Telefonat celularë do të ndalohen nga shkollat anembanë Zelandës së Re, ka njoftuar kryeministri Christopher Luxon, pasi qeveria e tij e re përpiqet të ndryshojë rënien e vendit të shkrim-leximit.
Shkollat e Zelandës së Re dikur krenoheshin me rezultate të shkëlqyera të shkrim-leximit, por nivelet e leximit dhe shkrimit kanë rënë në vitet e fundit në një masë të tillë sa disa studiues kanë frikë se ka një krizë serioze në klasë.
Studiuesit nga Qendra e Bamirësisë Arsimore e Zelandës së Re paralajmëruan për një krizë të shkrim-leximit që në vitin 2022, kur zbuluan se më shumë se një e treta e 15-vjeçarëve të vendit mezi dinin të lexonin dhe shkruanin.
Kryeministri Luxon ka thënë se do të ndalojë telefonat në shkolla brenda 100 ditëve të para në detyrë, duke miratuar një politikë që tashmë është testuar me rezultate të përziera në SHBA, Britani dhe Francë.
Kjo duhet të ndalojë sjelljen joserioze dhe t’i ndihmojë studentët të përqendrohen më mirë, thotë Luxon./alsatm/KultPlus.com
Zelanda e Re, e cila ishte një koloni vetëqeverisëse e kurorës britanike në 1893, ishte kombi i parë që u dha të gjitha grave të drejtën për të votuar në zgjedhjet parlamentare kombëtare. Megjithëse gratë e Zelandës së Re mund të votonin në të gjitha zgjedhjet, projektligji zgjedhor nuk parashikonte të drejta të barabarta. Grave u ndalohej ende të kandidonin për poste kombëtare deri në vitin 1919.
Pra, si u bë një ishull i vogël i izoluar në Paqësorin Jugor i pari që u dha grave të drejtën e votës universale? Përgjigjet përfshijnë madhësinë dhe popullsinë relativisht të vogël të ishullit dhe mungesën e traditave të vendosura, shkruan abcnews.al.
Kolonistët britanikë donin të krijonin një shoqëri të re botërore që inkurajonte një strukturë klasore më pak të ngurtë dhe më shumë barazi midis burrave dhe grave.
Ishulli kishte gjithashtu më shumë burra se gra dhe kishte frikë se pa më shumë gra, Zelanda e Re mund të bëhej një kufi kaotik plot me burra të dehur të çrregullt. Zelandezët e Re mbështesin vlerat e familjes dhe besonin se votuesit femra do të ofronin një efekt stabilizues.
Zelanda e Re kishte gjithashtu shumë gra udhëheqëse efektive, duke përfshirë Kate Sheppard e cila, në 1887, filloi degën e Christchurch të Unionit të Grave të Krishterë të Temperances dhe udhëhoqi fushatën për votim. Fushata e tyre ishte paqësore dhe përfshinte peticione, fletëpalosje, letra, biseda publike dhe punë me burra në Parlament. Në 1893, taktika e tyre funksionoi dhe gratë e Zelandës së Re fituan votën./abcnews.al/ KultPlus.com
Një botë pa duhan deri në vitin 2040. Ky është afati i vendosur për mbarë botën gjatë konferencës së fundit botërore për duhanin dhe shëndetin.
Por ka shtete si Zelanda e Re që duan ta përshpejtojnë këtë proces.
Një brez ‘pa duhan’ deri në vitin 2025. Blerja e duhanit do të ndalohet përgjithmonë në Zelandën e Re për fëmijët e lindur pas vitit 2009, të cilët nuk do të mund të pinë më duhan. Masat e reja shihen si të parat në botë dhe kanë shkaktuar një reaksion zinxhir reagimesh. Shumë e lavdërojnë, ndërsa të tjerë janë të shqetësuar.
Është Ayesha Verrall, zëvendësministre e shëndetësisë në Zelandën e Re ajo që ka promovuar projektligjin e parë që ndalon shitjen e cigareve për ata që kanë lindur pas vitit 2009.
Projektligji aktualisht është në diskutim në parlament dhe pritet që të miratohet shpejt pasi situata në Zelandën e Re është shumë shqetësuese.
90% e popullsisë së rritur dhe 11,6% e qytetarëve 15 vjeç e lart pinë duhan.
Me këtë ligj, Zelanda e re synon një ulje drastike të duhanpirësve nën 5%. Përveç ndalimit të shitjes së cigareve për adoleshentët, kompanive prodhuese do t’u kërkohet të ulin në nivelet e nikotinës në cigare, të cilat mund të shiten vetëm në dyqane të specializuara, hyrja e të cilave do të ndalohet për të miturit./Euronews/ KultPlus.com
Shqiptarët e parë kanë mbërritur në Zelandën e Re, gjatë viteve 1950. Njëri prej tyre Petrit Alliu, rrëfen sesi nga Stambolli me vaporin “Goya” kanë mbërritur në Zelandë të Re më 1 maj 1951. Numri i saktë nuk dihet, por në atë vapor, sipas z. Alliut ishin më tepër se 60 shqiptarë, që të gjithë meshkuj dhe të rinj nga të gjitha trojet etnike tona. Secili prej të ardhurve ka historinë e vet rrëqethëse e të llahtarshme gjatë arratisjes nga vendlindja.
Aotearoa, siç e quajtën Zelandën e Re ardhësit e parë maorët, (shqip: toka mbi të cilën qëndrojnë re të mëdha e të bardha), ndodhet në anën jugperëndimore të Oqeanit Paqësor, 8,000 km. larg bregdetit të Amerikës jugore, kurse në veri 2,000 km e ndajnë nga bregu i Australisë lindore. Me një sipërfaqe 269,000 km katrorë, e përafërt me Britaninë e Madhe dhe Japoninë. Në strukturën etnike mbizotëron popullsia e ardhur evropiane. Zelanda përbëhet prej dy ishujve kryesorë: ishullit verior dhe atij jugor. Toka e reve të mëdha e të bardha është tokë kodrinore vullkanike e pasur me bimësi, lumenj, ujëra termalë, liqene, ujëvara dhe me vargmale e kodra. Vargmalet impozante me bukuri mahnitëse dhe vazhdimisht të mbuluara me borë janë Southern Alps (Alpet jugore) që shtrihen në Ishullin jugor. Maja më e lartë e këtyre maleve shkon deri në 3754 metra lartësi Mountain Cook. Zelanda shtrihet në një gjatësi prej 1500 km. nga veriu në jug. Ishulli verior karakterizohet me temperaturë më të butë dhe me popullsi më të dendur. Njerëzit e parë janë vendosur në këtë Ishull të largët pak para sh. X – të. Në Tokën e reve të bardha e të mëdha, siç e quajtën ardhësit e parë /Maori/, kur erdhën, gjetën parajsën, vendin ku organizuan jetën e re në tokë të re dhe për ketë janë edhe sot shumë krenarë. Të ndodhur në mes të Paqësorit, ata jetuan me produktet e tokës, detit dhe të peshkimit.
