Manastiri i Shën Kollës në Mesopotam të Finiqit, është një nga veprat arkitekrurore të mbijetuara nga periudha bizantine.
Manastiri është ndërtuar gjatë sundimit të perandorit Kostandin Monomako, nga viti 1042 deri në vitin 1054.
“Monumenti ku ndodhemi sot, është monument kulture i kategorisë së parë. Ky është Manastiri i Shën Kollës në Mesopotam …”, tha arkeologu Genci Kaçi.
“Është një momument i veçantë për nga mënyra si është ndërtuar, po ta shohim është një kishë që ka 4 tamburo ose kupola të mbështetura në një kollonë”, tha Kaçi.
Në manastir besohet të ketë jetuar një komunitet murgjërish, gërmimet e 6 viteve me parë kanë nxjerr në pahë ambjente të përdorura prej tyre në dobi të jetësës dhe fshatit përreth.
“Në manastir ka jetuar një komunitet i pasur murgjerish. Vetë kërkimet që kemi bërë ne na e vërtëtojnë këtë pasi ka ambjente në të cilat ata punonin per përgatitjen e teserave e kemi zbuluar para 6 vitesh, në pjesën perëndimore të saj në krahë të kullës që është përshtatur për këmbanën. Si pjesë e probave të manastirit është edhe një mulli që shërbebte si oër murgjit ashtu dhe për komunitetin”, tha Kaçi.
Manastiri i Shën Kollës është rrënuar disa herë nga tërmetet , i fundit daton në vitin 1879. Pas këtij tërmeti manastiri nuk u restaurua më në të gjithë hapësirën e tij.
“Vetë manastiri ka pësuar disa ndryshime për shkak të tërmeteve të ndryshme , tre tërmëte janë të dokumentuarq, i fundit ëshrë në vitin 1879. Mendohet se është shkatëerruar phesa veriore e manastirit dhe apsida e Shën Mërisë…”, tha Kaçi.
Me skluptura të rralla të ngjitura në mur, sot mbërrin në formën e saj të plotë Kisha e Shën Mërisë e vendosur brënda manastirit. Kisha unikale, qe dikur shërbente për besimtarët ortodoks e katolik sot është e hapur edhe për vizitorët.
“Sot janë të vizitueshëm pjesa e kishës, disa ambjente rrethuese të cilat ndodhen në pjesën veriore të manastirit, dhe pjesa e këmvanores e cila mendohet të ketë qen porta hyrëse”, tha Kaçi.
“Ëshrë nga manastiret më të bujura dhe më të ruajtura , është edhe nga më të vizituarit vetëm vitin e kaluar e kanë vizituar 2300 vizitor. Manastiri është i hapur për të gjithë vizitorët dhe ëshrë pa biletë. E vecanta e tij është se është i vetmi i mbijetuar i periudhës së Perandorin Konstandin Monomaku lX , është një kishë në Gjirokastër që i përngjan por ajo është më e vonë”, përfundoi Kaçi.
Kisha e Shën Mërisë dhe muret e mbetur nga Manastiri i Shën Kollës në Mesopotam mbetet një nga xhevahirët e arkitekturës bizantine në Shqipëri./euronews/KultPlus.com
Shtëpia Botuese Kosova PEN Center këto ditë botoi kompletin veprave të poetit, studiuesit, profesorit universitar, Basri Çapriqi (1960-2018).
Botimi është përgatitur nga Sali Bashota me redaksinë në përbërje: Ibrahim Berisha, Milazim Krasniqi, Avni Spahiu, Binak Kelmendi dhe Osman Gashi, ndërkaq veprat janë dizajnuar nga Arben Grajqevci.
Botimi i veprës komplete të Basri Çapriqit në katër vëllime përfshin poezinë, studimin letrar, esenë dhe publicistikën. Veprat botohen pa ndryshime, pra ashtu siç i ka shkruar autori. Gjithashtu, në këtë botim janë përfshirë shumica e shkrimeve të Çapriqit, të cilat janë paraqitur në konferenca të ndryshme shkencore apo janë botuar në gazeta dhe revista brenda dhe jashtë vendit.
Në vëllimin e parë përfshihen veprat me poezi: “Ulli me dy mijë unaza” (1986), “Në fund të verës” (1986), “Ma qet gjuhën” (1989), “Frutat bizare” (1996), “Zbutja e gjarprit” (2006), si dhe poezi të tjera të cilat janë botuar në vëllimet e zgjedhura “Përkryerja e shiut” (2013) dhe “Perëndim dielli” (2019).
Në parathënien e vëllimit të parë të kompletit, studiuesi Milazimi Krasniqi, ndër të tjera, konstaton se “Botimi i veprës komplete të një autori, pas vdekjes së tij, hap një mundësi të re të komunikimit edhe më të shpenguar me atë vepër, kësaj here pa ngarkesën psikologjike që vetvetiu e prodhon prezenca fizike e autorit në publik. Kështu është edhe me botimin e veprës komplete të autorit të ndjerë Basri Çapriqi, e cila po i vihet në dispozicion publikut, si botim i PEN Qendrës së Kosovës. Poezia e Basri Çapriqit në kuadër të këtij botimi të veprës komplete, me siguri që do të marrë pjesën më të madhe të shkëlqimit të veprës së tij, përballë studimeve dhe publicistikës, sepse Basriu në rend të parë ishte poet e vetëm pas kësaj edhe studiues letërsie dhe publicist”.
Në vëllimin e dytë përfshihet vepra me studime letrare “Mikrostruktura e tekstit” (1990), për të cilën studiuesi Osman Gashi, thotë: “Mikrostruktura e tekstit” është vepra e parë diskursive e Basri Çapriqit e botuar në edicionin e Rilindjes, më 1990. Vepra trajton në mënyrë krejtësisht të veçantë poezinë e sotme shqipe, sidomos atë të gjysmës së dytë të shekullit XX. Mund ta konsiderojmë si një monografi të fokusuar, në radhë të parë, në krijimtarinë poetike të një domeni specifik që studiuesit e kanë emërtuar si poezi e sferës së mbyllur subjektive e që më pas është emërtuar edhe si poezi e komunikativitetit të ulët, poezi e kulluar apo poezi hermetike”.
Për monografinë letrare të Basri Çapriqit “Simboli dhe rivalët e tij” (2005), e cila përfshihet në vëllimin e tretë të kompletit, studiuesi Sali Bashota, ndër të tjera, konstaton: “Studimet letrare të Basri Çapriqit shquhen për temat dhe përmbajtjen që trajtojnë, por edhe për metodën kërkimore e studiuese, e cila e konkretizon autorin që nga fillimet e tij krijuese. Në fakt, interesimi për poezinë e përbën thelbin e kritikës letrare të Basri Çapriqit. Është sfondi nga buron pikëshikimi emocional, teorik dhe estetik përbrenda sistemit të nocioneve kritike, gjithsesi, në përpjekjen për të zbuluar kuptimin dhe domethënien e figurave, sidomos të metaforës, simbolit, mitit dhe paradoksit. Këtu figura, pos që janë të pranishme në analizat dhe në interpretimet e poezisë së poetëve të ndryshëm shqiptarë, po kështu janë shumë të pranishme edhe në vetë poezinë e Basri Çapriqit”.
Vëllimi i katërt i kompletit përbëhet kryesisht nga shkrime publicistike dhe eseistike, të përfshira në veprat “Aksidenti i orës shqiptare” (1993) dhe “Përmasat e kontekstit” (1998), si dhe shkrimeve të tjera të paraqitura në konferenca shkencore brenda dhe jashtë vendit.
Në parathënie të këtij vëllimi, studiuesi Ibrahim Berisha thekson: “Aksidenti i orës shqiptare” i Basri Çapriqit është faqja referuese e mendimit modern social, kulturor dhe politik për shqiptarët. Është botuar nga revista “Fjala” më 1993 në Prishtinë. Janë 33 ese, në 156 faqe. Duket qartësia e eseistit të thellë, kritik, kreativ, edhe për tema socio-kulturore. Këtë ia mundësonte mendja e tij e hapur, prandaj lexohej me kurreshtje, se tregonte me saktësi nga duhej të orientoheshin proceset shoqërore, politike dhe kulturore, madje jo vetëm në Kosovë, po në gjithë botën shqiptare.
Botimi i kompletit të veprave të Basri Çapriqit është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. / KultPlus.com
Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, mori pjesë në Akademinë Solemne për “Ditët e Bogdanit 2023”, e cila u mbajt në Qendrën “BogdaniPolis”, në Prishtinë.
Përmes një njoftimi për medie bëhet e ditur se kryeministri Kurti duke folur për veprën e Pjetër Bogdanit, tha se në vitin 1685, Bogdani e kishte botuar në Padova të Italisë, librin “Çeta e profetëve”, e cilësuar tashmë si vepër e parë origjinale e shkruar në gjuhën shqipe.
Kryeministri Kurti vlerësoi se vepra dhe jeta e Pjetër Bogdanit, ka tërhequr vëmendjen e shumë studiuesve, nga Gjon Nikoll Kazazi te Justin Rrota, Shtjefën Gjeçovi, Faik Konica, Injac Zamputti, Eqrem Çabej, Vili Kamsi, Dhimitër Shuteriqi dhe Shaban Demiraj, e deri te Anila Omari, Evalda Paci e Luigj Marlekaj.
“Fjalët për veprën dhe personalitetin e Pjetër Bogdanit, u takojnë studiuesve kompetentë të fushave përkatëse të historisë, gjuhësisë e të teologjisë. Ne të tjerëve, na mjafton që emri i Pjetër Bogdanit na bashkon çdo vit në Ditët e Bogdanit, sikur sivjet për të kujtuar Lazër Mjedën, një tjetër klerik katolik të shquar shqiptar, që përtej punës së tij prej kleriku, kreu dhe shumë aktivitete patriotike”, tha kryeministri Kurti.
