Nesër do të bëhet promovimi i librit “Shenjtores shqiptare (album veprash për zë dhe piano)” me autorë: Rreze Kryeziu-Breznica dhe Valton Beqiri, përcjell KultPlus.
Kjo vepër muzikologjike vjen si dedikim për Shën Nënë Terezën, në 25-vjetorin e kalimit të saj në amshim.
Ngjarja do të filloj nga ora 15:00, në Institutin e Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve – Shkup (Salla Wilson). / KultPlus.com
Në kuadër të manifestimit “Ditët e Nënë Terezës” të hënën më 5 shtator 2022 prej orës 20:00 në Qendrën “Bogdani Polis” (Katedralja “Shën Nënë Tereza”) në Prishtinë, Filharmonia e Kosovës organizon koncert në shënim të 25 vjetorit të kalimit në amshim të Nënë Terezës, përcjell KultPlus.
Në koncert do të interpretohen fragmente nga “Rekuiem-i” i kompozitorit Wolfgang Amadeus Mozart dhe vepra tematike nga kompozitorët Genc Tukiçi, Valton Beqiri dhe Kreshnik Aliçkaj.
Hyrja në koncert është e hapur mirëpo duhet të bëni rezervimin përmes platformës ‘eventbrite’. / KultPlus.com
Në kuadër të Festivalit Dam, mbrëmë u jetësua figura e multiinstrumentistit Shaqir Hoti, i cili me interpretimin muzikor dhe kompozimin e krijimeve të muzikës tradicionale shqiptare, ndërtoi skenën muzikore të Kosovës, duke krijuar kështu një identitet kulturor që do të mbahet mend për shndërrimin e instrumentit të Okarinës në jetë, shkruan KultPlus.
Në natën e katërt me radhë të këtij festivali në Kino Armatë është transmetuar dokumentari “Okarina e Runikut” si dhe është promovuar libri i autores Rreze Kryeziu-Breznica, “Mes kërshërisë dhe dashurisë për muzikën” në fjalët e Shaqir Hotit: Udhërrëfyes për ndërtimin dhe interpretimin e instrumenteve popullore frymore.
Shaqir Hoti me mjeshtërinë e tij në veglat muzikore ka lënë një trashëgimi të jo vetëm vlerave kulturore por edhe etnografike, e që këto vlera do të trashëgohen brez pas brezi. Me instrumentet e tij ai ka takuar frymën, ajrin dhe erën për të komunikuar me gjuhën e muzikës. Kjo figurë e jashtëzakonshme ka gdhendur një krijimtari të papërsëritshme që do të mbahet mend shumë gjatë.
Libri “Mes kërshërisë dhe dashurisë për muzikën” konsiderohet të jetë një pasqyrim i jashtëzakonshëm i veglave frymore muzikore popullore. Autorët e këtij udhëzuesi, njëri në rolin e muzikologut dhe tjetri si njohës dhe performues i jashtëzakonshëm i tyre, me anë të secilit instrument të zgjedhur në këtë botim sigurojnë një përmbledhje të ekuilibruar historike të filleve dhe zhvillimit të folklorit muzikor shqiptar. Ndërsa, e veçanta e këtij udhëzuesi mendohet të jetë prezantimi i detajuar i ndërtimit dhe përdorimit të instrumenteve, paralelisht duke shfrytëzuar të gjitha mundësitë teknike të tyre, duke i reformuar e përsosur ato si evidentim i dinamizmit të cilin e posedon folklori muzikor në tërësi.
Diskutimi në hapësirën e Kino Armatës u zhvillua mes anëtarëve në panel si: autorja e librit, Rreze Kryeziu-Breznica, kompozitori Valton Beqiri, kompozitori Librun Jupolli dhe aktori Fatmir Spahiu.
Fillimisht, ishte kompozitori Valton Beqiri ai e cili nisi këtë diskutim duke theksuar karakteristikat e veçanta të Shaqir Hotit, e që sipas tij janë shumë të rralla.
“Jam shumë i nderuar që sot kemi botimin e një kolege shumë energjike e cila shpresoj që do të vazhdojë me këtë ritëm dhe shpresoj që do të ketë edhe raste të tjera të promovimeve të punës dhe krijimtarisë artistike dhe shkencore të jetës. Në historinë tonë muzikore njihen shumë njerëz të cilët kanë qenë të njohur si kompozitorë, instrumentistë, interpretues por janë të rrallë njerëzit të cilët kanë deshifruar shumë gjëra. Mendoj që përveç këtyre karakteristikave, baca Shaqë ka edhe një vlerë më të madhe sepse ka qenë edhe ndërtues i instrumenteve. Pra, ka qenë një njeri i cili përveç njohurive që i ka pasur e dashurisë ndaj muzikës, ka tentuar që ato t’i interpretojë në natyrën sa më autoktone”, thotë Beqiri.
Sipas tij, Shaqir Hoti ka trajtuar veprat dhe përpunimet si komponentë universal dhe gjithmonë i ka veçuar komponentët e folklorit si dhe ato më të vlefshmet të trashëgimisë tonë kulturore.
“Pothuajse të gjithë popujt në botë kanë trashëguar instrumente primitive muzikore të cilat i kanë dhënë rëndësi muzikës. Kanë qenë të paktë instrumentistët të cilët janë marrë me punën e instrumenteve frymore. Me këtë rast e shohim vlerën e madhe që ka pasur puna e bacës Shaqë, dhe kjo vlerë është edhe më e jashtëzakonshme dhe më e veçantë. Ai ka përdorur materiale origjinale me prodhimin e instrumenteve muzikore të cilat pak a shumë japin informatë rreth historisë sonë dhe tingujt autokton. Njëherazi ai ka eksperimentuar edhe me materiale të ndryshme duke marrë përveç argjilës, edhe drurin e tjera materiale, për të pasur një gamë sa më të madhe të ngjyrave të përfituara nga instrumente të ndryshme”, thotë ai.