Lundërtari holandez Abel Tasman Evropiani i parë në Aotearoa
Evropiani i parë që shkeli në Aotearoa ishte lundërtari holandez Abel Tasman, në vitin 1642, i cili qëndroi për pak kohë përgjatë bregut perëndimor dhe sipas regjionit të Zelandës në Holandë ishullin e posa vizituar e quajti “Zelanda e Re”. Pas 127 vjetëve pason vizita e kapitenit anglez James Cook me marinarët e tij, që erdhi nga Tahiti, 1769. Në vitin 1814 për herë të parë vijnë misionarë anglezë për përhapjen e fesë krishtere. Më 6 shkurt 1840 pas nënshkrimit të traktatit mes vendësve /MAORI/ dhe përfaqësuesit të mbretëreshës Viktoria, në qytezën Waitangi, Britania e Madhe e shpalli koloni të veten Zelandën e Re. Në vitet që pasuan ardhjet vazhduan me intensitet më të shtuar nga Britania e Madhe, kurse më vonë edhe nga shtetet e tjera të Evropës, të Azisë… Sot në ketë shtet me mbi 4 milionë banorë bashkëjetojnë në harmoni të plotë shumë kultura, gjuhë e raca njerëzish, në mesin e tyre edhe shqiptarë që erdhën këtu pas aplikimit të sistemit sllavo-komunist të vitit 1945 në tokat shqiptare, pra në fillim të dekadës së pestë të shekullit XX. Kronika e migrimeve të shqiptarëve në shtetin e paqes, qetësisë e të rregullit janë pjesë e historisë së dhimbshme të zhvendosjeve me represion e dhunë nga tokat e tyre. Mërgata shqiptare në Zelandë të Re është një ndër mërgatat më të reja shikuar në pikëpamje të kohës së mërgimit nga të gjitha bashkësitë e tjera shqiptare nëpër botë.
Emigrantet e parë shqiptarë në vaporin “Goya”, prill 1951. Në foto:Aqif Kaskin, Lulzim Pogoni, Qamil Hasani, Petrit Alliu, Halit Bajrami Kamber Rrustemi (vlonjat, i vrarë nga UDB-eja në Australi).
Emigrantet e parë shqiptarë në vaporin “Goya”, prill 1951. Në foto:Aqif Kaskin, Lulzim Pogoni, Qamil Hasani, Petrit Alliu, Halit Bajrami Kamber Rrustemi (vlonjat, i vrarë nga UDB-eja në Australi).
Shqiptarët në Ishullin e largët erdhën me vaporin “Goya”
Për emigrimin e shqiptarëve të parë, në Zelandë të Re, rrëfen Petrit Alliu, njëri nga emigrantët e parë në Zelandë. “Nga Stambolli me vaporin “Goya” kemi mbërritur në Zelandë më 1 maj 1951. Numri i saktë nuk me kujtohet, por ishim më tepër se 60 shqiptarë, që të gjithë meshkuj dhe tė rinj nga të gjitha trojet etnike tona. Po i përmend disa prej tyre: Fadil Kaceli, Shaqir Seferi /i ndjerë/, Besim Kazazi /i ndjerë/ e Lulzim Pogoni nga Tirana, Shaban Kryeziu, Jorgji Harillamsi, Halit Bajrami, (ish-ushtarak e punëtor i sigurimit që bashkë me Xhevdet Mustafën dhe Sabaudin Hazendarin më 24 shtator 1982 kishte zbarkuar si diversant në Divjakë (Shqipëri). Xhevdeti dhe Sabaudini vriten nga agjentet e Sigurimit Shqiptar, kurse Haliti vetëdorëzohet. Pas një qëndrimi në “burg” në Shqipëri kthehet në Zelandë të Re.
Vdiq në Auckland, me gjasë në vitin 2007), Bahri Kavaja nga Shkodra, Masar Krasniqi nga Prishtina, Zydi Zequllari e Islam Kulla /i ndjerë/ nga Korça, Bajram Murati nga Vlora, Musa Hajdari nga Muzeqina, Nevruz Mullaj nga Gjirokastra, Sabahudin Qefaliu e Qamil Hasani, nga Tetova, Ramazan Daja /i ndjerė/ nga Petrela, Kamber Rustemi /i vrarë nga UDB-ja në Australi, nga Vlora/, Vilson Shkambi, Xhelo Resuli, K. Myrteza, Ramadan Nazifi /i ndjerë/ nga Labëria, Nazmi Mehmeti nga Gostivari dhe të tjerë. Mënyra se si morëm botën në sy ishte shumë e dhimbshme, thotë, z. Alliu. “Secili prej nesh ka historinë e vet rrëqethëse e të llahtarshme gjatë arratisjes nga vendlindja”.
Në vaporin “Goya” përveç shqiptarëve kishte edhe rumunë, bullgarë, sllovenë e boshnjakë. Së pari na vendosen në Pahitua, qytezë afër Wellingtonit. Pas 6 javëve na shpërndanë gjithandej Zelandës nëpër ferma duke na pajisur me nga një kartë identifikimi dhe leje për punë. Shpejt e gjetëm veten dhe për pak kohë u adaptuam në rrethin e ri. Pas dy vjetësh kishim të drejtë për t’u vendosur e për të punuar aty ku donim vetë. Disa prej nesh u vendosem në qytetin e Aucklandit. Me punë krijuam kushte të mira për të jetuar. Besoj se edhe para nesh ka pasur shqiptarë në Zelandë të Re. Kur erdhëm takuam një femër shqiptare e ardhur nga Egjipti e cila fliste mirë shqipen. Çka u bë me të më vonë nuk di. Flitej edhe për tri gra shqiptare tjera nga Llogoraja e Vlorës të vendosura këtu para nesh, pastaj për shqiptarët nga Australia të cilët kishin ardhur për të kërkuar flori në lumenjtë e këtushëm, por ata nuk kanë qëndruar gjatë në Zelandë të Re. Sidoqoftë, ne ishim emigrantët e parë politikë shqiptarë, me numër kaq të madh, të vendosur në ketë Ishull të largët. Këtu ne formuam Lidhjen Qytetare të Shqiptareve në Zelandë të Re. Kryetari i Lidhjes Mazhar Krasniqi dhe të gjithë ne të tjerët i përqendruam forcat në ruajtjen e traditave, gjuhës… mbajtjen e lidhjeve, qëndrimeve në sensibilizimin e çështjes së pazgjidhur të Kosovës me mërgatat simotra shqiptare në Australi, në Amerikë e gjetiu. Tuboheshim gjatë vikendeve, festave dhe kurrë nuk harruam prej nga kishim ardhur, kurrë nuk i humbëm shpresat se një ditë do ta thyejë qafen diktatura e kuqe. Me rastin e festes se Flamurit takoheshim në shtëpinë e njërit prej nesh dhe festonim familjarisht, para flamurit kuq e zi këndonim himnin, dëgjonim muzikë shqipe evokonim të kaluarën… Sot edhe fëmijët tanë në këtë vend të bukur me demokraci të vërtetë kanë krijuar familjet e tyre dhe jetojnë komfort standardit të shoqërisë zelandeze”. Sipas Petrit Alliut, i lindur në Tirane 1930, i arratisur në vitin 1948, se pari në Turqi e pastaj në Zelande të Re, personalitet i respektuar dhe emër i njohur i futbollit zelandez në vitet 1952-1956. Rreth viteve ‘70, ‘80 të shekullit të kaluar pati ardhje në mënyrë individuale, kurse pas vitit 1990 për shkak të ndjekjeve, burgosjeve e vrasjeve të shqiptarëve në Kosovë, eksodit masiv në Shqipëri, u rrit paksa numri i atyre që vinin në Zelandë të Re. Vala e dytë, kjo e fundit, e imigrimeve masive u bë pas zhvendosjeve të dhunshme, gjenocidit në Kosovë, në pranverën e vitit 1999. Më, 22 maj 1999, erdhën refugjatët e parë shqiptarë, të cilët u morën në mënyrë të organizuar nga Qeveria zelandeze në kampet e refugjatëve në Maqedoni. Në aeroportin e Aucklandit del i gjithë komuniteti shqiptar, i madh e i vogël, shumë zelandezë e të tjerë, në krye me kryeministren e atëhershme të Qeverisë së Zelandës, Jenny Shipley me bashkëpunëtorë si dhe përfaqësues të opozitës për t’u uruar mirëseardhje refugjatëve nga Kosova.