Në përfundim, kryeministri uroi të pranishmit në Ditët e Bogdanit, për shumë shëndet dhe të mbara, në çdo përpjekje për të mirën publike të shoqërisë sonë, për paqe dhe përparim dhe për Republikën e Kosovës./rtk/KultPlus.com
Vepra me prozë poetike “Mëkati i buzëqeshjes” e shkrimtarit Sali Bashota, është vepra më e re e tij, e cila është botuar këto ditë nga Botimet Rea.
Përveç poezisë, esesë, studimit letrar dhe publicistikës, Bashota është i njohur edhe me prozë poetike. Në librat e tij me poezi, duke filluar nga “Plagomë” (1994), pothuajse në secilën vepër autori ka përfshirë proza të ndryshme poetike, pastaj duke vazhduar edhe me vepra të veçanta me prozë poetike “Ëndrra në parajsë” (2006), “Sytë e vetmisë” (2010), “Rruzullimi i zjarrit” (2011), “Zemërimi i heshtjes” (2014), “Shkallët e natës” (2020).
Në veprën “Mëkati i buzëqeshjes”, Bashota trajton tema të ndryshme, të cilat dallohen për nga ligjërimi, gjuha, stili dhe figuracioni. Në parathënien e kompletit të veprave të Sali Bashotës, duke shkruar për prozën poetike të Bashotës, studiuesi Milazim Krasniqi, ndër të tjara, thekson se “falë përvojës së gjatë si poet dhe si studiues i pasionuar i letërsisë, Sali Bashota është autor që i njeh këto vibracione intonative-ritmike, ideologjike, stilistike e sociale, prandaj edhe arrin t’i definojë gjuhësisht në pajtim me realitetin. Prozat poetike, të cilat jam i prirur t’i shohë si pjesë komplementare e vargut poetik të Bashotës, janë brenda kornizave motivore e stilistike të vargut të tij. Në poezinë tonë nuk di ndonjë autor tjetër të ketë vëllim kaq të madh të prozave poetike dhe sigurisht edhe kaq arritje artistike në këtë formë sinkretike të shprehjes poetike”.
Vepra “Mëkati i buzëqeshjes” ndahet në tri kaptina” Afshi”, “Lumturia” dhe “Vetmia”. Në mesin e shumë prozave poetike dallohen: “Magjia e parë e ëndrrës”, “Njësoj si afshi”, “Nostalgjia e syve”, “Ngjyrat e kësaj bote”, “Zemërimi i parë”, “Intriga e mrekullueshme”, “Rrëfimi për pëllumbat e bardhë”, “Orari i ëndrrave”, “Kjo qenka dashuria”, “Perëndimi i hënës”, etj.
Sali Bashota është njëri ndër poetët më të përkthyer të Kosovës në gjuhë të ndryshme të botës dhe i përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit. Për krijimtarinë letrare e shkencore është nderuar me çmime të larta kombëtare dhe ndërkombëtare.
Botimi është përkrahur nga Drejtoria e Kulturës e Komunës së Fushë Kosovës. Librin mund ta gjeni në libraritë “Artini” dhe “Dukagjini”./KultPlus.com
Shtëpia Botuese Logos – A e Shkupit në bashkëpunim me Botimet Alsar të Tiranës, do të organizojnë promovimin e kompletit të veprave të prof. dr. Ismail Ahmedit, përcjell KultPlus.
Ceremoninë e promovimit do ta nderojnë me fjalët e tyre përshëndetëse: Ali Ahmeti, kryetar i Bashkimit Demokratik për Integrim, Hysni Ismaili, nënkryetar i Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Jeton Shaqiri, ministër i Arsimit dhe Shkencës i Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Për veprën e autorit kumtesat e tyre do t’i paraqesin: prof. dr. Xhevat Lloshi, prof. dr. Milazim Krasniqi, prof. dr. Sali Bashota, prof. dr. Adnan Ismaili dhe publicisti Agim Baçi, ndërsa promovimi do të moderohet nga Mehdi Gurra, kryetar i Fondacionit Alsar në Tiranë.
Ceremonia mbahet ditën e enjten, më 25 maj 2023, në orën 12, në Hotel Tirana International, në sallën “Balsha”,
Ismail Ahmedi ishte profesor i gjuhës dhe letërsisë arabe në Degën e Orientalistikës në Fakultetin e Filologjisë të Universitetit të Prishtinës, që nga viti 1974 e deri në pensionim. Është i njohur kontributi i tij në fushën e edukimit, në detyrën e prorektorin për arsim në Universitetin e Tetovës, pastaj në bashkëthemelimin e disa institucioneve në Prishtinë, Shkup, Tetovë. Po kështu, me botimin e librave të veçantë, ka kontribuar edhe në fushën e përkthimeve letrare nga gjuha arabe në gjuhën shqipe dhe anasjelltas. Libri monografik për jetën dhe veprën e Hafiz Ali Korçës, konsiderohet një ndër studimet me vlera të rëndësishme shkencore të profesor Ahmedit.
Shtëpia Botuese Logos-A, që konsiderohet ndër botuesit më të njohur në rajon e më gjerë, e ka botuar kompletin e veprave të Ismail Ahmedit në tetë vëllime që tashmë është para lexuesve në Shkup, Prishtinë dhe Tiranë. / KultPlus.com
Fondacioni Beyeler në Bazel vendos një kthesë të re në historinë e Jean-Michel Basquiat këtë verë, duke paraqitur Basquiat: Pikturat e Modena (11 qershor-27 gusht) që ribashkon tetë vepra të bëra në Modena të Italisë në vitin 1982.
Pikturat , duke përfshirë The Guilt of Gold Teeth, tani mbahen në tetë koleksione të veçanta private në ShBA, Azi dhe Zvicër, transmeton Klan Kosova.
Galeristi italian Emilio Mazzoli e ftoi Basquiat të bënte punimet për një shfaqje të vetme, duke ofruar ambiente pune dhe pajisje për pikturë.
Artisti pikturoi mbi kanavace të përdorura nga një artist tjetër, Mario Schifano. Por, komplikimet për pagesën e punimeve çuan në anulimin e ekspozitës së planifikuar në Evropë.
Në një intervistë të vitit 1985 me New York Times, Basquiat nënvizoi se sa shumë nuk i pëlqente përvoja e Modenës.
“Ata e vendosën atë për mua, kështu që unë do të më duhej të bëja tetë piktura në një javë”. Ndërkohë, puna në ambientet e magazinës së siguruar ishte “si një fabrikë, një fabrikë e sëmurë. E urreja.” Punimet gjetën blerës të rinj nëpërmjet tregtarit të Basquiat në Nju Jork në atë kohë, Annina Nosei.
“Pikturat e Modenës” ndajnë disa motive dhe veçori stilistike sipas një deklarate të Fondacionit Beyeler, duke përfshirë “një figurë monumentale, shpesh të zezë, e vendosur në sfondin e penelave të gjera, gjestike dhe ekspresive… trupi i njeriut dhe i kafshës zënë qendër të vëmendjes”./KlanKosova/KultPlus.com
Një seri veprash artistike mikroskopike, aq të vogla sa futen në vrimën e një gjilpëre, do të shfaqen në MB këtë fundjavë.
Nga e shtuna deri në tetor, Wollaton Hall në qytetin e Nottingham, Anglia veriore, do të presë një ekspozitë falas “Kryeveprat në miniaturë” me 20 skulptura nga artisti i njohur Willard Wigan.
Kryeveprat e vogla të ekspozuara përfshijnë një përshkrim të Jezusit dhe 12 apostujve gjatë skenës biblike të “Darkës së Fundit”, skulpturat e Uilliam Shekspirit dhe Albert Ajnshtajnit dhe personazheve imagjinar Pinocchio dhe Robin Hood, si dhe një rikrijim të holandezëve të famshëm. piktura e artistit Johannes Vermeer “Girl With A Pearl Earring”.
Katër vepra arti të papara kurrë që do të shfaqen do të jenë pjesë e koleksionit të artistit “Disappearing World”, i cili synon të pasqyrojë biodiversitetin në rrezik dhe të promovojë ruajtjen.
“Ne po e lidhim artin me një mesazh të gjërave të vogla që kanë rëndësi në një botë që po zhduket,” tha menaxheri i Wigan, John Bowden për CNN të mërkurën. “Ne dëshirojmë që njerëzit të vijnë dhe të shohin ekspozitën dhe të marrin një mesazh, duke kuptuar se gjërat më të vogla në jetë mund të kenë ndikimin më të madh. Puna e Willard është vepra më e vogël e artit që dikush do të shohë ndonjëherë dhe që do të ketë ndikimin më të madh në ato”, shtoi ai, duke deklaruar se shpreson që ekspozita të formojë një komunitet dhe lëvizje për të “krijuar ndryshime brenda një bote biodiversiteti”.
Një qerpik për një penel Për të bërë art mikroskopik, Wigan fillimisht duhet të bëjë mjete tepër të vogla. Këto priren të bëhen nga hala të mprehta të akupunkturës dhe copa diamanti të thyera në copa mikroskopike, tha artisti për CNN të mërkurën.
Më pas ai i pikturon skulpturat e tij me një qerpik dhe duhet të punojë midis secilës prej rrahjeve të zemrës së tij, sepse, nën mikroskop, një rrahje zemre bën që gishtat të lëvizin dhe një gabim mund të marrë pak kohë për t’u korrigjuar.
Procesi është “i mundimshëm”, sipas Wigan, i cili tha se duhet të kujdeset për dietën e tij, të pijë shumë ujë dhe ta mbajë trupin në gjendje të mirë sepse “ju duhet të stërvitni shkathtësinë tuaj. Ju po stërvitni mendjen, trupin dhe shpirti për të qëndruar i qetë.”
Artisti mund të punojë në katër ose pesë skulptura në të njëjtën kohë, duke punuar 16 orë në ditë deri në pesë javë.
