Sot, më 23 prill shënohet Dita Botërore e librit ndërkaq po sot bëhen 456 vjet nga lindja e kurse 404 vjet që kur ndërroi jetë autori William Shakespeare.
William Shakespeare ishte një dramaturg anglez që lindi më 23 prill 1564 në Stratford mbi Avon dhe vdiq më 23 prill 1616 në po të njëjtin qytet.
William Shakespeare e ngriti artin poetik në majat më të larta. Kur flitet për të shumë pak autor i qëndrojnë përkrah dhe asnjë përsipër. Studimet, analizat dhe komentet rreth tij janë të panumërta por përfundimi është i njëjtë: vepra shekspirane është e admirueshme si tërësi dhe në të tërë përbërësit e veçantë. Vepra e tij së bashku me Biblën dhe Deklaratën e të Drejtave të Njeriut janë shtyllat në të cilat ngritet identiteti i Evropës historike.
Shakespeare konsiderohet si shkrimtari më i shkëlqyer i gjuhës angleze, në mënyrë absolute, një ndër shkrimtarët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Njeri nder shkrimtarët më të famshëm në botë. Ai ka qenë komediograf, dramaturg, por edhe aktor. Ai jo vetëm që shkroi disa tragjedi të jashtëzakonshme të cilat hynë në historinë e letërsisë botërore, por edhe shumë komedi dëfryese që nuk u shfaqen kurrw.
Veprimtaria dramatike e Shekspirit u zhvillua në kuadër të teatrit elizabetian dhe ka si kuadër historik mbretërimin e Elizabetës I (1558 – 1603). Kjo epokë njihet dhe si epoka e artë e teatrit anglez. Përkrah teatrit klasik, ky teatër përbën dukurinë më të rëndësishme e më të mrekullueshme për teatrin botëror në përgjithësi. Në këtë periudhë lëvrohen të gjitha llojet e dramatikes me të njëjtin sukses madje pasurohen me elemente të reja. Por kulmin e arrin tragjedia, e cila i paraqet heronjtë para konfliktesh e dilemash të skajshme, prej të cilave dilet me vullnet e forcë shpirtërore të paepur ose dalja nuk ekziston fare.
Gjatë krijimtarisë së tij, Shekspiri realizoi 37 vepra për teatrin, nga të cilat 13 tragjedi, 10 drama historike dhe 14 komedi. Pjesa tjetër e krijimtarisë përfshinë 154 sonete që mbahen si realizimi poetik më i çmueshëm i gjithë kësaj periudhe dhe 2 poema të gjata.
Aftësia e tij qëndronte në të hedhurit e rrëfimit përtej, për të përshkruar kështu pamjet e brendshme dhe të thella të natyrës njerëzore. Mendohet se pjesën më të madhe të veprave të tij t’i ketë shkruar midis viteve 1585-1611, edhe pse kronologjia e veprave që i atribuohen atij nuk njihen me saktësi, duke shkaktuar kështu mangësi në lidhje me hartimin e një biografie të thellë dhe të plotë për këtë figurë madhështore të letërsisë.
Shekspiri përdori rreth 20 mijë unitete gjuhësore ndërkohë që fjalori aktiv i njeriut të epokës nuk përmbante më shumë se 1500 fjalë. Kishte një gjuhë jashtëzakonisht te gjallë dhe të pasur. Përdorte neologjizmat, lojërat e fjalëve dhe fjalë me shumë kuptime. / KultPlus.com
Vinçencoja, Anxhelo, Klaudi, Zhulieta dhe protagonistët tjerë të dramës “Masë për masë” të William Shakespeare, u jetësuan mbrëmë nga trupa teatrale e Gjakovës dhe Prizrenit, përcjell KultPlus.
Shfaqja bashkëprodhim i teatrove të dy qyteteve, “Hadi Shehu” dhe “Bekim Fehmiu” shpalosi një sinergji të jashtëzakonshme artistike, duke vënë sërish në pah potencialin e lartë të aktorëve.
Komedia erdhi nën regjinë e Altin Bashës, përderisa në të luajtën aktorët: Xhevdet Doda, Vlera Pylla, Besfort Berberi, Edmond Hafizademi, Edona Sopaj, Edonis Kastrati, Valmir Krasniqi, Alban Çela, Alban Krasniqi, Vlora Dervishi, Butrint Lumi, Valmira Hoti, Altina Kusari dhe Edi Gjakova.
Në mesin e shumë artdashësve, shfaqja u ndoq nga ministri Hajrulla Çeku, ministrja Albulena Haxhiu, deputetët Mimoza Kusari Lila, Adriana Matoshi, Agon Batusha, dhe drejtoresha e QKK-së, Blerta Zeqiri.
Mos i humbisni reprizat me 3 dhe 4 tetor, ora 20:00. / KultPlus.com
Poezi e shkruar nga William Shakespeare Përktheu: Fan Noli
Kur isha i ri kisha dashuri, ah dashuri, E kisha zëmrën plot me lumtëri, Me nuse e me dasm’ e me kurorë, Isha si dash me brir’ e me këmborë, Po e pabesa pleqëri më theu, ah më theu, Me pançën e me thonjtë më mbërtheu, Më çthuri, m’arratisi në kurbete, ah kurbete, Në male, në shkëmbinj, në pronj e dete. Një bel, një bel, një kaz’m e një lopatë, ah lopatë, Dhe një savan i gjërë dhe i gjatë; Një grop’ e thellë dhe përsipër baltë, ah moj baltë, Kështu e do kjo mysafir’ e naltë./KultpPlus.com
“Kam mësuar” nga William Shakespeare përbën ndoshta mësimet më të mëdha të dramaturgut tënjohur anglez. Janë mësimet që autori ka nxjerrë përgjatë jetës së tij dhe që vendosi t’i ndante me të gjithë. Njëkohësisht, edhe pse kohërat kanë kaluar, janë mesazhet që vlejnë ende në ditët e sotme për të gjithë ne.