Refugjatët e rinj të ’99-s
Ardhjet vazhduan gjatë tërë vitit 1999. Duhet përmendur se në mesin e refugjatëve pati edhe personalitete të shquara të kulturës e shkencës shqiptare: Akademik Enver Gjerqeku, shkrimtari Rexhep Hoxha, Dr. Hysen Ukmata etj. Të ardhurit /me përjashtim të katër familjeve të ardhura në vitin 2000/ kishin lidhje farefisnore me shqiptarët zelandezë. Pritjet qenë të ngrohta dhe emocionuese. Pas një jave qëndrimi në kampin Mangere mirëpriten në familjet shqiptare për të kaluar pastaj në shtëpi, banesa të tyre të marra me qira. Që të gjithë vendosen në Auckland, paralagjet: Orakei, Mission Bay, Pakuranga, Medolbank, Sten Jons, Kohimarama, Glendowie, Panmure, Onahunga, St. Heliers, Mt. Welligton, Buckland Beach, Epsom etj. Shqiptarët në qytetin e porsaardhur në mënyrë të organizuar filluan me kurse të gjuhës angleze, për të vazhduar pastaj me rikualifikime për profesione të ndryshme. Një numër prej tyre pas një viti me vetëdëshirë u kthyen në Kosovë. Struktura kualifikuese e mërgimtarëve shqiptarë është e lartë. Të rinjtë vazhdojnë shkollimin në shkollat përkatëse, filloristët janë të shpërndarë nëpër shkollat ku i kanë të vendosura familjet, kurse gjimnazistët i ndjekin mësimet gati që të gjithë në shkollën e mesme “Selwyn College”.
Selwyn College, 2000. Çikat e Kosovës: Nita, Marigona, Majlinda, Alma, Kaltrina, Blerta, Rina e Ardita në këmbë.
Që të gjithë vendosen në qytetin e madh të Auckland-it. Falë sjelljeve me kulturë, punës me korrektësi, shqiptarët, këtu në Zelandë, respektohen si njerëz punëtorë e familjarë të mirë. Si kudo në botë edhe këtu shqiptarët po tregohen punëtorë të aftë e të zgjuar, sidomos në fushën e ekonomisë dhe biznesit. Të ardhurit në vitin 1951 ishin kryesisht nga Shqipëria, kurse të ardhurit në vitin 1999 janë nga Kosova. Komuniteti shqiptar është i përqendruar në qytetin Aucklandit. Mundet që edhe në qytete tjera të ketë shqiptarë, por ne nuk i dimë. Në bisedë me mërgimtarët, që kanë ndjekur lëvizjet, ardhjet e shqiptarëve, del se në Zelandë të Re duhet të jenë diku 400 deri 500 shqiptarë. Të ardhurit shqiptarë, fjalën e kam për imigrimet e vitit 1999, që të gjithë janë të përqendruar në qytetin e Auckland-it. Shqiptarët përbëjnë një pjesë të vogël, por të rëndësishëm të qytetit multikulturor. Vendi i preferuar për shqiptarët është paralagja Mission Bay. Nё Mission Bay zhvillojnë veprimtari hoteliere me shumë sukses: Muharrem Muharremi – Mema, Xhelal Jashari e Bajram Jusufi. Restorantet e tyre dallohen për specialitetet ushqimore, shërbimet me kohë, pastërti e rregull. Nё këtë paralagje të mrekullueshme të qytetit më të madh nё Zelandë tё Re ёshtё i njohur salloni për rregullimin e flokëve për meshkuj dhe femra që mban firmën e floktarit nga Prishtina Agim Agollit, “Gimmy’s Hair Desing”. Pronari i kompanisë për prodhimin e akullores Tair Tairi e ka zgjeruar veprimtarinë e vet, duke hapur këto ditë në Mission Bay ëmbëltore sipas yrnekut të ëmbëltoreve në Prishtinë e Shkup. Në grupin e shqiptarëve që kanë gjetur suksesin përmes restoranteve është edhe afaristi Abdullah Bashota me restorantin e tij të njohur “Red Elephant” si dhe të rinjtë Sokol Krasniqi e Astrit Jolla me restorantin “Safran” në një nga lagjet më luksoze të qytetit në Newmarket. Duhet thënë se pjesa dërmuese e punëtorëve në restorantet e përmendura janë shqiptarë. Salih Salihu me të bijtë Albanin, Agronin e Drilonin për një kohë të shkurtër ka arritur të bëhet model tipik i biznesmenit të suksesshëm. Grupit të biznesmenëve duhet shtuar edhe emrat e Burim Xharrës, Ismet Selimit, Ideal Huskajt, Burim Prekazit, Agron Hasanit, Drin Muratit, Sharr Brezartit etj., të cilët kanë bizneset e tyre. Një numër tjetër punojnë në tregti, administratë, ndërtimtari, mjekësi etj. Me ketë rast nuk duhet harruar të rinjtë shqiptarë, që i kanë kryer studimet dhe ata që pritet t’i kryejnë në Universitetet e qytetit të Auckland-it, të cilët brenda pak vitesh do të jenë yjet e punës intelektuale dhe të biznesit në ketë vend të zhvilluar.
Në “Nero Cafe”, Auckland, nëntor 2009. Foto: Hysen Zeqiri. Kafeneja ndodhet në pjesën qendrore të Aucklandit nga tarraca e së cilës shihet Ishulli Rangitoto i njohur në botë për formën e tij unike. Në tarracën e kafenes, shqiptaro-zelandezët takohen dhe bisedojnë: për hallet, mallin për vendlindjen, ndodhitë në Kosovë, Shqipëri.., rrahin gjoks, këmbejnë romuze me të qeshur. Pijet për ta nuk kanë funksion parësor sepse ata vijnë këtu ekskluzivisht për t’i qarë hallet njëri – tjetrit, ndërruar cigaret, larguar mërzitjen, kaluar kohën dhe për të debatuar tema të ndryshme.
Si gjithkund në botë edhe Mërgata shqiptare këtu në shtetin me histori e përvojë të shumanshme për sa i përket tolerancës e mirëkuptimit ndëretnik e kulturor po ballafaqohet me problemin e ruajtës së gjuhës dhe të identitetit kombëtar. Ndërkohë që po rritet numri i fëmijëve tanë, ruajtja e gjuhës dhe mësimi i saj po behet gjithnjë e më i vështirë. Bashkësia shqiptare duhet të ndërgjegjësohet se sigurimi i një lokali të përhershëm ku do të zhvillonin aktivitete, hapin klasa për mësimin e gjuhës shqipe dhe përmes saj edhe të kulturës, historisë dhe gjithë çka tjetër që ka të bëjë me shqiptarët është më se e nevojshme.
Kjo mund të arrihet fare lehtë, kur kemi parasysh potencialin e madh intelektual që kanë shqiptarët këtu: mësues, profesorë, ekonomistë, inxhinierë, mjekë, arkitekt, farmacistë, dentistë…, pastaj Zelanda e Re është vend i përzemërt, që të ofron mundësi të mëdha realizimi nëse ke vullnet dhe dashuri për veten dhe për Kombin tënd.
*Marrë nga libri “Bijtë e shqipes në tokën e reve të bardha”, Auckland, 2010 të autorit Sabit Abdyli / KultPlus.com
Filmi më i suksesshëm në histori të kinematografisë së Kosovës, “Zgjoi”, po vazhdon të shfaqet nëpër vende të ndryshme të botës, shkruan KultPlus.
Regjisorja Blerta Basholli ka njoftuar se filmi do të shfaqet nëpër kinematë në Australi dhe Zelandë të Re nga 24 shkurti.
“Zgjoi”, i cili ishte në listën e ngushtë për t’u nominuar në Oscars, flet për historinë e Fahrije Hotit, një grua nga Krusha e Madhe e cila arriti të krijojë në një mënyrë të veçantë biznesin e saj edhe pse në rrethana të jashtëzakonshme të luftës.
Deri tani, “Zgjoi” ka arritur që të fitojë 21 çmime nga festivale të ndryshme në të cilat ka marrë pjesë. /KultPlus.com
Filmi “Zgjoi” dhe aventurat e tij në botë vetëm po shtohen dita ditës, shkruan KultPlus.