Ai tutje përmend edhe imagjinatën e jashtëzakonshme të Shaqir Hotit, nëpërmjet së cilës ai ka krijuar dhe dizajnuar forma dhe modele të ndryshme të instrumenteve, duke fituar kështu tinguj unik me secilin instrument.
“I gjithë ky kontribut nuk mbetet i harruar, por mbetet një histori e çmuar e model i dashurisë për artin dhe për vlerat muzikore. Me përmbledhjen e intervistave dhe rrëfimeve të bacës Shaqë në këtë libër, përvoja e tij personale në rrugëtimin e instrumenteve muzikore me prova, me fakte, me shënime të sakta, do të mbetet e evidentuar dhe e mbrojtur përmes këtij libri që do të mbetet si një udhëzues jo vetëm për të gjithë të interesuarit për punimin e veprave muzikore por edhe për të gjithë muzicientët dhe artdashësit”, përfundon Beqiri.
Kurse, kompozitori Liburn Jupolli ka cilësuar Shaqir Hotin si një katalist i cili nxit botime të reja vazhdimisht.
“Trashëgimitë që janë lënë pas nga Shaqir Hoti janë masive. Janë mbi 2000 instrumente dhe mbi 11 lloje të ndryshme të Okarinave të formateve të ndryshme, pra ne e shohim një lloj ruajtje të flakës sepse ai nuk është mjaftuar me gjetjen e Okarinës dhe sjelljen e versionit që e ka parë në ekzemplarë të ndryshëm, por ai ka vazhduar t’i zhvillojë ato. E njëjta ka ndodh edhe me fyejt e ndryshëm me të cilat ka punuar dhe të cilat ai i ka në numër të ndryshëm që i ka zhvilluar. Pra, unë kam menduar shumë gjatë dhe vazhdoj të mendoj për Shaqir Hotin dhe punën e tij”, thotë Jupolli.
Sipas tij, Shaqir Hoti është katalist.
“Shaqir Hoti është një personalitet i cili në mesin e të gjithë krijimtarisë që e kemi në folklor, personaliteti i tij katalizon edhe nxit njerëz të tjerë. Ai nxit botime të reja pa ndalë. Kjo pa dyshim nuk është botimi i fundit që do të bëhet për Shaqir Hotin”, përfundon ai.
Ai tutje thotë se është me rëndësi që të dallohen këto lloje të personaliteteve që janë në krejt skenën tonë muzikore dhe artistike sepse puna e këtyre njerëzve konsiderohet si anomali, për shkak se vazhdon pavarësisht vdekjes së tyre.
Gjithashtu, autorja e këtij libri, Rreze Kryeziu-Breznica ka përmendur faktin se ky botim i dedikohet personalitetit të jashtëzakonshëm të Shaqir Hotit.
“Është padyshim që është një kënaqësi e madhe për mua që sonte të jam bashkëautore në këtë promovim. Ajo se çka fillimisht mund të them është se në këtë karrierën time të vogël, ky ishte një nga proceset më të bukura që kam realizuar ndonjëherë deri më sot. Botimin të cilin sot po e promovojmë nuk është vetëm promovim ose pasqyrim i detajuar i instrumenteve popullore frymore, por po ashtu ky botim i dedikohet një personaliteti të jashtëzakonshëm i cili dallohej si interpretues, punues, hulumtues i veglave muzikore dhe krijues, duke u shndërruar kështu në një fenomen të papërsëritshëm për ne”, thotë Kryeziu-Breznica.
Sipas saj, ishte një rrugëtim i gjatë e aspak i lehtë dhe padyshim që ajo nuk do të ia dilte pa ndihmën e mbështetjen që e ka fituar kur edhe është iniciuar në fillim ky proces.
Ndërkaq, aktori Fatmir Spahiu në rolin e producentit ka folur rreth krijimit të filmit dokumentar “Okarina e Runikut” nën regjinë e Genc Berishës, me skenar të Seadet Beqirit. Ky film dokumentar pati ardhur premierë në një vjetorin e vdekjes të Shaqir Hotit.
“Për mua ka qenë me të vërtetë një privilegj që më ka ardhur kështu papritmas që të merrem fillimisht me realizmin e një dokumentari mbi njohjen e artefakteve më të rëndësishme e që për publikun e gjerë e sidomos për komunitetin artistik muzikor, në vëmendje e ka sjell Shaqir Hoti. Pra, dokumentari është i menduar për këtë artefakt të rëndësishëm por natyrisht që ky të vihet në pah, do të ishte e pamundur pa shfaqjen dhe paraqitjen e bacës Shaqë”, thotë Spahiu.
Sipas tij, ky është një dokumentar me një buxhet jashtëzakonisht modest por me përmbajtje të një dashurie të madhe.
“Ajo se çka vlen të theksohet është fakti se xhirimi i këtij dokumentari ka zgjatur diku rreth mbi dhjetë viteve. Pra ka pamje nga një punëtori e vjetër e bacës Shaqë dhe ka intervista që janë realizuar kohëve të fundit. Për nga përmbajtja, dokumentari ka një jetëgjatësi dhe një narrativë interesante në krahasim me dokumentarë të tjerë. Personalisht do të dëshiroja që edhe unë në cilësinë e producentit por edhe gjithë akterëve të tjerë, që këtë dokumentar ta trajtojmë si një lloj hyrjeje në një dokumentim më të gjatë e më të madh edhe të punës të bacës Shaqë por edhe të një lufte për të kërkuar artefakte tona e sidomos ato që na bëjnë krenar”, thotë ai.
Ai tutje tregon se gjithmonë ka pasur një dëshirë të madhe që ai të bashkëbisedoj me bacën Shaqë, përmes profesorëve të tjerë.