“Kam mësuar se nuk mund të kërkoj dashuri nga të gjithë. Unë mund t’u jap arsye të mira për tëmë pëlqyer dhe pastaj të tregoj durim që jeta të merret me pjesën e mbetur. Kam mësuar se pavarësisht se disa gjëra janë të rëndësishme për mua, disa njerëzve nuk u interesojnë ato dhe nuk kam pse t’i bind për t’i pëlqyer. Kam mësuar se mund të shpenzoj vite për të ndërtuar një tëvërtetë dhe ta shkatërroj atë në disa sekonda.
Unë mund ta përdor sharmin tim për 15 minuta, por pas kësaj duhet ta kuptoj për çfarë jam duke folur. Kam mësuar se mund ta bësh diçka në një minutë dhe pastaj të duhet të mbash përgjegjësi për atë gjë përgjatë gjithë jetës. Kam mësuar se mund të duhet shumë punë për t’u bërë personi që dëshiron të bëhesh, ama duhet të tregosh edhe durim. Por kam mësuar edhe se çdokush mund të shkojë përtej kufijve që i vendos vetes.
Kam mësuar se duhet të zgjedh midis kontrollit të mendimeve të mia, ose të jem i kontrolluar prej tyre. Kam mësuar se heronjtë janë njerëz që bëjnë atë që mendojnë se duhet të bëjnë në njëkohë të caktuar, pavarësisht frikërave të tyre.
Kam mësuar se falja kërkon shumë praktikë. Kam mësuar se në kohëra të vështira, ndihma mund të të jepet nga një person që kurrë nuk e mendoje se do të bënte mirë. Kam mësuar se nuk duhet t’i thuash asnjëherë një fëmije se ëndrrat e tij janë të pamundura për t’u realizuar. Kjo gjë mund të jetë tragjike për ta.
Kam mësuar se nuk mjafton të të falin të tjerët, duhet ta falësh fillimisht veten tënde. Kam mësuar se pavarësisht se zemra ime mund të lëndohet, bota nuk do të ndalet për këtë arsye. Kam mësuar se situatat e kaluara në fëmijërinë time janë përgjegjëse për atë që jam, por jo për zgjedhjet që unë bëj si një i rritur. Kam mësuar se kur dy njerëz debatojnë, kjo gjë nuk do të thotëse ata e urrejnë njëri-tjetrin. Nuk do të thotë as se e duan njëri-tjetrin.
Kam mësuar se sado t’i mbroj fëmijët e mi, ata do të lëndohen një ditë. Kjo gjë është pjesë e jetës. Kam mësuar se jeta ime mund të ndryshojë përgjithmonë në disa orë, për shkak të disa njerëzve që mund të mos i kem parë ndonjëherë më parë.
Kam mësuar se diplomat në mur nuk të bëjnë më të respektueshëm, apo më të zgjuar. Kam mësuar edhe se fjalët e dashurisë e humbasin kuptimin e tyre, kur përdoren pa pjekuri. Kam mësuar se disa njerëz largohen nga jeta jonë, edhe pse ne do të donim t’i kishim pranëpërgjithmonë. Kam mësuar, mbi të gjitha, se është e vështirë të jesh xhentil, të mos i lëndosh tëtjerët dhe të mësosh të luftosh për gjërat që beson”./bota.al/ KultPlus.com
KultPlus ju sjell disa nga thëniet më të famshme të William Shakespeare.
“Duaj vajzë, duaj marrësisht, dhe nëse të thonë që dashuria është mëkat, duaje mëkatin dhe do jesh e pafajshme.”
“Njeriu shpesh është Zot i fatit të vetë. Faji, i dashur Brutus, nuk është yjet tanë, por në vetën tonë.”
“Shpresa është rrënja e secilit dëshpërim.”
“Mos u zoto në Hënë, sepse ajo ndryshon vazhdimisht, e pastaj do të ndryshojë gjithashtu edhe dashuria juaj.”
“Ndonjëherë ne e urrejmë atë që më së shumti i frikësohemi.”
“A nuk e di se unë jam grua? Kur unë mendoj, më duhet patjetër të flasë.”
“Këto kënaqësi të dhunshme i kanë edhe përfundimet e dhunshme.”
“Duaji të gjithë, besoju disave, mos i bëjë keq askujt.”
“Mos keni frikë nga madhështia. Disa lindin të mëdhenjë, disa e arrijnë atë, ndërsa të tjerët madhështin e kanë të ngulur mbi vete.”
“Do të sfidoja në një betejë të mençurisë, por e shoh se je i paarmatosur.”
“Ferri është i zbrazët. Të gjithë djajtë janë këtu.”
“Mos e humbisni dashurinë tek dikush që nuk e vlerëson atë.”