“Në fakt nuk më pëlqen t’i bëj ato. Thjesht kënaqem kur i mbaroj sepse më stresojnë,” shtoi Wigan. “Por sapo të bëhen, lavdia është kur njerëzit e tjerë e shohin atë. Kur sheh njerëz me mosbesim në fytyrën e tyre, duke mos qenë në gjendje të shpjegojnë atë që po shohin, kjo më jep shumë kënaqësi.”
Arti si një “sistem mbrojtës” Wigan, puna e të cilit dikur i ishte dhuruar mbretëreshës Elizabeth II, ka autizëm dhe disleksi dhe tha se ai ishte “nënvlerësuar” dhe “përçmuar”, ndërsa mësuesi i tij në shkollë i tha atij se nuk do të arrinte asgjë. Ai tha se përvojat e tij të jetës kanë qenë një forcë shtytëse për artin e tij: “Është si një sistem mbrojtës të thuash “jo, vetëm sepse dikush ka një ndryshim në të mësuar, kjo nuk do të thotë të thuash se nuk ka asgjë për të ofruar”. “
Mikroartisti dhe ekipi i tij po e marrin “Disappearing World” në shkollat në Nottingham përmes një programi informues për të përhapur më tej mesazhin se “janë gjërat e vogla që ne të gjithë mund të bëjmë, që nëse i bëjmë ato së bashku, do të kemi ndryshime të mëdha”, tha. Bowden. “Unë e kam përdorur punën time si një zë që flet për mua dhe flet për botën dhe flet për planetin gjithashtu”, shtoi Wigan.
Në një datë të mëvonshme, Wigan planifikon të ekspozojë 14 deve që ai i skaliti dhe i vendosi në një sy të vetëm gjilpëre. Skulptura e parë e punuar me dorë e artistit që thyen rekord, e cila është bërë në vitin 2013 dhe do të shfaqet në ekspozitë, është e një motoçiklete Wigan e bërë nga ari 24 karatësh dhe e vendosur në një qime të zbrazura nga qafa e tij, sipas faqes së tij të internetit. . Ai theu rekordin e tij në vitin 2017 me një skulpturë të një embrioni njerëzor që e bëri nga një fibër nga tapeti i tij dhe e vendosi në një fije floku të zbrazur. Është 0,07822 milimetra (pak më shumë se 0,003 inç) e gjatë dhe 0,05388 milimetra (pak më shumë se 0,002 inç) e gjerë, sipas Rekordeve Botërore Guinness./cnn/KultPlus.com
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit ka nënshkruar një marrëveshje bashkëpunimi për sjelljen në shqip të veprës së arkitektit më të famshëm të Dalmacisë, Andrea Alesit, me origjinë shqiptare.
Vepra kushtuar Andrea Alesit, me autor arkitektin kroat Andrija Mutnjakovic, do të vijë në shqip në muajin nëntor, nën mbështetjen e Ministrisë së Kulturës.
Marrëveshja u nënshkrua nga drejtorja e QKLL Alda Bardhyli dhe fotografi I njohur Luka Mjeda, president i Qendrës së Fotografisë Kroate.
Andrea Nikolle Aleksi, apo sic njihej në Kroaci, Adrija Alesi, ishte një arkitekt dhe skulptor I lindur në Durrës në 1425. Pas shpërnguljes së tij në Split (Dalmaci) ai arriti të bëhej një nga artistët më të mëdhenj të Rilindjes Dalmatine.
Karakteristikë e Andrea Alesit ishte që në punimet e tij, vinte mbishkrimin ku shënohej origjina e skulptorit. Që në rini shkoi në Split të Dalmacisë dhe aty studioi pranë skulptorit Mark Troja. Është autor i statujave të lozhës së tregtareve në Ankona të Italisë, i 1454 afreskeve të një kishe të Dalmacisë. Kryevepra e tij mbahet Pagëzimorja e Trogirit.
Pagëzimorja e Trogirit ndodhet në katedralen e Shën Lorencit. Por gjurmët e punëve të tij ndihen edhe në pallatet e Trogirit përreth, në atë të peshkopit Torlon dhe veçmas në pallatin përkundruall portës kryesore të katedrales, Palazzo di Coriolano Cippico, ku si kryevepër e Andrea Alesit shihet portali disakatësh me dritaret me tri harqe (trifore), në kapelën e Shën Gjonit etj. / atsh / KultPlus.com
Naim Frashëri është figura qendrore e letërsisë së Rilindjes dhe një nga përfaqësuesit më të shquar të lëvizjes kombëtare, njeriu që u pagëzua për së gjalli si “apostull i shqiptarizmës” dhe “bilbili i gjuhës shqipe”. Lindi në Frashër të Dangëllisë, ku mori mësimet e para nga hoxha i fshatit. Me shpërnguljen e familjes në Janinë, pranë vëllait të madh Abdylit, që shërbente si nëpunës atje, Naimi hyri në gjimnazin Zosimea të qytetit, ku mori një kulturë të gjerë për kohën.
Përveç njohjes me kulturat klasike, përveç se përsosi njohuritë në persisht dhe mësoi edhe gjuhë të tjera, si greqishten, frëngjishten etj. Naimi atje ra në kontakt me idetë e iluminizmit frëng, që i hapi udhën Revolucionit të vitit 1789: lexoi Rusonë e Volterin, për të cilët ruajti një admirim të veçantë gjatë gjithë jetës, ashtu si e ruajti edhe për shkrimtarët e mëdhenj të shkollës së romantizmit francez, Hygonë, Lamartinin e të tjerë. Naimi u ndodh kështu në kryqëzimin e dy kulturave, të kulturës lindore e të kulturës perëndimore, të cilat lanë gjurmë në formimin dhe në veprën e tij, pa mundur të shtypin natyrën e saj vendase.
Pasi kreu më 1870 gjimnazin, Naimi shkoi në Stamboll për të gjetur punë, por klima nuk i shkoi shëndetit të tij të dobët dhe u kthye në Shqipëri, ku punoi për dhjetë vjet si nëpunës dogane në Janinë, në Sarandë e në Berat. Më 1882 u vendos përfundimisht në Stamboll pranë vëllait, Samiut, ku edhe mbylli sytë më 20 tetor 1900. Atje ai u bë shpirti i Shoqërisë së Stambollit që e kryesonte Samiu.
Por në vitet e Lidhjes së Prizrenit Naimi u ndodh në Shqipëri dhe mori pjesë aktive në ngjarjet e saj, sidomos në organizimin e mbledhjeve që u bënë në Frashër e në Janinë për mbështetjen e përkrahjen e Lidhjes. Më 1880 shkroi të parën vepër shqip me përmbajtje atdhetare, poemthin “Shqipëria”, e cila u prit me entuziazëm në rrethet patriotike. Në këtë poemë ai shpalli poetikisht të gjitha idetë që do të formonin më tej trungun e veprës së tij atdhetare dhe të gjithë poezisë atdhetare të Rilindjes.
Vepra poetike e Naimit vuri bazat e letërsisë kombëtare dhe luajti një rol të dorës së parë për zgjimin e vetëdijes atdhetare te bashkëkombësit. Ai u bë themeluesi i një letërsie të re me përmbajtje atdhetare e njerëzore, me forcë artistike dhe me vlera të shquara stili, duke zgjeruar jo vetëm tematikën dhe problematikën e saj, por duke i kthyer fjalës shqipe forcën e saj estetike, duke i dhënë shqipes fytyrën e një gjuhe të lëvruar të kulturës moderne të shqiptarëve. Me poemat e vjershat e tij lirike Naimi i këndoi mallit e dashurisë për atdhe, krenarisë kombëtare dhe të kaluarës së lavdishme të shqiptarëve. Por ai zbuloi edhe të fshehtat e shpirtit njerëzor duke medituar për jetën dhe vdekjen, bukurinë dhe dashurinë, qenien dhe mosqenien, perëndinë dhe gjithësinë, në frymën e panteizmit poetik e filozofik që karakterizon mendimin e tij.
Një himn të pashoq i thur Naimi dashurisë për atdhe e mallit për të, bukurive të natyrës shqiptare e krenarisë kombëtare në poemën “Bagëti e Bujqësija”. Me këtë vepër Naimi krijoi poezinë e madhe të atdheut dhe me një gjuhë magjepse poetike shprehu ndjenja e emocione që s’kishte mundur t’i krijonte para tij poezia shqipe. Ai shpalli mbi të gjitha ndjenjën e krenarisë kombëtare, përmes vargjeve: “Ti Shqipëri më ep nderë, / Më ep emërin shqipëtar; / Zemërnë ti ma gatove / Plot me dëshirë dhe me zjarr”. Naimi pohoi me gjuhën e artit qenien e atdheut e të atdhetarizmit shqiptar, duke krijuar imazhin poetik të mëmëdheut që u mungonte shqiptarëve, që e kishin dhe nuk e shikonin ose nuk e ndienin se e kishin ashtu të bukur e madhështor, ashtu si e përshkruan poeti, të ringjallur së vdekuri me një dashuri të përgjëruar prej fjalës poetike.
Ky imazh i ftonte shqiptarët të ktheheshin në atdhe. Metafora e madhe e kthimit, e pranishme jo vetëm në këtë poemë të Naimit, por në gjithë letërsinë romantike të Rilindjes, nuk është e njëjtë me ëndrrën romantike për t’u kthyer në viset ekzotike, ose në gjirin e jetës së lirë e të papërlyer nga sëmundjet e qytetërimit modern; nuk është thjesht një arratisje romantike larg rrëmujës e rrëmetit të jetës urbane, por një mall për atdheun e humbur dhe një thirrje qytetare për t’iu kthyer vlerave të vendlindjes, për t’i ringjallur ato e bashkë me to për të ringjallur kombin. Ky ishte misioni i poezisë së Naimit, i cili u njëjtësua në vetëdijen e kombit me qiririn që digjet për njeriun dhe për lirinë. Historia, sidomos epoka e Skënderbeut, përbënte për rilindësit një trashëgim të çmuar dhe një dëshmi të identitetit e të së drejtës së shqiptarëve për të jetuar të lirë në atdheun e tyre. Me vetëdijen e ndikimit të madh të së kaluarës për formimin e ndërgjegjes kombëtare dhe për zgjimin e ndjenjave liridashëse, Naim Frashëri krijoi poemën epike “Istori e Skënderbeut.
