Sot, më datën 27 gusht, shënohet përvjetori i vdekjes së Cesare Pavese-s, i cili i dha fund jetës në një hotel në Torino, në moshën 41-vjeçare.

I zhgënjyer nga dashuria për aktoren amerikane Constance Dowling dhe nga refuzimi i saj, ai piu më shumë se dhjetë qese me tableta gjumi, çka i shkaktuan edhe vdekjen. Pavese la vepra të shumta, por në gjithë botën, emri i tij si shkrimtar u vulos me poezinë “Do të vijë vdekja dhe do t’i ketë sytë e tu”, kushtuar aktores Dowling.

Poezitë e mëposhtme publikohen për nder të 68-vjetorit të ndarjes nga jeta të poetit Cesare Pavese.

Do të vijë vdekja dhe do t’i ketë sytë e tu

Do të vijë vdekja dhe do t’i ketë sytë e tu,
kjo vdekje që nuk na ndahet nga
mëngjesi deri në mbrëmje, e pagjumë,
e shurdhët, si një pendim i vjetër,
a një ves i pakuptimtë. Sytë e tu
do të jenë një fjalë e kotë,
një britmë e mbytur, një heshtje.
Të tillë i sheh çdo mëngjes
kur e vetme përkulesh
para pasqyre. O shpresë e dashur,
atë ditë do ta dimë edhe ne
që je jeta dhe asgjëja.
Për të gjithë vdekja ka një shikim.
Do të vijë vdekja dhe do t’i ketë sytë e tu.
Do të jetë si të heqësh dorë nga një ves,
si të shohësh një fytyrë të vdekur
tek rishfaqet në pasqyrë,
si të dëgjosh një buzë të mbyllur.
Të heshtur do të biem në humnerë.

Gjithmonë veç t’kam parë

Gjithmonë veç t’kam parë,
pa të folur kurrë,
në momentet e tua më të bukura.
Por tani e kam shpirtin aq të trazuar,
të thyer nga pamja jote,
dhe nuk mund të gjej më qetësi
nga tronditja e tmerrshme.
Dhe nuk mund të të flas,
dhe as të afrohem,
se do të shembeshin të gjitha ëndrrat e mia…
Oh nëse kështu e tmerrshme është dhimbja
që kam në shpirt këtë natë
dhe nuk do të të njoh kurrë,
çfarë do të bëhej zemra ime e shkretë
nën trysninë e gjakut,
para madhështisë tënde?
Nëse tani do të më dukej sikur po vdes,
çfarë marramendje të çmendur,
çfarë rrahjesh vdekjeprurëse,
çfarë britmash epshi dhe ligështie
do të më jepte realiteti yt?
Por unë nuk mund të të flas,
dhe as të afrohem:
në momentet e tua më t’bukura
gjithmonë veç t’kam parë,
gjithmonë veç t’kam ëndërruar.

Ti je për mua një krijesë e trishtë

Ti je për mua një krijesë e trishtë
një lule e përkohshme poezie
që bash në çastin kur e gëzoj
dhe provoj të dehem
e ndjej që ikën larg
shumë larg,
për mjerimin e shpirtit tim
mjerimi im i trishtë.
Kur të shtrëngoj çmendurisht në zemër
dhe ta thith gojën,
gjatë, papushim,
jam i trishtuar, vogëlushe,
sepse e ndjej zemrën time shumë të lodhur
duke të dashur kaq keq.
Ti ma jep gojën tënde
dhe bashkë përpiqemi ta gëzojmë
dashurinë tonë që kurrë s’do të jetë e lumtur
sepse shpirti në ne është shumë i lodhur
nga ëndrra tash t’ëndërruara.
Por jam unë, jam unë frikacaku,
dhe ti je kaq lart
saqë, kur mendoj për ty,
nuk më mbetet veçse të shkrihem prej dashurie
për atë pak gëzim që më jep,
s’di a për tekë a për mëshirë.
Bukuria jote është bukuri e trishtë
të cilën s’do të guxoja kurrë ta ëndërroja,
por, siç më ke thënë ti, është veç një ëndërr.
Kur të flas për gjërat më të ëmbla
dhe të shtrëngoj në zemrën time
dhe ti nuk mendon për mua,
ke të drejtë, vogëlushe:
unë jam i trishtë, i trishtë dhe shumë frikacak.
Dhe ja, ti je për mua
asgjë tjetër veçse një iluzion i brishtë
me sy të mëdhenj ëndrre,
që për një orë më shtrëngohet në zemër
dhe më mbush plot
me gjëra të ëmbla, plot keqardhje.
Kështu më ndodh kur i dërrmuar
shtrydhem për të futur në vargjet e lehta
një hov timin të trishtë.
Një lule e përkohshme poezie
asgjë më shumë, dashuria ime.
Por ti nuk e di, vogëlushe,
dhe kurrë nuk do ta dish çka më bën të vuaj.
Do të vazhdoj, lule e vogël bionde,
që kaq shumë ke vuajtur në jetë,
të ta sodis fytyrën që të qan
edhe kur buzëqesh
-oh ëmbëlsia e trishtë e fytyrës tënde!
nuk do ta dish kurrë, vogëlushe –
do të vazhdoj të adhuroj pranë teje
gjymtyrët e tua të vogla melodioze
që kanë ëmbëlsinë e pranverës
dhe janë kaq prekëse dhe aromatike
saqë unë gati sa nuk çmendem
nga mendimi se dikush tjetër do t’i dojë
duke i mbërthyer në trupin e tij.
Do të vazhdoj të të adhuroj,
të të puth dhe të vuaj,
deri kur ti t’më thuash një ditë se gjithçka
duhet të marrë fund.
Dhe atëherë ti nuk do të jesh më larg
dhe nuk do ta ndjej më të lodhur zemrën,
por do të çirrem nga dhimbja
dhe do të puth në ëndërr
dhe do të shtrëngoj në gjoks
iluzionin e zhdukur.
Dhe do të shkruaj për ty,
për kujtimin tënd zemërthyes
pak vargje vajtuese
që ti nuk do t’i lexosh kurrë.
Por mua do të më qëndrojnë mizorisht
të gozhduara në zemër
përgjithmonë.

Përktheu: Orjela Stafasani. /KultPlus.com