Filmi që theu rekorde në arenën ndërkombëtare, do të shfaqet në 18 kinema në Australi dhe gjashtë të tjera në Zelandë të Re.
Më pas, Blerta Basholli ka konfirmuar se filmi do të rikthehet në Evropë, ku gjatë muajit mars do të shfaqet në Angli dhe Gjermani.
‘Zgjoi’ përcjell Fahrije Hotin nga Krusha e Madhe (interpretuar nga aktorja Yllka Gashi), e cila është në kërkim të burrit të saj të humbur gjatë luftës në Kosovë. Ajo fillon një biznes bujqësor për ta siguruar mbijetësën e familjes së saj në një ambient tradicional patriarkal ku ambicia e saj për t’u zhvilluar nuk shihet me sy të mirë. Punët bujqësore fillojnë t’i ecin mbarë pos bletëve që janë shumë kaotike dhe agresive ndaj saj. Në rrugëtimin e saj për ta gjetur paqen me bletët, ajo fillon ta gjejë edhe paqen me veten për të jetuar në një situatë të re për të. /KultPlus.com
Pandemia ka ndikuar në jetën tonë, por a keni menduar ndonjëherë të punoni në një vend tjetër? Me kaq shumë punë që po zhvendosen në internet, puna në distancë është tani më e lehtë se kurrë.
Stili i jetesës dixhitale është rritur vitet e fundit dhe shumë vende priren të tërheqin punonjës të huaj. Expat Insider ka renditur vendet më të mira për të punuar, bazuar në sondazhet e kryera me emingratët që tashmë jetojnë atje.
Tajvani
Në vitin 2021 Tajvani zuri vendin e parë në Indeksin e Punës jashtë vendit. Të anketuarit ishin të kënaqur me sigurinë në punë – me 83 për qind të kënaqur përgjithësisht, në kontrast me 61 për qind ndërkombëtarisht.
Shumica e të anketuarve ishin të kënaqur me orët e tyre të punës (74 përqind) ndërsa dy në pesë nuk mund të ishin më të lumtur me punën e tyre – që është gati dyfishi i mesatares ndërkombëtare.
Zelanda e Re dhe Republika Çeke
Zelanda e Re doli në vendin e dytë, ndërsa Republika Çeke u rendit e treta. Vendi i Evropës Lindore ka qenë vazhdimisht në tre vendet e para dhe merr vlerësimin më të fortë në kategorinë e punës dhe kohës së lirë. Më shumë se katër në pesë persona (82 për qind) janë përgjithësisht të kënaqur me orët e tyre të punës dhe 80 për qind janë të kënaqur me jetesën atje. /abcnews.al / KultPlus.com
Çfarë e bën një vend të lumtur? A është aksesi në kujdes shëndetësor cilësor, jetëgjatësi e lartë, stabilitet financiar, liri, lidhje sociale apo një kombinim i gjithçkaje? Dhe si mund të bëni renditjen e një cilësie që është pothuajse e pamundur të përcaktohet në mënyrë sasiore?
Kjo është një sfidë që Raporti Botëror i Lumturisë ka marrë përsipër gjatë nëntë viteve të fundit, duke u mbështetur në një larmi të gjerë të dhënash – veçanërisht në Sondazhin Botëror të Gallup – për të përcaktuar se si renditet çdo vend në mbarë botën kur bëhet fjalë për lumturinë, apo çfarë raporti i quan “vlerësime mesatare të jetës kombëtare”.
Përveç marrjes në konsideratë të të dhënave të zakonshme, ekipi këtë vit rishikoi efektet e COVID-19 në cilësinë e jetës së njerëzve, duke marrë parasysh gjithçka nga shëndeti mendor dhe ndërveprimi social deri te siguria e punës dhe reagimi i qeverisë ndaj pandemisë.
Gjetjet e tyre vënë në pah vendet që jo vetëm u ofrojnë banorëve të tyre një jetë të lumtur dhe me cilësi të lartë, por gjithashtu u kanë ofruar mirëqenie qytetarëve të tyre gjatë gjithë epokës së trazuar COVID-19.
Finlanda, Islanda, Danimarka, Zvicra, Holanda, Suedia, Gjermania, Norvegjia dhe Zelanda e Re konsiderohen të jenë top 10 vendet më të lumtura në botë. /KultPlus.com
Qindra njerëz marshuan para parlamentit në kryeqytetin e Zelandës së Re, Wellington për të protestuar kundër urdhrave që detyrojnë vaksinimin si dhe kufizimeve të lidhura me pandeminë.
Turma e madhe e njerëzve, shumë prej tyre protestues me motoçikleta bërtiste “liri”. Disa mbanin pankarta ku shkruhej “jo më kontroll”.
Kryeministrja Jacinda Ardern tha të hënën se bllokimi i qytetit më të madh të vendit, Auckland, ka të ngjarë të përfundojë në fund të këtij muaji, dhe se disa kufizime lidhur me koronavirusin janë lehtësuar që prej mëngjesit të së martës.
Zonja Ardern tha se si hap i dytë do të jetë hapja e bizneseve dhe qendrave të tregtisë me pakicë. Por ajo shtoi se kinematë dhe palestrat do të vazhdojnë të qëndrojnë të mbyllura. Zonja Arden tha se vendosja e maskave dhe ruajtja e distancës fizike do të vazhdojnë të jenë në fuqi.
Qyteti Auckland ka qenë i mbyllur për rreth tre muaj pas një shpërthimi të variantit delta. Zonja Ardern tha se përmirësimi i shkallës së vaksinimit së qytetit tek personat nga 12 vjeç e lart do të thotë reduktim i mëtejshëm i kufizimeve. / KultPlus.com
Ishulli Tonga ka raportuar rastin e parë me coronavirus që nga fillimi i pandemisë pasi një pasagjer që udhëtonte nga Zelanda e Re rezultoi pozitiv.
Sipas medieve të huaja, përcjell Telegrafi, në një fjalim në radio të premten, kryeministri i Tongës, Pohiva Tu’i’onetoa konfirmoi se kishte një rast me COVID-19 midis 215 pasagjerëve që mbërritën nga qyteti i Christchurch.
E vendosur në verilindje të Zelandës së Re, Tonga është shtëpia e rreth 106 mijë njerëzve. Rreth 31 për qind e banorëve janë plotësisht të vaksinuar dhe 48 për qind kanë marrë së paku një dozë, sipas grupit kërkimor Our World in Data.
Ishulli është ndër vendet e pakta të mbetura në botë që ka shmangur shpërthimet e COVID-19. / KultPlus.com
Shqiptarët e parë, që kanë emigruar në Zelandë të Re, kanë ardhur gjatë viteve 50’. Njëri prej tyre Petrit Alliu, rrëfen sesi nga Stambolli me vaporin “Goya” kanë mbërritur në Zelandë të Re më 1 maj 1951. Numri i saktë nuk dihet, por në atë vapor, sipas z. Alliut ishin më tepër se 60 shqiptarë, që të gjithë meshkuj dhe të rinj nga të gjitha trojet etnike tona. Secili prej të ardhurve ka historinë e vet rrëqethëse e të llahtarshme gjatë arratisjes nga vendlindja.
