Një nga rrugët kryesore në Venedik, Venecia si i thonë disa, një rrugë e vjetër dhe mjaft e vizituar nga turistet quhet “Via Scutari”, shqip “Rruga e Shkodrës”… Dëshmi e lidhjeve të hershme të Shkodrës me Republikën e Venedikut.

Lufta e Chioggia midis Genovas dhe Venecias në Itali përfundoi në 8 gusht 1381, me paqen e Torinos. Sipas traktatit, pavarësisht se ishte fitimtare, Venecia duhej të lëshonte Dalmacinë në Hungari, por njëkohësisht arriti të aneksojë shumë zotërime të tjera shqiptare, duke përfshirë: Durazzo (Durrës) (1392), Scutari (Shkodër) (1396), Alessio (Lezhë) dhe Divastro (Ulqin) (1403). Popullsia ishte e pakët për shkak të luftës, por edhe për shkak të murtajës.

Nga mesi i shekullit XIV. situata politike në Shqipëri ishte shumë e paqëndrueshme prandaj shumë shqiptarë, veçanërisht tregtarë, emigruan në Venecia ku u pritën me krahë hapur.

Shumë prej emigrantëve shqiptarë fillimisht punuan si marinarë dhe mercenarë: stradioti ose kalorësit e famshëm (stradioti, emër që buron nga emri i një përkrenare tipike, në çelik ose lëkurë që ata mbanin gjatë betejës). Stradioti ose stratooti (Greqisht: στρατιώτες, stratootes; shqip: stratootët) luftëtarët përgjithësisht shqiptarë, por edhe grekë, ishin ushtarë mbi kalë të armatosur lehtë, të njohur për guximin e tyre dhe të efektshëm në sulmet e tyre.

Nga shekulli i 15-të deri në mesin e shekullit të 18-të. stradioti (kalorësit) u vlerësuan shumë dhe u punësuan nga Republika e Venecias dhe Mbretëria e Napolit, por shtetet e tjera në Evropën Qendrore dhe Jugore gjithashtu i rekrutuan ata në ushtritë e tyre.

Galeria veneciane shekulli XII-XV.

Në atë kohë, shumica e shqiptarëve vinin nga Morea (atëherë gadishulli i Peloponezit), ku banorët ishin të shumtë.

Rrjedha migratore gjithashtu vazhdoi në 1388 ndërsa Serenissima lejoi ardhjen e shqiptarëve të tjerë, mundësisht të besimit katolik, me anije nga Ragusa dhe Ulqini.

Mosha minimale ishte dhjetë vjeç dhe atyre iu desh të paguanin gjashtë dukate për të kaluar Adriatikun. Kush nuk mund të paguante, duhej të punonte falas për të paktën katër vjet për shtetin venecian, por pasi u pa se nevoja e qytetit për fuqi punëtore ishte shumë më e madhe, atëherë Senati vendosi të ulë çmimin e udhëtimit në katër dukate dhe kohëzgjatjen e punës alternative për udhëtim në dy vjet.

Në Shqipëri, pas zhdukjes së familjes Balsha, banorët e Shkodrës kishin marrë mbrojtjen e Venedikut: më 1474 ata luftuan kundër ushtrisë turke të udhëhequr nga Suleiman Pasha. Në 1479, Antonio di Lezze la kështjellën e mbrojtur heroikisht, me 450 burra dhe 150 gra që e ndoqën atë në Venecia duke mbajtur sende të shenjta, armë dhe ato që kishin mbetur nga pasuria e tyre.

Komuniteti i vogël shqiptar i qytetit të Shkodrës, i cili i mbijetoi rrethimit të turqve, u strehua në territorin e Republikës së Venedikut dhe më vonë u vendos në qytetin e Gradisca (qytet në Friuli-Venecia të Italisë). / Albanianews.it / Nga Gino Luka / KultPlus.com