Më 4 shkurt të vitit 1902, Ismail Qemali mori pjesë në Kongresin e Parë Xhonturk, në Paris, me devizën: “As me turqit e vjetër dhe as me turqit e ri, por të punojmë për vatanin”.

Në këtë kongres të organizuar prej princit Sabahedin dhe princit Lutfullah, krahas Ismail Qemalit, si përfaqësues të palës shqiptare ishin: Dervish Hima, Ibrahim Temo dhe Jashar Erebara.

Përfshirja e eksponentëve të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare në Lëvizjen e Xhonturqve, që synonte rivendosjen e kushtetutës së vitit 1876, motivohej nga synimi i njohjes së kombësive joturke, të të drejtave të tyre politike si dhe të përhapjes së gjuhës dhe të shkollave amtare.

Mes polemikash të mprehta, në radhët e turqve të rinj, morën formë dy rryma mendimi: njëra që favorizonte nacionalizmin turk dhe tjetra, otomanizmin liberal.

Duke iu qendruar besnik bindjeve të tij, Ismail Qemali nuk u pajtua me politikën nacionaliste të xhonturqve që kanoste jo vetëm ekzistencën e popullit shqiptar, por edhe të vetë kombit turk, të rimëkëmbur falë revolucionit të udhëhequr nga Mustafa Qemal Ataturku./ atsh/ KultPlus.com