Naim Frashëri ishte njeri i Rilindjes dhe Rilindja Shqiptare bashkonte në vetvete idealet politike qytetare të rilindjes së kombit dhe idealet humane të rilindjes së njeriut. Rilindja e kombit dhe liria e kombit në mendimin e Naimit është e lidhur me rilindjen e njeriut e me lirinë e njeriut, me zgjimin e pasurimin e tij mendor e shpirtëror, me përsosjen e tij morale. Në këtë vështrim përjetimet lirike të Naimit të shprehura në vjershat e “Luleve të verës” synojnë të afirmojnë një botë të re ndjenjash njerëzore, aspiratën e poetit për emancipimin e njeriut dhe për pohimin e individualitetit e të personalitetit të tij. Këto motive i sollën një risi e një pasuri artistike të panjohur më parë poezisë shqipe; me to Naim Frashëri themeloi stilin e mirëfilltë lirik në letrat shqipe dhe ngriti fjalën shqipe në rrafshin e poezisë e të artit të vërtetë. Vepra e Naim Frashërit sintetizoi prirjet më të mbara të zhvillimit historik e kulturor kombëtar të shqiptarëve dhe bëri epokë duke e nxjerrë në një udhë të re letërsinë e tyre.
Duke vënë në bazë te gjuhës së poezisë gjuhën popullore, Naim Frashëri e emancipoi shprehjen poetike nga konvencionalizmi dhe i çliroi fjalët nga inercia e një tradite të ngurtësuar prej gjuhës së konsakruar të librave të dogmës, ose prej trysnisë së modeleve të huaja poetike. Me veprën e Naimit letërsia shqiptare mohoi në thelb traditën e zhvillimit të saj të varur nga ndikimi i letërsive dhe i kulturave të tjera; ajo nisi të zhvillohej në mënyrë të pavarur si letërsi e kombit shqiptar, me tiparet e veta. Naimi e afroi kështu letërsinë me proceset e zhvillimit shpirtëror e kombëtar të shqiptarëve dhe e bëri shprehëse të njëmendtë të ndërgjegjes së tyre morale e estetike. /KultPlus.com
Është krahasuar me piktorin Pablo Picasso, i cili konsiderohet si një nga artistët më të mëdhenj të historisë, por kjo nuk e pengoi që shprehja më e perdorshme e artistit shqiptar, Nusret Salihamixhiq të jetë “kjo është e thjeshtë si një lojë” në çdo vepër që ai punonte, vepra që në radhë të parë përfshinin guximin në kohën kur po pikturonin dhe që përfshinin vlera shumëdimensionale, ngjyra voluminoze dhe piktura që lënë gjurmë në kohë që autori të mos harrohet kurrë, shkruan KultPlus.
Mbrëmë në Galerinë e Ministrisë së Kulturës u hap ekspozita pikërisht me emrin “Loja” e artistit të shquar, Nusret Salihamixhiq, ku edhe në përpikmëri dhe vëndosshmëri u prezantuan veprat e autorit nëpër etapa të ndryshme të jetës, ekspozitë e cila është kuruar nga artisti tjetër i njohur, Jakup Ferri.
Planifikimi kërkon kohë dhe ekspozita të tilla nuk realizohen brenda muajve, gjithashtu kërkohet edhe punë e madhe, një punë që bëhet çdo ditë dhe gjithashtu gjatë gjithë këtij procesi ekziston frika se gjithë mundi dhe puna e bërë, madje edhe mund të dështojë. Por vendosmëria e të gjithë atyre që morën pjesë në këtë proces, rezultoi suksesshëm dhe Galeria po mirëpriste njerëzit që po vinin në tufë për të parë e për të mësuar më shumë rreth veprave të artistit Salihamixhiqit.
Në një linjë me gëzimin, mungesa për të shfaqej natyrshëm
Gruaja e Nusret Salihamixhiqit, Mybera Ferizi, kujtimet për burrin e saj i mbanë në një vend të veçantë, derisa mungesa për të është e madhe.
“Unë të gjitha kujtimet me Nusretin i kam të mira. Gjithë kohën që kemi kaluar bashkë, ai ka qenë duke punuar natë e ditë. Ka punuar si profesor, është rikthyer në shtëpi dhe ka kërkuar që buka të jetë gati, mund të them që deri në shtratin e vdekjes e ka mbajtur brushën në dorë. Ka lënë piktura që nuk ka askush, mund të them që askush në botë nuk ka lënë piktura sa ka lënë Nusreti. Ai ka punuar sikurse me qenë fabrikë. Secila pikturë e tij është unikat në stilin e vet, nuk ka bërë asnjëherë një të njëjtë”, u shpreh ajo për KultPlus.
E pyetur mbi hapjen e kësaj ekspozite, Mybera me emocione në fytyrë tha se ndjehet shumë e lumtur për këtë gjë. “Nuk e di se a mundet të bëhet më madhështore. Një gëzim tepër i madh, e gjëja e vetme që më mungon është ai, emocionet gjithmonë janë të pranishme”.
(Mos)gatishmëria për ekspozitë dhe synimi për të rinjtë
Edhe djali i tij, Fatos Salihamixhiqi, rrëfen për KultPus se nuk ndjeheshin të gatshëm si familje për të hapur një ekspozitë të tillë, jo sepse mungojnë veprat, nuk ishin të përgatitur e në fund vedosën të sipërfaqin punën, guximin dhe pasionin e madh që ka pasur babai i tyre për artin.
“Kjo është hera e parë që veprat e tij po prezantohen në publik pas vdekjes së tij. Këto punime janë punime që janë punuar në faza të ndryshme, në etapa të ndryshme. Këtë seleksionim e ka bërë Jakup Ferri, në bazë të përzgjedhjes së tij e ka bërë për veprat që artisti ka realizuar në vitet 1960-70-80. Unë jam shumë falëndrues ndaj Dhuratës, e cila me një punë të palodhur ka bërë të pamundurën të mundurën. Unë nuk kam qenë i interesuar që në këtë kohë të hap këtë ekspozitë, nuk kam qenë unë i pëgatitur jo pse nuk kemi pasur vepra. Por e kam pasur të pamundur që t’i them jo Dhuratës dhe Jakupit”.
Sa i përket pjesës në qoftë se këto piktura janë në shitje apo jo, Fatosi thotë se për këtë gjë nuk është biseduar akoma asgjë, pasi qëllim kryesor dhe si mision kanë t’ia mundësojnë studentave, artistëve e njërëzve të ndryshëm t’i shohin ato dhe të mësojnë prej këtyre veprave.
“Këtu do të shihet guximi se si një artist si Nusreti në vitet 60-ta ka pas guximin që të bëjë vepra që vështirë është të bëhen në ditët e sotme. Për atë kohë ka qenë guxim, kështu që është shembull për gjeneratat e reja që të mos ketë paragjykime por të kenë lirinë e shprehjes në punën e tyre”.
Ideja, bashkëpunimi dhe realizimi
Drejtoresha ekzekutive e Galerisë së Ministrisë së Kulturës, Dhurata Ramosaj, tregon se si erdhi nga ideja e deri te bashkëpunimi me familjarët për të risjellë veprat e Nusretit.
“Ideja ka ardhur nga ne si udhëheqës të Galerisë së Ministrisë së Kulturës, Jakup Ferri ka qenë i ftuar. E kemi ftuar para dy viteve që të jetë pjesë e programit, pasi ekziston një procedurë e gjatë që shkon nga ftesa, pranimi e pastaj deri te ekspozita. Kemi pasur shumë kënaqësi që fillimsiht familja ka pranuar që të ekspozojë profesorin i cili nuk jeton më, e gjithashtu edhe Jakupin, i cili me qef e ka pranuar këtë obligim të ri si kurator. E deri sot i kemi vendour bashkarisht të gjitha se si do të vendosen pikturat, si do të prezantohet, si do të bëhet PR, të gjithë bashkë kemi ardhur te ideja finale”.
Ramosaj gjithashtu njofton se data 5 maj është vendosur bashkarisht me familjen dhe gjithë të tjerët
“Data, ka qenë vjet e vendosur që të mbahet në maj. Ne kemi fatin që kjo ekspozitë të jetë e hapur edhe nga vizituesit e Manifestas, e ne jemi munduar që të jemi edhe pranë artistëve të rinj, studentëve por pse jo edhe turistat me pa një autor sikurse Nusreti. Kjo ekspozitë do të jetë e hapur deri më 26 korrik të këtij viti.Sa i përket mënyrës së shitjes duhet të vendosë familja, ne e kemi hapur si promovim dhe familja duhet të vendosë për një gjë të tillë”.
Kujtime pozitive nga fëmijëria, të përhershme në sirtar
Për kryetarin e Prishtinës, Përparim Rama, vizita në këtë ekspozitë e ka rikthyer në kohë, atëherë kur atelia e babait të tij vizitohej shpesh herë nga axha Nusret, siç e quan ai, e përveç bisedës, arti e pikturat shtoheshin takim pas takimi.