“Dyshimet tona janë tradhëtare, sepse na bëjnë ta humbasim atë që shpesh mund ta fitojmë, duke na frikësuar të tentojmë.”
“Nuk dashurojnë ata që nuk e shfaqin dashurinë e tyre.”
“Mos keni frikë nga madhështia. Disa lindin të mëdhenjë, e disa e arrijnë, ndërsa të tjerët e kanë madhështin të ngulur mes tyre.”
“Ferri është i zbrazët. Të gjithë djajt janë këtu.”
“Ne e dim çka jemi, por nuk e dim çka mund të bëhemi.”
“Frikacakët vdesin mijëra herë para vdekjes; guximtari vdekjen e shijon vetëm njëherë.”
“Mos e humb dashurinë tënde aty ku ajo nuk vlerësohet.”
“Të lindësh është sikur të rrëmbehesh. Dhe pastaj të shitesh në skllavëri.”
“Për tu ngjitur kodrave të rrëpira nevojiten hapa të ngadalshëm në fillim.”
“Se e vërteta duhet të jetë e heshtur thuajse kisha harruar.”
“Heshtja shpesh e pafajësisë së pastër bind kur të folurit dështon.”
“Asgjë nuk është aq e shpeshtë sa dëshira për të qenë i mrekullueshëm.”
“Dashuria që nuk mund të e kemi është ajo që zgjat më së shumti, dhemb më së thelli, por ndihet më së forti.”
“Dashuria është e rëndë dhe e lehtë, e errët dhe ndriçuese, e nxehtë dhe e ftohtë, e shëndetshme dhe e sëmurë, e përgjumur dhe e zgjuar – dashuria është gjithçka përveç asaj që është.” / KultPlus.com
William Shakespeare ishte një nga autorët më të njohur botëror. Ai e ngriti artin poetik në majat më të larta, përcjellë KultPlus.
Kur flitet për të shumë pak autor i qëndrojnë përkrah dhe asnjë sipër. Studimet, analizat dhe komentet rreth tij janë të panumërta por përfundimi është i njëjtë: vepra shekspiriane është e admirueshme si tërësi dhe në të tërë përbërësit e veçantë.
Gjatë krijimtarisë së tij, Shekspiri realizoi 37 vepra për teatrin, nga të cilat 13 tragjedi, 10 drama historike dhe 14 komedi. Pjesa tjetër e krijimtarisë përfshinë 154 sonete që mbahen si realizimi poetik më i çmueshëm i gjithë kësaj periudhe dhe 2 poema të gjata.
KultPlus sot ju sjellë një thënie të këtij autori të madh:
“Duaj, duaj marrëzisht, duaj më shumë se që mundesh dhe nëse të thonë që dashuria është mëkat, duaje mëkatin dhe do jesh i pafajshëm”./KultPlus.com
Më shumë se dy muaj pas publikimit të “Flowers”, e cila ishte kënga më e dëgjuar në Spotify për disa javë, Liam Hemsworth po përgatit një padi kundër Miley Cyrus.
Një dokument i supozuar po qarkullon në rrjete sociale në të cilin aktori australian pretendon se i është dëmtuar reputacioni, gjë që do ta pengonte të ishte pjesë e sezonit të ri të “The Witcher”, ndaj ai është i përgatitur të marrë masa ligjore.
Edhe pse tekstet e Flowers nuk e përmendin kurrë emrin e Liam Hemsworth, ato i referohen “When I was your man” nga Bruno Mars, kënga e preferuar e aktorit, të cilën ai ia kushtoi Miley Cyrus gjatë dasmës së tyre në fund të 2018.
Pas tetë muajsh martesë, çifti u divorcua, ku tashmë dihet se këngëtarja 30-vjeçare përdori “Flowers” për të shfryrë zemërimin e saj pasi mësoi për tradhtitë e pretenduara të aktorit australian.
Megjithatë, e sigurt është se Liam Hemsworth do ta kishte të vështirë të fitonte gjyqin për dëmtim të imazhit të tij, pasi Miley Cyrus nuk e përmend kurrë në tekstin e këngës./ KultPlus.com
“Kam mësuar” nga William Shakespeare përbën ndoshta mësimet më të mëdha të dramaturgut tënjohur anglez. Janë mësimet që autori ka nxjerrë përgjatë jetës së tij dhe që vendosi t’i ndante me të gjithë. Njëkohësisht, edhe pse kohërat kanë kaluar, janë mesazhet që vlejnë ende në ditët e sotme për të gjithë ne.
“Kam mësuar se nuk mund të kërkoj dashuri nga të gjithë. Unë mund t’u jap arsye të mira për tëmë pëlqyer dhe pastaj të tregoj durim që jeta të merret me pjesën e mbetur. Kam mësuar se pavarësisht se disa gjëra janë të rëndësishme për mua, disa njerëzve nuk u interesojnë ato dhe nuk kam pse t’i bind për t’i pëlqyer. Kam mësuar se mund të shpenzoj vite për të ndërtuar një tëvërtetë dhe ta shkatërroj atë në disa sekonda.
Unë mund ta përdor sharmin tim për 15 minuta, por pas kësaj duhet ta kuptoj për çfarë jam duke folur. Kam mësuar se mund ta bësh diçka në një minutë dhe pastaj të duhet të mbash përgjegjësi për atë gjë përgjatë gjithë jetës. Kam mësuar se mund të duhet shumë punë për t’u bërë personi që dëshiron të bëhesh, ama duhet të tregosh edhe durim. Por kam mësuar edhe se çdokush mund të shkojë përtej kufijve që i vendos vetes.
