Nga Sibel Halimi

Një djalë 12-vjeçar shtrihet i heshtur në skenë, ndërsa audienca endet mes rreshtave duke kërkuar vendet e tyre. Në krahun e majtë, një grua me vështrim të humbur qëndron e palëvizur—më vonë zbulohet se ajo ka humbur djalin e saj gjatë emigrimit.

Shfaqja sjell një dramë tronditëse, duke pasqyruar realitetin e ashpër të vendeve të varfra, ku njerëzit enden në kërkim të një jete më të mirë, shpesh midis shpresës dhe humbjes.

Mbrëmë u dha premiera e dramës “Kufiri”, në regji të Sovran Nrecaj një shfaqje ku emigrimi shfaqet në kompleksitetin e tij nëpërmjet fateve të ndryshme të personazheve.

Për një jetë më të mirë – ky është motivi fillestar kur qytetarët vendosin të emigrojnë. Ëndrrat e parealizuara në vendet e tyre shndërrohen në shtysë drejt largimit.

Një kufi që shkëlqente në dritë neoni, ku polici kufitar, me sjelljet e tij dominuese, disiplinonte dhe kontrollonte, duke marrë vendime sipas gjendjes së tij emocionale për të lënë apo jo kalimin përtej vijës ndarëse.

Përshkrimi i natyrës në sjelljen e njeriut dhe lëvizjen e tij përtej tokës së vet arsyeton determinizmin biologjik, sipas të cilit njeriu, në thelb, nuk mund të ndahet nga baza e tij fillestare – natyra. Ngjalat me udhëtimin e tyre 10 mijë kilometërsh apo fluturimi i lejlekut drejt vendeve të ngrohta ilustrojnë me një perfeksion artistik arsyen e lëshimit të vendit. Por, çuditërisht, vetëm lisi nuk lëviz, sepse ai lëshon rrënjë. Simbolika të tilla natyraliste lënë në duart e njeriut vendimin për të zgjedhë në mes të qiellit apo tokës!

“Kufiri” është një dramë që trajton temën e emigrimit, një fenomen i përhershëm që ka ndikuar thellësisht në jetën dhe identitetin e njeriut. Kufiri nuk është vetëm një vijë gjeografike që ndan territoret, por edhe një përvojë e dhimbshme, një sprovë që vë njeriun përballë pasigurisë, humbjes dhe transformimit.

Në dramën “Kufiri”, ky koncept shfaqet si një hapësirë ndarjeje dhe bashkimi. Ai është pengesë për disa, por portë mundësish për të tjerët. Kufiri simbolizon frikën e së panjohurës, por edhe dëshirën për një fillim të ri. Personazhet përballen me dilemat e emigrantit: A është largimi zgjedhja e duhur? A mund të ruajnë identitetin e tyre në një tokë të huaj? A do të mund të rikthehen ndonjëherë?

“Kufiri” bëhet një histori universale që prek çdo zemër që ka përjetuar ndarjen dhe kërkimin e një jete më të mirë. Midis ndarjes dhe bashkimit, mes humbjes dhe shpresës, kufiri mbetet një provë e njeriut – një vijë që mund të përcaktojë fatin, por edhe një mundësi për të rindërtuar jetën, pavarësisht vështirësive.

Ikja e njeriut

Që nga fillesat e tij, njeriu ka qenë në kërkim të një jete më të mirë. Herë si aventurier, herë i detyruar nga rrethanat, ai ka kaluar kufij për të shpëtuar nga luftërat, varfëria, shtypja politike apo për të ndjekur ëndrrat e tij. Por kalimi i kufirit nuk është vetëm një akt fizik; ai përfaqëson një ndarje shpirtërore, një përplasje mes së kaluarës dhe së ardhmes, mes nostalgjisë dhe nevojës për të ecur përpara.

Emigrimi shoqërohet me dilema të mëdha. Njeriu largohet me shpresën për një jetë më të mirë, por përballjet me pasiguritë e një bote të re, të ftohtë e të panjohur, e bëjnë atë të ndihet i huaj. Ai përpiqet të përshtatet, të mbijetojë, të pranohet, duke kaluar përmes një krize identitare.

Emigrimi në fakt është një manifestim i lirisë së njeriut, por edhe një përballje me kufizimet ekzistenciale. Sipas Jean-Paul Sartre, njeriu është i detyruar të marrë vendime të vështira dhe të përballojë pasojat e tyre. Emigrimi është një zgjedhje e tillë: një akt lirie, por njëkohësisht një sfidë e vazhdueshme.

Hannah Arendt, në veprën e saj të njohur “Origjina e Totalitarizmit”, flet për emigrantët si një kategori që shpesh humb të drejtën për të pasur të drejta. Claudio Magris shkruan “Emigranti është gjithmonë një njeri i dyzuar, me një këmbë në të shkuarën dhe tjetrën në të ardhmen”.

Emigrimi mbetet një provë e vështirë për njeriun dhe shoqërinë, ku kufijtë nuk janë vetëm gjeografikë, por edhe psikologjikë dhe shoqërorë. Siç shkruan Milan Kundera “Të jesh emigrant do të thotë të jetosh mes dy realiteteve, pa qenë kurrë plotësisht pjesë e asnjërit”.

… Dhe emigrimi i njeriut kosovar?!

Emigrimi ka qenë dhe mbetet një plagë e hapur për kosovarët. Nga dekadat e fundit të shekullit të kaluar e deri më sot, kosovarët janë detyruar të braktisin shtëpitë e tyre, të shtyrë nga lufta, varfëria dhe mungesa e perspektivës ekonomike. Në çdo familje kosovare, historia e emigrimit ka lënë gjurmë të thella—qoftë përmes mungesës së një të afërmi, rrëfimeve për sakrificat e rrugëve të rrezikshme apo lotëve të derdhur në telefonatat me ata që jetojnë larg.

Në vitet e 90-ta, për shumë kosovarë emigrimi ishte shpëtim, një ikje e domosdoshme nga represioni serb dhe vuajtjet që solli regjimi i atëhershëm. Pas luftës, ndonëse Kosova fitoi lirinë dhe pavarësinë, mungesa e zhvillimit ekonomik, papunësia e lartë dhe mungesa e shpresës për një të ardhme më të mirë detyruan mijëra të rinj të largohen nga vendi. Në vitet e fundit, valët e emigrimit kanë marrë një formë të re—jo më vetëm si pasojë e konflikteve, por si një ikje nga zhgënjimi dhe mungesa e mundësive.

Edhe sot, për shumë kosovarë, rruga e emigrimit është e vetmja mundësi për të ndërtuar një jetë më të mirë. Shumë të rinj largohen në kërkim të edukimit cilësor, të punës dhe të një jete me më shumë stabilitet. Ata që mbeten, shpesh ndihen të braktisur, ndërsa ata që largohen përballen me vështirësi të shumta për të ndërtuar një ekzistencë të re në një vend të huaj.

Shfaqja “Kufiri” na kujton se emigrimi nuk është thjesht një statistikë; ai është një rrëfim njerëzor i dhimbjes, shpresës dhe sakrificës. Dhe derisa Kosova të ofrojë kushte më të mira për qytetarët e saj, ky cikël i largimeve e mallëngjimit do të vazhdojë, duke na lënë gjithmonë mes dy botëve, pa e ndier asnjërën plotësisht si shtëpi./ KultPlus.com