“Kjo është një ekspozitë shumë e rëndësishme. Ne duhet t’i çmojmë vlerat e artistëve tanë, të cilat janë legjenda të kryeqytetit dhe jo vetëm. Nusret Salihamixhiqi është një piktor i veçantë me karakter botëror, e unë kam pasur fatin që ai dhe babai im të jenë miq të mirë. Unë jam rritur me pikturat e tij, ne e kemi thirrur atë axha Nusret e sot jam shumë i emocionuar sepse një numër të madh të pikturave që po i shoh unë janë të kohës kur unë nuk kam lindur dhe po e shoh atë ndërlidhshmërinë e fillesave të pikturimit të Nusretit, e deri te pikturat e tij të mëvonshme. Një kohë ai është thirrur edhe piktor më i madh se Pikaso, këto janë legjendat e kryeqytetit tonë, ky është Nusreti me të cilin duhet të mburremi ne të gjithë”, tha ai për KultPlus.
Kujtimet me artistin, Rama i ka në memorie si një gjë pozitive që do t’i mbajë me vete gjithmonë.
“Unë e mbaj mend shumë herë edhe në atelenë e babait kur vijke axha Nusret. Ai tërë kohën pinte cigare dhe mbante një brushë në dorë. Gjatë gjithë kohës ka qenë duke punuar, duke bërë skica, duke bërë art e kritika konstruktive. Babai im, Kadrush Rama dhe Nusreti kanë pasur një miqësi të mirë. Era e ngjyrave të ndryshme, buzëqeshja e shakatë që kanë bërë me njëri tjetrin, i kam në memorie si një gjë pozitive që i mbaj në vete gjithmonë”.
“Rikthimi” i Nusret Salihamixhiqit
Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, ndau me lexuesit e KultPlus emocionet e veçanta për rikthimin e Salihamixhiqit në Galerinë e Ministrisë, pas afër 11 vitesh kur ai ishte në një ekspozitë në Galerinë Kombëtare.
“Jam shumë i lumtur që Galeria e Ministrisë pas një kohe shumë të gjatë, e pas ekspozitës së fundit të Nusret Salihamixhiqit, pra, pas afër 11 vitesh e kemi edhe një herë në Galerinë e Ministrisë një nga emrat më të mëdhenj të artit bashkëkohor e pamor në vendin tonë. Ai është një figurë emblematike, të paktën për mua personalisht ndër më të mirët e vendit tonë dhe jo vetëm. Nusreti është një artist i botës shqiptare, por me përmasa ndërkombëtare, i vlerësuar edhe nga kritikët ndërkombëtarë”.
Vëllimin e madh të veprave të artistit e veçon edhe Çeku, që thotë se kjo e bën të dallueshëm nga të tjerët.
“Nusreti përpos që ka ekspozuar shumë, ka krijuar edhe shumë. Nuk dallohet vetëm për nga stili i tij shumë i veçantë, ka qenë shumë i guximshëm në kohën kur ka punuar, por dallohet edhe për nga vëllimi i krijmtarisë, ka lënë shumë vepra mbrapa”.
Blerja e veprave të artit nga artistët vendor
Çeku njofton se ka filluar cikli i parë i blerjes së veprave nga artistët vendor, derisa shumë shpejt do të aktivizohet edhe një formë tjetër e blerjes së këtyre veprave.
“Ne në Galerinë Kombëtare kemi një pjesë të vogël, por familja e cila vazhdon me shumë zell ta ruajë e t’i mirëmbajnë veprat e tij, po vazhdojnë të bëjnë një kontribut të jashtëzakonshëm. Ne tashmë e kemi nisur ciklin tonë të parë të blerjes së veprave nga artistët tanë vendor, pas vendimit të Qeverisë së Kosovës për t’i ndarë mbi 1 milionë euro për blerjen e veprave. Tashmë konkursi për blerje është i hapur dhe artistët mund të aplikojnë. Shumë shpejt do të aktivizohet edhe forma tjetër e blerjes së veprave që është përmes blerjes direkte dhe unë besoj që Salihamixhiqi dhe emra të tjerë duhet të jenë pjesë e koleksionit të shtetit me vepra të reja, sepsa disa i kemi në Galerinë tonë”.
Çeku lartësoi edhe një herë tjetër figurën madhështore të artistit, duke thënë se së shpejti do të botohet edhe një monografi me të gjitha veprat e Salihamixhiqit.
“Numri i madh i njerëzve të pranishëm këtu, anëtarë të familjes së tij, kritikët dhe fakti që ekspozita është kuruar nga artisti ynë Jakup Ferri e bën shumë madhështore këtë ngjarje. Prandaj unë besoj që kjo duhet të ketë vazhdimësinë e saj dhe një vazhdimësi që ne veçse e kemi nisur para ca kohësh me një vendim të Ministrisë, është botimi i monografisë së Nusret Salihamixhiqit, Galeria jonë e Ministrisë është duke punuar në këtë monografi me disa nga artistët, dizajnerët dhe fotografët më të mirë dhe shumë shpejti do ta kemi monografinë e të gjitha veprave të Salihamixhiqit të botuar”.
Muezu i Artit Bashkëkohor
Rama deklaroi se ekziston një bashkëpunim i mirëfillt me Ministrinë e Kulturës, e ata bashkë po punojnë edhe në Muzeun e Artit Bashkëkohor.
“Ne kemi një bashkëpunim të mirëfillt me Ministrinë e Kulturës, e pikëriht sot po bisedonim që piktorët e kryeqytetit e legjendave të tjera të artit, ju duhet një muze që t’i kemi të mbrojtura në mënyrë institucionale në galeri, nëpër muze të kryeqytetit. Jemi duke punuar në këtë aspekt, i kemi vendos zonat e jemi pajtu me MKRS-në për pikat, në këtë rast të Teatrit të Operas dhe Baletit. Tani jemi pajtuar edhe pikat edhe të Muzet të Artit Modern, gati janë termat e referencës dhe shumë shpejti do të kemi konkurse ndërombëtare për dizajnimin, e më pastaj dikur në vitin e ardhshëm edhe fillimin e ndërtimit të tyre”.
Ndërkaq, i pari i Kulturës njoftoi për KultPlus se janë në fillet e para të konceptimit të Muzeut të ardhshëm të Artit Bashkëkohor, i cili është një institucion që Kosova nuk e ka dhe duhet ta ketë.
“Është një institucion kombëtar i kulturës për të cilin ne si ministri e kemi për detyrë që ta iniciojmë, por gjithsesi edhe me Komunën e Prishtinës për shkak të lokacionit ku duhet të ndërtohet ky muze. Tashmë e kemi konceptin fillestar dhe në ditët në vijim do të ngritet Këshilli Inicues i Muzuet të Artit Bashkëkohor, ku do të përbëhet nga emrat më eminent të artit tanë bashkëkohor, të emrave që i kemi edhe me karrierë ndërkombëtare dhe nga të tjerë. Besoj që ky këshill do t’i vëjë themelet e këtij koncepti edhe përmbajtësor se çfarë muzeu bashkëkohor të artit duhet të kemi, por edhe të konceptit arkitektonik se çfarë ndërtese duhet të bëhet. Ky institucion i ri i artit pamor duhet të jetë hapësira e re e shtetit tonë për të sigurar edhe një vend për mirënjohjen që duhet t’ia bëjmë emrave sikurse Nusret Salihamixhiqi, por jo vetëm. Ky muze do të shërbejë parasegjithash në komunikimin ndërkombëtar në sferën e artit, prandaj këtu jemi në hapat e parë por unë jam shumë optimist që gjatë mandatit tonë qeverisës do të jemi shumë afër e ndoshta edhe afër realizinit përfundimtar të këtij muzeu”, deklaroi Çeku.
Pikturat e Nusretit të japin një ndjenjë se ju po kaloni në një botë paralele, apo edhe dimension tjetër. Përmes ngjyrave, skicave, vijave, ideve të menduara, domosdo të “detyrohet” të vish në përfundim se kjo vepër është diçka jashtë kornizës së mendjes, pra, vërtetohej se imagjinata e njeriut mund të kalojë çdo kufi njerëzor.
Momenti kulminant ishte atëherë kur me shkronja të vogla dhe stil të veçantë shiheshin edhe 4 numra që kishte shkruar Nusreti, e që ishin pikërisht vitet në të cilat kishte realizuar këto vepra (1953,1960, 1973 etj), atëherë gjithçka ndryshonte dhe udhëtimi i njerëzve nëpër kohë dukej gjithnjë më i besueshëm, vepra që sipërfaqnin diçka që i përket së ardhmes, prandaj gjithsesi arti është gënjeshtra që na mundëson të kuptojmë të vërtetën.
E njohur si kërcimtare dhe koreografe moderne amerikane, Martha Graham kishte thënë se asnjë artist nuk është përpara kohës së tij. Artisti është në kohën e tij, vetëm se të tjerët janë pas kohës, prandaj neve na duhen vite të arrijmë në kohën e Nusretit dhe ai do të na presë me brushë në dorë dhe vepra të reja.
Ekspozitën “Loja” mund ta vizitoni deri më 26 korrik 2022 në Galerinë e Ministrisë së Kulturës. /KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka vendosur që të anulojë procesin e blerës së veprave të artit nga shteti, shkruan KultPlus.
Pakënaqësitë e komunitetit artistik ndikuan që të anulohet edhe vendimi i paraparë për përzgjedhjen e veprave të artit për blerje nga shteti.
“Angazhimi ynë për të mbështetur dhe fuqizuar skenën e pavarur kulturore të Kosovës nuk do të ndalet. Mbesim të përkushtuar të zhvillojmë procese gjithëpërfshirëse në shërbim të komunitetit artistik”, thuhet mes tjerash në njoftimin e ministrisë.
Gjatë ditës së enjte, para ndërtesës së MKRS-së, një grup i artistëve kanë protestuar me moton “Stop diskriminimin”. /KultPlus.com
Një pikturë në vaj, e artistit misterioz britanik Banksy, një parodi e një kryevepre të Claude Monet, u shit në një ankand në londër të mërkurën për afro 10 milionë dollarë amerikanë.
E ky është çmimi i dytë më i lartë i paguar në një ankand për një vepër të artistit misterioz, transmeton TCH.