Kam mësuar se duhet të zgjedh midis kontrollit të mendimeve të mia, ose të jem i kontrolluar prej tyre. Kam mësuar se heronjtë janë njerëz që bëjnë atë që mendojnë se duhet të bëjnë në njëkohë të caktuar, pavarësisht frikërave të tyre.
Kam mësuar se falja kërkon shumë praktikë. Kam mësuar se në kohëra të vështira, ndihma mund të të jepet nga një person që kurrë nuk e mendoje se do të bënte mirë. Kam mësuar se nuk duhet t’i thuash asnjëherë një fëmije se ëndrrat e tij janë të pamundura për t’u realizuar. Kjo gjë mund të jetë tragjike për ta.
Kam mësuar se nuk mjafton të të falin të tjerët, duhet ta falësh fillimisht veten tënde. Kam mësuar se pavarësisht se zemra ime mund të lëndohet, bota nuk do të ndalet për këtë arsye. Kam mësuar se situatat e kaluara në fëmijërinë time janë përgjegjëse për atë që jam, por jo për zgjedhjet që unë bëj si një i rritur. Kam mësuar se kur dy njerëz debatojnë, kjo gjë nuk do të thotëse ata e urrejnë njëri-tjetrin. Nuk do të thotë as se e duan njëri-tjetrin.
Kam mësuar se sado t’i mbroj fëmijët e mi, ata do të lëndohen një ditë. Kjo gjë është pjesë e jetës. Kam mësuar se jeta ime mund të ndryshojë përgjithmonë në disa orë, për shkak të disa njerëzve që mund të mos i kem parë ndonjëherë më parë.
Kam mësuar se diplomat në mur nuk të bëjnë më të respektueshëm, apo më të zgjuar. Kam mësuar edhe se fjalët e dashurisë e humbasin kuptimin e tyre, kur përdoren pa pjekuri. Kam mësuar se disa njerëz largohen nga jeta jonë, edhe pse ne do të donim t’i kishim pranëpërgjithmonë. Kam mësuar, mbi të gjitha, se është e vështirë të jesh xhentil, të mos i lëndosh tëtjerët dhe të mësosh të luftosh për gjërat që beson”./bota.al/ KultPlus.com
Ashtu si aktori që i ndrojtur, Humb fillin e një roli të njohur prej kohësh, Si ai i çmenduri që, duke rënë në zemërim, Me tepricë të forcës humbet vullneti, –
Kështu që unë hesht, nuk di çfarë të them, Jo sepse zemra është ftohur. Jo, më vulos buzët Dashuria ime nuk ka kufi.
Pra, lëreni librin t’ju flasë. Lëreni atë, ndërmjetësuesi im i heshtur, Vjen tek ju me rrëfim dhe lutje
Dhe i drejti kërkon shpagim. A do t’i lexosh fjalët e dashurisë memec? A e dëgjon zërin tim me sytë e tu?./ KultPlus.com
William Shakespeare ishte një nga autorët më të njohur botëror. Ai e ngriti artin poetik në majat më të larta, shkruan KultPlus.
Kur flitet për të shumë pak autor i qëndrojnë përkrah dhe asnjë sipër. Studimet, analizat dhe komentet rreth tij janë të panumërta por përfundimi është i njëjtë: vepra shekspiriane është e admirueshme si tërësi dhe në të tërë përbërësit e veçantë.
Gjatë krijimtarisë së tij, Shekspiri realizoi 37 vepra për teatrin, nga të cilat 13 tragjedi, 10 drama historike dhe 14 komedi. Pjesa tjetër e krijimtarisë përfshinë 154 sonete që mbahen si realizimi poetik më i çmueshëm i gjithë kësaj periudhe dhe 2 poema të gjata.
KultPlus sot ju sjellë një thënie të këtij autori të madh:
“Duaj, duaj marrëzisht, duaj më shumë se që mundesh dhe nëse të thonë që dashuria është mëkat, duaje mëkatin dhe do jesh i pafajshëm”./ KultPlus.com
Drejtori artistik i kompanisë “Royal Shakespeare”, Greg Doran beson se ndryshimi i jetës nga murataja ka bërë që Shekspiri të ndërrojë rrjedhën e rrëfimit të veprës ‘Mbreti Lir’, shkruan The Guardian, përcjell KultPlus.
“Ka një ndryshim të madh në ton në punën e tij të mëvonshme. Akademikët kanë spekuluar se kjo kishte të bënte me trazira politike dhe ndryshime, pas komplotit të barutit, por përjetimi i pandemisë këtë vit e ka bërë më të qartë për mua se çfarë fshihet pas saj, ”tha Doran. “Shekspiri thjesht nuk mund të shkruante komedi të drejtpërdrejta, ose t’i jepte një fund të lumtur për Lear.”
Ai argumenton se përvoja e Shekspirit për murtajën ishte aq e fuqishme dhe gjithëpërfshirëse sa nuk kishte nevojë ta përmendte atë në mënyrë të përsëritur në punën e tij. Si rezultat, studiuesit dhe drejtorët e arkivave të Shekspirit shpesh nuk kanë arritur të dallojnë efektin e murtajës në vepër.
