe reagime kanë argumente të mjaftueshme, profesionale dhe të qarta për pozicionin e shtetit të Kosovës ku shpaloset korniza ligjore dhe statusi i mbrojtjes për manastirin, të drejtat ekskluzive të Kishës Ortodokse Serbe, kontestin e zgjidhur të rrugës për Plavë të Malit të Zi dhe elementet tjera të rëndësishme që janë ngritur në nominim të lokalitetit. Sidoqoftë, EC Ma Ndryshe, reagimet institucionale edhe pse të argumentuara mirë, i konsideron të vonshme dhe të pamjaftueshme për parandalimin potencial të një shpalljeje të tillë për Manastirin e Deçanit.
Për më tepër, letra e presidentes (në detyrë) dhe kryeministrit (në ardhje), e dërguar më 18 Mars nuk ka qenë publike dhe transparente për publikun, dhe fatkeqësisht për këtë reagim të tyre jemi njoftuar pasi që dëmi veçse është krijuar (më 9 Prill 2021).
Europa Nostra, letrës së datës 18 Mars 2020 i kthen përgjigje më 6 Prill duke “vlerësuar angazhimin e fuqishëm (të institucioneve) për të mbrojtur përparimin e trashëgimisë kulturore dhe natyrore në Kosovë, që është pjesë e trashëgimisë së përbashkët kulturore e Europës dhe Botës” ku në ndërkohë Europa Nostra sugjeron të mban edhe një video konferencë virtuale në javët në vijim (https://www.facebook.com/…/a.23032391…/3623586351087128/).
Europa Nostra është një federatë Pan-Evropiane për Trashëgiminë Kulturore, që përfaqëson organizatat e qytetarëve që punojnë në ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe natyrore të Evropës. Kjo organizatë është zëri i kësaj lëvizjeje për organet përkatëse ndërkombëtare, veçanërisht Bashkimin Evropian, Këshillin e Evropës dhe UNESCO-n.
Për mbi 50 vjet, kjo organizatë njihet si organizata më përfaqësuese e trashëgimisë në Evropë me anëtarë nga mbi 40 vende të ndryshme përfshi edhe dy organizata anëtare në Kosovë.
EC Ma Ndryshe rekomandon që Europa Nostra, para se të publikonte një vendim të tillë do të duhej ta ndiqte një qasje më gjithëpërfshirëse, përkatësisht të konsultohej edhe me përfaqësues të shtetit të Kosovës, pasi që politizimi i trashëgimisë kulturore nuk sjell dobi, por veçse krijon ndasi të reja dhe është kundër përkushtimit të vet Europa Nostrës, të cilën e ndajmë edhe ne, për mbrojtjen e duhur të trashëgimisë kulturore dhe natyrore në Ballkanin Perëndimor, si një komponent jetik i rrugëtimit dhe të ardhmes sonë evropiane.
EC Ma Ndryshe apelon tek institucionet shtetërore, në veçanti tek Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve që të jetë më proaktive dhe të merret me identifikimin dhe parandalimin e problemeve të mundshme të trajtimit të trashëgimisë, në rastin konkret të trashëgimisë së komunitetit serb pasi që pasojat e neglizhimit siç po shihet mund të ofrojnë një imazh të shtrembëruar të realitetit në terren.
Kosova, me institucionet e saja të sapoformuara, duhet të jetë në përgjegjësinë më të lartë të detyrës së saj dhe të krijojë politika të qëndrueshme duke kontrolluar situatën në vend, në vend se t’i përgjigjet “pasojave” pasi ato të kenë ndodhur.
EC rekomandon që institucione përgjegjëse të bashkërendojnë veprimet e ardhshme me akademinë, profesionistë brenda dhe jashtë institucioneve përfshi edhe përfaqësuesit e shoqërisë civile. / KultPlus.com
Ajo që kishte nisur në fillim të këtij viti me marrëveshje për restaurim të Xhamisë së Plumbit në Shkodër, është pasuar së fundmi edhe me një marrëveshje tjetër mes ministrive të Kulturës së Shqipërisë dhe asaj të Turqisë.