“Ka qenë e pashmangshme të mos e njoh bacën Shaqë por gjithmonë kur i kam parë intervista e dokumentarë të tjerë, kam pas përshtypjen që instrumentet e tij kanë një aheng të tyre sepse kur i shpjegonte vetë baca Shaqë, të krijohej përshtypja se ato kanë jetë dhe me mbylljen e derës dhe fikjen e dritave, fillon një jetë e tyre”, përfundon Spahiu.
Okarina është instrumenti i vetëm muzikor i periudhës së neolitit, i zbuluar në regjion. Përmes këtij dokumentari konsiderohet se pasqyrohen vlerat arkeologjike, muzikore dhe artistike të këtij instrumenti dhe njëherësh pasqyrohet pasioni i instrumentistit Shaqir Hotit dhe përkushtimi i tij në studimin dhe ndërtimin e Okarinës. Puna e tij riktheu interesimin e të rinjve dhe opinionit për vlerat e këtij instrumenti si dhe sensibilizoi shoqërinë për rëndësinë e ruajtjes së trashëgimisë sonë kulturore dhe shpirtërore. Ky instrument, së bashku me shumë artefakte tjera ende nuk janë kthyer në territorin e shtetit të origjinës – Kosovës.
Libri “Mes kërshërisë dhe dashurisë për muzikën” është botimi i parë i shtëpisë botuese “Kukuzeli”, shtëpi kjo që do të merret ekskluzivisht me botimin e literaturës muzikore. / KultPlus.com
Kuinteti i harqeve ‘Wiener Kammersymphonie’ mbrëmë ka mbushur plot hollin e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani”, duke mbledhur rreth vetes një numër të madh të artdashësve të cilët patën rastin të përjetojnë magjinë e dy violinave, violës, violonçelos si dhe kontrabasit që nën kontrollën e instrumentistëve të mahnitshëm, sollën një program tejet interesant në natën e parë të Festivalit Dam, shkruan KultPlus.
Kësaj here, Biblioteka Kombëtare e Kosovës u shndërrua në shtëpinë e dytë të këtij festivali. Me karrige të vendosura në formë rrethore, gjithsej pesë reflektorë sipër katit të tretë që binin pingul mbi hapësirën ku instrumentistët performojnë si dhe perdet e zeza në prapavijë, u vu në pah edhe loja madhështore e këtij kuinteti të harqeve, anëtarët e të cilit dëshmuan për një talent të pakrahasueshëm.
Mbrëmë pesë instrumentistët interpretuan një program të përbërë nga kompozitorët e njohur si: Stefan Pelzl, Valton Beqiri, Erich Wolfgang Korngold dhe Joseph Haydn. Herë në nota të lehta e herë në më të rënda, atmosfera u pushtua vazhdueshëm nga lëvizjet e pandalshme të instrumentistëve Liuba Kalmykova, Estelle Weber, Giorgia Veneziano, Sergio Mastro dhe Damian Posse, tek të cilët dallohej një passion i zjarrtë për interpretimin e secilës vepër.
Po ashtu veprat si: “Portret në tri ngjyra”, “Augment”, “Marchenbilder” si dhe “Simfonia Nr.82 në C-dur ‘Ariu’”, mbrëmë u shpalosën me një mprehtësi të paparë. Po të vëzhgoje duart, krahët dhe gishtërinjtë e secilit instrumentist, atëherë të krijohej një imazh se ata po fluturonin, teksa meloditë dhe tingujt e pastër thjesht po krijonin një magji të vazhudeshme që nuk dinte të përfundonte aspak.
Përgjatë pothuajse një ore, këto vepra kanë lënë gjurmë të dukshme në kujtesën e gjithsecilit. Interpretimi i tyre zgjoi mjaft emocione në publik me ç’rast edhe shikimi dhe vëmendja e të pranishmëve ishte direkt e përqendruar tek lëvizjet e tyre, komunikimi dhe harmonia që shfaqej ndërmjet si dhe precizitetit të këndshëm që ata sollën nëpërmjet melodive unike.
Kështu krejt në fund ishte vetë publiku ai që me duartrokitje të vazhdueshme ka falënderuar kuintetin e harqeve për rëndësinë dhe përkushtimin që ia kanë dhënë natës së parë të këtij edicioni të Festivalit Dam. Me pasimin e secilës duartrokitje, audienca e riktheu kuintetin edhe njëherë në skenë, për të përfunduar këtë mbrëmje me një vijë melodike sa të butë në ndjesi aq edhe të shpejtë dhe saktë në interpetim.
Ndërsa, për të treguar më shumë rreth këtij koncerti dhe përshtypjeve të tij, për KultPlus foli kompozitori Valton Beqiri.
“Në fakt vepra ka qenë për kuartet harkor por është zgjeruar për këtë rast edhe me kontrabas, natyrisht duke plotësuar dhe duke ndërruar rolet e instrumenteve. Megjithatë, mendoj që për kompozitorët e rinj, ardhja e ansambleve të ndryshme nga Evropa dhe bota, është një rast i mirë që të dëgjohen veprat tona por edhe të kemi komunikim mes artdashësve dhe artistëve nga e gjithë bota”, thotë Beqiri.
Sipas tij, festivalet e ndryshme po luajnë një rol të rëndësishëm jo vetëm në kultivimin e vlerave muzikore dhe fuqizimin e jetës kulturore por edhe në interpretimin e veprave të kompozitorëve të ndryshëm në kuadër të programeve të tyre.
“Realisht vepra është ndër të rrallat që nuk ka shumë ritëm autokton ashtu siç karakterizohen veprat e mia, por megjithatë ka temperametin tim si autor. Natyrisht edhe vetë instrumentisët treguan që e kanë pasur mjaft sfiduese veprën time ngase janë të panjohura për ta. Unë dua t’i falënderoj ata që kanë luajtur veprën time dhe shpresoj që do të rikthehen edhe me vepra të kompozitorëve të tjerë”, përfundon Beqiri.
Po ashtu instrumentisti Sergio Mastro për KultPlus ka shprehur emocionet e tij në kuadër të interpretimit të tij së bashku me kuintetin.