Teatri Globe në Londër, në vitin 1598. Atëherë, si tani, një epidemi mbylli teatrot e Londrës, duke lënë aktorët dhe dramaturgët pa punë. Fotografitë: Koleksionisti i printimit / Getty
«Duke parë në regjistrin e pagëzimit në Stratford për 1564, kur lindi Shekspiri, ju mund të shihni emrin e një nxënësi të një endësi 11-vjeçar dhe nga një shënim i vdekjes së tij thuhet ‘hic incipit pestis’, nga latinishtja përkthehet si ‘ këtu fillon murtaja ‘. Ne e dimë se 200 njerëz vdiqën shpejt në qytet, rreth 6% e popullsisë”.
Murtaja e shekullit të 17-të do të kishte qenë profesionalisht shkatërrues për Shekspirin. Teatrot atëherë, si tani, ishin mbyllur dhe aktorët e dramaturgët nuk kishin asnjë punë.
“Kam menduar shumë për mbylljen e teatrove në 1603 për arsye të dukshme”, tha Doran. “Kur ndodhi në 1593 dhe 1594, Shekspiri shfrytëzoi kohën për të shkruar poezitë ‘Venus’, ‘Adonis’ dhe ‘The rape of Lucrece’. Por kur erdhi puna për të shkruar ‘Mbretin Lir’ në vitet 1600, pas gjithë asaj vdekje përsëri në 1603, ai nuk mund t’i jepte audiencës një fund të lumtur midis mbretit dhe vajzës së tij, Cordelia. “
Murtaja ndot gjuhën në shfaqje, duke formuar metafora dhe mallkime të tilla si “ethet e fuqishme dhe infektive” të përmendura në Timon të Athinës. Ai siguron gjithashtu një pajisje të rastit, si në Romeo dhe Xhulietë, ku një lajmëtar që mbante lajmin se Juliet falsifikoi vdekjen e saj është në karantinë dhe aq i paaftë për ta dhënë atë. Por Doran mendon se murtaja është përgjegjëse për shumë më tepër.
Si një aktor i ri, dramaturgu mendohet se është shfaqur në shfaqjen anonime historike ‘Mbreti Lir’. Kjo përfundon me një notë optimiste, megjithatë konsiderohet si një burim kryesor për lojën e tij të mëvonshme, shumë më të errët. Në dekadat që pasuan, një fund i lumtur shpesh qëndronte në versionin e Shekspirit për të kënaqur audiencat.
Se sa afër murtaja iu afrua familjes së Shekspirit mbetet e panjohur. Doran tregon se dramaturgut iu desh të varroste vëllain e tij më të vogël 27 vjeç, Edmund, i cili e kishte ndjekur atë në Londër. Tre vëllezër e motra të tjerë kishin vdekur të rinj gjatë shpërthimeve.
“Deri këtë vit, nuk e kisha menduar kurrë se sa i pasigurt mund të bëheshe për shkak të njerëzve që vdisnin rreth teje”, tha Doran. / KultPlus.com
Me një stil tejet të modernizuar dhe ndryshe nga e zakonshmja, shfaqja “Romeo dhe Zhulieta” e cila vjen si premiera e parë për vitin 2022 nga Baleti Kombëtar i Kosovës, hapjen do ta ketë në një mënyrë krejtësisht unike, me ç’rast publiku do të përjetojë një risi të pa ndjerë më parë nga trupa e baletit që do të frymojë për dashurinë nën një peizazh që i ka munguar botës deri më tani, shkruan KultPlus.
Ajo se çfarë dëgjohet qysh nga kati i sipërm së hapësirës për prova të trupës së baletit, është një muzikë sa e lehtë aq edhe intensive. Trupa e baletit në gjithë gjendjen kaotike dhe të bukur, nëpërmjet hapave, lëvizjeve trupore e kërcimeve, shpalosi dramë, butësi, humor dhe dhimbjen e zemrës që përkon me historinë legjendare të shfaqjes së bazuar në dramën e William Shakespeare.
E mbushur me luftime dramatike me shpata, hapa precize, kërcime që të lënë pa frymë e deri tek emocioni që shprehej nëpërmjet fytyrave të mbuluara me djersë të trupës së baletit, nuk ka dyshim se shfaqja do të sjell lojën mjeshtërore të emocioneve të fuqishme duke sjell në jetë jo vetëm dashurinë e dy protagonistëve por edhe mallin e humbjen së kësaj tragjedie epike.
Teksa lëvizjet dhe hapat magjepsëse të tyre lundrojnë në atmosferë, vëmendja e tyre bie direkt tek zëri i koreografit Konstantin Uralsky, i cili së bashku me asistentin e tij udhëzojnë trupën nën komandën e tyre besnike. Si një dukuri e shenjtë, vallëzimi i tyre tashmë kalonte përtej lodhjes trupore, duke u shndërruar në një kryevepër që dukshëm do të lë gjurmë në skenën e Teatrit Kombëtar të Kosovës më 24 mars.
