Republika e Shqipërisë është një realitet dinamik që po rritet jo vetëm në të ardhurat për frymë, por edhe në strukturën industriale dhe në këtë kontekst duhet të merret parasysh roli i rëndësishëm i luajtur nga Italia. Vendi i shqiponjave përfaqëson partnerin e parë tregtar të Italisë.

‘Made in Italy’ në Shqipëri është vlerësuar shumë, por zhvillimi në rritje i ekonomisë së vendit dhe menaxhimi efektiv politik ka zhvilluar një përpjekje interesante për të promovuar “Made in Albania”, një projekt që gjithashtu mund të magjepsë sipërmarrësit italianë.

Duke u nisur nga kjo ide, Domenico Letizia, analist gjeopolitik, ekspert i komunikimit, president i Institutit të Ekonomisë Ndërkombëtare dhe Politikës Research (Irepi) dhe përgjegjës për komunikimin e kompanisë italiane Shqiptare “Italian Network,” lançoi pak ditë më parë, një portal me qëllim për të rritur ndërgjegjësimin e produkteve shqiptare për publikun italian, duke e informuar për reformat ligjore që synojnë promovimin e turizmit në vendin e shqiponjave. Portali mund të arrihet në faqen e internetit: www.madeinalbania.it

Për të kuptuar më mirë karakterin e kësaj iniciative të re italiane, të dobishme për ekonominë e Shqipërisë, Domenico Letizia ka dhënë një intervistë për Agjencinë Telegrafike Shqiptare.

1. Si ka lindur ideja e kësaj iniciative?

Ideja nuk është e imja. Projekti fillestar është i një sipërmarrësi italian ekspert në e-commerce, një miku im i dashur, i cili bleu portalin www.madeinalbania.it me qëllim krijimin e një faqeje ku të grumbullohen dhe të reklamohen produktet më të mira të Shqipërisë dhe Kosovës . Projekti nuk vazhdoi dhe vendosa të blej këtë portal për ta bërë atë të rritet, me një vizion të ri më analitik, por që ka gjithmonë qëllim të rrisë cilësinë e produkteve të Shqipërisë dhe t’i bëjë ato të njohura në europë, tek bizneset dhe tregtarët italianë. Propozimi im është i dyfishtë: nga njëra anë një thellim specifik në të gjitha propozimet legjislative në lidhje me promovimin e “Made in Albania” dhe turizmit në vend, në anën tjetër duke promovuar dhe bërë të njohur produktet më të mira të Shqipërisë, historinë e tyre, zejtarinë, çfarë qëndron pas kompanive dhe sipërmarrësve shqiptarë dhe ti lejojë këto kompani të vendosin reklama apo produkte të veçanta me përshkrimet e ushqimeve për shtypin dhe publikun italian.

2. Si e vlerësoni ecurinë aktuale të produkteve “Made in Albania”?

Së pari, më duhet të përmend punën e madhe me kompaninë shqiptare italiane “Rrjeti Italian”, menaxhuar nga drejtori Roberto Laera, i cili ka punuar gjatë për të promovuar vendin e shqiponjave mes sipërmarrësve italianë. Falë bashkëpunimit intensiv dhe të vazhdueshëm me këtë kompani mësova për potencialin e agrobiznesit dhe turizmit në Shqipëri.

Promovimi i “Made in Albania’’ është cilësor për shkak të punës së mirë të qeverisë me projektin “Brand Albania”. Ideja fokusohet në krijimin e një trupe kombëtare për një etiketë të vetme të cilësisë për prodhimet bujqësore shqiptare dhe përfshirjen e tyre të mëvonshme në sektorët kryesorë të turizmit të vendit. Institucionet publike dhe private do të bashkërendojnë punën për të zbatuar me sukses projektin “Brand Albania”. Partnerët kryesorë, anëtarët e komitetit drejtues të projektit, janë Ministria e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, Fondacioni Shqiptaro-Amerikan i Zhvillimit, Shoqata Shqiptare e Turizmit, Drejtoria e Përgjithshme e pronës industriale dhe Universitetit Bujqësor të Tiranës.