Aotearoa, siç e quajtën Zelandën e Re ardhësit e parë maorët, (shqip: toka mbi të cilën qëndrojnë re të mëdha e të bardha), ndodhet në anën jugperëndimore të Oqeanit Paqësor, 8,000 km. larg bregdetit të Amerikës jugore, kurse në veri 2,000 km e ndajnë nga bregu i Australisë lindore. Me një sipërfaqe 269,000 km katrorë, e përafërt me Britaninë e Madhe dhe Japoninë. Në strukturën etnike mbizotëron popullsia e ardhur evropiane. Zelanda përbëhet prej dy ishujve kryesorë: ishullit verior dhe atij jugor. Toka e reve të mëdha e të bardha është tokë kodrinore vullkanike e pasur me bimësi, lumenj, ujëra termalë, liqene, ujëvara dhe me vargmale e kodra. Vargmalet impozante me bukuri mahnitëse dhe vazhdimisht të mbuluara me borë janë Southern Alps (Alpet jugore) që shtrihen në Ishullin jugor. Maja më e lartë e këtyre maleve shkon deri në 3754 metra lartësi Mountain Cook. Zelanda shtrihet në një gjatësi prej 1500 km. nga veriu në jug. Ishulli verior karakterizohet me temperaturë më të butë dhe me popullsi më të dendur. Njerëzit e parë janë vendosur në këtë Ishull të largët pak para sh. X – të. Në Tokën e reve të bardha e të mëdha, siç e quajtën ardhësit e parë /Maori/, kur erdhën, gjetën parajsën, vendin ku organizuan jetën e re në tokë të re dhe për ketë janë edhe sot shumë krenarë. Të ndodhur në mes të Paqësorit, ata jetuan me produktet e tokës, detit dhe të peshkimit.
Lundërtari holandez Abel Tasman Evropiani i parë në Aotearoa
Evropiani i parë që shkeli në Aotearoa ishte lundërtari holandez Abel Tasman, në vitin 1642, i cili qëndroi për pak kohë përgjatë bregut perëndimor dhe sipas regjionit të Zelandës në Holandë ishullin e posa vizituar e quajti “Zelanda e Re”. Pas 127 vjetëve pason vizita e kapitenit anglez James Cook me marinarët e tij, që erdhi nga Tahiti, 1769. Në vitin 1814 për herë të parë vijnë misionarë anglezë për përhapjen e fesë krishtere. Më 6 shkurt 1840 pas nënshkrimit të traktatit mes vendësve /MAORI/ dhe përfaqësuesit të mbretëreshës Viktoria, në qytezën Waitangi, Britania e Madhe e shpalli koloni të veten Zelandën e Re. Në vitet që pasuan ardhjet vazhduan me intensitet më të shtuar nga Britania e Madhe, kurse më vonë edhe nga shtetet e tjera të Evropës, të Azisë… Sot në ketë shtet me mbi 4 milionë banorë bashkëjetojnë në harmoni të plotë shumë kultura, gjuhë e raca njerëzish, në mesin e tyre edhe shqiptarë që erdhën këtu pas aplikimit të sistemit sllavo-komunist të vitit 1945 në tokat shqiptare, pra në fillim të dekadës së pestë të shekullit XX. Kronika e migrimeve të shqiptarëve në shtetin e paqes, qetësisë e të rregullit janë pjesë e historisë së dhimbshme të zhvendosjeve me represion e dhunë nga tokat e tyre. Mërgata shqiptare në Zelandë të Re është një ndër mërgatat më të reja shikuar në pikëpamje të kohës së mërgimit nga të gjitha bashkësitë e tjera shqiptare nëpër botë.
Emigrantet e parë shqiptarë në vaporin “Goya”, prill 1951. Në foto:Aqif Kaskin, Lulzim Pogoni, Qamil Hasani, Petrit Alliu, Halit Bajrami Kamber Rrustemi (vlonjat, i vrarë nga UDB-eja në Australi).
Emigrantet e parë shqiptarë në vaporin “Goya”, prill 1951. Në foto:Aqif Kaskin, Lulzim Pogoni, Qamil Hasani, Petrit Alliu, Halit Bajrami Kamber Rrustemi (vlonjat, i vrarë nga UDB-eja në Australi).
Shqiptarët në Ishullin e largët erdhën me vaporin “Goya”
Për emigrimin e shqiptarëve të parë, në Zelandë të Re, rrëfen Petrit Alliu, njëri nga emigrantët e parë në Zelandë. “Nga Stambolli me vaporin “Goya” kemi mbërritur në Zelandë më 1 maj 1951. Numri i saktë nuk me kujtohet, por ishim më tepër se 60 shqiptarë, që të gjithë meshkuj dhe tė rinj nga të gjitha trojet etnike tona. Po i përmend disa prej tyre: Fadil Kaceli, Shaqir Seferi /i ndjerë/, Besim Kazazi /i ndjerë/ e Lulzim Pogoni nga Tirana, Shaban Kryeziu, Jorgji Harillamsi, Halit Bajrami, (ish-ushtarak e punëtor i sigurimit që bashkë me Xhevdet Mustafën dhe Sabaudin Hazendarin më 24 shtator 1982 kishte zbarkuar si diversant në Divjakë (Shqipëri). Xhevdeti dhe Sabaudini vriten nga agjentet e Sigurimit Shqiptar, kurse Haliti vetëdorëzohet. Pas një qëndrimi në “burg” në Shqipëri kthehet në Zelandë të Re.
Vdiq në Auckland, me gjasë në vitin 2007), Bahri Kavaja nga Shkodra, Masar Krasniqi nga Prishtina, Zydi Zequllari e Islam Kulla /i ndjerë/ nga Korça, Bajram Murati nga Vlora, Musa Hajdari nga Muzeqina, Nevruz Mullaj nga Gjirokastra, Sabahudin Qefaliu e Qamil Hasani, nga Tetova, Ramazan Daja /i ndjerė/ nga Petrela, Kamber Rustemi /i vrarë nga UDB-ja në Australi, nga Vlora/, Vilson Shkambi, Xhelo Resuli, K. Myrteza, Ramadan Nazifi /i ndjerë/ nga Labëria, Nazmi Mehmeti nga Gostivari dhe të tjerë. Mënyra se si morëm botën në sy ishte shumë e dhimbshme, thotë, z. Alliu. “Secili prej nesh ka historinë e vet rrëqethëse e të llahtarshme gjatë arratisjes nga vendlindja”.
Në vaporin “Goya” përveç shqiptarëve kishte edhe rumunë, bullgarë, sllovenë e boshnjakë. Së pari na vendosen në Pahitua, qytezë afër Wellingtonit. Pas 6 javëve na shpërndanë gjithandej Zelandës nëpër ferma duke na pajisur me nga një kartë identifikimi dhe leje për punë. Shpejt e gjetëm veten dhe për pak kohë u adaptuam në rrethin e ri. Pas dy vjetësh kishim të drejtë për t’u vendosur e për të punuar aty ku donim vetë. Disa prej nesh u vendosem në qytetin e Aucklandit. Me punë krijuam kushte të mira për të jetuar. Besoj se edhe para nesh ka pasur shqiptarë në Zelandë të Re. Kur erdhëm takuam një femër shqiptare e ardhur nga Egjipti e cila fliste mirë shqipen. Çka u bë me të më vonë nuk di. Flitej edhe për tri gra shqiptare tjera nga Llogoraja e Vlorës të vendosura këtu para nesh, pastaj për shqiptarët nga Australia të cilët kishin ardhur për të kërkuar flori në lumenjtë e këtushëm, por ata nuk kanë qëndruar gjatë në Zelandë të Re. Sidoqoftë, ne ishim emigrantët e parë politikë shqiptarë, me numër kaq të madh, të vendosur në ketë Ishull të largët. Këtu ne formuam Lidhjen Qytetare të Shqiptareve në Zelandë të Re. Kryetari i Lidhjes Mazhar Krasniqi dhe të gjithë ne të tjerët i përqendruam forcat në ruajtjen e traditave, gjuhës… mbajtjen e lidhjeve, qëndrimeve në sensibilizimin e çështjes së pazgjidhur të Kosovës me mërgatat simotra shqiptare në Australi, në Amerikë e gjetiu. Tuboheshim gjatë vikendeve, festave dhe kurrë nuk harruam prej nga kishim ardhur, kurrë nuk i humbëm shpresat se një ditë do ta thyejë qafen diktatura e kuqe. Me rastin e festes se Flamurit takoheshim në shtëpinë e njërit prej nesh dhe festonim familjarisht, para flamurit kuq e zi këndonim himnin, dëgjonim muzikë shqipe evokonim të kaluarën… Sot edhe fëmijët tanë në këtë vend të bukur me demokraci të vërtetë kanë krijuar familjet e tyre dhe jetojnë komfort standardit të shoqërisë zelandeze”. Sipas Petrit Alliut, i lindur në Tirane 1930, i arratisur në vitin 1948, se pari në Turqi e pastaj në Zelande të Re, personalitet i respektuar dhe emër i njohur i futbollit zelandez në vitet 1952-1956. Rreth viteve ‘70, ‘80 të shekullit të kaluar pati ardhje në mënyrë individuale, kurse pas vitit 1990 për shkak të ndjekjeve, burgosjeve e vrasjeve të shqiptarëve në Kosovë, eksodit masiv në Shqipëri, u rrit paksa numri i atyre që vinin në Zelandë të Re. Vala e dytë, kjo e fundit, e imigrimeve masive u bë pas zhvendosjeve të dhunshme, gjenocidit në Kosovë, në pranverën e vitit 1999. Më, 22 maj 1999, erdhën refugjatët e parë shqiptarë, të cilët u morën në mënyrë të organizuar nga Qeveria zelandeze në kampet e refugjatëve në Maqedoni. Në aeroportin e Aucklandit del i gjithë komuniteti shqiptar, i madh e i vogël, shumë zelandezë e të tjerë, në krye me kryeministren e atëhershme të Qeverisë së Zelandës, Jenny Shipley me bashkëpunëtorë si dhe përfaqësues të opozitës për t’u uruar mirëseardhje refugjatëve nga Kosova.