“Romeo dhe Zhulieta”, konsiderohet se do të luhet në një mënyrë tërësisht të re, në diçka që nuk është parë ende. Duke u dalluar nga stili tradicional i shfaqjes, koreografi Uralsky tenton që këndvështrimi i tij të jehojë jo vetëm mbi dashurinë e dy të rinjve, por të arrijë edhe deri tek filozofitë e tjera që ndërthuren në atë shfaqje. Andaj dhe kjo cilësohet të jetë diçka që do t’i përket vetëm Teatrit Kombëtar të Kosovës ngaqë elementet e reja po vinë për herë të parë nga vetë koreografi i cili këto elemente nuk i ka sjell asnjëherë më parë në jetën e tij.
Duke kujtuar bashkëpunimin mes Baletit Kombëtar të Kosovës dhe koreografit Uralsky në vitin 2009, ky bashkëpunim i radhës që po vjen së shpejti, duket se do të emocionojë publikun si asnjëherë më parë. Ndonëse, provat kanë filluar qysh nga dita e hënë, me një periudhë të shkurtër kohore, Baleti Kombëtar i Kosovës, beson se do të arrijë që shfaqja të gjejë fundin me një perfeksion të jashtëzakonshëm.
Për të na folur për shfaqjen, atmosferën dhe provat para një premiere që është kaq afër, për KultPlus tregon koreografi Konstantin Uralsky.
“’Romeo dhe Zhulieta’ është një kryevepër e famshme dhe e përjetshme e William Shakespeare e cila ndoshta është në skenë që nga viti 1935. Ka opera, filma, ka gjithçka, kështu që njerëzit janë shumë të njohur me historinë. Është një histori për dashurinë, jetën, vdekjen dhe konkretisht në lidhje me këtë shfaqje, ajo që po bëjmë nuk është aq e lehtë sepse nuk po përpiqemi ta bëjmë në mënyrë tradicionale, por të sjellim diçka të re. Diçka që do t’i përkasë vetëm këtij grupi njerëzish, vetëm këtij teatri. Pra, këndvështrimi im për këtë është më shumë se vetëm për dashurinë e dy të rinjve që takohen me njëri-tjetrin në një situatë shumë të diskutueshme”, thotë Uralsky.
Sipas tij, nëse e shikojmë në aspektin filozofik, në mënyrën se si paraqitet, është një balet bashkëkohor, jo domosdoshmërisht në një teknikë kërcimi sepse i përket baletit klasik bashkëkohor. Pra, ai po sjell elemente të një teatri bashkëkohor në të dhe që do të ketë edhe shumë surpriza.
“Ne do të kemi disa elemente të papritura në duart tona që do të luhen dhe kjo është arsyeja pse publiku do të jetë absolutisht i emocionuar për t’i parë ato.”
Për të, ndonjëherë njerëzit nuk mendojnë se sa lehtë mund të humbasin jetën dhe ndonjëherë performanca është jeta e tyre dhe kjo është arsyeja pse ai po përpiqet të vendosë elemente që nuk i ka bërë kurrë më parë në jetën e tij.
“Provat janë shumë emocionuese. Unë kam qenë këtu në vitin 2009 dhe shumë nga kërcimtarët janë ende të njëjtët kërcimtarë. Është shumë e mrekullueshme të punosh me një kompani të re e cila është kaq e etur për të marrë nga ju, për të mësuar nga ju dhe për të ecur përpara. Ata janë shumë të interesuar për shfaqjen dhe kjo është arsyeja pse unë po e shijoj kaq shumë”, përfundon Uralsky.
Ndërsa se si erdhi bashkëpunimi i dytë me koreografin Uralsky, na tregon edhe balerini Kreshnik Musolli.
“Bashkëpunimin e parë e kemi pasur në vitin 2009 ku mbaj mend se ka qenë një shfaqje fantastike e cila është pëlqyer mjaft shumë nga publiku dhe që nga ajo kohë kemi mbajtur një kontakt shumë të afërt me koreografin, i cili për ne është njeri shumë i rëndësishëm. E kemi parasysh se ardhja e një shtetasi amerikano-rus në atë kohë nuk ka qenë diçka e lehtë dhe për të gjithë ne ka qenë një surprizë se si kemi arritur bashkëpunimin me të. Gjithashtu, prej anës së tij, ai nuk pati ditur se çfarë të pres nga ne por mund të them se është ndarë jashtëzakonisht i kënaqur. Për këtë arsye, kur e ftova vitin e kaluar për të nisur përgatitjet për këtë shfaqje, ka pranuar ftesën me një entuziazëm të madh”, thotë Musolli.
Sipas tij, provat kanë filluar qysh nga dita e hënë dhe deri më tani materiali koreografik konsiderohet të jetë mjaft shumë i mësuar.
“Është një kohë shumë e shkurtër mirëpo jemi duke punuar intensivisht që të sjellim një premierë të suksesshme si çdo herë dhe të sjellim një këndvështrim tjetër ndaj “Romeo dhe Zhulieta”. Kjo shfaqje kësaj here është modernizuar me shumë gjëra dhe të cilat vetë ne po i mësojmë ditë pas dite për arsye se nuk na është treguar që nga fillimi saktësisht se çka do të bëjë ai. Po e shohim si një proces mjaft interesant sepse po punojmë me një koreograf me renome botërore. Është një nder që atë ta kemi në mesin tonë dhe shpresojmë që ta kemi edhe në të ardhmen”, thotë ai.
Duke pasur parasysh se Baleti Kombëtar i Kosovës ka realizuar tri premiera në një situatë pandemike dhe tani po e sjell të katërtën me radhë, Musolli tutje tregon se kjo shfaqje dhe pse e realizuar në këto kushte me të cilat janë mësuar tashmë, sjell një hapje ku ngjarjet futen dalëngadalë dhe tejet interesante përbrenda shfaqjes.
