30 Janar, 2019 - 11:20 pm
Vetem 16 vjec, Valbona Çoku Mirakaj e mban mend mire makinen qe erdhi ta merrte me vete. Oficeret e Sigrumit te Shtetit ishin duke ndjekur femijen e disidentit Mentor Coku, ne menyre qe ta internonin ne kampin e Lushnjes per mosbindjen e tea tit.
Regjimi e kishte ndare Valbonen nga mamaja dhe babai I saj qe ne nje moshe shume te re. Keshtu qe, ajo u dergua ne nje kazerme ku dergoheshin burrat pa familje. Edhe ushtaret e kampit ndjene keqardhje ndaj nje vajze kaq te vetmuar, keshtu qe Valbona u lejua t’I bashkohej nje familjeje tjeter qe jetonte ne kamp.
Ajo punonte me ore te gjata ne fusha, dhe mban mend qe nuk kishte mbajtur ne dore as edhe nje cader, perpara se ti duhej te mbante vegla te renda pune.
Kaq I gjate ishte qendrimi I saj ne kete kamp, saqe aty takoi burrin e saj me te cilin sollen ne jete 3 femije (prape gjate qendrimit ne kamp), nderkohe qe jetonte me friken se edhe femijet e saj do te kishin te njejtin fat si ajo.
Babai I Valbones, Mentor Çoku, ishte nje activist si babai dhe xhaxhai I tij dhe regjimi I Shqiperise kishte vene nje shperblim per vrasjen e tij.
Ne nentorin e 1944-Mentor u arratis nga shqiperia per ne Itali, kur Valbona ishte akoma nje bebe e sapolindur. Ne te njejten kohe, mamaja e saj u semur shume dhe u largua nga vendi ne kerkim te nje trajtimi mjekesor te specializuar ne Korfuz te Greqise, duke lene kshu pas Valbonen me mamane dhe vellain e saj.
Me pas, nena e Valbones, u hidherua tejmase kur kuptoi qe nuk mund te kthehej me, pasi gjate qendrimit te saj ne Korfuz, kufinjte e Shqiperise u mbyllen dhe nuk do te hapeshin me per 47 vitet e ardhshme. Kjo coi ne ndarjen e familjes, dhe Valbona nuk do e takonte me kurre mamane e saj.
Valbona u ribashkua me babain e saj mbas 30 vitesh por ishte teper vone per nenen e saj – nje grua e cila e mbushur me dhimbjen e ndarjes.
Tashme, e martuar dhe me femije, Valbona thote qe eshte e rendesishme qe te flitet per padrejtesiste qe ju bene gjenerates se saj, edhe nqs njerezit jane te shokuar nga mizoria e ketyre akteve…
Ne fjalet e saj:
“Kur bera 16 vjec, sapo kisha mbaruar vitit e trete te shkolles se mesme.
Por, nje dite, me thane qe do internohesha ne Lushnje. Mendoja se me ngaterronin me dike tjeter megjithese e dija mire historine e prinderve te mi; por mendoja qe ata do ishin duke ndjekur njerez me te rendesishem dhe jo nje femije.
Me derguan ne nje kamp ne nje fshat te Lushnjes. Kishte disa fshatra ne Lusnje, ishin me shume si sektore fermash dhe jo fshatra, te cilat ishin shnderruar ne kampe internimi.
Mua me derguan ne nje vend qe kishte qene dhe babai im dhe me futen ne nje kazerme ku dergoheshin burrat beqare pa familje.
Ishte e tmerrshme. Isha komplet vetem.
Ta quash kazerme eshte ti besh qejfin. Ishte si nje magazine e madhe me beqare.
Familjet ishin ne kazerma te tjera,
Isha shume e turpshme por kur e pashe veten ne ate vend u tmerrova.
Kaq e frikesuar isha sa ju afrova nje oficeri dhe e pyeta nqs mund ti bashkohesha nje familjeje.
Cuditerisht, atij I erdhi keq per mua. Nuk kishte pare ndonjehere nje rast te tille, qe te internohej nje vajze e vetme. Zakonisht kishte nena me femijet e tyre, sepse baballaret dergoheshin ne burg, por nje vajze te internohej vetem? Asnjehere.
Keshtu qe me tha qe mund ti bashkohesha nje familjeje vetem nqs do te me pranonin.
Pyeta nje nene disi te vjeter e cila kishte 3 vajza te rritura, nqs mund te rrija me to. Ajo tha pod he ndau krevatin e saj me mua.
2 kazerma kishin 20 familje. Mund ta degjoje personin tjeter duke marre fryme nga ana tjeter e murit.
Dita fillonte me apel.
Rreshtoheshim te gjithe.
Me pas, shkonim neper fusha.
Nje dite do korrje gru.
Nje dite do gerrmoje ndonje kanal.
Ndonje dite do punoje token.
Ndonje dite do korrje miser. Keshtu, pune ferme kryesisht.
