Më 28 deri më 30 nëntor të vitit 1969 do të mbahej në SHBA Seminari ndërkombëtar i organizuar nga Shoqëria “VATRA”.

Pjesë e seminarit ishte edhe Zef Schiro Jr, i cili ligjëroi në gjuhën shqipe kumtesën: “Kuptimi historik i Arbërit e përgjigja e tij në vetëdijen e popullit arbëror”.

“…Ku një Shqiptar vë gurin e vatrës, ajo shtëpi bëhet Shqipëri. Është një Shqipëri mistike, një Shqipëri spirituale me plotësimin e të gjitha vlerave morale që çdo shqiptar trashëgon nga autoriteti atëror dhe ja u pason pasardhësvet me besnikëri.

Kështu mund të shpjegojmë si shqiptari duke pranuar plotësisht detyrat kundrejt vendit që e pranon, ai zhvillohet dhe organizohet në kuptimin shqiptar: ka për të qenë italian, amerikan, grek, apo gjerman, apo tjetër shtetësie, ai ndërton gjithmonë me shpirtin shqiptar tempullin e kultit të etërvet, të traditave, të atëdheut nga ku rrjedh: atëdheu i origjinës që gjatë kohës spiritualizohet duke u bërë gati një gjë gjithënjë shenjtërore dhe e përjetëshme”, – do të argumentonte dhe do të nxirrte si përfundim Prof. Zef Schiro në përmbyllje të ligjëratës së vet.

Një ndër personalitetet shqiptare të pranishme në këtë semindar ishte edhe Martin Camaj, i cili mbajti një kumtesë “Mbi funksionin e gjuhës së Nolit dhe të Konicës”.

“…Të dy (Noli dhe Konica) ishin koshientë se veproshin në nji kohë kur ende nuk kishte një drejtshkrim të qendrueshëm të gjuhës shqipe, kur gega dhe toska, secili tue fol dialektin e vet gjeshin vështirësi jo të vogël të kuptoheshin në punën e përbashkët, në rrugë dhe në kafe…

…Besoj se problemi gjuhësor për ta, sidomos këtu në Amerikë, ishte i vështirësuem, sepse ata do të shkrueshin për të qënë të kuptuem nga bashkësi shqiptare ardhë nga krahina të ndryshme të Shqipnisë. Dhe asht për t’u habitë se si Noli e Konica, pa qenë gjuhëtarë, domethwnw gjurmues të gjuhës me metoda profesionale, shumë çështje i panë fare qartë. Si parim kryesor ata patën të shprehunit e thjeshtë, tue pas gjithmonë parasysh se për kë shkrueshin. Konica reklamon në syprinën e librit Në hien e hurmave: “Një libër për të shkuar kohën e për të nxënë shkrimin e gjuhës. Një libër për gra e për burra, për të vegjël e të mëdhenj”. Qëllimi është i qartë: ai u sillet të gjithëve, sepse asht i bindun se gjuha e përdorun në këtë libër asht e kuptueshme për të gjithë…” Fragment nga ligjërata e Martin Camajt, asokohe profesor për gjuhët e juglindjes europiane, pranë Universitetit të Muncheni-it në Gjermaninë Perëndimore.

Më 28 Nëntor 1969 do të organizohej parada e parë shqiptare në SHBA, organizuar nga Federata Pan-Shqiptare e Amerikës “Vatra”. Pjesë e paradës ishin jo vetëm shqiptarët e Amerikës, por edhe Arbëreshët e Italisë dhe komunitetin shqiptar të pas Luftës së Dytë Botërore në Itali. Parada nisi nga Hotel “Americana” Rockefeller Center, deri tek Katedralja Saint Patrick.

Fotot kortezi e Muzeu Kokalari. /dsh/ KultPlus.com