Vepra në vaj, “Show me the monet”, një risjellje moderne e klasikes së Monet, “The Water Lily Pond”, u shit për 9.8 milionë dollarë në shtëpinë e ankandeve Sotheby’s, pas një beteje ofertash.
Sotheby tha se ishin pesë koleksionues të vendosur për ta shtënë në dorë veprën që i luftuan me njëri tjetrin duke e çuar çmimin përfundimtar përtej atij të parashikuar.
Shitja vjen një vit pasi një pikturë e Banksyt, që paraqiste parlamentin britanik që në vend të deputetëve kishte shimpanze, theu rekordin e artistit të rrugës duke kapur një vlerë prej afro 13 milionë dollarësh. Asokohe, vepra e 2009, ndezi një betejë 13 minutëshe mes 10 ofertuesve të ndryshëm. / KultPlus.com
Vepra “Trio” e Kreshnik Aliçkaj dhe “Optio” e Memli Kelmendit, do të jenë veprat që do të interpretohen premierë botërore nga Willingdon House Music Londër, përcjellë KultPlus.
24 kompozitorë nga mbarë bota u janë përgjigjur thirrjes së aplikimit WHM (RE) Inventions, New music, për shkak të numrit të madh të veprave selektive, koncerti do të mbahet në dy ditë.
Koncerti i parë, “Optio” e Memli Kelmendit do të interpretohet të premten me 29 maj në ora 19:30 ndërsa koncerti i dytë, vepra “Trio” e Kreshnik Aliçkaj do të interpretohet të premten me 5 qershor në ora 16 :30.
Willingdon House Music është ansambël profesional në përbërje nga: Flavia Hirte, Nicola Barbagli, Ellen Bundy and Max Mausen, të cilët njihen për interpretimin e veprave që nga periudha e barokut (instrumente të barokut) deri tek muzika bashkëkohore. / KultPlus.com
Raporti i letërsisë me përkthimin është i domosdoshëm, aq më tepër në gjuhët e vendeve të vogla. Letërsia shqipe rrugen e saj e nis me perkthimin. Specialistët e letërisë dhe shqipërues, përkthimin e shohin si krijim të dytë të një vepre. Lili Sula, shefe e Departamentit te Letërisë sjell si shembull dëmtimin që i është bërë veprës “Kukulla” të Ismail Kadares në italisht.
Përkthimi është një instrument shumë i rëndësishëm i pasurimit të letërsisë. Letërsia shqipe e ka të pashmangshme përkthimin, që në gjenezë. Edhe libri i parë njohur deri më sot “Meshari” i Buzukut është një përkthim i teksteve fetare.
Përkthimi është një instrument shumë i rëndësishëm i pasurimit të letërsisë, aq më tepër kur kemi parasysh letërsi dhe popuj të vegjël, po aq është edhe një instrument i rëndësishëm i formimit të shijeve të leximit.
Shefja e Departamentit të Letërsisë në Fakultetin e Histori-Filologjisë, Lili Sula, përmes shembullit konkret të librit “Kukulla” të Ismail Kadaresë rrëfen se si një përkthim jo i mirë, nga gjuha burimore e largon lexuesin nga shkrimtari edhe nga vepra e tij.
Përkthyesi është një krijues i dytë. Vitet e fundit, statusi i përkthyesit dhe cilësia e veprave të përkthyera ka përmirësime të dukshme krahasuar me fillim vitet 90 , ku dominonte kaosi thekson Tupe.
Për përkthysen Diana Kastrati, asnjë kulturë nuk mund të jetojë e vecuar e bazur tek nje gjuhë ndaj përkthimi është domosdoshmëri kulturore.
Përkthimi si krijim, në këndvështrimin e Edmond Tupes gjatësia e valës së krijuesit dhe përkthyesit duhet të përputhen në mënyrë që lexuesi ta shijojë veprën.
Konferenca shkencore ndërkombëtare “Botët e përkthyera të letërsisë, nga përkthimi tek krijimi” vuri në qendër të diskuatimit raportin e letërsisë shqipe me përkthimin, që nga fillesat e saj e deri në ditët tona. /abcnews.al /KultPlus.com
Martin Camaj, u lind më 21 korrik 1925 në një zonë malore, në Temal të Shllakut. Ky mjedis i egër malor do të lërë mbresa dhe do të ndikojë te shkrimtari dhe gjuhëtari i ardhshëm. Që në fëmijëri u dallua për një zgjuarsi të veçantë, gjë që u ra në sy prindërve të Camajt. Kështu atyre u lindi dëshira që Martini të mos ndiqte rrugën e disa bashkëmoshatarëve për t‘u bërë çoban në ato zona, por të arsimohej më tej. La Temalin e largët dhe erdhi në Shkodër për të ndjekur mësimet në kolegjin Saverian, një kolegj me emër në të cilin kishin studiuar patriotë, shkrimtarë, gjuhëtarë dhe mësues të afirmuar në profesionin e tyre. Pasi mbaroi studimet në këtë kolegj, filloi të ushtrojë detyrën e mësuesit në fshatin Prekal të zonës ku lindi, 25 km larg Shkodrës. Bindjet e tij nuk pajtoheshin me regjimin e kohës, prandaj në vitin 1948, në moshën 23-vjeçare arratiset për në Jugosllavi. Pas disa peripecish, ai filloi studimet e larta në Universitetin e Beogradit, në degën Gjuhë-Letërsi Sllave dhe latine, pranë profesorit të dëgjuar kroat, Henrik Bariç. Menjëherë prirjet e tij letrare i konkretizoi me botimin e dy vëllimeve poetike “Nji fyell ndër male” (Prishtinë, 1953) dhe “Kanga e vërrinit” (Prishtinë, 1954). Nuk i dimë rrethanat se si u krijuan, por Martin Camaj, 8 vjet pasi ishte arratisur dhe pasi kishte mbaruar Universitetin e Beogradit, në vitin 1956, posa i kishte mbushur 31 vjetët, shkoi për studime pasuniversitare në Romë, duke lënë përfundimisht Beogradin dhe duke u bashkuar me shokët e një ideali E. Koliqin, K. Gurakuqin, M. Krujën etj. Në Universitetin e Romës u specializua për gjuhësi, duke konsoliduar gjithnjë e më shumë formimin e tij filologjik. Ai zgjodhi si temë disertacioni veprën e parë të gjuhës shqipe “Mesharin” e Gjon Buzukut, një studim mjaft interesant dhe i rëndësishëm për kohën kur u shkrua. Fillimisht Martin Camaj do të jetë lektor në Universitetin e Romës pranë katedrës së gjuhës dhe të letërsisë shqipe që drejtohej nga shkrimtari E. Koliqi, por njëkohësisht që për disa vjet qe edhe kryeredaktor i revistës prestigjioze “Shêjzat”(Le Pleiadi) (1957-1978) që dilte në Romë.
Por jeta e këtij intelektuali ishte në lëvizje. Pas një qëndrimi prej afro 10 vjetësh në Romë, do të lerë kryeqytetin italian dhe do të vendoset në Mynih të Gjermanisë, ku do të merret kryesisht me studime gjuhësore. Në Universitetin e atij qyteti do të mbrojë me sukses një temë nga fusha e formimit të fjalëve të shqipes, të titulluar “Fjalëformimi i shqipes. Mënyrat e formimit të emrave të vjetër.” Në Mynih jo vetëm do të mbajë leksione për studimet albanologjike, por pas disa vjetësh do të themelojë katedrën e gjuhës shqipe në atë universitet që do ta drejtojë gjatë 20 vjetëve, prej vitit 1971-1990, vit në të cilin doli në pension.
Veprimtaria Gjuhësore
Dyzet vjet më parë Martin Camaj botoi në gjermanisht “Libri i mësimit të gjuhës shqipe”(Lehrbuch der albanischen Sprache, Otto Wiesbaden, 1969, 136 f.) (ribotuar, më 1991 dhe1997). Ky botim do t‘u shërbente të huajve për të mësuar gjuhën shqipe, krahas edhe të librave të tjerë të botuar në atë kohë me të njëjtin qëllim. 15 vjet nga botimi i parë, më 1984 Martin Camaj doli me një botim tjetër me titull “Gramatika shqipe” (Albanian Grammar with eksercises, chrestomathy and glossaries, Wiesbaden, 337 f.) Botimi në anglisht është më i plotë, më i hollësishëm e më i gjerë si vëllim se “Libri i mësimit të gjuhës shqipe”. Me të drejtë mund ta konsiderojmë vepër të re të autorit. Botimi i vitit 1984 njohu edhe një ribotim të saj, të përkthyer në italisht nga studiuesi Ardian Vehbiu dhe të botuar në Kozencë, më 1995. Këtë vepër përkthyesi e shoqëron me një parathënie të shkurtër, ku vlerëson punën e veçantë të autorit në rrafshin gjuhësor, por njëkohësisht Martin Camaj vlerësohet si një nga personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare të pasluftës.
Martin Camaj ka një veprimtari të pasur shkencore dhe botuese. Janë me dhjetëra studimet dhe veprat me karakter gjuhësor nga fusha të ndryshme të gjuhës shqipe që përgjithësisht i përkasin historisë së gjuhës shqipe, veçanërisht studimit të autorëve të vjetër, dialektologjisë, përqendruar te të folmet arbëreshe të Italisë, hartimit të teksteve etj., të cilat autori i botoi, përveç Romës dhe Mynihut, edhe në Firencë, Palermo, Sofie, Wiesbaden, Dysendolf, Gutemberg, Nju York etj. Ata u botuan në disa gjuhë, si në italisht, gjermanisht, anglisht, serbo-kroatisht etj. Duke qenë se krijimtaria e tij gjuhësore është në gjuhë të huaj, lind nevoja e përkthimit në gjuhën amtare të veprës gjuhësore të Camajt, gjë që do të ishte një shërbim i mirë për studiuesit e lexuesit.
