Alain Badiou për Victor Hugo:

Le të shohim paraqitjen e betejës së Vaterlosë tek “Të mjerët”. Hugo-ja mbështet dy teza: Vaterloja ishte në të vërtetë një fitore e kundërrevolucionit sepse Napoleoni mishëronte pa dëshirën e vet, në sytë e Evropës reaksionare, fytyrën e fundit të Francës revolucionare. “Të mos shohim në Vaterlo veç atë që ndodhi në Vaterlo. Vetëm synimin e lirisë dhe pikë. Kundërrevolucioni ishte pavullnetshëm liberal, njësoj si, prej një fenomeni të ndërlidhur, Napoleon-i ishte pavullnetshëm revolucionar. Në 18 qershor 1815 u shfronësua Robespierre-i”. Domethënia e Napoleon-it duhet të shihet nga këndvështrimi i historisë së përgjithshme të popullit, dhe jo nga qëllimet e vetë Napoleon-it. Le të themi ca fjalë dhe për të famshmen fjalë të Cambronne-it: andej nga fundi i Vaterlosë, kur s’kishte mbetur më veçse garda e vjetër e rrethuar nga të gjitha anët, anglezët u kërkuan francezëve të dorëzohen – gjë së cilës Cambronne iu përgjigj duke thënë “Merde!” (Mut!). Këtë fjalë Historia e Zbukuruar e ka zëvendësuar me fjalinë “garda vdes por nuk dorëzohet”. Hugo-ja i rikthehet fjalës primitive dhe shkruan kështu për çka tha Cambronne-i: “Njeriu që fitoi betejën e Vaterlosë nuk ishte Napoleon-i i shpartalluar, as Wellington-i që përgjërohej në orën katër e dëshpërohej në orën pesë, e as Blücher-i që s’mori pjesë fare në betejë; njeriu që fitoi betejën e Vaterlosë ishte Cambronne-i. Ta hedhësh në erë me një fjalë të tillë rrufenë që po të vret, kjo është fitorja.” Kjo është pra metoda e Hugo-së! Të kërkosh në Histori pikën më minimale dhe më popullore e cila çon në fitoren historike të popullit përmes vetë shpartallimit dhe mposhtjes. Atë fjalë ai e quan “përbuzje titanike”: përbuzje e jetës, përbuzje e vdekjes, në emër të pozicionit të popullit, në rrënjosjen e tij të atypëratyshme, kundër kundërrevolucionit. Hugo-i vazhdon: “Këtë fjalë prej përbuzjeje titanike Cambronne-i nuk ia përplasi në fytyrë thjesht Evropës në emër të perandorisë franceze, kjo do të qe pak; ai ia përplasi në fytyrë këtë fjalë së shkuarës në emër të revolucionit. Kuptojmë dhe njohim te Cambronne-i shpirtin e moçëm të viganëve. Duket se përmes tij flet Danton-i, apo bubullin Kléber-i”. Shiheni metodën: merr episodin gjigantesk të betejës së Vaterlosë, ndërton një skenë historike epike, dhe në atë moment ia skalit në zemër, si të vërtetën e saj më intime, fjalën e Cambronne-it, simbol i ushtarit të panjohur të betejës – i cili idealisht, nga këndvështrimi i mendimit dhe i Historisë, është fitimtari i vërtetë.

Një tjetër shembull i famshëm është sigurisht Gavroche-i, fëmija i Parisit që ecën mbi barrikadë. Kjo lejon stilistikisht lojën mbi të vocrrën e viganen: fëmija i vogël ngarkohet me madhështinë e barrikadës – një kre i librit titullohet “Ku Gavroche-i vocërrak përfiton prej Napoleon-it të Madh”; një tjetër kre “Atomi vëllazërohet me uraganin”. Kur vdes Gavroche-i, Hugo-i e përshkruan si “ky i vogli shpirt i madh”. Gavroche-i është lidhja e atypëratyshme e së voglës me të madhen, në përfitim të së voglës. Është leksioni hugo-lian për revoltën: ajo që është e denjë për madhështi, rëndom e zakonisht konsiderohet si e vogël dhe e parëndësishme./ KultPlus.com