Gjetja e Gurit me piktograme në Fan të Mirditës është ngjarja më e rëndësime Arkeologjike e Shekullit të XXI për Kombin shqiptar, por edhe në rang Kontinenti.

Të gjithë prisnim që kryeministri Edi Rama, si njeri i Artit, të ishte i pari që do ta vizitonte bashkë me Ministren e Kulturës, Elva Margariti. Specialisti i kësaj fushe Myzafer Korkurti, (Miratues i të gjitha konkluzioneve që të huajt artikulojnë rreth prehistorisë Shqiptare) tha në një interviste, se do te shkonte ta shihte sapo të gjente kohen. Kjo është pak a shume panorama e injorimit të Kulturës Kombëtare. Franca apo Gjermania nuk e kanë luksin ta kenë në territorin e tyre një monument të tillë të rangut Botëror. Përndryshe të gjitha rrjetet televizive botërore do ta kishin lajm të parë. Të tilla monumente ka në territorin Serb në Vinça dhe në Bosnjë, Visoko…

Po dhe këto i takojnë kulturës parailire (pellazgjike), dhe janë shumë më të reja në moshë se Guri i Xhuxhës. Personalisht kam patur fatin të marr leksione nga Profesor Dieux, njëri nga specialistët më të mirë të Land-Art, i cili më ka mësuar teknikat e Leximit të Artit Prehistorik të njeriut primitiv, sipas metodologjisë arkeologjike franceze, dhe gjithashtu të marr leksione rreth leximit Strukturalist dhe Mitologjisë nga studentja dhe pasardhësja e Claude Levi-Strauss, Profesorja e Akademisë së Komunikimit dhe Menaxhimit, Anderlecht-Bruksel, profesorja AnneEnglebert. Le ta Lexojmë pra këtë Gur, sipas metodave të sotme moderne dhe ta deshifrojmë: Guri i Kultit, Kushtuar Perëndisë Kelte “Aes”, që tek grekët antikë njihet si “Ares”, e që u gjet në Fan te Mirditës, është së paku 45-35 mijë-vjeçar dhe i takon Paleolitikut të Mesëm… kjo mund të shihet fare qartë në saj të një analogjie strukturore:

Nëse Pikturat e Shpellës së Laskos në France janë rreth 18 mijë vite para Erës sonë, Venusof Galgenberg e Gjermanisë, 30 mijë vite para erës sonë, nuk ka dyshim që kulti primitiv i “Aes” në Fan është së paku 45-35 mijë vite para erës sonë.

Dihet tanimë nga Studiuesit që Gjahtarët e paleolitikut, adhuronin Perendinë Aes (Ares), si Perëndinë e Gjahut dhe Luftës, dhe për këtë ngrinin kulte adhurimi me gurë të mëdhenj. Në krye të Afreskut Piktogramik shohim pikërisht “Aes” me Ushtën e Gjahut. (Kuptohet huri i prehur, pa gurë është arma e parë e gjahut)… Kjo tregon vjetërsinë e këtij kulti. Së dyti, në Piktogramat e Fanit, nuk është Kryqi i thyer (që haset 10 deri në 5 mijë vite para erës sonë), por është Dielli (Rrethi me kryq), është Toka,( me shenjën e pemës), hëna me gjysmë-rrethin me kryq dhe figura primitive e një njeriu që adhuron yjet. Është gjithashtu edhe Sistemi i parë i numërimit me dhjetë katrorë në njërin krah. Është nga piktogramet më unike në bote! Fotot flasin vete..

Po pse Aes është mbi kalë… specialistët e paleolitikut të vonë, mendojnë se kali është Domistifikuar 8 mijë vite para Krishtit. Ka të tjerë që mendojnë se njeriu i kavernës e demistifikoi kalin së paku 50 mijë vite në paleolitikun e mesëm. Kjo skulpturë që ka të gjitha shenjat e paleolitikut të mesëm, nuk lë shenjë për dyshim… Aktiviteti i gjahut është shoqëruar paralelisht me Domistifikimin e tyre. Pikturat e Laskos nuk tregojnë aktivitet Gjuetie, por një çoban Gal që shoqëron tufën e lopëve. “Aes” që është një Perendi Kelte e Paleolitikit të mesëm, kur njeriu nisi të jetonte në shpellë apo në kasolle lëkure, e na vërteton se Domestifikimi i kafshëve është shumë më i hershëm nga sa mendohet sot. Pra piktogramat e Fanit kanë rëndësi të jashtëzakonshme dokumentare për shoqërinë njerëzore, dhe si të tilla ato duhen shpallur monument kulture/Albert V. Nikollaj. Shekulli. / KultPlus.com