“Mënyra se ai e nis shfaqjen është tejet e bukur dhe mendoj se do të jetë një risi për publikun por edhe për balerinët që shfaqja nuk do të filloj vetëm si shfaqje por e ka edhe një fillim pak më interesant që fut ngjarjet dalëngadalë.”
Se si po zhvillohen provat për një hapje interesante dhe për bartjen e një roli kryesor siç është ‘Romeo’, për KultPlus tregon edhe balerini Sead Vuniqi.
“Kjo është java e parë që kemi nisur me prova. Për momentin gjithçka po shkon mirë dhe normal që tash problemi është se koha është shumë e limituar dhe janë diku afër njëzet ditë për të krijuar një lloj vepre siç është “Romeo dhe Zhulieta”. Jemi duke e stërzgjatur edhe provat dhe orarin në mënyrë që të arrijmë të përfundojmë procesin e punës dhe të realizojmë shfaqjen në kohë”, thotë Vuniqi.
Sipas tij, roli i Romeo-s është një privilegj për t’u luajtur dhe është një ndjenjë e mirë për shkak se është një vepër e Shekspirit, vepër kjo e veçantë që atij po i dhuron shumë ndjenja të ndryshme, duke inkuadruar dhe muzikën e çdo gjë tjetër.
“Zakonisht ne kemi shumë shfaqje të ndryshme të baletit por këto klasiket e bëjnë më të veçantë për arsye se baleti klasik është një shkollë ndryshe e një balet krejt ndryshe prej arteve tjera për arsye të sfidës që posedon. Njëkohësisht, jemi tërë kohën në tension për të bërë më të mirën sepse lëvizjet e baletit klasik janë shumë të vështira dhe gjithmonë kjo e bënë pak më të veçantë, duke nisur edhe nga ndjeshmëria dhe gjithçka rreth saj. Pra, thjesht të sjell emocione ndryshe”, përfundon Vuniqi.
Ndërsa, për të na treguar më shumë rreth rolit të saj si ‘Zhulieta’, për KultPlus foli balerina Leonora Rexhepi.
“Për të bartur rolin kryesor natyrisht është një ndjenjë shumë e veçantë dhe po ndihem shumë mirë. Pa diskutim se është një privilegj i madh dhe do mundohem ta jap maksimumin tim. Të gjitha rolet që kanë të bëjnë me dashurinë e ndjenjat, janë më të ndjeshme dhe mendoj që aty e kam pikën më të dobët dhe se mund ta jap më të mirën time”, thotë ajo.
Sipas saj, është diçka krejt ndryshe dhe mendon se do t’ia dali shumë mirë në fund, dhe pse shfaqjen të tërën në tërësi nuk e kanë parë as trupa e baletit.
“Për gjithë këto vite, ne me të vërtetë jetojmë për duartrokitjet e publikut.”
Premiera e shfaqjes “Romeo dhe Zhulieta” vjen me datë 24 mars. Ndërkaq, repriza e parë vjen me datë 25 mars. / KultPlus.com
William Shakespeare ishte një nga autorët më të njohur botëror. Ai e ngriti artin poetik në majat më të larta, shkruan KultPlus.
Kur flitet për të shumë pak autor i qëndrojnë përkrah dhe asnjë sipër. Studimet, analizat dhe komentet rreth tij janë të panumërta por përfundimi është i njëjtë: vepra shekspiriane është e admirueshme si tërësi dhe në të tërë përbërësit e veçantë.
Gjatë krijimtarisë së tij, Shekspiri realizoi 37 vepra për teatrin, nga të cilat 13 tragjedi, 10 drama historike dhe 14 komedi. Pjesa tjetër e krijimtarisë përfshinë 154 sonete që mbahen si realizimi poetik më i çmueshëm i gjithë kësaj periudhe dhe 2 poema të gjata.
KultPlus sot ju sjellë një thënie të këtij autori të madh:
“Duaj, duaj marrëzisht, duaj më shumë se që mundesh dhe nëse të thonë që dashuria është mëkat, duaje mëkatin dhe do jesh i pafajshëm”./ KultPlus.com
Magjinë e penës së tij, Shekspiri, e derdh në vargjet e sonetit të 18, një nga sonetet më të njohura e më të dashura për dashamirët e poezisë, shkruan KultPlus.
Dashuria dhe bukuria e personit të zemrës së Shekspirit, krahasohet me ditët e bukura të verës, me kujtime e paharrueshme që të dhuron stina e bukur.
Soneti 18: A të të krahasoj me një ditë vere?
“Të të krahasoj me një ditë vere?
Por, ti je më e ëmbël, më e bukur.
Erërat shkundin gonxhet e majit
dhe vera ikën kaq e shkurtër.
Syri i parajsës shpesh nxehtë shkëlqen,
por nganjëherë ja sheh arin mbuluar
dhe vrenjtja botës bukurinë ja rrëmben,
rastësisht a nga natyr’ e lodhur, munduar.
Por vera jote kurrë nuk do venitet,
as do humbasë bukurinë që të përket,
s’do krenohet vdekja se ti rend mes hijesh,
në vargun tim përjetësia të pret.