Krejt kjo ka ndodhur jo pak kohë pas rastit kundërthënës të investimit të TIKA-s në Hamamin e Madh të Prishtinës, i cili, sipas projektit turk, planifikohej të tjetërsohej edhe në emër, duke u quajtur si “Muzeu i Hamamit të Pushtuesit”. Por për ministren e Kulturës të Republikës së Shqipërisë, marrëveshja e firmosur në Gjirokastër nuk është vetëm “për ruajtjen e trashëgimisë kulturore, por edhe në fusha të tjera të artit si kinematografi, botime, përkthime e shkëmbime kulturore”
Përvoja jo fort e mirë me autoritetet turke rreth investimeve në objektet e trashëgimisë kulturore nuk është parë si pengesë nga institucionet e shtetit shqiptar. Rreth dy javë më parë, Komuna e Prishtinës dhe Agjencia qeveritare Turke për Zhvillim dhe Rindërtim (TICA) nënshkruan memorandum bashkëpunimi për restaurimin e Hamamit të Madh të Prishtinës. Me projektin në vlerë prej 1 milion eurosh synohej “rikthimi i origjinalitetit” të objektit gati pesëshekullor. Por videot e projektit kishin bërë me dije se ai qe emëruar si “Fatih Hamami Müzesi” (në shqip “Muzeu i Hamamit të Pushtuesit”).
Fill pas raportimit të KOHËS për projektin që po tjetërsonte monumentin edhe në emër, në opinionin publik ishin ngritur shqetësime të shumta për emërtimin e ri që lidhej me emrin e sulltanit të gjysmës së dytë të shekullit 15, Mehmeti II, me emrin e të cilit lidhet pushtimi i Kostandinopojës dhe një pjese e konsiderueshme e Ballkanit Jugor.
Me këtë sulltan lidhen po ashtu edhe fushatat e egra perandorake ndaj tokave arbërore, sikundër edhe pushtimi i Krujës dhe Shkodrës që shënoi pushtimin e Arbërisë pas rezistencës gjysmëshekullore të Gjergj Kastriotit – Skënderbeu.
E me një marrëveshje të përbashkët, Shqipëria dhe Turqia synojnë që të bashkëpunojnë në fushën e artit, arkeologjisë, muzeologjisë, luftës kundër trafikut të paligjshëm të objekteve të trashëgimisë kulturore, si dhe mbrojtjes së të drejtave të autorit.
Nënshkrimi është bërë të enjten pasdite në shtëpinë e Zekatëve, njërit prej objekteve më karakteristike në qytetin historik të Gjirokastrës, mes ministres së Kulturës të Republikës së Shqipërisë, Elva Margariti, dhe homologut të saj turk, Mehmet Ersoy.
“Një firmë e rëndësishme për marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Turqisë”, e ka cilësuar këtë marrëveshje ministrja Margariti.
“Pas bashkëpunimeve të suksesshme në fushën e restaurimit, të tjera projekte të mëdha na presin përpara”, ka bërë me dije Margariti në njoftimin e afishuar në “Facebook” pas nënshkrimit të marrëveshjes në fjalë.
Gjatë qëndrimit në Gjirokastër, ministri turk Ersoy ka vizituar edhe godinën e restauruar të konvikteve studentore në Gjirokastër.
“TIKA ka zbatuar 532 projekte që prej krijimit të Zyrës së Koordinimit”, ka bërë të ditur ministri turk Ersoy në faqen e tij në “Facebook”.
Edhe investimi tjetër në Xhaminë e Plumbit, në Shkodër, nuk kishte kaluar pa kritika në opinion.
Gjatë vizitës në Ankara në fillim të këtij viti, ministrja Margariti kishte nënshkruar një marrëveshje me Drejtorinë e Përgjithshme të Fondacioneve të Ministrisë së Kulturës dhe Turizmit për, siç ishte thënë, “restaurimin dhe konstruksionin e sistemit të mbrojtjes nga përmbytjet në Xhaminë e Shkodrës”. /atsh/ KultPlus.com
Drejtori i Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren Samir Hoxha, nënshkroi memorandum bashkëpunimi me drejtorin e Urbanizimit dhe Planifikimit Hapësinor Beni Kizolli.