“Ne vendosëm të performojmë programin tipik austriak me dy kompozitorë bashkëkohorë nga Austria dhe një nga Kosova për të krijuar një lidhje me këtë festival. Ne ishim shumë të kënaqur me kompozitorin kosovar dhe vepra tingëllonte si një muzikë popullore nga ky vend. Ishte një eksperiencë shumë e këndshme për ne sepse ishte diçka e re. U argëtuam shumë. Është hera jonë e parë me këtë festival dhe kemi punuar shumë për këtë”, thotë Mastro.
Organizatorja e këtij festivali, Rreze Kryeziu gjithashtu tregoi për gjithë përgatitjet për këtë festival si dhe ndjesitë që ka marrë pas natës së parë.
“Derisa fillon koncerti ne normal që kemi adrenalinë më të madhe sesa në netët e tjera andaj edhe shumë rrallë ndodh që të shijojmë koncertin siç duhet, por sonte ishte krejtësisht ndryshe dhe me të vërtetë e shijova jashtëzakonisht shumë. Natyrisht që para se të ftojmë ndonjë asnambël, hulumtojmë dhe ne e kemi ditur nivelin e tyre të lartë profesional por sot fatmirësisht talenti i tyre u dëgjua edhe nga publiku kosovar sepse me të vërtetë ky ansambël është njëri ndër më të mirët në skenën evropiane dhe më gjerë”, thotë Kryeziu.
Ndërkaq, ‘DAM Fest’ do të zgjasë deri më 03 korrik ku publiku do të ketë mundësi të shijojë koncerte të artistëve nga vendi dhe Ballkani. / KultPlus.com
Uranik Emini
Studentë dhe njohës të fushës së muzikës u bënë bashkë për të ndjekur nga afër promovimin e librit “Historia e Muzikës Shqiptare” të profesorit Nestor Kraja. Libri është i ndarë në 12 kapituj duke përfshirë muzikën e periudhave të antikitetit, mesjetës, rilindjes kombëtare, pavarësisë, mbretit Zog, Luftës së dytë botërore dhe të epokës së socializmit, shkruan KultPlus.
Ky libër vjen pas mungesës 40 vjeçare të botimeve të kësaj natyre, e për herë të parë ndonjëherë trajtohet edhe fusha e muzikës nga vitet e 90-ta, gjer në ditët e sotme.
Profesori universitar, Valton Beqiri, fillimisht bisedoi për biografinë e autorit, e më pas edhe për punën e tij ndër vite.
“Nestor Kraja u lind në Tiranë më 03/08/1959. Me artin muzikor gjegjësisht me mësimet në piano i fillon që nga mosha 6 vjeçare. Në vitin 1983 diplomon në degën e kompozimit në Akademin e Arteve të Tiranës në klansën e kompozitorit Feim Ibrahimi (me veprën koncert për piano e orkestër). Në vitin 1998 i përfundon studimet e magjistraturës në drejtimin kompozicion dhe analizë në Akademinë “AIDA” në Romë në klasën e kompozitorit Edgar Alandia. Që nga viti 1992 është i angazhuar si pedagog i jashtëm në Akademinë e Arteve, Pas magjistraturës, nga viti 2003 rikthehet në Akademi dhe vazhdon punën si pedagog për lëndët kompozim, histori muzike, muzikologji dhe solfezh. Përveç aspektit krijues dhe veprat e interpretuara në rajon si dhe Gjermani, Itali, Austri etj. Prof Nestor Kraja shquhet edhe me aktivitetin e tij shkencor, hulumtues dhe organizativ”, thotë ai.
Kraja gjithashtu në sirtarin e tij ka edhe shkrime e kritika rreth ngjarjeve e aktiviteteve të ndryshme muzikore.
“Libri Historia e Muzikës Shqiptare në esencë pasqyron zhvillimet e muzikës shqiptare që nga shkëndijat e para e gjerë në ditët e sotme. Ky përshkrim dhe evidentim realizohet përmes informacioneve dhe referencave të studiuesve muzikorë por edhe vlerësimeve dhe analizave mbi muzikën artistike shqiptare”, thotë tutje Beqiri.
Siç e thekson edhe vetë autori, faktet, nuk janë vetëm datat, autorët apo veprat e tyre, por edhe shkaqet, rrjedhojat, dhe dukuritë tjera shoqërore dhe politike të këtij rrugëtimi historik.
Një element po ashtu i rëndësishëm dhe i vlerësuar nga të gjithë është edhe prezantimi i këtij materiali përmes botimit online në faqen e Universitetit, dhe kërkesa apo ndryshe ta quaj edhe oferta e autorit që kolegët ta lexojnë e të japin sugjerimet e tyre para botimit final.
“Në fund edhe një herë ta theksoj se botimet e kësaj natyre, janë të një rëndësie të veçantë jo vetëm për studentët dhe studiuesit muzikor, po edhe për shkak të ri definimit të dijeve tona rreth historisë sonë muzikore dhe hapjes së rrugës për pasurimin e saj të mëtejshëm”, u shpreh Beqiri.
Muzikologia dhe pedagogia Rreze Kryeziu, shprehi mirënjohje në emër të departamentit të artit muzikor, për profesorin Nestor Kraja, për punën e tij të jashtëzakonshme në këtë libër.
“Një nga mangësitë e problematikat më të mëdha me të cilat jam shoqëruar në formimin tim profesional por edhe që sot vazhdojnë të shoqërojnë zhvillimin e muzikës artistike/profesionale në vend është pikërisht mungesa e dokumenteve, publikimeve, literaturës përkatëse muzikore”.
Kryeziu tutje thotë se në një mjedis ku ata punojnë, ekziston një nevojë e jashtëzakonshme për shkrime muzikore e sidomos me një përparësi të lartë në botime.