Une nuk kisha mbajtur ndonjehere nje cader e jo me te mbaja vegla te renda pune. I terhiqja me vete.
Vitin e pare, shkoja ne shkolle, sepse me duhej te perfundoja maturen. Me lejuan te shkoja ne Lusnje. I vetmi kusht ishte qe te kthehesha ne darke.
Punonim rregullisht cdo dite. Pune shume e veshtire.
Nuk ka fjale qe mund ta pershkruajne horrorin e vertete te atyre kushteve.
Ne u martuam në kamp [me burrin Sokolin]. Femijet tane, qe te tre, u linden ne kamp.
Jeta u be akoma me e veshtire, sepse na duhej te rrisnim femije ne ato kushte. Nderkohe qe femijet rriteshin, te pushtonte nje merzi e madhe perbrenda, sepse mendoje qe dhe ata do te kishin te njejtin at si ty.
Ne vitin 1990, doli nje ligj qe te gjithe Shqiptaret duhet te pajiseshin me pashaporte, sepse pashaportat nuk ekzistonin atehere. Keshtu qe shkuam te Zyra e Puneve te Brendshme dhe polici aty me tha qe nuk mund te merrja pashaporte.
Ne gazete, shkruhej qe personat me ceshtje penale dhe ata ne moshen e ushtrise, nuk mund te pajiseshin me pashaporta. I thashe policit se une nuk isha as ne ushtri dhe as nuk kisha kryer ndonje krim.
Babai im jetonte ne Rome. Ishte Presidenti I Bashkimit Islamik, keshtu qe kishte nje fare pozite shoqerore.
Polici me pyeti se perse nuk mund te bente gje babai im per ne, megjithese ishte person kaq I rendesishem.
Per ta thene fiks fare, tha qe “si nuk leviz as nje gur te vogel per ju?”. Keshtu qe u ktheva ne shtepi dhe thashe me vete qe nuk do mund ta takoja dhe u ktheva ne shtepi duke qare.
Ne ate kohe, policet filluan te merrnin para. Sokoli pagoi 600 dollare per pashaportat tona; timen dhe te tim biri.
Ishte viti 1991. Babai im ishte ne Rome, presidenti I Unionit Islamik. I lashe vajzat e mia me burrin dhe mora djalin me vete – duke pasur frike.
Shume njerez me pyesin se si ishte takimi me babain tim mbas 47 vitet.
Edhe mbas 47 viteve, e njoha fytyren e babait tim, e cila ishte sin je drite per mua. Ishte e vetmja gje qe shifja midis turmes se njerezve.
U futem ne shtepi. Ai ndenji jashte, dhe me la te futesha vetem. Kishte vene nje foto te mamase time perballe hyrjes se shepise dhe nje buqete me lule me nje shkrim qe thoshte: “Mireseerdhe ne shtepi moj zonja e shtepise.”
Mamaja ime vdiq ne 1988-en por se pashe dot me kurre. Ajo vdiq e depresionuar me nje femije te vetem, te cilin nuk mund ta takonte dhe qe ishte ne nje kamp internimi. Ajo fajesonte veten per kete gje.
Takimi me te ishte nje gje e madhe, pasi nepermjet tij arrita te takoj ne njefare menyre, edhe nenen time. Ka qene nje histori e vecante, nje histori e trishtueshme.
[Ne Kamp] Kisha nje foto te nenes dhe babait qe e mbaja me vete gjithe kohes. Mendoja “Mjere ju, si jetoni pa mua’. Nuk e shikoja situaten e mjerueshme ne te cilen gjendesha vete. Sidomos mbasi linda femijet…
[Sot] Kam 2 femije ne Itali; vajza me e vogel dhe djali. Me qan zemra cdo here qe ikin nga ketu, keshtu qe perpiqem dhe imagjinoj se si kane jetuar prinderit e mi pa me pare asnjehere.
Nje person I ri sot, eshte I shokuar nga gjerat qe kane ndodhur atehere. Madje, as nuk I besojne qe jane te verteta. Gjerat si intervista jone, duhen, pasi njerezit duhet te mesojne efektin e vertete te komunizmit ne vendin tone.
Nje person I ri sot, nuk e kupton dot, nuk e perceptojne dot qe te burgosesh thjesht sepse po degjoje nje kenge te ndaluar.
Duhet thene, e vertata e vertete.
Keto gjera duhet te studiohen neper shkolla, sepse njerezit e moshes tone, ne mblidhemi bashke per te folur, por perfundojme duke folur vetem me njerez te cilet I kane kaluar edhe vete keto gjera dhe e dine se cfare ka ndodhur.
Bisedat tona duhen degjuar nga te rinjte te cilet nuk I kane perjetuar keto gjera. Te gjitha keto gjera I duken si fantazi rinise se sotme.
Realiteti duhet shkruar.”
Valbona Coku Mirakaj eshte 74 vjec. Ajo ka lindur ne 19 Tetor 1944 ne Tirane. Ajo jeten ne Tirane me burrin e saj.