Qëllimi i këtij Memorandumi është që të zhvillojë një platformë bashkëpunimi të ngushtë dhe efikas në mes të Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren dhe Drejtorisë së Urbanizmit dhe Planifikimit Hapësinor në Komunën e Prizrenit me qëllim të mbrojtjes, ruajtjes, rehabilitimit dhe mirëmbajtjes së karakteristikave tradicionale, historike e urbane të Qendrës historike të Prizrenit.
Përzgjedhja e dy shtëpive ajo e familje Arapi dhe familjes Gjonaj që janë pjesë e listës së trashëgimisë kulturore nën mbrojtje, është bërë nga ana e Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren, ndërkaq Komuna e Prizrenit përmes Drejtorisë së Urbanizimit dhe Planifikimit Hapësinor do të siguroj mjetet financiare në vlerë rreth 90 mijë euro për investimin e projekteve të planifikuara, i cili do të bëhet gjatë vitit 2021.
Pas nënshkrimit të memorandumit drejtori i Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren Samir Hoxha, tha se qëllimi i nënshkrimit të këtij memorandumi është realizimi i interesave të dyanshme në fushën e ruajtjes, mbrojtjes dhe promovimit të Trashëgimisë Kulturore në Komunën e Prizrenit, në përputhje me kriteret, standardet dhe legjislacionin në fuqi.
Përzgjedhja e dy ndërtesave ajo e familjes Arapi dhe familjes Gjonaj të cilat do t’i nënshtrohen procesit të restaurimit dhe konservimit, është bërë nga ana e Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren, marrë për bazë vlerat dhe rëndësinë e veçantë historike dhe arkitektonike që kanë ndërtesat në fjalë, ka theksuar drejtori i QRTK-së në Prizren Samir Hoxha.
Realizimi i këtyre projekteve sipas drejtorit Hoxha, bëhen me qëllim të realizimit të objektivave dhe synimeve të Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren për vitin 2021, përkatësisht për zbatimin e prioriteteve programore për ruajtjen e ndërtesave tradicionale, të cilat gjendën në kuadër të Qendrës Historike të Prizrenit.
Ndërkaq drejtori i Urbanizmit dhe Planifikimit Hapësinor në Komunën e Prizrenit Beni Kizolli, falënderoj drejtorin e QRTK-së në Prizren për gatishmërinë e treguar në realizimin e këtyre projekteve në Komunën e Prizrenit. / KultPlus.com
Ministrja për Kulturë e Shqipërisë, Elva Margariti ka treguar për zhvillimet e fundit në qytetin e Durrësit, shkruan KultPlus.
Ajo ka vizituar qytetin shqiptar bashkë medrejtorët ekzekutivë të Fondacionit Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim, Martin Mata dhe Aleksandër Sarapuli.
Me këtë rast, ministrja Margariti ka thënë se diçka e mirë për Durrësin po vie.
“Vizituam zonën që do të shndërrohet në më tërheqësen për qytetin, ku trashëgimia kulturore do të jetë një magnet i vërtetë ekonomik dhe turistik”, ka shkruar Elva Margariti.
Ky investim do të vie në kuadër të projektit TID Durrës. / KultPlus.com
Një ekip studiuesish që po gërmonin në Spanjë, zbuluan një kamë (mjet i mprehtë nga të dy anët) të formuar nga kristalet e shkëmbit.
Ekspertët thonë se kama është ‘mjeti më i sofistikuar teknikisht’ që është zbuluar ndonjëherë në gadishullin Iberik dhe ka kërkuar aftësi të mëdha për të gdhendur.
Objekti, i cili është rreth 5.000 vjeçar, u gjet larg minierave të kristalta, gjë që sugjeron se ai dikur i përkisnin një individi elitar që pagoi çmim të madh për të. Studiuesit gjithashtu spekulojnë se kristali i shkëmbit gjatë kësaj kohe mund të ketë pasur një rëndësi simbolike dhe përdorej për fuqi magjike dhe lidhje me paraardhësit.
Ata ndoshta paraqisnin objekte funerale të arritshme vetëm për elitën e kësaj periudhe kohore, thuhet në studimin e botuar në revistën “Quaternary International”.