“Njëkohësisht është një mjedis i frikshëm për ata që marrin guximin të angazhohen në këtë fushë, dhe kështu hapësira për një zhvillim të shpejt të saj ka qenë edhe vazhdon të jetë e kufizuar”.
Ky botim, sipas asaj, u jetësua përmes studimeve të realizuara mbi kulturën muzikore, mbi faktorët kyç për ekzistencën e saj siç janë kompozitorët, duke analizuar historikun e jetës dhe paraqitjes së tyre profesionale por edhe aspektin formal e stilistik të opusit të tyre krijues.
Ndërkaq, Profesori Nestor Kraja në një intervistë për KultPlu deklaron se studentët e shtynë që të punojë më shumë në këtë libër dhe të sjellë diçka për të cilën ka shumë pak informacione.
“Objekti i parë në të cilin kam menduar përpara se të filloja të shkruaja librin, kanë qenë studentët. Ata janë të parët dhe të duhurit për të ditur rreth muzikës shqipe. Muzika është e lidhur ngushtë me kulturën dhe ne duhet ta ruajmë e njohim mirë atë, sepse vetëm në këtë mënyrë ne mund të projektojmë trajektoren e zhvillimeve të mëvonshme të vendit. Përmes kësaj trajektore duhet t’i shohim rrugët dhe mundësitë për të implementuar një rrugëtim sa më të suksesshëm në jetë. Për muzikantët e rinj, muzika është një pjesë thelbësore, njësoj si busulla për detarin”.
Kraja vlerëson se në vitet e fundit ka pasur evente shumë të mira, të cilat i ka ndjekur me shumë interes.
“Një nga problemet e këtij libri, është se flet vetëm për muzikën e Shqipërisë. Mendoj që në të ardhmen duhet të projektojmë idenë e muzikës kombëtare, sepse ajo do të na bëjë të vetëdijshëm që jemi vërtet një komb, ne nuk mund ta konsiderojmë dhe nuk duhet ta konsiderojmë vetëm të ndarë. Pavarësisht që historia na ka ndarë në forma e mjete të ndryshme, neve na ka mbetur një gjuhë, na ka mbetur dashuria për njëri tjetrin, e respekti për njëri tjetrin. Në këtë drejtim duhet të shohim edhe kulturën që u japim të rinjve, ta kemi të unifikuar”.
I pyetur se cilën periudhë e sheh si më të frytshmen, profesori Kraja thotë se ajo pas viteve 90’ e ka intriguar që të punojë më shumë në pjesën të cilën e ka quajtur pas viteve 90’.
“Që nga viti 1990 e deri tani nuk kishte ndonjë informacion konkret për muzikën shqiptare, çfarë u bë me muzikën, si u organizua muzika pas 90-ave, ishte një dije që lundronte vetëm në mendjen e pak njerëzve. Studentët nuk dinë për këtë pjesë, prandaj unë kam vendosur që të shkruajë për këtë periudhë kohore. Mendoj që unë vetëm kam hedhur një gurë përpara, pra, vetëm një hap, pres që të tjerët të bëjnë edhe më shumë.
Kraja vlerëson shumë pjesën e zhvillimit të muzikës në Kosovë, ku thotë se ka pasur përpjekje të vazhdueshme që të ketë përfshirje të të gjitha fushave, duke filluar nga muzika korale, opera, baleti e shumë të tjera.
“Jemi vonuar në aspektin e bashkëpunimit në fushën e muzikës mes Kosovës dhe Shqipërisë. Kemi profesionistë të shumtë dhe bashkëpunimi duhet të rritet. Pres që brezat e rinj të shpërthejnë”, përfundoi ai.
Libri po ashtu përmban edhe portretet e kompozitorëve shqiptarë, si dhe është i plotësuar me rubrika mbi etnomuzikologjinë, muzikologjinë si dhe historinë e institucioneve kryesore në Shqipëri. /KultPlus.com
Era Berisha
Kryeveprat e jashtëzakonshme të kompozitorëve shqiptarë dhe botërorë u jetësuan mbrëmë nga talenti i shquar i Korit të Fakultetit të Arteve, Korit të Filharmonisë së Kosovës, kompozitorit Valton Beqiri, violinistit Visar Kuçi, Orkestrës Harkore të Filharmonisë së Kosovës, sopranos Zana Abazi-Ramadani, tenorit Ismet Vejseli dhe baritonit Denik Prizreni, të cilët frymuan së bashku për të sjell një repertor sublim që përmbante tri premiera botërore si dhe tri vepra që përkujtuan kompozitorin Fahri Beqiri në një vjetorin e vdekjes së tij, me ç’rast koncerti krijoi një spektër të guximshëm të melodive dhe tingujve që mbrëmë dolën përtej Ateliesë së Pallatit të Rinisë dhe Sportit, shkruan KultPlus.
Ky koncert mahnitshëm portretizoi literaturën muzikore korale që në thelb përmbante disa nga veprat më të bukura shqiptare të kompozitorëve si: Fahri Beqiri, Mendi Mengjiqi, Arben Ramadani, Drinor Zymberi, Josif Minga dhe Valton Beqiri. Veprat e titulluara “Mars” nga Mendi Mengjiqi, “Të kesh mall” dhe “Vaj si qenka ba dynjaja” nga Arben Ramdani, erdhën mbrëmë si premiera botërore të cilat Kori i Filharmonisë i interpretoi në një mënyrë aq të bukur saqë publikun e futi në një gjendje të çuditur nga përsosmëria harmonizuese e tyre.