Ajo që u përpunua nga komiteti drejtues i “Projektit Brand Albania” përfaqëson një mundësi të jashtëzakonshme për zhvillimin kombëtar të fermës. Ky projekt do të shërbejë, sipas përcaktimeve të organizatorëve, si një katalog për promovimin e produkteve cilësore shqiptare dhe duke kërkuar në të ardhmen tregjet ndërkombëtare.

Ideja synon të forcojë markën “Made in Albania” nëpërmjet një rrjeti dyqanesh që do të tregtojnë vetëm produktet shqiptare. Projekti është ende në fillimet e tij dhe shumë detaje teknike do të shpallen në muajt e ardhshëm. Ajo që duket e sigurt është funksionimi i këtij rrjeti që do të fillojë nga Tirana dhe gradualisht do të zbatohet në qytetet e tjera kryesore të vendit. Kosova është përfshirë gjithashtu në këtë planifikim. Menaxhimi i rrjetit të dyqaneve dhe kompanive që do të marrin pjesë dhe do të përfshihen në rrjetin “Made in Albania” do të menaxhohen nga strukturat private.

3. Mund të na sillni disa shembuj të produkteve më cilësore “Made in Albania”?

Siç ju mund të lexoni tashmë nga faqja e internetit dhe thellimin ëëë.madeinalbania.it ka disa produkte të përshkruara tashmë, për cilësinë e tyre gastronomike. Industria e verës në vend ka një problem të imazhit, madje brenda Shqipërisë. Por një brez i ri i Verëbërësit ka rizbuluar traditën e verës autoktone në Shqipëri, me rezultate mbresëlënëse. Vendi ka potenciale të madh për zhvillim dhe një histori të verës me rrënjë të lashta. Kjo është demonstruar nga zbulimet arkeologjike, në vitet e Perandorisë Osmane – gjatë së cilës ky lloj i kultivimit u përqendrua në fushat e ndikimit të fesë katolike dhe ortodokse (pjesë të ndryshme të vendit, të tilla si Korça, Pogradeci, Përmeti, Leskovik, Vlorë, Lezhë, Shkodër ) – deri në historinë e shekullit të njëzetë. Fillimisht, në fillim të viteve 1900, prodhimi ishte i një lloji familjar dhe vetëm për një treg shumë të vogël; pastaj erdhi periudha midis luftërave, më pas Lufta e Dytë Botërore, me disa fusha që janë ruajtur, të tilla si Juglindore (Leskovik, Përmet), në jugperëndim (Nartë, Vlorë, Himarë) dhe zona qëndrore e Shqipërisë (Shesh). Bumi ka arritur pragun e viteve ’60, me ripunimin e rreth 10,000 hektarëve. Në fillim të viteve ’90, një program privatizimi i tokës çoi në modernizimin e mëtejshëm të sektorit dhe një përmirësim në prodhimin e verës. Por rimëkëmbja e vërtetë e vreshtarisë dhe pikëpamjet shqiptare, nisën pas vitit 2002, kur, në sajë të politikave të ndryshme mbështetëse, ka pasur një rritje të sipërfaqes së mbjellë, për të pasur sot rreth 26.000 hektarë. Gjatë këtyre viteve ata janë futur përveç rrushit ndërkombëtar si Shesh, Kallmet, edhe varietete të tilla si Merlot, Sangiovese, Barbera, Chardonnay, Primitivo, Montepulciano, Cabernet Sauvignon, Petit Verdot, Moscato, etj. Falë investitorëve privatë, industria e prodhimit të verës është në një fazë të avancuar me shumë perspektiva interesante.