“Lidhja e tehut të kamës me një dorezë të bërë prej fildishi, gjithashtu një lëndë e parë jo-lokale që duhet të ketë pasur një vlerë të madhe, sugjeron fuqimisht statusin e rangut të lartë të njerëzve që përdorin objekte të tilla”, thonë studiuesit.
Gërmimi në jugperëndim të Spanjës ishte bashkëpunim i studiuesve nga Universiteti i Granadas, Universiteti i Sevillas dhe Këshilli i Lartë i Kërkimeve Spanjolle. /a2news/ KultPlus.com
Në fshatin Stegopull, Gjirokastër ka nisur puna për restaurimin e Kishës së Shën Ilias.
Kisha e Shën Ilias është rreth 400 vjeçare e ndërtuar në shek. XVII dhe konsiderohet si pjesë e rëndësishme e trashëgimisë kulturore në vendin tonë.
Lajmin për fillimin e punimeve në këtë objekt kulti e ka bërë të ditur ministrja e Kulturës, Elva Margariti ku thekson se punimet restauruese në këtë kishë erdhën si pasojë e kërkesave të vazhdueshme të komunitetit të zonës.
“Pas kërkesave të vazhdueshme të komunitetit të zonës, ka nisur puna për restaurimin e Kishës së Shën Ilias, në fshatin Stegopull, Gjirokastër. Një monument i shek. XVII, i cili i ka rezistuar kohërave e zografisur nga dora e Kostandinit”, shprehet Margariti.
Puna restauruese në këtë objekt bën të ditur ministrja konsiston në stabilizimin e strukturës së muraturave si dhe në ndërhyrje konsoliduese – restauruese në pikturën murale të interierit.
“Projekti i hartuar nga specialistët e Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore dhe financuar nga buxheti i shtetit, parashikon rishikimin e gjendjes dhe strukturës së çatisë së hajatit në anën perëndimore, pastrimin e territorit përreth, stabilizimin e strukturës së muraturave si dhe ndërhyrje konsoliduese – restauruese në pikturën murale të interierit”, bën të ditur Margariti.
Ky projekt i hartuar nga Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore do financohet nga fondet e buxhetit të shtetit me një vlerë prej 8 milionë lekësh të reja.
Kisha e manastirit të Shën Ilias është e vetmja e mbijetuar mes 13 kishave të fshatit Stegopull në Gjirokastër. Kisha e një stili të rrallë arkitekturor mendohet se është një ndër më të vjetrat në rajon dhe ka njohur disa faza rindërtuese përgjatë shekujve. /a.a/ KultPlus.com
Listës së Trashëgimisë Kulturore për Mbrojtje të Përkohshme për vitin 2021 i janë shtuar edhe 9 asete të reja nga regjioni i Prizrenit. Regjistri i listës për këtë vit është definuar dhe përmban propozimet dhe vlerësimet përkatëse nga institucionet dhe palët e autorizuara me ligj për këto propozime.
Qendra Rajone për Trashëgimi Kulturore në Prizren në përmbushje të detyrimeve ligjore, gjatë procesit të inventarizimit, dokumentimit dhe vlerësimit për vitin 2021 ka propozuar 9 (nëntë) astete për tu përfshirë në regjistrin e Trashëgimisë Kulturore për Mbrojtje të Përkohshme në kategorinë arkitekturore.
Të gjitha asetetet nga rajoni i Prizrenit që i janë propozuar Komisionit Profesional Shqyrtues të Kërkesave dhe Propozimeve për Përfshirjen në Listën e Trashëgimisë Kulturore për Mbrojtje të Përkohshme janë aprovuar dhe Lista ka marr miratimin e Ministres së Kulturës znj. Vlora Domoshi.
Disa nga asetet, të cilat janë përfshirë këtë vit si propozime të reja në listën e trashëgimisë kulturore për mbrojtje të përkohshme nga rajoni i Prizrenit janë: Shkolla e vjetër e fshatit Mushnikovë; Kompleksi i Xhamisë së vjetër në fshatin Leskovec; Kompleksi i Sarajit të vjetër; Ish hotel Selaniku (strehimorja e vjetër e grave); Isha Hotel Andi (Qendra Kulturore Hebraike); Shtëpia e familjes Rada; Koji i vjetër në Rahovec; Shtëpi guri e familjes Hoxha në fshatin Zhur, si dhe Rrënojat e xhamisë së vjetër në fshatin Shkozë të Malishevës.