Pasi që të pranishmit tashmë kishin zënë vendet e tyre duke mbushur komplet sallën në tërësi, pasoi qetësia tashmë e njohur nga ana e publikut. Ndërsa, ishin dy podiume të gjata që po pritnin hapat e pjesëmarrësve të Korit të Fakultetit të Arteve për të mbushur skenën e cila në prapavijë po mbizotërohej nga ngjyra e zezë e perdeve të gjata. Të veshur në të zezë kokë e këmbë, Kori i Fakultetit të Arteve priti lëshimin e parë të dorës të dirigjentit Edon Ramadani për të sjell veprat e fuqishme si: “Shkoj e vij fluturim si zogu” për kor femrash ku Kori ishte i vendosur edhe në hapësirën lart në katin e dytë, “Erdh Misiti” dhe “Madrigali i Ibrit plak” për kor të përzier, të cilat sollën një interpretim ku duart e dirigjentit luhatnin në harmonizim me intensitetin e vokalit të tyre, aty ku dallohej dhe veçantia më e bukur e tyre.
Tutje ishte Kori i Filharmonisë së Kosovës ai që mrekullisht pushtoi skenën me interpretimin e veprave si: “Mars”, “Të kesh mall”, “Shkoni krushqi”, “Vaj si qenka ba dynjaja” dhe “Paska çelur moj pranvera”. Të pozicionuar në hapësirën e tyre specifike tradicionale, për të sjell gjithsej pesë vepra sa ritmike po aq edhe melankolike ku tri nga të cilat ishin premierë, vokali i tyre arriti të prekë dhe hyjnoren e tingujve e melodive. Si çdo herë, Kori dëshmoi për talentin e tyre të pakrahasueshëm e të veçantë në stilin e tyre. Ndonëse të kufizuar në një hapësirë të vogël, ishte zëri i tyre i gërshetuar ai që depërtoi lehtësisht ndërmjet të pranishmëve dhe doli përtej sallës si një hije e pandashme që portretizonte dhuntinë e tyre.
Kësaj here dukshëm vërehej dhe programi tejet i pasur i koncertit me ç’rast në skenë doli violinisti Visar Kuçi dhe pianisti Valton Beqiri për t’iu bashkangjitur Korit e për të interpretuar veprën “Udhëtim sonor” nga Valton Beqiri, vepër kjo e cila solli ndërlidhjen e rrallë dhe tejet të nevojshme për një program unik. Një piano, një violinë dhe vokali i Korit, u shndërruan në një urë lidhëse të tingujve gërshetues të cilat ngërthyen publikun në strofullën e saktësisë të qartë dhe pastërtisë të kristaltë së magjisë poseduese që dhurohej nga ata.
Pas një pushimi dhjetë minutash, në skenë po shtoheshin disa karrige të tjera në një numër të madh, për të pritur kështu edhe Orkestrën Harkore të Filharmonisë së Kosovës, sopranon Zana Abazi-Ramadani, tenorin Ismet Vejseli dhe baritonin Denik Prizreni. E pastër si loti dhe e gjatë mbi më shumë se njëzet minuta, u interpretua vepra e fundit për këtë natë “Mesha Nr.2 në G-dur, D.167” të kompozitorit të njohur, Franz Schubert. Lëvizjet ritmike të kokave dhe duarve të Orkestrës shpalosën një interpretim tejet të bukur të tyre ku me inkuadrimin e zërave po aq të bukur të sopranos, tenorit, baritonit si dhe me vokalin e njëtrajtshëm të Korit, shënuan fundin e një nate me copëza magjike të paharrueshme.
Teknika e duhur korale, harmonia e gërshetuar precize ndërmjet interpretuesve, programi unik që anonte nga meloditë shqiptare, dhënia e shpirtit të secilit anëtar të dy Koreve, instrumentistëve dhe treshes vokale që u paraqitën sonte, janë dëshmitarë të seriozitetit, punës së madhe dhe dashurisë për muzikën klasike, rrënjët e së cilës strehohen në Filharmoninë e Kosovës me të gjitha degët e saj.
Në anën tjetër, ishte vetë dirigjenti Edon Ramadani ai i cili gjatë gjithë këtij koncerti la gjurmë të paharrueshme. Përgjatë gjithsej dy orëve, vepër pas vepre, ai drejtoi kahjen e interpretimeve të njëpasnjëshme ku herë me një dorë e herë me dy, ai vazhdueshëm komandoi jo vetëm të dy Koret e paraqitura, Orkestrën, tingujt e violinës e pianos, vokalin e tre interpretuesve të Meshës por edhe vështrimin e fokusin nga të pranishmit mbrëmë. Qysh nga momenti i parë, skena ishte shndërruar në trupin e tij i dytë dhe ai arriti të fiksonte natën me artin e shenjtë të dirigjimit, mjeshtëria madhështore e së cilës u dallua në secilën vepër. Kështu, në përfundim të koncertit nuk munguan duartrokitjet dhe brohoritjet e shumta të publikut që vazhdonin pa ndalë, me ç’rast shpalosej dëshira që ky koncert të mos kishte një fund.
Për të treguar më shumë rreth këtij koncerti dhe veçantinë e tri veprave premierë, për KultPlus foli dirigjenti Edon Ramadani.
“Programi ishte tre pjesësh dhe natyrisht ishte një përgjegjësi e madhe sepse kishim tre ansamble të mëdha duke nis nga Kori i Fakultetit të Arteve të cilët i kishim mysafirë këtu sonte. Pastaj Kori i Filharmonisë e pat pjesën e parë kryesisht me ‘A cappella’ dhe në fund përfundoi me veprën e profesorit Valton Beqiri i cili ishte dhe në piano së bashku me violinistin Visar Kuçi. Kisha kënaqësinë që sonte t’i kisha tri premiera botërore dhe në pjesën e tretë interpretuam Meshën me solistët e talentuar. Por më e bukura ishte se pas shumë kohëve, salla ishte përplot e mbushur”, thotë Ramadani.
Sipas tij, tri premierat ishin shumë të bukura, shumë të ndjeshme dhe stilistikisht të ndryshme nga njëra-tjera në secilin aspekt. Andaj, për të ishte dhe një përgjegjësi më e madhe sesa përsëritjet e zakonshme ngase xhirimi i parë mbetet një dokument për interpretimet e radhës.