Refugjatët e rinj të ’99-s
Ardhjet vazhduan gjatë tërë vitit 1999. Duhet përmendur se në mesin e refugjatëve pati edhe personalitete të shquara të kulturës e shkencës shqiptare: Akademik Enver Gjerqeku, shkrimtari Rexhep Hoxha, Dr. Hysen Ukmata etj. Të ardhurit /me përjashtim të katër familjeve të ardhura në vitin 2000/ kishin lidhje farefisnore me shqiptarët zelandezë. Pritjet qenë të ngrohta dhe emocionuese. Pas një jave qëndrimi në kampin Mangere mirëpriten në familjet shqiptare për të kaluar pastaj në shtëpi, banesa të tyre të marra me qira. Që të gjithë vendosen në Auckland, paralagjet: Orakei, Mission Bay, Pakuranga, Medolbank, Sten Jons, Kohimarama, Glendowie, Panmure, Onahunga, St. Heliers, Mt. Welligton, Buckland Beach, Epsom etj. Shqiptarët në qytetin e porsaardhur në mënyrë të organizuar filluan me kurse të gjuhës angleze, për të vazhduar pastaj me rikualifikime për profesione të ndryshme. Një numër prej tyre pas një viti me vetëdëshirë u kthyen në Kosovë. Struktura kualifikuese e mërgimtarëve shqiptarë është e lartë. Të rinjtë vazhdojnë shkollimin në shkollat përkatëse, filloristët janë të shpërndarë nëpër shkollat ku i kanë të vendosura familjet, kurse gjimnazistët i ndjekin mësimet gati që të gjithë në shkollën e mesme “Selwyn College” /Kohimarama/.
Selwyn College, 2000. Çikat e Kosovës: Nita, Marigona, Majlinda, Alma, Kaltrina, Blerta, Rina e Ardita në këmbë.
Që të gjithë vendosen në qytetin e madh të Auckland-it. Falë sjelljeve me kulturë, punës me korrektësi, shqiptarët, këtu në Zelandë, respektohen si njerëz punëtorë e familjarë të mirë. Si kudo në botë edhe këtu shqiptarët po tregohen punëtorë të aftë e të zgjuar, sidomos në fushën e ekonomisë dhe biznesit. Të ardhurit në vitin 1951 ishin kryesisht nga Shqipëria, kurse të ardhurit në vitin 1999 janë nga Kosova. Komuniteti shqiptar është i përqendruar në qytetin Aucklandit. Mundet që edhe në qytete tjera të ketë shqiptarë, por ne nuk i dimë. Në bisedë me mërgimtarët, që kanë ndjekur lëvizjet, ardhjet e shqiptarëve, del se në Zelandë të Re duhet të jenë diku 400 deri 500 shqiptarë. Të ardhurit shqiptarë, fjalën e kam për imigrimet e vitit 1999, që të gjithë janë të përqendruar në qytetin e Auckland-it. Shqiptarët përbëjnë një pjesë të vogël, por të rëndësishëm të qytetit multikulturor. Vendi i preferuar për shqiptarët është paralagja Mission Bay. Nё Mission Bay zhvillojnë veprimtari hoteliere me shumë sukses: Muharrem Muharremi – Mema, Xhelal Jashari e Bajram Jusufi. Restorantet e tyre dallohen për specialitetet ushqimore, shërbimet me kohë, pastërti e rregull. Nё këtë paralagje të mrekullueshme të qytetit më të madh nё Zelandë tё Re ёshtё i njohur salloni për rregullimin e flokëve për meshkuj dhe femra që mban firmën e floktarit nga Prishtina Agim Agollit, “Gimmy’s Hair Desing”. Pronari i kompanisë për prodhimin e akullores Tair Tairi e ka zgjeruar veprimtarinë e vet, duke hapur këto ditë në Mission Bay ëmbëltore sipas yrnekut të ëmbëltoreve në Prishtinë e Shkup. Në grupin e shqiptarëve që kanë gjetur suksesin përmes restoranteve është edhe afaristi Abdullah Bashota me restorantin e tij të njohur “Red Elephant” si dhe të rinjtë Sokol Krasniqi e Astrit Jolla me restorantin “Safran” në një nga lagjet më luksoze të qytetit në Newmarket. Duhet thënë se pjesa dërmuese e punëtorëve në restorantet e përmendura janë shqiptarë. Salih Salihu me të bijtë Albanin, Agronin e Drilonin për një kohë të shkurtër ka arritur të bëhet model tipik i biznesmenit të suksesshëm. Grupit të biznesmenëve duhet shtuar edhe emrat e Burim Xharrës, Ismet Selimit, Ideal Huskajt, Burim Prekazit, Agron Hasanit, Drin Muratit, Sharr Brezartit etj., të cilët kanë bizneset e tyre. Një numër tjetër punojnë në tregti, administratë, ndërtimtari, mjekësi etj. Me ketë rast nuk duhet harruar të rinjtë shqiptarë, që i kanë kryer studimet dhe ata që pritet t’i kryejnë në Universitetet e qytetit të Auckland-it, të cilët brenda pak vitesh do të jenë yjet e punës intelektuale dhe të biznesit në ketë vend të zhvilluar.
Auckland, 8 mars 1998. Nënat shqiptare në protestë: Stop, masakrave në Kosovë!Auckland, prill 1999. Shqiptaro-zelandezët në përkrahje të NATO-s
Në “Nero Cafe”, Auckland, nëntor 2009. Foto: Hysen Zeqiri. Kafeneja ndodhet në pjesën qendrore të Aucklandit nga tarraca e së cilës shihet Ishulli Rangitoto i njohur në botë për formën e tij unike. Në tarracën e kafenes, shqiptaro-zelandezët takohen dhe bisedojnë: për hallet, mallin për vendlindjen, ndodhitë në Kosovë, Shqipëri.., rrahin gjoks, këmbejnë romuze me të qeshur. Pijet për ta nuk kanë funksion parësor sepse ata vijnë këtu ekskluzivisht për t’i qarë hallet njëri – tjetrit, ndërruar cigaret, larguar mërzitjen, kaluar kohën dhe për të debatuar tema të ndryshme.