Studimet për fjalëformimin
Një ndër shkrimet e para me karakter gjuhësor është artikulli prej 9 faqesh, shkruar në serbokroatisht me titull “Kontribut për njohjen e grafisë së Gjon Buzukut”. Është një punim i shkurtër, por me interes për shpjegimet që ka dhënë Martin Camaj për disa shkronja të veprës së Gjon Buzukut. Por monografia e parë gjuhësore, që ka qenë tezë e doktoraturës, ka si titull “Meshari” i Gjon Buzukut. Kontribute linguistike me një studim për origjinën e tyre”, shkruar në italisht. Ky studim i M.Camajt do të botohej në revistën “Shejzat” në vitin 1960. Nuk është një botim i gjatë, ka rreth 89 faqe. Ka vlerë për historinë e gjuhës shqipe dhe veçanti për disa probleme të diskutueshme për veprën dhe autorin e “Mesharit” në atë vit dhe më vonë. Në veçanti kontributet për studimet buzukjane të M.Camajt i ka analizuar akademiku kosovar, Rexhep Ismajli. Që në fi llim të veprimtarisë së tij shkencore M.Camajn e kanë tërhequr autorët e vjetër. Kështu, duke punuar edhe me studiuesin gjerman, Rudolf Trofenikun, i cili në vitin 1977 botoi veprën e Pjetër Bogdanit “Cuneus prophetarum” të shoqëruar me një parathënie nga vetë Trofeniku dhe me një paraqitje të shkurtër nga Zef Valentini në italisht, Martin Camaj në pesë faqe në shqip jep një pasqyrë të hollësishme të alfabetit të P.Bogdanit që e titullon “Çelës për leximin e veprës”. Interesi për veprën e Pjetër Bogdanit vazhdoi edhe më pas, kur në vitin 1990, në prag të daljes në pension botoi një artikull për këtë autor në revistën “Albania”, nr.1 që dilte në ShBA. Të gjitha planet e tij nuk u realizuan, pasi vdekja e rrëmbeu shumë shpejt. Ai së bashku me studiuesin Valter Braun dhe dr. Elvira Graser kishin piketuar platformën e një botimi të plotë për veprën “Çeta e profetëve”, në tri vëllime, që do t‘u kushtoheshin veçorive gjuhësore të veprës, si: grafia, fonologjia, morfologjia, sintaksa dhe fjalori. Në vitin 1966, Martin Camaj botoi monografi në gjermanisht “Fjalëformimi i shqipes. Mënyrat e formimit të emrave të vjetër.” 1966, 175 f.) Është një vepër që paraqet interes edhe sot në disa çështje të fonetikës historike dhe të studimeve etimologjike, ndonëse disa probleme të trajtuara këtu janë kapërcyer nga gjuhësia jonë gjatë 40 vjetëve nga koha e botimit. Sidoqoftë, në disa anë ruan edhe sot vlerat e saj.
Studimet dialektore
Autori, duke jetuar larg atdheut-mëmë, në disa raste, duke mos u njohur edhe me të gjitha botimet dialektore, të kryera në Shqipëri, edhe nga vetë mundësitë që kishte, u mor me studimet dialektore arbëreshe të provincës së Avelinos, të Falkonares, të Bariles, të Vila Badesës etj. Camaj nuk kishte si qëllim më vete që të paraqiste vetëm veçoritë gjuhësore të këtyre të folmeve. Në mënyrë të veçantë, duke ndjekur metodat bashkëkohore, donte të paraqiste edhe historinë e tyre, por edhe aftësinë që kanë pasur këto të folme për të ruajtur traditën, duke pasqyruar përmes gjuhës, zakoneve, riteve identitetin, ndonëse kishte disa shekuj që kishin lënë atdheun e të parëve. Dy dialektologë të afirmuar, J.Gjinari e Gj.Shkurtaj kanë vërejtur se Martin Camaj që nga fillimi i viteve ‘60 të shekullit të kaluar deri në fund të viteve ‘80 kreu një hetim sistematik rreth të folmeve të ndryshme arbëreshe dhe arriti të përshkruante tipin më përfaqësimtar të zonave të ndryshme dialektore, sidomos të atyre më anësore (periferike) dhe më të ekspozuara ndaj ndikimit asimilues të italishtes. Me interes janë tri monografitë e hartuara nga Martin Camaj me karakter dialektologjik, si: “E folmja shqipe e Grecit në krahinën e Avelinos”, Firenze, 1971, 120 f. italisht. Është një ndër monografitë e para të shkruara për një të folme arbëreshe. Gjashtë vjet më vonë botoi në gjermanisht monografinë e dytë me karakter dialektologjik të titulluar” “E folmja shqipe e Falkonares në krahinën e Kozencës”, në gjermanisht 1977, 148 f. dhe më 1991 botoi monografinë e tretë “E folmja arbëreshe e Shën Kostandinit në krahinën e Potenzës”, në italisht. Gjithashtu, Camaj ka shkruar edhe artikuj të tjerë me karakter dialektologjik. Gjithashtu, nga kjo fushë janë me interes shkrimet për probleme të bilinguizmit dhe të plurilinguizmit gjuhësor.
Vepra “Ater Umbra” e kompozitorit Memli Kelmendi, sapo është botuar në Francë dhe tani është pjesë e albumit “Evocations” pjesë e Label “iM Les choristes aux milles couleurs”, shkruan KultPlus.
Lajmin e ka bërë të ditur vetë kompozitori Kelmendi, i cili poashtu ka treguar se albumi përmban gjithsej 15 vepra muzikore nga kompozitorë të ndryshëm që nga periudha e Renesancës deri tek muzika bashkëkohore.
Po sjellim shkrimin e plotë të kompozitorit Kelmendit, të bërë nëpërmjet rrjetit social Facebook:
Dy vepra të Memli Kelmendit do të interpretohen nga kori i njohur “The San Gabriel Valley Choral Company” nga Kalifornia – USA.
“Agnus Dei” dhe “Ater Umbra” janë veprat e përzgjedhura nga kori për tu interpretuar më datë 28 tetor 2017.
Koncerti do të realizohet në kuadër të programit “All Souls’ Eve​​” dhe do të mbahet në “The Parish of Saint Luke – California”.
The San Gabriel Valley Choral Company (SGVCC) u themelua nga Dr. Thomas M. Miyake në shtator të vitit 1995. Repertori i këtij kori përfshinë muzikë nga periudha e Renesancës deri tek veprat moderne.
Në mars të vitit 1999, SGVCC u zgjodh për të përfomuar në American Choral Directors Association/California Music Educators Association. Ky kor udhëheqët nga Dr. Alexandra Grabarchuk (muzikologe dhe dirigjente e cila poashtu udhëheq korin Contemporary Choral Collective nga Los Angeles (C3LA).
The San Gabriel Valley Choral Company (SGVCC) është shumë i kënaqur të sjellë muzikën e kompozitorit të ri shqiptar Memli Kelmendi në Kaliforni. ‘Agnus Dei’ është një rikthim i freskët në një tekst klasik, ‘Ater Umbra’ prek thellësitë e pa eksploruara në muzikën korale” – Dr. Alexandra Grabarchuk.
“Kjo përformancë është bërë e mundur falë incistimit të vazhdueshëm të ambasadorit të muzikës shqipe Raif Hyseni të cilit i jam falenderues shumë për këtë gjë.
… Më tha që do t’interpretohen nga një kor shumë i njohur këtu në Amerikë, më tha poashtu se kjo do të bëhet … dhe u bë!. Natyrisht kjo gjë më gëzoi shumë …” – Memli Kelmendi.
Në këtë mbrëmje do të interpretohen pjesë nga veprat e kompozitorëve; Morten Lauridsen, Rekuiemi i Mozartit etj.
Këto vepra më parë janë interpretuar disa herë në; Santiago de Chile, Argjentinë, Charleston – USA, Filipine, Francë, Turqi, Itali, Kroaci, Bosnje dhe Hercegovinë, Kosovë etj. / KultPlus.com
Shtëpia e njohur botuese “KAVA- PECH”, e specializuar për botime në gjuhën esperanto me seli në Pragë të Çekisë këto ditë botoi veprën e Sali Bashotës me titullin “La Ŝtono de la Amo” (“Guri i dashurisë”).
Libri ka gjithsej 395 faqe, ku përfshihen parathënia, poezia dhe proza poetike e autorit, si dhe bio-bibliografia e tij, shkruan KultPlus.
Projektin e filluar me përkthimin e poezisë së Bashotës nga Tomasz Chmielik (Poloni), e vazhdoi dhe e kreu me sukses përkthyesi i mirënjohur Bardhyl Selimi, i cili vazhdon të bëjë një punë të pakursyer në afirmimin e vlerave letrare të letërsisë shqipe në gjuhën esperanto.
Përkthyesi Selimi në bashkëpunimin me Petr Chrlde (Çeki), i cili njëherësh është udhëheqës i Shtëpisë botuese “Kava Pech”, si dhe me kontributin e dy redaktorëve letrarë, ekspertë të gjuhës esperanto Carlo Minnaja (Itali) dhe Miroslav Malovec (Çeki), arriti të kurorëzojë me sukses përkthimin dhe botimin e veprës së Bashotës. Gjithashtu, kontribut në realizimin e këtij projekti si provlexues kanë dhënë edhe Vilhelmo Lutermano (Kubë), Jose Leite Jr (Brazil) dhe Benoir Philiphe (Gjermani).