Po ashtu, sopranoja Zana Abazi-Ramadani për KultPlus tha se Meshat janë goxha sfiduese dhe të dhimbshme për t’u interpretuar.
“Fillimisht dua të falënderoj Filharmoninë e Kosovës dhe dirigjentin Edon Ramadani që më dhanë këtë mundësi për të performuar këtë Meshë. Meshat siç dihen nuk janë edhe aq të lehta të performohen për shkak të mjeshtërisë brenda tyre e po ashtu nuk mund të këndohen nga secili solist, ngase janë goxha sfiduese dhe të dhimbshme njëkohësisht. Ishte një kënaqësi shumë e madhe që të ndaj skenën me të gjithë këta njerëz të talentuar”, tregon Abazi-Ramadani.
Ndërsa, violinisti Visar Kuçi mbrëmë për veprën e kompozitorit Valton Beqiri tha se tani kishte marrë një kuptim të cilin e meritonte vepra.
“Perfomanca e sotme ishte më e mira prej atyre që i kemi bërë gjatë provave dhe gjatë përgatitjeve, edhe pse unë këtë vepër e kam luajtur edhe njëherë para disa viteve. Sonte më është dukur se e ka marrë tamam atë kuptimin që e meriton vepra. Veçantia e veprës është që kompozitori ka arritur me fragmente ose tema të shkurtra për të na dhuruar një udhëtim nëpër një numër shumë të madh të trojeve shqiptare. Të gjitha ato tema që ishin të vendeve të ndryshme në fakt në partiturë ndodhen edhe emrat e tyre dhe secila karakterizohet me një ritëm dhe një melodi”, thotë Kuçi.
Fotografitë: Arben Llapashtica / KultPlus.com
Sot në Kino Armata është bërë promovimi i dokumentarit “Okarina e Runikut” për nder të një-vjetorit të vdekjes së kantautorit, instrumentistit dhe krijuesit të instrumenteve muzikore, Shaqir Hoti, përcjell KultPlus.
Kështilltari i ministrit të Kulturës, Liburn Jupolli, tha se Shaqir Hoti ishte një prej figurave që arriti ta ngërthente çdo element të folklorit tonë dhe ta jetësonte edhe në kohërat moderne.
“Sot jemi një vit që prej se e humbëm një prej figurave më të mëdha të trashëgimisë tonë muzikore-folklorike, është fjala për figurën e posaçme të muzikës, të ndjerit Shaqir Hoti. Njërin prej personaliteteve që përfaqësonte çdo element të muzikës tonë, që prej punës së tij me instrumente frymore-folklorike, që prej punës së tij si një prej pionierëve të flautit si njëri prej flautistëve të parë në Kosovë. Me punë shumë të zellshme me mbi 180 këngë të kompozuara, me punë të madhe, me bashkëpunime që ngërthenin një mori të bashkëpunëtorëve të të gjitha zhanreve.”, tha Jupolli
“Ai atë e bëri duke e rivitalizuar aspektin e instrumenteve tona folklorike, duke u nisur që nga viti 2010 ku ai e kthy Okarinën e Junikut duke bërë shumë ekzemplarë të këtij instrumenti dhe e bëri atë një simbol të instrumenteve folklorike-frymore të këtij vendi.”, vazhdoi ai.
Pas tij, fjalën e mori kompozitori, Valton Beqiri, i cili thotë se instrumenti muzikor “Okarina” përveç vlerave arkeologjike dhe historike, është i lidhur ngushte me jetën dhe veprën e instrumentistit Shaqir Hoti.
“Ai njihet jo vetëm si instrumentist dhe krijues, por edhe si personaliteti më i rëndësishëm i ruajtjes së traditës muzikore, përmes ndërtimit apo rindërtimit të instrumenteve frymore… Pa dyshim se njëri nga instrumentet që ai ka studiuar dhe ka punuar me pasion të veçantë është edhe Okarina. Dëshira e tij e madhe ishte që këto njohuri t’i përcjellë jo vetëm kolegëve dhe studiuesve, por në veçanti gjeneratave të reja”, thotë Beqiri i cili shton se në periudhën shtator 2019/2020, kishin organizuar nëpër disa shkolla të Kosovës punëtorinë me Shaqir Hotin, ku ai ka shpjeguar historinë e instrumentit, tingujt e instrumentit dhe bashkë me këta fëmije ka punuar prej argjilës në murin e madh të okarinave e që nga kjo periudhë datojnë edhe xhirimet në këtë dokumentar.
Pas këtij fjalimi, u promovua edhe dokumentari për Shaqir Hoti, ku paraqiste vetë instrumentistin e ndjerë duke krijuar instrumentin e Okarinës./ KultPlus.com
Ansambli i tunxhit “Prishtina Brass” së fundmi ka realizuar veprën e titulluar ‘Hamsa’ të Valton Beqirit, të cilën KultPlus po e sjell sonte për publikun e gjerë që gjithmonë ndjek pas rrugëtimin e këtij ansambli.
Në një mjedis si i yni, ekziston një nevojë e jashtëzakonshme për shkrime muzikore e sidomos me një përparësi të lartë botime muzikore, por njëkohësisht është një mjedis i frikshëm për ata që marrin guximin të angazhohen në këtë fushë, dhe kështu hapësira për një zhvillim të shpejtë të saj ka qenë e kufizuar. Sidoqoftë, një numër botimesh janë realizuar dhe sot na shërbejnë si pika orientimi.
Fatmirësisht, trendi i botimeve muzikore sot është kthyer duke pasuruar fondin e saj. Pikërisht mbrëmë, muzikës artistike shqiptare iu shtua edhe një botim me vlerë.
Në sallën e Qendrës Kulturore Informative ne Shkup, u promovua botimi i miniaturave për flaut dhe piano nga kompozitori ynë i mirënjohur Valton Beqiri. Sipas recensentes të këtij botimi dhe njëkohësisht solistes sonë të mirënjohur prof. Venera Mehmedagaj-Kajtazi “këto miniatura ofrojnë mundësinë e përzgjedhjes së veprave nga njëra prej tyre e gjer te kombinimi apo realizimi i tyre në tërësi “.