Në “Nero Cafe”, Auckland, nëntor 2009. Foto: Hysen Zeqiri. Kafeneja ndodhet në pjesën qendrore të Aucklandit nga tarraca e së cilës shihet Ishulli Rangitoto i njohur në botë për formën e tij unike. Në tarracën e kafenes, shqiptaro-zelandezët takohen dhe bisedojnë: për hallet, mallin për vendlindjen, ndodhitë në Kosovë, Shqipëri.., rrahin gjoks, këmbejnë romuze me të qeshur. Pijet për ta nuk kanë funksion parësor sepse ata vijnë këtu ekskluzivisht për t’i qarë hallet njëri – tjetrit, ndërruar cigaret, larguar mërzitjen, kaluar kohën dhe për të debatuar tema të ndryshme.
Si gjithkund në botë edhe Mërgata shqiptare këtu në shtetin me histori e përvojë të shumanshme për sa i përket tolerancës e mirëkuptimit ndëretnik e kulturor po ballafaqohet me problemin e ruajtës së gjuhës dhe të identitetit kombëtar. Ndërkohë që po rritet numri i fëmijëve tanë, ruajtja e gjuhës dhe mësimi i saj po behet gjithnjë e më i vështirë. Bashkësia shqiptare duhet të ndërgjegjësohet se sigurimi i një lokali të përhershëm ku do të zhvillonin aktivitete, hapin klasa për mësimin e gjuhës shqipe dhe përmes saj edhe të kulturës, historisë dhe gjithë çka tjetër që ka të bëjë me shqiptarët është më se e nevojshme.
Kjo mund të arrihet fare lehtë, kur kemi parasysh potencialin e madh intelektual që kanë shqiptarët këtu: mësues, profesorë, ekonomistë, inxhinierë, mjekë, arkitekt, farmacistë, dentistë…, pastaj Zelanda e Re është vend i përzemërt, që të ofron mundësi të mëdha realizimi nëse ke vullnet dhe dashuri për veten dhe për Kombin tënd.
*Marr nga libri “Bijtë e shqipes në tokën e reve të bardha”, Auckland, 2010 të autorit Sabit Abdyli./ diaspora shqiptare/ KultPlus.com
Oklland në Zelandë të Re, është shpallur qyteti më i mirë në botë për të jetuar.
Departamenti për hulumtime në gazetën The Economist, ka renditur 140 qytete bazuar në faktorë si: stabiliteti, infrastruktura, edukimi dhe qasja në kujdes shëndetësor.
Mirëpo pandemia e koronavirusit ka dalë të jetë faktor tejet i rëndësishëm në renditjen e këtij viti.
Kjo i bie që shtetet evropiane kanë rënë më poshtë në listë, ndërsa ato në Australi, Japoni dhe Zelandë të Re janë ngritur lart.
Këto vende janë përgjigjur shpejt ndaj valëve të pandemisë dhe kanë qenë në gjendje të ulin numrin e rasteve dhe të heqin më shpejt kufizimet në lëvizje.
Shtetet e Bashkimit Evropian, në anën tjetër, kanë hasur në pengesa gjatë procesit të vaksinimit, si dhe kanë zbatuar gjatë masat kufizuese.
Pas Oklland, vendin e dytë e ka zënë Osaka në Japoni, më pas Adelaide në Australi, Vellingon nën Zelandë të Re dhe kryeqyteti japonez Tokio.
Pesë vendet me kushtet më të rënda për jetesë në botë janë shpallur: Tripoli, Karaçi, Harare, Douala dhe Karakas. /REL/ KultPlus.com
Grupi i Zelandës së ‘Re Six60’ mbajti një koncert para 50,000 njerëzve në Auckland, ngjarja më e madhe e tillë në botë që nga fillimi i pandemisë së koronavirusit.
Publiku nuk kishte maska mbrojtëse dhe nuk kishte asnjë distancë shoqërore, raporton The Sun.
Grupi e përfundoi turneun e tyre të fundit me një koncert në Eden Park.
Zelanda e Re ka marrë vlerësime për përgjigjen e saj ndaj pandemisë dhe ka një nga nivelet më të ulëta të vdekshmërisë nga Covid-19.
Vetëm 2.601 raste të koronavirusit u regjistruan dhe 26 njerëz vdiqën.
Aktualisht, vetëm 33 raste të Covid-19 janë aktive.
Përdorimi i maskave është i detyrueshëm vetëm në transportin publik dhe në avion, dhe masa e ruajtjes së distancës sociale nuk është në fuqi./ KultPlus.com
Zelanda e re ka shënuar 100 ditë pa raste të reja të pandemisë Covid-19, por ka paralajmëruar që të mos ulet kujdesi, duke marrë shembuj vende si Vietnami dhe Australia të cilat dikur e kishin virusin nën kontroll por tani kanë rritje të madhe rastesh.
Lufta e sukseshme e Zelandës së Re me Covid-19 e ka bërë këtë vend një prej më të sigurtëve në botë, sa i përket epidemisë, raporton Global News.
Banorët e Zelandës i janë kthyer normalitetit, por autoritetet janë të brengosur që njerëzit po refuzojnë testet, nuk po përdorin aplikaciontet për gjurmim dhe po i injorojnë masat bazike të higjenës.
“100 ditë pa asnjë rast të infektuar është një arritje e madhe, mirëpo ne nuk mund të tregohemi të shkujdesur,” tha dr Ashley Bloomfield.
“Ne kemi parë se si është ripërhapur virusi në vende ku më parë ishte në kontroll dhe duhet të tregohemi të gatshëm të reagojmë shpejtë, nëse ndodh ngjajshëm edhe këtu te ne,” vazhdoi ai.
Zelanda e re ka 23 raste aktive të izoluara dhe 1,219 raste me Covid deri tash. /insajderi/ KultPlus.com
Sekretet e suksesit unik të Zelandës së Re në eliminimin e plotë të koronavirusit shpjegohen nga studiuesit universitarë, të cilët në anketimin e një kampioni prej 1 000 personash pas bllokimit, kanë regjistruar pajtueshmëri 100% me praktikat themelore të higjienës dhe besimit tek autoritetet.
Studiuesit nga universiteti ”Massey” në Uellington kanë përcaktuar se Zelanda e Re kishte një nivel të lartë të njohjeje të sëmundjes dhe mënyrat e përhapjes së saj.
Tetë nga 10 persona thanë se lanin duart shpesh dhe nëntë nga 10 respektonin distancimin fizik.
Në fund të bllokimit, kryeministrja Jacinda Ardern regjistroi shkallën më të lartë të mbështetjes nga opinioni publik duke u bërë kryeministrja më e mirë e vendit në një shekull.
Në vendin me pesë milionë banorë vdiqën nga Covid-19 vetëm 22 persona dhe u infektuan vetëm 1 500, pas futjes së kontrolleve të rrepta kufitare dhe një bllokimi kombëtar të vendosur më 25 mars, ndërsa në mes të majit ato gradualisht u liruan.
Dy muaj më vonë ajo njoftoi zyrtarisht eliminimin e virusit dhe vendi iu rikthye jetës normale.
“Pothuajse të gjithë në Zelandën e Re i kuptojnë saktë faktet e rëndësishme për koronavirusin”, thotë studimi i udhëhequr nga profesor Jagadish Thaker.
“Pothuajse nëntë nga 10 persona kanë njohuri për simptomat. Ata dinë të identifikojë lajmet e sakta nga deklaratat false ose mashtruese”, shton ai.
Studimi tregon gjithashtu se popullsia indigjene ka qenë e prekur nga virusi në mënyrë disproporcionale/ KultPlus.com
Kanë nisur në Zelandë të Re xhirimet e vazhdimit të filmit Avatar, pas dy muajsh bllokim si pasojë e pandemisë.
Ekuipazhi prej 55 personazhesh, përfshirë regjisorin James Cameron dhe producentin Jon Landau, zbarkuan të dielën në vend pasi udhëtuan me një avion charter me një leje të posaçme nga qeveria e Zelandës. Kufijtë janë ende të mbyllur për shtetasit e huaj dhe kjo ka çuar në polemika dhe akuza për pabarazi në trajtimin e njerëzve, situatë të cilën producenti e justifikon me përfitimin eko.