Në parathënien e veprës së Bashotës me titullin “La Ŝtono de la Amo”(“Guri i dashurisë”), ndër të tjera, thuhet: “Për të kuptuar poezinë e Sali Bashotës, së pari duhet të dimë diçka për historinë moderne të Kosovës, të kësaj krahine të aneksuar me dhunë nga Serbia në vitin 1913 dhe të shkëputur prej saj në qershor 1999, falë ndërhyrjes së NATO-s dhe kryengritjes së brendshme. E përbërë, në më shumë se 90 %, nga shqiptarë etnikë, kjo krahinë, tani një shtet i pavarur, ka vuajtur jashtëzakonisht nga regjimi mbretëror dhe më pas komunist i ish Jugosllavisë. Veçanërisht tragjike ka qenë periudha 1997-1999, kur ndodhi lufta e fundit në Kosovë. Forcat ushtarake dhe policore serbe zbatuan atje një trysni të skajshme politike dhe ekonomike, duke burgosur, vrarë, përdhunuar seksualisht dhe duke dëbuar gjysmën e popullsisë shqiptare të Kosovës për në vendet fqinj, Shqipëri dhe Maqedoni”.
Në vazhdim, në parathënien e librit jepen edhe këto vlerësime:
”Poeti ka vuajtur bashkë me popullin e vet. Ndër të tjera, në gusht 1998, atij ia dogjën shtëpinë me të gjitha dorëshkrimet në të. Ai tregon përmes metaforave, figurave artistike, se çfarë ka ndodhur në qytetet e fshatrat e atdheut të tij. Për këtë ai evokon edhe ngjarjet historike si dhe mitologjinë, që është fort e lidhur me atë të bashkatdhetarëve të tij. Kështu, përmes vargjeve dhe prozave poetike do të zbuloni shumë trishtim, vaje, errësirë, por edhe dashuri, ëndrra, shpresa, shkëlqim dhe ringjallje”, etj.
Bashota është përkthyer në shumë gjuhë të botës, ndërsa veprat e tij janë botuar nga shtëpi të njohura botuese, si “L’Harmattan”(Paris), “Edition ASPASIA”(Cyrih), “Editura Muzeul Literaturii Romane” dhe “Limes” (Bukuresht), “Ballkani”(Sofie), “Kava Pech”(Pragë), “Fenix”(Shkup), etj.
Deri më tani nga autorët e Kosovës në esperanto janë botuar vepra e Eqrem Bashës “La mondo estas pejzaĝo kun brilaj koloroj” ( “Bota është një peizazh me ngjyra të ndritura”) dhe vepra e Sali Bashotës “La Ŝtono de la Amo”(“ Guri i dashurisë”), ndërsa pritet botimi i dy romaneve të Adem Demaçit (“Gjarprinjtë e Gjakut” dhe “Nëna Shegë dhe pesë gocat”), pastaj vepra me poezi e Ali Podrimjes dhe libri me poezi i Flora Brovinës (“Mat e çmat”).
Këtyre botimeve në esperanto u shtohen edhe veprat e botuara më parë në Shqipëri, sikurse janë dy romanet e Fatos Kongolit (“Lëkura e Qenit” dhe “I Humburi”), novelat e Ylljet Aliçkës (“Parullat me gurë” dhe “Një ndodhi me ndërkombëtarë”), libri me poezi i Luljeta Lleshanakut, (“E Hëna në shtatë ditë”), etj./ KultPlus.com
Vepra e Memli Kelmendit “Silentium Est Pax” që ditë më parë është interpretuar premierë në Francë nga Sottovoce Ensemble, kësaj radhe do të interpretohet nga “l’Étrange Boutique” që udhëhiqet nga Till Fechner, shkruan KultPlus.
Lajmin e ka bёrё tё ditur vet kompozitori Kelmendi i cili ka thёnё pёr Till Fechner, qё ёshtё njёri ndёr operistёt mё tё njohur nё Francё, e i cili njihet pёr interpretimin e operave tё njohura nga Mozart, Puccini, Rossini, Verdi, Tchaikovsky…
“Till Feschner është një artist i shkëlqyer dhe aktor i frymëzuar, i cili ka bashkëpunuar me disa nga artistët më të mëdhenj të dekadave të fundit në botën e muzikës dhe teatrit si: Peter Brook, Claudio Abbado, André Engel, Seiji Ozawa, Jean-Francois Sivadier, Andrea Breth, Wladimir Jurowsky, Daniel Harding, Charles Tordjmann, Regina Resnik…”, ka shkruar Kelmendi, i cili poashtu ka publikuar edhe njё prononcim tё Till Fechner.
“Për më tepër, ky “Silentium Est Pax” është një heshtje vërtet teatrale e ndërtuar me një ndjenjë të vërtetë të të dy linjave dhe ngjyrave, dy gjëra që karakterizojnë pjesët më të mira të muzikës së shenjtë për shekuj. Silentium Est Pax do të hapë pjesën e fundit të koncertit tonë, duke
prezantuar “Ave Verum” të William Byrd dhe një pjesë të “Te Deum” të Bruckner. Nuk ka nevojë të shpjegoj se sa shumë e duam këtë vepër. Memli Kelmendi është mjeshtër në muzikën e sotme, duke mbajtur gjallë një traditë të lavdishme muzikore”, janë fjalët Till Fechner për veprën e kompozitorit kosovar Memli Kelmendi.
Ky lajm e ka gёzuar pa masё kompozitorin, i cili ka treguar se kjo erdhi me kёrkesёn e Till Fechner.
“Kjo erdhi me kërkesën e Till Fechner, që vepra ime “Silentium Est Pax” të jetë pjesë e programit që do të interpretohet nga “l’Étrange Boutique”, që udhëhiqet nën drejtimin artistik të Fechner. Kjo kërkesë erdhi pas interpretimit të kësaj vepre nga Sottovoce Ensemble që u interpretua ditë më parë, pikërisht në Redon të Francës”, ka thёnё Memli Kelmendi.
Në këtë koncert do të interpretohen vepra të kompozitorëve të njohur Ёilliam Byrd, Charpentier, Mozart, Delibes, Rossini, Fauré, Brückner, Wenceslas dhe Memli Kelmendi. Koncerti mbahet të dielën mё 8 tetor në ouy-en-Josas, Paris-Francë./ KultPlus.com
Maestro i violinës, Shkëlzen Doli, më 23 shtator në sheshin ‘Skënderbej’ në Tiranë, do të sjellë magjinë e interpretimit përmes projektit të tij ‘Albanian Soul’.
Ky koncert tashmë është paralajmëruar që do të ketë një program të pasur artistik duke u bazuar në muzikën e të gjitha trevave shqiptare por nuk do të mungojnë edhe perlat e muzikës botërore.
Ky koncert që pritet të jetë madhështor në Tiranë, do të përmbyllet me një pikë të kompozuar nga kompozitori kosovar Florent Boshnjaku. Këtë gjë e bëri të ditur për KultPlus, vetë kompozitori Boshnjaku, i cili tregoi se kjo pikë është kompozuar enkas për këtë koncert dhe do të luhet nga mjeshtri i violinës Shkëlzen Doli.
“Në këtë koncert do të luhen një pjesë e veprave të njohura klasike të ri-orkestruara dhe pastaj do të luhet një program me muzikë shqipe (këngë të dëgjuara të ri-orkestruara, ku edhe këtu e kam një orkestrim timin). Pastaj ka edhe pika origjinale të kompozuara enkas për koncert. Numri im do ta përmbyllë koncertin dhe është origjinal, pra i kompozuar enkas për këtë koncert dhe luhet nga Shkëlzen Doli bashkë me orkestër dhe bend”, ka thënë për KultPlus Florent Boshnjaku.
Vepra quhet ‘E bukura’, ndërsa më 23 shtator në sheshin ‘Skënderbej’, kjo vepër do ta përmbyll koncertin e Shkëlzen Dolit ‘Albanian Soul’./ KultPlus.com
Vepra “Silentium Est Pax” e Memli Kelmendit më 16 shtator do të interpretohet në Les Musicales de Redon në Francë dhe do të interpretohet nga ansambli i mrekullueshëm Ensemble Sottovoce poashtu nga Franca.
“Kjo vepër është kompozuar muajin e kaluar dhe i dedikohet ansamblit “Sottovoce Ensemble” nga Franca. Nga performancat e tyre që kam dëgjuar, më ka pëlqyer jashtëzakonisht tingulli që kanë dhe sidomos repertuari përzgjedhur. Besoj që shumë shpejt do të kemi video incizimin nga koncerti që do të mbahet këtë javë”, tha Memli Kelmendi.
Në këtë mbrëmje do të interpretohen vepra nga kompozitorë të njohur botëror si Mozart, Byrd, Philips, Gjeilo, Bosc… për këtë ansambël kanë kompozuar kompozitorë të njohur si Nobuya Momta (Jaoponi), Florent Gauthier (Francë)…/ KultPlus.com
Për edicionin e 33-të me radhë, “Kaldor Public Art Project” është duke shpërfaqur “The Last Resort” (Resorti i fundit), premierë botërore e instilacionit të artistit të famshëm shqiptar, Anri Sala, shkruan arts.theareview.com.
Duke zënë vend në kodrën “Observatory Hill”, kjo vepër arti do të ekspozohet aty për tri javë, duke nisur nga 13 tetori e deri më 5 nëntor. Instilacioni i Anri Salës është një gërshetim i skulpturës me tingullin dhe përfaqëson herën e parë që artisti e ka krijuar një vepër të madhe për audiencën australiane.
“Kam dashur ta imagjinoj sesi një udhëtim nëpër erë, valë, dhe ujë do të mundë të afektonte një kryevepër muzikore të periudhës së iluminizmit”, ka thënë Anri Sala, duke folur për “The Last Resort”. “Çfarë do të bëhej me ‘Koncertin për klarinetë’ të Mozartit nëse do të fluturonte apo të dilte si një mesazh në shishe, derisa të lahej në breg pas një udhëtimi të gjatë?, ka pyetur ai.
Vepra “Koncerti për klarinetë” e W. A. Mozart, do të transformohet në veprën e artit të Salës, duke shtuar e riimagjinur pjesët kanonike të muzikës, transmeton Koha Ditore./ KultPlus.com
