Petrit Halilaj në një intervistë për “Agjencinë Franceze të Mediave” ka ndarë shumëçka nga jeta e tij si një refugjatë dhe se si arti mund t’i ndihmojë fëmijët të dalin nga tmerri i luftës, por gjithashtu edhe se si ai mund të përdoret si një mjet propagandues. Ai e bëri këtë pasi rishikoi pikturat dhe vizatimet e tij si refugjat dhe u kthye në kohë për të përjetuar edhe një herë traumën që kishte në luftë, transmeton KultPlus.
Petrit Halilaj di diçka se si arti mund të ndihmojë në nxjerrjen e fëmijëve nga tmerri i luftës — por edhe rreziqet e përdorimit të tyre si mjet propagande.
Si një refugjat 13-vjeçar nga konflikti në Kosovë në vitin 1999, vizatimet e tij me stilolaps të ushtarëve që vrasin civilë u veçuan nga sekretari i përgjithshëm i atëhershëm i OKB-së Kofi Annan si një përshkrim i fuqishëm i ndikimit të luftës në mendjet e të rinjve.
Halilaj, tani 36 vjeç, që atëherë është bërë një artist i suksesshëm dhe i ka rishikuar ato vizatime me një shfaqje radikale për Tate të Britanisë dhe tani në galerinë kamel mennour në Paris — duke i ndarë fotografitë e tij origjinale dhe duke hedhur në erë elementë në instalacione të mëdha.
Gjatë këtij procesi, ai u përpoq të kujtonte pse në fund kishte refuzuar të dorëzonte vizatimin që kishte përgatitur për Ananin.
Nxitimi për refuzim
“Fillimisht mendova se ky ishte shansi im për të ndalur luftën. Po nxitoja për të përfunduar një vizatim të madh përpara se ai të vinte,” tha Halilaj për AFP duke qeshur.
Ka qenë, mendon ai, gjyshi i tij që ia ka ftohur emocionet.
“Gjyshi im ishte pothuajse i mërzitur nga entuziazmi im — ai nuk mund të përballonte gëzimin tim në vizatimin e figurës. Ai më tha (vizita e Ananit) ishte thjesht teatër.”
Kur Anan vizitoi kampin në Shqipëri, i shoqëruar nga mediat botërore, dhe e pyeti nëse mund ta çonte vizatimin në një takim të madh të OKB-së, Halilaj tha jo.
Ndoshta po mendoja për fjalët e gjyshit”, tha Halilaj. “Por ndoshta thjesht kisha një ndjenjë se ky është vizatimi im dhe doja ta mbaja!”
Frika nga të huajt
Vizatimet adoleshenti Halilaj i ka bërë nën mbikëqyrjen e një psikologeje fëmijësh italiane, e cila ishte vullnetare në kamp.
Përvojat e tij kanë rëndësi të dukshme pasi miliona fëmijë detyrohen përsëri të ikin nga një luftë brutale evropiane, këtë herë në Ukrainë.
“Në luftë, mëson të kesh frikë nga të huajt dhe tjetri. Vetëm pasi isha në kamp, mësova të filloja të lidhem përsëri me të huajt dhe të paturit e artit ishte aq e rëndësishme sa një mënyrë për të shprehur ndarjen e reklamave,” i tha ai AFP.
Rëndësia e një eksperti psikologjik
Përvojat e tij kanë rëndësi të dukshme pasi miliona fëmijë detyrohen përsëri të ikin nga një luftë brutale evropiane, këtë herë në Ukrainë.
Bashkëkuratorja e saj, Amy Zion, tha se ishte e shqetësuar të shihte foto nga fëmijët ukrainas që përdoreshin për të përshkruar luftën në gazeta kohët e fundit.
“Më shqetësonte që mund të bëhej kaq lehtë një temë gazetareske,” tha ajo për AFP.
Petriti kishte një psikolog të trajnuar për të punuar në situata traumatike, i cili vërtet kuptonte se si ta paraqiste situatën si terapi para së gjithash dhe jo diçka për t’u instrumentalizuar.
Kjo është ndoshta arsyeja pse shumë nga vizatimet nuk shfaqnin dhunë, por skena paqësore të natyrës dhe kafshëve.
Duke i rishikuar ato, Halilaj ishte i magjepsur për të rizbuluar elementë që sugjeronin çështje të tjera që ngjalleshin në mendjen e tij të re.
Ai nxjerr në pah vizatimin e madh shumëngjyrësh që tani dominon hapësirën e ekspozitës në Paris.
“Është e qartë se ky isha edhe unë që dola në heshtje si një adoleshent queer. Kur shoh ngjyrat mendoj: ky është një marsh krenarie!” tha ai duke qeshur.
“Gjërat brenda meje ishin shumë më tepër sesa thjesht luftë”, tha ai. /KultPlus.com
*Fotografitë/Credits: Julien de Rosa AFP*