Aktualisht procesi i vlerësimit është përmbyllur me procedure të brendshme administrative në MKRS për publikim dhe shpallje me akt administrativ, thekson drejtori i Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren Samir Hoxha.
Drejtori i këtij institucioni ka falënderuar të gjitha palët e angazhuara, në çfarëdo forme, në debatin dhe procedurat tjera të aprovimit të listës, si zërat e opinionit publik, personat fizik të përfshirë në cilësi të ndryshme në këtë proces, e me theks të veçantë punonjësit profesional të Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren për përmbylljen me sukses të këtij angazhimi./ KultPlus.com
Trashëgimia kulturore, është aset i vyer për vendin tonë që i jep vlerë të shtuar dhe jetë itinerarit të muzeumeve.
Ministrja e Kulturës Elva Margariti dhe Ambasadorja e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, në Tiranë, Yuri Kim vizituan qytetin e gurtë të Gjirokastrës, pasuri botërore, nën mbrojtjen e UNESCO-s.
“E ndodhur në këmbët e saj, Gjirokastra së pari të krijon një ndjesi ngurrimi, por kur hyn në të, nuk do të doje të largoheshe”- shprehet Margariti.Ministrja thekson se, “teksa vizitoi disa nga pikat më të bukura turistike dhe të trashëgimisë kulturore, ndau me ambasadoren edhe projektet për t’i dhënë jetë itinerarit të muzeumeve, që rrëfejnë historinë e qytetit”. /atsh/ KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, në bashkëpunim me Institutin Arkeologjik të Kosovës, Muzeun Kombëtar të Kosovës dhe Fondacionin ‘Tradita popullore’ organizon ngjarjen kulturore në të cilën do të promovohet diversiteti ynë i pasur kulturor, përmes veshjes tradicionale dhe punimeve artizanale.
Lajmi është bërë i ditur në faqen zyrtare të Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit në rrjetin social Facebook.
Ndër të tjera, në njoftimin e Ministrisë poashtu bëhet e ditur se aktiviteti do të mbahet në Parkun Arkeologjik Ulpiana’ më datë 22 shtator të këtij viti, duke filluar nga ora 17:00. / KultPlus.com
Muzeu Historik dhe Etnografik i Krujës priti në muajt janar-shtator të këtij viti rreth 20 mijë vizitorë vendas e të huaj, të cilët kanë shfaqur interes për kulturën dhe historinë e popullit shqiptar.
Drejtori i Muzeut Historik dhe Etnografik Krujë, Mehdi Hafizi, tha sot për ATSH-në se” 80% e vizitorëve janë shqiptarë nga të gjitha trojet, ndërsa 20% të huaj si polakë, bjellorusë, ukrainas, si edhe nga vende të ndryshme të Europës”.
“Muzetë mbyllën dyert për publikun në 11 mars për shkak të pandemisë, por puna në të dy muzetë nuk u ndërpre në asnjë moment. Ne u fokusuam në mirëmbajtjen e muzeve, ndërsa aktivitetet u zhvendosën në platformat online. Në 18 maj u rihapën muzetë duke respektuar masat antiCovid, u krye dezinfektim i vazhdueshëm për ambiente të sigurta për vizitorët, si dhe u rishikuan çmimet e biletave, ndërsa çdo të diel hyrja ishte falas për vizitorët”.
Sipas tij, gjatë kësaj periudhe 5 mijë bileta ishin falas, falë iniciativës së Ministrisë së Kulturës për të ndihmuar bizneset lokale.
Kruja ka një turizëm gjithëvjetor, pasi është e favorizuar nga vlerat që mbart, por edhe nga vendndodhja.
Muzeu Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu u përurua më 1 nëntor 1982 në kështjellën e Krujës. Ky muze ka edhe karakterin e një memoriali që trajtohet si kullë shqiptare e Veriut. Kompleksi i muzeut është shpërndarë në disa hapësira, të cilat vizitohen kronologjikisht sipas ngjarjeve. Në këtë muze ndodhen objekte që i përkasin periudhave të ndryshme historike, por në disa pavijone trajtohet historia e Mesjetës së hershme, principatat shqiptare, pushtimi osman dhe betejat e shqiptarëve për të përballuar këtë pushtim.