Do të gjenerojë mijëra vende të reja pune dhe miliona dollarë, thotë Landau, teksa ecën në mesin e turmës në Zelandë.
Industria e filmit në Zelandën e Re vlen më shumë se 3 miliardë dollarë në vit. Një film ndërkombëtar gjashtë-mujor mund të krijojë rreth 3,000 vende pune.
Cameron ka vite që punon me vazhdimet e “Avatar” dhe publikimi i tyre është vonuar disa herë. Seria e radhës është planifikuar të dalë në ekranin e madh në Dhjetor 2021, për t’u pasuar më pas nga tre të tjerë, deri në vitin 2027. / KultPlus.com
Vendi ka hequr të gjitha kufizimet ndaj koronavirusit, por ende vazhdon t’i mbajë të mbyllur kufijtë ndërkombëtarë.
Kryeministrja e vendit, Jacinda Ardern njoftoi sot se në vend nuk ka asnjë rast aktiv.
Zelanda e Re për 17 ditët e fundit nuk ka raportuar asnjë rast pozitiv.
Askush nuk ka marrë trajtim në spital për virusin në 12 ditët e fundit, dhe rasti i fundit i përhapjes së Covid-19 ka ndodhur 40 ditë më parë. /KultPlus.com
Kryeministrja e Zelandës së Re Jacinda Ardern ka propozuar që njerëzit në vend të punojnë katër ditë në javë, në përpjekje për të ndihmuar turizmin nga pasojat e ekonomisë.
Ardern ishte në përfundim të një udhëtimi në Rotorua në momentin kur vendosi që të bënte një “live” në Facebook për të komunikuar me qytetarët.
Ajo u shpreh se kishte vizituar North Island për të folur me këshillin lokal dhe operatorët turistikë lidhur me impaktin që pati Covid-19 dhe çfarë mund të bëhet në vazhdim.
Kryeministrja u shpreh se u hodhën për diskutim një numër idesh për të ndihmuar qytetarët e vendit gjatë pandemisë dhe të shfrytëzohet sa më shumë turizmi lokal. Më tej ajo përmendi që njerëzit kanë sygjeruar që do të ishte mirë sikur të kishin pak më shumë kohë për të udhëtuar.
“Kam dëgjuar shumë njerëz që sygjerojnë që të kemi 4 ditë pune në javë. Kjo në të vërtetë mbetet mes punonjësve dhe punëdhënësve,” shton Jacinda Ardern.
Ardern shtoi se do t’i inkurajojë punonjësit që ta mendojnë si opsion nëse kanë mundësinë për ta bërë. /KultPlus.com
Pandemia e koronavirusit mund të jetë testi më i madh i udhëheqjes politike që bota ka pasur ndonjëherë. Kancelarja gjermane Angela Merkel përkrah shkencën, ndërsa presidenti Brazilian Jair Bolsonaro e kundërshton atë. Presidenti amerikan Donald Trump bën spektakël derisa kryeministri indian Narendra Modi nuk mban asnjë konferencë të rregullt, megjithëse i ka të bllokuar 1.3 miliardë njerëz, shkruan gazeta ‘The Atlantic’
Jacinda Ardern, kryeministrja 39-vjeçare e Zelandës së Re po ecë në rrugën e saj. Mënyra e saj e udhëheqjes në këtë kohë krize po i bën njerëzit të kujdesen për veten. Mesazhet e saj janë të qarta, të qëndrueshme dhe të kthjellëta, ashtu sikurse qasja e saj. Ajo po punon shumë mirë.
Njerëzit mendojnë se Ardern “nuk predikon mbi ta, por qëndron me ta, pranë tyre”. Ajo ka marrë një diplomë në komunikim. Një nga risitë e Ardernit kanë qenë bisedat e shpeshta live në Facebook, të cilat janë edhe informuese. Kah fundi i marsit, ajo u shfaq në shtëpinë e saj duke ofruar udhëzime; “le të përgatitemi të gjithë” bënte thirrje.
Ajo prezantoi koncepte të dobishme për njerëzit gjatë kësaj periudhe të vështirë, duke marrë shembuj të ndryshëm justifikues. Ardern theksonte gjithashtu se ky virus mund të jetojë në sipërfaqe për 72 orë, ndaj njerëzit duhet të mbylleshin për disa javë. “Mos u dekorajoni!”, thoshte ajo. /KultPlus.com
Biblioteka e Zelandës së Re më në fund ka zgjidhur misterin pse disa libra po zhduken nga raftet e saj.
Stafi i Bibliotekës së Auckland ishte i hutuar pasi u gjetën disa libra që ishin fshehur në vende të rëndomta. Fillimisht mendonin se fëmijët që po luanin ishin shkaktarët, por më vonë zbuluan se ishin të pastrehët e qytetit që po i fshehin librat në mënyrë që ata të mund të ktheheshin të nesërmen për të vazhduar leximin.
“Shumë nga komuniteti ynë i rrugës i futnin ato nën shtretër ose nën raftet e librave duke dashur t’i fshehin ato në vende të ndryshme”, tha për TV NZ, bibliotekari Sean Taylor, përcjell KultPlus.
“Dhe për një bibliotekar është vërtet e çuditshme, ne gjatë gjithë kohës reagonim ‘oh çfarë po bën ky libër këtu?’ Dhe e kthenim atë në vendin e duhur”, vazhdoi tutje ai.
Stafi më vonë mësoi se disa prej njerëzve të pastrehë të qytetit po fshehin librat, duke u shpjeguar se nuk kishin një adresë të përhershme dhe kështu nuk ishin në gjendje të regjistroheshin për një kartë bibliotekare që do t’u lejonte atyre të merrnin librat me vete.
Kështu si zgjidhje, Biblioteka Auckland vendosi të krijoi një seksion të ri ku librat tani mund të lihen brenda natës dhe të merren përsëri mëngjesin tjetër. “Ne tashmë e kemi këtë shërbim ku mund ta mbash librin në raft, dhe kur kthehesh në mëngjes, e merr atë dhe i kthehesh përsëri leximit”, shtoi Taylor.
“Ata janë lexues vërtet të mirë. Në mesin e tyre është një djalë me të cilin kam pasur një diskutim rreth kuptimit të fjalëve, me të po ashtu do të flasim edhe për seksionin e referencave dhe është një lloji bisede intelektuale e cila pritet nga një akademik “, ka përfunduar Taylor.
Bibliotekat e Auckland kishte shkruar në një postim në Facebook se janë krenarë që mund t’i mbështesin lexuesit nga të gjitha sferat e jetës, duke shtuar se Biblioteka e Auckland thotë e sheh veten si një “shtëpi për të pastrehët” dhe mban shfaqje të rregullta kinemaje dhe ofron një klub librash për ata që flenë jashtë.
Rachel Rivera, drejtoreshë e Bibliotekave të Auckland, thotë se ndërtesa është një vend ku njerëzit e pastrehë mund të vijnë për tu bashkuar dhe për tu relaksuar.
“Kam dëgjuar në radhë të parë rëndësinë e bibliotekave për klientët tanë të pastrehë. Një djalë më tha se ai u zhvendos në qytet disa vite më parë dhe se asnjë nga familjarët e tij në shtëpi nuk e dinte që ishte i pastrehë. Ai i përdorte kompjuterët tanë për të mbajtur kontaktet me ta. Ishte një litar shpëtimi për familjen e tij”, tha Rivera.
“Ata çmojnë shërbimin tonë, siç bëjnë shumë nga komunitetet tona, për arsye të ndryshme. Por ata nuk ndjehen gjithmonë të sigurt dhe të mirëpritur, dhe kjo është diçka që ne mund dhe duhet të ndërmarrim hapa për të adresuar “, përfundoi ajo./ KultPlus.com