Ajo poashtu theksoi se “kēto vepra do të jenë pjesë e shpeshtë e repertorit koncertal jo vetëm në suaza kombëtare por edhe ndërkombëtare”. Sipas kompozitorit Drinor Zymberi “këto vepra paraqesin një hap të rëndësishëm drejt pasurimit të literaturës muzikore për këtë formacion. Në rrafshin kompozicional ato paraqesin një sintezë në mes muzikës burimore shqipe dhe asaj profesionale – artistike, duke i bërë model atraktiv si për instrumentistin ashtu edhe për dëgjuesin.
Njëri nga anëtarët e panelit prof.Blerim Grubi u shpreh mjaft i lumtur për këtë ngjarje. Sipas Grubit për komunitetin artistik muzikor dhe jo vetëm, kjo është një ditë e veçantë ku për herë tē parë kemi një përmbledhje të veprave në një botim të vetëm”.
Krahas mirënjohjes drejtuar autorit të miniaturace, vlen të theksohet kontributi, puna dhe angazhimi i ideatores së këtij botimi, Sarana Ademi.
Për fund, në kuadër të këtij promovimi u interpretuan edhe disa nga veprat e këtij albumi nga flautistja Sarana Ademi nën përcjelljen pianistike të vetë autorit.
Ky botim është mbështetur nga Ministria e kulturës së Republikës së Maqedonisë së veriut, komuna e Çairit si dhe komuna e Prishtinës./ KultPlus.com
E inicuar në njërin nga kryeqytetet europiane, Vjenë, organizuar nga Ambasada e Republikës së Shqipërisë dhe Departamentit për Integrime Europiane të Ministrisë së Punëvë të jashtme të Austrisë, në kuadër të Javës se kulturës austriake dhe asaj shqiptare, u mbajt koncerti i titulluar “Classical Music from Albania”. Qëllimi kryesor i këtij manifestimi ishte rizbulimi i të përbashkëtave kulturore të dy vendeve mike në kuadër të muzikës artistike e cila sot mbetet përfaqësuesja më e mirë e identitetit kulturor.
Njëri nga dy kompozitorët e vetëm shqiptarë të prezantuar me anë të krijimtarisë në këtë natë koncertale ishte kompozitori i mirënjohur Valton Beqiri, si dhe kompozitori Gjon Simoni. Që të dy u prezantuan me kuartetet e tyre harkore të interpretuara nga (ansambli) kuarteti harkor i Radio Televizionit Shqiptar. Në vazhdën e manifestimeve kulturore në Europë e më gjërë, muzika artistike shqiptare pikërisht me anë të krijimtarisë së kompozitorëve të saj, në këtë rast të kompozitorit Valton Beqiri, evidenton edhe një herë nivelin e lartë profesional e kulturor që mbart ajo në vete.
Kjo nuk është ndër veprat e para apo të rralla të Beqirit e cila gjen prezantimin e saj në ndonjë shtet europian, por është nga veprat e radhës e cila po reprezenton muzikën shqiptare në botë.
E rëndësishme të cilësohet është se në këtë koncert u interpretuan edhe kuartete të kompozitorit të njohur botëror Dmitry Shostakovich.
Muzika artistike shqiptare edhe pse ende në rrethana jo të volitshme sa i përket kultivimit të saj, sot më shumë së kurrë po gjen prezantim jashtë kufinjëve të shtetit shqiptar, si motivim për punë të mëtutjesh/KultPlus.com
Kompozitori Valton Beqiri do të prezantohet sot në Vjenë me anë të krijimtarisë së tij në kuadër të koncertit solemn “World Peace Concert in Vienna 2017”, shkruan KultPlus.
Ky koncert shënon 10 vjetorin e themelimit të orkestrës kamertale ballkanike dhe do të realizohet nën drejtimin e dirigjentit japonez Toshio Yanagisawa.
Në këtë koncert solist do të jetë pianisti francez Pacal Roge dhe krahas veprave të kompozitorëve të periudhës romantike si Camille Saint-Saëns dhe Pyotr Ilyich Tchaikovsky si dhe kompozitorit japonez Kaoru Wada, pjesë e pandarë e repertorit të kësaj orkestre është bërë edhe opusi krijues i kompozitorit të mirënjohur Valton Beqiri.
E rëndësishme është vepra “Shpirti i traditës” për orkestër harkore dhe perkusione e cila interpretohet nga kjo orkestër në vende të ndryshme të botës që nga viti 2010 dhe sot njihet si himni i orkestrës kamerale ballkanike dhe njëkohësisht e cilësuar promovimi më i mirë i trashëgimisë tonë kulturore. Është vepër programore e ndarë në katër kohë ku secila përmban dhe titullin ku me anë të tingujve muzikor na japin pasqyrimin e plotë të historisë tonë.
Kjo vepër sot njihet si vepra më e interpretuar në arenën ndërkombëtare nëse krahasojmë prezantimin e krijimtarisë së kompozitorëve të tjerë shqiptarë të muzikës artistike në vitet e fundit. Beqiri krahas me veprën e sipërpërmendur në këtë koncert prezantohet edhe si orkestrues i veprës “Kanki-no-Uta” (premierë botërore) mbi temën e kompozitorit dhe këngëtarit shumë të njohur japonez Koji Tamaki.
Valton Beqiri njihet për afinitetin e tij të pashoq në muzikë dhe sa i përket stilit krijues ai sado të jetë impresionist e ekspresionist (stilistikisht) rëndësi të madhe i kushton përdorimit të motiveve tona folklorike duke i shkrirë e bashkëdyzuar ato në invencionin e tij krijues.
Koncerti mbahet sonte në Wienner Konzerthaus Mozart-saal duke filluar në orën 19:30. / KultPlus.com