Muzeu Etnografik i Krujës ndodhet brenda kalasë së Krujës. Ky muzeum është ngritur në shtëpinë e familjes së Toptanëve, e cila është një ndërtesë e tipit “çardak” e vitit 1764. Banesa është monument kulture i kategorisë së I. Në mjediset e brendshme, si edhe objektet e paraqitura në mjediset e jashtme, jepet një pamje e plotë i zejeve të ushtruara në Krujë dhe në të gjithë Shqipërinë, si edhe i mënyrës së jetesës duke filluar që 300 vjet përpara. Plot 90% e objekteve të këtij muzeu janë origjinale dhe 100% janë funksionale. Në të gjejmë objekte prej qeramike, druri, guri, hekuri, pambuku, mëndafshi, leshi, qëndisma të ndryshme të ekspozuara me finesë. Mosha e këtyre objekteve varion nga 60-70 deri në 500-vjeçare. Muzeu Kombëtar Etnografik i Krujës u përurua më 20 nëntor 1989. /atsh/ KultPlus.com
Shtëpia e familjes Koroglu, është shtëpia më e vjetër e qyetit të Mitrovicës, e cila është edhe pjesë e listës së trashëgimisë kulturore, shkruan KultPlus.
Kjo shtëpi daton qysh nga gjysma e parë e shekullit XIX dhe i takon stilit osman të ndërtimit të shtëpive.
Në popull e njohur si Kaçamak Mëhallë, jo larg nga qendra e vjetër e qytetit të Mitrovicës, në oborrin e gjërë, gjendet shtëpia e familjes Koroglu. Sipas të dhënave shtëpia është ndërtuar rreth gjysmës së parë të shek. XIX nga familja e lartpërmendur, Koroglu. Shtëpia ka funksion të banimit. Ajo i takon tipit me çardak të mbyllur. E ngritur mbi bazën -themelin me gurë, muret masive janë të muratuara në përdhesë nga guri, ndërsa muret e jashtme të konstruktuara nga brezat e drurit të mbushur me qerpiç formojnë konstruktin e shtëpisë në kat. Muret e jashtme janë të veshura me teknikën e suvatimit me llaç gëlqeror – horoson. Në anën jugore të shtëpisë çardaku del në formë prizmatike.
Çardaku dhe muret janë në formë konzolle. Dalja e trarëve të dyshemesë së katit nga planimetria e mureve të përdheses së fasadës jugore dhe asaj lindore jo vetëm që rrit hapësirën e brendshme por njëkohësisht edhe formon artistikisht pamjen e jashtme të shtëpisë. Platforma e çardakut përmes kapiteleve në formë jastëku të profilizuar apo nëntrarëzave të profilizuara është i bartur nga katër shtylla të fiksuara në platformën e oborrit.
Në katin e parë përveç dritareve të çardakut të gjitha dritaret e tjera janë origjinale. Në fasadën perëndimore është e hapur një, ndërsa në atë veriore janë të hapura tri dritare njëkrahshe. Tavani është si një përbërës funksional dhe estetik në çardak dhe ka dhoma. Dhomat janë të orientuara nga ana jug-perëndimore dhe jug-lindore dhe qasja në to bëhet nga hapësira e çardakut. Orenditë e fiksuara në mure, pos që ofrojnë funksionalitet, njëkohësisht paraqesin dekorime të pasura artistike të punuara në dru. Konstruksioni i kulmit është klasik nga druri. Kulmi shumëfaqësorë është i mbuluar me tjegulla të argjilës së pjekur-tjegulla tradicionale-qeremidhe.
Struktura nuk ka lëvizur. Përveç disa intervenimeve në enterier dhe eksterier, ky objekt në përgjithësi ka ruajtur origjinalitetin e vet. Shtëpia nuk ka pësuar ndryshime të mëdha në kohë. Në ditët e sotme shtëpia e vjetër qytetare nuk shfrytëzohet nga familjarët, por shtëpia ende e ka ruajtur karakterin e destinimit për banim. / KultPlus.com