Sa kohë njerëzit rrojnë e syri sheh
Sa herë vargjet të thuhen, ti aty je.” / KultPlus.com
“Klasikët janë thelbësorë për kurrikulën mësimore”, këtë gjë e kemi dëgjuar edhe më parë. Por lind pyetja se pse në shkolla mësohet vetëm për disa prej tyre?, transmeton KultPlus.
Pse William Shakespeare e jo Agatha Christie?
Çfarë kanë shfaqjet e Shakespeare-it që mungon në romanet e Christie-s?
Romanet e Agatha Christie nuk kanë nevojë të përkthehen shumë nga anglishtja Elizabetiane në anglishten moderne. Kjo gjë pranohet mjaft mirë nga studentët, të cilët e preferojnë më shumë anglishten bashkëkohore.
Përfitimet e mësimit të veprave që përmbajnë mister janë mjaft të rëndësishme, kështu ato hapin një diskutim nga studentët rreth veprës, duke diskutuar të dhënat e caktuara në vepër, duke paraqitur teori se si mund të përfundojë romani. / KultPlus.com
Kompania Mbretërore Shakespeare ka hapur një teatër në natyrë me një version të ri të ” The Comedy of Errors” të martën, prodhimi i saj i parë përpara një publiku të drejtpërdrejtë në më shumë se një vit, transmeton KultPlus.
Bazuar në vendlindjen e dramaturgut William Shakespeare, kompania Stratford-upon-Avon, e njohur si RSC, ndërtoi Teatrin e Kopshtit Lydia & Manfred Gorvy jashtë Teatrit të saj të Mjellmave në lumin Avon.
” The Comedy of Errors” do të fillonte shfaqjet në Prill 2020, por RSC, si teatrot në të gjithë Britaninë dhe gjetkë, u desh të mbyllte dyert për audiencat e drejtpërdrejta për shkak të pandemisë COVID-19. Prodhimi tani është përshtatur nga regjisori Phillip Breen për vendin e ri të përkohshëm në ambient të hapur.
“Është një vend i bukur këtu … menjëherë buzë lumit, kështu që ne marrim disa drerë nga disa mjellma herë pas here,” tha aktori Greg Haiste, i cili luan në Dromio të Efesit. /KultPlus.com
Sigurisht, meqenëse nuk kishte asnjë teknologji regjistrimi në kohën e Shekspirit, ne kurrë nuk mund ta dimë me të vërtetë se si tingëllonin bardi dhe bashkëkohësit e tij, transmeton KultPlus.
Por duke përdorur parimet gjuhësore, ne mund të mendojmë. Shekspiri pothuajse me siguri nuk tingëllonte si John Gielgud, Laurence Olivier, apo ndonjë nga interpretuesit e tjerë të mëdhenj të veprës së tij. Në vend të kësaj, ai me shumë gjasë tingëllonte disi më shumë si një folës i anglishtes amerikane të Atlantikut të Mesëm, veçanërisht në zonat ku vendbanimi Irlandez ishte i shquar, sesa ai që fliste një anglisht i lidhur tani me luginën e tij të lindjes në lumin ”Thames” të Anglisë jugore.
Atëherë, si mund të hyjnojmë se si mund të kenë tingëlluar lojtarët e Shekspirit në skenën e Teatrit Globe? Një e dhënë janë fjalët që ai rimoi, si në këto rreshta nga njëra prej soneteve të tij:
If this be error and upon me proved I never writ, nor no man ever loved.
Qartë “të provuar” dhe “të dashur” kanë për qëllim të rimohen. Sidoqoftë, mënyra se si të veprohet kështu, mbetet një burim debati. Përveç rimave të drejtpërdrejta, mund të ekstrapolohet nga evolucioni i dialekteve të sotme britanike, duke parë tekste origjinale bashkëkohore siç janë ”Jeta e Shkurtër ” e John Aubrey si dhe dramat e vetë Shekspirit.
Ne e dimë gjithashtu se Shekspiri jetoi në kohën kur ajo që gjuhëtarët e quajnë ”Ndryshimi i Madh i Zanoreve”, një aspekt i kalimit nga anglishtja e mesme në anglishten moderne, ishte ende në proces, kështu që gjatësia e zanoreve në fjalët e tij ishte ndryshe nga tonat. Besohet gjithashtu se anglishtja e kohës ishte ”Rhotike” – domethënë se tingulli “r” ishte i shquar.
Nga të gjitha ato drita, siç sugjerojnë këto fragmente nga ”Bordi i Bibliotekës Britanike”, anglishtja e Shekspirit mund të ketë tingëlluar diçka si një kryqëzim midis anglishtes së Thomas Hardy dhe asaj të James Joyce – jo shumë amerikan, domethënë, por i njohur ndryshe nga dialekti standard të Londrës sot. Hulumtimi i kryer nga Paul Meier, një specialist i dialektit dhe teatrit në Universitetin e Kansas, e lëviz zërin një hije më afër brigjeve amerikane, por shtresa që ne shoqërojmë me Irlandën është shumë e pranishme edhe në rindërtimin e tij.
Kështu që ne mund të jemi të sigurt – në mënyrë të arsyeshme, por jo plotësisht të sigurt – që Hamleti tingëllonte diçka si kjo:
To bay, oar naught to bay./ KultPlus.com
Library of Congress, Washington, D.C. (LC-USZ61-2145)