Gjithashtu sektori i prodhimit të ullirit shqiptar është një tjetër sektor ku ka potenciale. Në këtë sektor nuk ka ende zhvillim konkret në teknikat e përpunimit. Prodhimi i ullirit në Shqipëri është praktikisht biologjik; nuk ka ndërhyrje të mëdha agronomike, por as intervenime të pesticideve;. Problemi qëndron tekthërrmuesit; duhet të keni mundësinë të punoni sasi më të mëdha të ullinjve. Kjo megjithatë, po zbatohet nga individë, të mbështetur nga Ministria e Bujqësisë dhe shoqatave të ndryshme të huaja. Ky veprim, megjithatë, ka ende efekte shumë të dobëta tek masa kritike e kultivuesve, të cilët janë ende të detyruar ti përmbahen traditës dhe mënyrës së vjetër të prodhimit të vajit nga ullinjtë. Kjo merr më shumë burime financiare.

Promovimi i “Made in Albania” duke filluar nga cilësia e ullirit dhe vajit të vendit të shqiponjave është ndër objektivat e thellimit të portalin tonë. Një tjetër element që ne mund të analizojmë është “Sezoni i kërpudhave” ideja e mbështetur nga kryebashkiakja e Sarandës, Floriana Koka dhe ministri Klosi që vlerësuan festën tradicionale të kërpudhave, produktin më të shijshëm të zonës, madje edhe gjatë sezonit të verës. Edhe rajoni Pukës mund të ofrojë produkte me cilësi të shkëlqyera për tregjet ndërkombëtare si zhvillimi i sektorit të blegtorisë dhe prodhimin e djathit cilësor si dhe prodhimin e produkteve të tilla si kërpudha dhe manaferrat, të cilat mund të kultivohen dhe korren. Po ashtu edhe zhvillimi i turizmit malor, i cili është ende në fazën e zhvillimit potencial, por që mund të fillojë të rritet. E fundit, por jo më pak e rëndësishme, është bletaria.

4. Çfarë mendoni se është e nevojshme për të përmirësuar cilësinë e produkteve “Made in Albania”?

Unë merrem kryesisht me komunikimin dhe promovimin, dhe në këtë kontekst vërehet nevoja për të forcuar promovimin e potencialeve shqiptare për publikun perëndimor dhe italian.

Njohja është hapi i parë për të rritur një biznes të mirë. Një tjetër ide që unë e mbështes me bindje është nisma e nisur nga kryeministri Edi Rama për të krijuar kooperativa bujqësore. “Bashkohuni me njëri-tjetrin dhe ju do të përjashtoheni nga TVSH-ja,” tha Rama kohët e fundit. Vendimi për të përjashtuar fermerët nga TVSH me xhiro vjetore prej më shumë se 5 milionë lekë (38 mijë euro) është një ide e shkëlqyer që duhet të mbështetet. Esenciale është që të hapen më tej me Italinë duke shfrytëzuar potencialin e gadishullit tonë. Sipërmarrësit italianë mund të gjejnë në Shqipëri një shtëpi të re, një port të ri biznesi ku ata mund të rriten me shqiptarët. Italia ka nevojë për Shqipërinë dhe Shqipëria për Italinë.

5. Si ka qenë bashkëpunimi me autoritetet shqiptare?

Konsulli i përgjithshëm shqiptar në Itali, Adrian Haskaj, i mbështetur nga Roberto Laera nga “Rrjeti Italian” tha kohët e fundit se stimujt e taksave për sektorin e turizmit, ku përjashtohen për 10 vjet hotelet me 4 ose 5 yje dhe TVSH-n në 6 për qind dhe industria e IT bëhet me një taksë të sheshtë prej 5 për qind, synojnë rritjen e promovimit të bukurive natyrore dhe kulturore pa neglizhuar risitë teknologjike dhe arsimimin, shtyllat e rritjes ekonomike. Është thelbësore për të vazhduar në këtë rrugë pa harruar avantazhet e internetit dhe mediave sociale për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të njohur dhe përhapur atë që Shqipëria mund të përfaqësojë për të ardhmen tonë si italiane dhe për të ardhmen e Shqipërisë si një vend i Bashkimit Evropian. Shqipëria është një bukuri për tu zbuluar.